Lees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw.

Transcriptie

1 EEN MONUMENT Bij het verhaal van Jan Terlouw Lees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw. Opdracht 2 Zet de volgende gebeurtenissen uit het verhaal in de goede volgorde. 1 De soldaat geeft tante Geertje een kus 2 Een Duitse soldaat komt het huis doorzoeken 3 Er is een Engels vliegtuig neergeschoten 4 Anton loopt met de Engelsen naar tante Geertje 5 De buren denken dat tante Geertje voor de Duitsers werkt De goede volgorde is: Opdracht 3 a. Wat vonden de mensen na de oorlog van de vader van Anton? En waarom? b. Wat vonden de mensen na de oorlog van tante Geertje? En waarom? c. Waarom zegt meneer van Garderen elke dag bij het monument dat hij zelf voor haar maakte: Ik vergeet je niet, tante Geertje?

2 LES 1 MONUMENTEN Wereldwijde oorlog In Nederland duurde de Tweede Wereldoorlog van 1940 tot Bij deze wereldoorlog waren meer dan 50 landen betrokken. Duitsland natuurlijk, en Japan, Engeland, Frankrijk en de Verenigde Staten. Maar ook in het huidige Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen, Marokko en Turkije hadden de mensen met de oorlog te maken. In Indonesië, dat toen bij het Koninkrijk der Nederlanden hoorde, zijn ook veel slachtoffers gevallen. In de Tweede Wereldoorlog kwamen in totaal méér dan 50 miljoen ( ) mensen om. Een kwart miljoen ( ) waren Nederlanders. Meer dan 25 miljoen ( ) slachtoffers vielen in Azië. Schrijf zo veel mogelijk woorden op die jij al kent over de Tweede Wereldoorlog. Er staan er al drie:

3 Monumenten Voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog zijn monumenten opgericht. In Nederland zijn er meer dan van deze gedenktekens. Ook in het buitenland vind je monumenten die horen bij de Tweede Wereldoorlog. Elk oorlogsmonument vertelt een verhaal. Over een speciale gebeurtenis of een bijzonder persoon. Er is één Nationaal Monument, waarbij álle Nederlandse slachtoffers van oorlogen en vredesmissies worden herdacht. Dat staat op de Dam in Amsterdam. Opdracht 2 Voor welke slachtoffers zijn de onderstaande monumenten opgericht? Zet het juiste fotonummer voor de tekst stenen, sommige met een ster of vlam. Een steen voor elke jood, zigeuner of verzetsstrijder die vanuit Westerbork werd gedeporteerd.... Rotterdam werd zwaar gebombardeerd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Onze stad is in het hart getroffen, zeiden de inwoners.... Joodse kinderen overleefden de oorlog dankzij een verzetsvrouw die hen een veilige schuilplaats gaf.... In de haven staat een monument ter herinnering aan alle omgekomen zeemannen.... Een oorlog kost vele mensenlevens. Duizenden Nederlandse soldaten die sneuvelden in de strijd liggen er begraven.... Tijdens de Japanse bezetting in Nederlands-Indië stierven duizenden mensen door honger, uitputting, slavenarbeid en gevangenschap.... Victory is het Engelse woord voor overwinning. De beginletter is hetzelfde als bij vrede en vrijheid.... Meer dan zweefvliegtuigen werden tijdens operatie Market Garden in 1944 bij de bevrijding van Nederland ingezet. Dit monument eert alle piloten en helpers op de grond.

4 LES 2: HERDENKEN 4 mei Op 4 mei is het Dodenherdenking. We herdenken die dag alle Nederlanders die waar ook ter wereld door oorlogsgeweld zijn omgekomen, in en na de Tweede Wereldoorlog. De Nationale Herdenking wordt gehouden bij het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam. Maar ook bij de vele oorlogsmonumenten die overal in het land staan, komen mensen samen om te herdenken. Misschien heb je zelf ook al wel eens aan een herdenking meegedaan. Of ernaar gekeken op de televisie. Andere dagen Niet alleen op 4 mei, maar ook op andere dagen in het jaar zijn er herdenkingen. Bijvoorbeeld de dag waarop verzetstrijders werden doodgeschoten of een concentratiekamp werd bevrijd. Of op 15 augustus, de dag dat Japan zich overgaf in Nederlands-Indië. Heb je wel eens een herdenking gezien of meegemaakt? Wat gebeurde er? Het hoeft geen oorlogsherdenking te zijn. Ik heb een herdenking gezien/meegemaakt voor: Dit gebeurde er tijdens de herdenking: Ik heb nog nooit een herdenking gezien of meegemaakt. Opdracht 2 Herdenken zou verplicht moeten zijn. Iedereen die op 4 mei om uur niet stil is, moet een bekeuring krijgen. Wat vind jij?

5 Rituelen Bij herdenkingen bestaan er allerlei rituelen. Dat zijn plechtige gebruiken waar iedereen aan mee kan doen. Zo is er altijd twee minuten stilte. Mensen zijn samen stil uit respect voor de doden. Als iedereen stil is, kun je je beter concentreren op wat je voelt en denkt. Vaak worden er kransen of bloemen neergelegd. Dat is uit respect voor de doden. Er klinkt muziek. Er wordt een gedicht voorgelezen. Iemand houdt een toespraak. Dit zijn allemaal manieren om met elkaar een herdenking te beleven. De herdenkingen bij oorlogsmonumenten zijn vaak heel speciaal. Overlevenden, nabestaanden en mensen die zich met hen verbonden voelen, komen dan bij elkaar. Voor velen is dat heel belangrijk: zij putten er moed en kracht uit en voelen zich minder alleen. De oorlog vergeten ze nooit. Opdracht 3 Bij de Nationale Herdenking horen de volgende rituelen. Wat betekenen ze? Teken de juiste lijnen. twee minuten stilte bloemen leggen een toespraak respect voor de doden een verhaal over wat er is gebeurd tijd om na te denken Opdracht 4 a. Kijk op de klok. Probeer twee minuten stil te zijn. Is het gelukt om twee minuten stil te zijn? Ja / nee b. Waar dacht je aan tijdens de stilte? Ik dacht aan c. Hoeveel minuten stilte vind jij geschikt voor een herdenking? minder dan twee minuten twee minuten is precies goed meer dan twee minuten d. Waarom vind je dat?

