De Amsterdamse Burgermonitor 2004

Transcriptie

1 De Amsterdamse Burgermonitor 2004 Fact Sheet nummer 2 juli 2005 Amsterdammers en hun mediagebruik Het medialandschap verandert in hoog tempo. Traditionele media als kranten en actualiteitenrubrieken op de televisie verliezen terrein aan nieuwe media. Twintigminutenkranten als Spits en Metro bijvoorbeeld winnen aan populariteit en dat geldt ook voor de forums en weblogs op internet. Hoe gaan Amsterdammers om met hun nieuwsgaring en welke rol spelen de oude en nieuwe media daarbij? De Burgermonitor stelde verschillende vragen over mediagebruik. De uitkomsten geven inzicht in de trends en de verschillen tussen bevolkingsgroepen op dit gebied. In deze fact sheet leest u de belangrijkste bevindingen. Kranten Dagbladen Van alle Amsterdammers zegt 58% wel eens een dagblad te lezen. Daarbij zijn degenen die alleen Dagbladlezers in Amsterdam, 2004 (procenten) Spits of Metro lezen, niet inbegrepen. Wat betreft het lezen van dagbladen zijn er grote verschillen tussen etnische groepen. Nederlanders lezen verreweg het vaakst een dagblad (71%). Van de Amsterdammers met een Surinaamse achtergrond doet 37% dat, van de Turkse groep 29% en van Marokkaanse Amsterdammers 20%. En dan de leeftijdsgroepen. Hoe jonger, hoe minder kranten men leest. Tot 50 jaar groeit het percentage krantenlezers per leeftijdsgroep; vanaf die leeftijd blijft dit dan redelijk stabiel rond de 70%. Het Parool (26%), de Telegraaf (23%), de Volkskrant (22%) en het NRC (16%) worden het meest gelezen. Spits en Metro Jongeren lezen verhoudingsgewijs vaak Spits en Metro. Het verschaffen van gratis dagbladen lijkt een positief effect te hebben op het leesgedrag van jongeren, in ieder geval wat kranten betreft.

2 2 Krantenlezers per leeftijdsgroep, 2004 (procenten) eens een huis-aan-huisblad. Dan gaat het meestal om De Echo of het Amsterdams Stadsblad (beide 45%). Hoogopgeleiden (55%) lezen deze bladen aanmerkelijk minder dan laagopgeleiden (65%). Allochtone Amsterdammers lezen iets vaker De Echo, autochtone Amsterdammers wat vaker het Amsterdams Stadsblad. Net als de dagbladen worden de huis-aan-huisbladen minder gelezen door jongeren dan door ouderen. Van de jongeren onder de 25 jaar leest 44% een dergelijk blad en dat percentage loopt op tot 77% onder 65-plussers. Van de jongeren tot 25 jaar leest 67% de advertenties; van de ouderen doet 47% dat. Berichten van de gemeente of het eigen stadsdeel wordt door 49% van de jongere lezers en 68% van de oudere lezers wel eens bekeken. Televisie Spits en Metro lezers per leeftijdsgroep, 2004 (procenten) Populaire nieuwszenders Bijna alle Amsterdammers (97%) kijken wel eens naar nieuws- of actualiteitenprogramma s op de televisie. De populairste nieuwszenders zijn de publieke netten en RTL4. Bij jongeren onder de 25 jaar zijn de actualiteiten op RTL4 het populairst. Van hen zegt 60% hier wel eens naar te kijken. Verder valt in onderstaande tabel op dat veel Amsterdammers met een Marokkaanse achtergrond het nieuws volgen via andere dan Nederlandse bronnen. Van alle jongeren leest 36% wel eens Spits en 25% Metro. Zeker nu Metro sinds enkele maanden een Amsterdamse variant heeft, is er een medium bij gekomen dat jongeren over hun stad kan informeren. Huis-aan-huisbladen Zes van de tien Amsterdammers bekijken wel Schotelgebruik Zoals gezegd volgen vooral Amsterdammers met een Marokkaanse achtergrond vaak actualiteiten op andere dan Nederlandse zenders. Veel van die zenders zijn alleen met een schotel te ontvangen. Een groot deel van de Turkse en Marokkaanse Amsterdammers hebben dan ook een schotel (76% en 65%). Nederlandse Amsterdammers maken hier veel minder gebruik van (5%). Lokale televisie AT5 wordt door alle bevolkingsgroepen goed bekeken: zowel door autochtonen als allochtonen, laag- (77%) als hoogopgeleiden ( 84%), jong (84%) en oud (83%). Zenders waarop Amsterdammers nieuws en actualiteiten kijken, 2004 (procenten) alle Nederlands Surinaams Turks Marokkaans Amsterdammers publieke zenders (Ned.1, 2 en 3) commerciële zenders (RTL4, RTL5, SBS, Yorin) Engelstalig (CNN en/of BBC) via schotel (incl. Marokkaanse zender en Turkse zender TRT)

3 Kijkers van Amsterdamse televisiezenders, 2004 (procenten) FunX luisteraars onder jongeren, 2004 (procenten) Internet toegang thuis van alle Amsterdammers per leeftijdsgroep, 2004 (procenten) De Amsterdamse zender MTNL wordt vooral door Marokkaanse Amsterdammers (22%) en - in mindere mate - door Turkse (14%) en Surinaamse (9%) Amsterdammers bekeken. Van de Surinaamse groep kijkt 27% ook naar andere programma s op het SALTO kanaal, van de Marokkaanse Amsterdammers is dit 18% en van de Turkse Amsterdammers 12%. In totaal zegt 4% van de Nederlanders naar SALTO programma s te kijken. Van de ondervraagden zegt 2% naar overige Amsterdamse zenders te kijken. 1 44% van alle ondervraagden zowel jongeren als ouderen zegt wel eens van het programma Amsterdam.nl/tv op AT5 gehoord te hebben. Van alle ondervraagden kijkt 4% daar regelmatig naar en 22% soms. 4% van de onderzochte Amsterdammers zei wel eens naar TVNH te kijken. Gezien de veranderde programmering, met een grotere nadruk op Amsterdam, is het aannemelijk dat dit aandeel gegroeid is sinds de uitvoering van dit onderzoek. Radio Van alle Amsterdammers luistert 78% wel eens naar de radio. De populairste zender is Radio 1; daar luistert 28% van de Amsterdammers naar, gevolgd door Radio 538 (19%) en Sky radio (17%). Zowel City Fm als FunX worden door 6% van de Amsterdammers beluisterd. Naar FunX radio luisteren vooral allochtone jongeren; 21% van de Turkse en 23% van de Marokkaanse jongeren stemmen daarop af. De zender is speciaal gericht op stadsjongeren en sluit in zijn programmering aan bij de voorkeuren van allochtone jongeren. Gezien het feit dat deze verschillen voor de andere populaire (jongeren-) zenders niet optreden, is die opzet geslaagd. Internetgebruik Amsterdammers zijn in toenemende mate online. Gemiddeld hebben zeven van de tien Amsterdammers thuis internet. Dit medium is tegenwoordig ook niet meer alleen iets voor jongeren. Bijna acht van de tien 45- tot 55-jarigen heeft inmiddels thuis internet. Of dit het geval is, hangt onder andere samen met het opleidingsniveau. Van de Amsterdammers zonder diploma heeft 40% thuis internet en van de hooggeschoolden 84%. 3 De verschillen tussen de etnische groepen onderling worden steeds kleiner. Alleen Marokkaanse Amsterdammers hebben minder vaak internet thuis (50%).

4 4 Internet toegang thuis naar etniciteit, 2004 (procenten) etniciteit % Nederlands 72 Surinaams 67 Turks 63 Marokkaans 50 alle Amsterdammers 70 Bereikbaarheid van internet voor Amsterdammers Niet iedereen heeft thuis internet, maar een grote groep is toch regelmatig online. Acht van de tien Amsterdammers hebben op de een of andere manier toegang tot het internet (via het werk, school, een internetcafé of anders). Dat aandeel is gestegen sinds Toen had nog maar de helft van de Amsterdammers toegang tot internet. Jongeren zijn vaker online dan ouderen. Niet dat zij thuis allemaal internet hebben, maar via hun opleiding bijvoorbeeld hebben ze er makkelijker toegang toe. Een groep die nog achterblijft, zijn de Marokkaanse Amsterdammers. Zij hebben de minste toegang tot het internet (65%). Daarbij is er wel een verschil tussen Marokkaanse ouderen (slechts 30%) en jongeren (90%). Tussen Amsterdamse jongeren van verschillende etnische afkomst zijn de verschillen in toegang tot het internet nihil. Toegang internet per leeftijdsgroep, (procenten) Hoe informeren Amsterdammers zich over Amsterdamse zaken? Tot zover het gebruik per medium onder verschillende groepen. In het onderzoek is echter ook de eenvoudige vraag gesteld hoe men zich over Amsterdamse zaken informeert. Uit de antwoorden is de volgende rangorde te destilleren. Op de eerste plaats komt - het zal niet verbazen - AT5, gevolgd door het Amsterdams Stadsblad, De Echo en Het Parool. Op enige afstand volgt dan de gemeentelijke website Amsterdam. nl, internet en de wijk- of buurtkrant. De vele overige bronnen werden allemaal minder vaak genoemd en behandelen we hier niet. Het gebruik van forums Een voorbeeld van nieuw mediagebruik zijn de forums op het internet. Dit zijn virtuele discussieplaatsen. Mensen kunnen hier - anoniem - discussiëren en krijgen daardoor de mogelijkheid om grenzen te verleggen, taboes te bespreken, persoonlijke vragen te stellen of hun mening te vormen. Van alle Amsterdammers discussieert 8% wel eens op een forum, van de Amsterdammers die thuis internet hebben is dat 11%. Vooral Amsterdamse jongeren met internet thuis maken gebruik van deze forums. Daarbij spannen Marokkaanse jongeren de kroon. Veel van de Marokkaanse forums en websites ontstonden omdat deze groep zich niet herkende in de Nederlandse media. Een andere reden die wordt genoemd is dat de Nederlandse media te veel aandacht zouden schenken aan de problemen die een relatief kleine groep Marokkaanse jongeren veroorzaken. Onder andere om deze negatieve beeldvorming te doorbreken, werden Marokkaanse websites opgericht. Islamitische forums in de media Islamitische forums kwamen de afgelopen tijd herhaaldelijk in het nieuws. Sinds de moord op Theo van Gogh is er veel aandacht voor funda- mentalisme en terrorisme en de uitingen daarvan op internet. Het gaat hierbij om MSN-groepen of discussieforums op internet waarbij de bezoekers haatdragende teksten verspreiden, of sympathie voor de jihad uitdragen. Bij nadere bestudering werd duidelijk dat het hier vaak gaat om kleine discussiegroepen met weinig deelnemers.

5 Hoe Amsterdammers zich over Amsterdamse zaken informeren, 2004 (procenten) Discussieert wel eens op internet via een forum, 2004 (procenten) Amsterdammers jongeren (16 tot 25 jaar) etniciteit met internet thuis met internet thuis Nederlands Surinaams 8 9 Turks 7 15 Marokkaans alle Amsterdammers Forumleden, 2004 internetsite geregistreerde leden gelijktijdig online % gelijktijdig online Yasmina.marokko.nl Maroc.nl Elqalem.nl Scholieren.com Refoweb.nl Discussies binnen de rubriek actualiteiten op Maroc.nl, 2004 (procenten) Om erachter te komen wat zich op de virtuele discussieplaatsen afspeelt, observeerden we een aantal forums. Yasmina.marokko.nl is een Marokkaanse website met een groot forum, net als Maroc.nl. Lokum.nl is een Turks forum, Scholieren.com een overwegend autochtoon forum en Refoweb.nl is een gereformeerd forum. Elqalem.nl, welke bekend staat om haar kritische columns over de westerse samenleving, is een islamitisch forum. De grootste, Yasmina.marokko.nl, heeft meer dan leden en de kleinste, Elqalem.nl 260 leden. Niet alle geregistreerde leden zijn even actief op het forum. Het kan variëren van iemand die ooit eens een bericht heeft geplaatst tot iemand die al twee jaar lang elke dag tien berichten op het forum post. Het grootste aantal absolute en procentuele leden online geeft aan hoe druk het kan zijn op het forum. Actualiteiten als discussieonderwerp Elk forum heeft verschillende rubrieken met een eigen thema waarover bezoekers discussiëren. Op de Marokkaanse en Turkse websites neemt de islam een belangrijke plaats in. De grootste rubrieken van deze forums gaan echter over liefde en relaties of over actualiteiten en níet over de islam. 2 november 2004 De moord op Theo van Gogh bracht een verandering teweeg binnen de rubriek actualiteiten van Yasmina.marokko.nl, Maroc.nl en Scholieren. com. Er trad een duidelijke intensivering van het debat op na 2 november 2004 en een toename van het aantal omvangrijke discussies. De discussie over de moord op Theo van Gogh was de grootste op Yasmina.maroc.nl sinds augustus 2004, de startdatum voor het observeren van de websites. Deze had reacties. Andere grote discussies gingen over Ayaan Hirshi Ali, Mohammed B. en de overvaller die werd doodgereden in Amsterdam-Oost. De discussieonderwerpen zijn veranderd na de moord op Van Gogh. Net als in andere media debatteren de forumbezoekers sinds 2 november meer over thema s als extremisme, het allochtonenvraagstuk en problemen rondom de multiculturele samenleving. 5

6 6 Mediagebruik van Amsterdammers in het kort In onderstaande figuur is nog eens op een rijtje gezet van welke media Amsterdammers zich bedienen. Mediagebruik door Amsterdammers, 2004 (procenten) Tot slot: enkele feiten op een rij 58% van de Amsterdammers leest wel eens een dagblad, maar er zijn grote verschillen tussen de etnische groepen. Van de Marokkaanse Amsterdammers leest 20% wel eens een dagblad. Weinig jongeren lezen een regulier dagblad, vooral Spits en Metro zijn onder hen populair. Van de Amsterdammers tot 25 jaar leest ruim een derde Spits en een kwart Metro. Nieuws en actualiteiten worden vooral op de publieke zenders gevolgd. Jongeren kijken vaak naar RTL4. Van de Marokkaanse groep kijkt 30% naar nieuws en actualiteiten op Arabische zenders. Van de Marokkaanse huishoudens heeft 76% een schotel en van de Turkse 65%. Naar AT5 wordt door 84% regelmatig gekeken. Deze zender is dan ook de belangrijkste bron voor Amsterdammers om zich over de stad te informeren, gevolgd door de huis-aan-huisbladen en het Parool. Onder allochtone jongeren is de radiozender FunX populair. Nederlandse jongeren luisteren daar weinig naar. Zeven van de tien Amsterdammers heeft thuis internet, van de 65-plussers is dat ongeveer 38%, van de Turken 63% en van de Marokkanen 50%. Allochtone jongeren, en vooral de Marokkaanse, zijn relatief vaak op internetforums te vinden. Van deze groep zegt 28% wel eens op die manier in contact met anderen te zijn. Dat geldt voor 20% van de Nederlandse en voor 9% van de Surinaamse jongeren. Colofon Weesperstraat VN Amsterdam Telefoon Fax Auteurs: W. Nijntjes drs. M. de Bruin dr. W. Bosveld 1 In werkelijkheid is er een grote verscheidenheid aan Amsterdamse zenders. De aard van het onderzoek staat het niet toe om over al deze aparte zenders het kijkgedrag te bestuderen. Het is mogelijk dat mensen deze programma s niet allemaal in verband brengen met Salto, maar bijvoorbeeld met A1 of A2, of met de nog specifiekere namen als Joshua tv, Staatstv, Vostok, Laat Maar, enzovoort.