6 LES 3: ONS MONUMENT WOII bij jou in de buurt In jouw dorp of stad hebben de mensen die er in woonden ook de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Dat kun je je nu misschien niet meer voorstellen. Maar er is in ieder geval één ding dat je daar aan herinnert. Het monument dat je samen met jouw school hebt geadopteerd. Het monument dat jullie hebben geadopteerd is heel bijzonder. Het vertelt ons namelijk een verhaal. Het verhaal van de gewone mannen, vrouwen en kinderen die omkwamen door de oorlog. Of dat van de dappere mensen die zich verzetten tegen de vijand. Misschien vertelt het over onschuldige mensen die werden vermoord. Niet vergeten De mensen in jouw woonplaats hebben het monument opgericht, omdat ze het zo belangrijk vinden dat deze slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog nooit vergeten worden. Ze hopen dat hun verhaal hiermee altijd verder verteld wordt. Schrijf hieronder zoveel mogelijk op over het monument dat jij met je school hebt geadopteerd. ONS MONUMENT De naam van ons monument is... Waar staat het monument?... Waarom staat het daar denk je?... Kruis aan: het monument is gemaakt van steen / hout / metaal / iets anders, namelijk... De afmeting is ongeveer... meter hoog, en... meter breed. De kleur is.. Het monument stelt het volgende voor.... Het mooiste aan ons monument vind ik... want...

7 Opdracht 2 Maak een tekening van het monument dat jouw school heeft geadopteerd. Zo ziet ons monument eruit Opdracht 3 Zet een kruisje voor de groep slachtoffers die bij jullie monument wordt herdacht. mensen die slachtoffer werden van oorlogsgeweld, bombardementen, ziekte of honger mensen uit het verzet mensen die werden vervolgd en vermoord: joden, Roma en Sinti, Jehovagetuigen mensen die gevangen zaten militairen gijzelaars dwangarbeiders andere mensen, namelijk:... Opdracht 4 Omcirkel het juiste woord. Ze werden slachtoffer in Europa / Azië / ergens anders in de wereld Het waren burgers / militairen Ze kwamen om tijdens de Tweede Wereldoorlog / na 1945

8 LES 4: ONZE HERDENKING Wij hebben ons monument eerst met de hele klas bekeken. Toen hebben we een plan bedacht. We hebben gedichten gemaakt. En we hebben plantjes bij het monument neergezet. Toen hebben we alle mensen uit het dorp uitgenodigd voor de herdenking. De herdenking ging heel goed. Iedereen was stil en niemand moest lachen. Sommige mensen waren verdrietig. Ik heb samen met twee andere kinderen een lied gezongen. We hebben ook bloemen neergelegd. Na de herdenking zijn we allemaal naar school gewandeld. Daar stonden onze fietsen. Toen gingen we naar huis. Sara (11 jaar) Jullie gaan een herdenking organiseren bij jullie monument. Of jullie doen mee met een herdenking die al wordt georganiseerd. Bedenk eerst met z n allen wat er allemaal moet gebeuren om een herdenking te organiseren. Schrijf dat hiernaast op. Opdracht 2 Aan welk onderdeel van de organisatie wil jij het liefst mee doen en waarom? Ik wil graag helpen bij... omdat:... Plak de opdrachtkaart die jij kiest achter op dit werkblad.

9 LES 5: TERUGBLIK Herinnering Diep weggestopt tussen gedachten Ligt nog steeds die herinnering Aan een zwart en grauw verleden Vol angst en marteling Maar wie houdt de herinnering levend Als niemand die nog bij zich draagt Wie zorgt dat het niet wordt vergeten Dat de herinnering niet wordt weggejaagd Elk jaar er aan denken 2 minuten, heeft dat zin? Even stilstaan bij wat geweest is Het is niet veel, maar een begin Nathalie van der Zande, 2002 Vul het schema in. Toen we de herdenking aan het voorbereiden waren Tijdens de herdenking Wat ging er heel goed? Wat ging er niet zo goed? Wat was het leukste om te doen? Omcirkel van de vetgedrukte woorden en maak de zin af. Tijdens de herdenking, voelde ik me blij / trots / verdrietig / boos / zenuwachtig / iets anders, namelijk: Ik voelde me zo, omdat:

10 Opdracht 2 Kies nu een van de volgende opdrachten. Kruis aan welke je wilt gaan doen. Voor de (school)krant Stel je voor: je bent een verslaggever van een krant. Je bent bij de herdenking geweest en nu ga je daar een stukje over schrijven. Schrijf iets over de voorbereidingen en vertel hoe de herdenking is gegaan. Je mag ook iemand uit je klas interviewen over de herdenking. Misschien wel je meester of juf. Zorg ervoor dat je stukje leuk is om te lezen. Je kunt er een plaatje bij tekenen of een foto van de herdenking gebruiken. En stuur het op naar de krant of de schoolkrant! En publiceer het op de eigen pagina op Voor volgend jaar Volgend jaar is een andere klas aan de beurt om het monument te adopteren. Maak voor deze klas een lijstje tips-voor-een-herdenking. Bedenk bijvoorbeeld tips over het organiseren en over hoe je je moet gedragen. Schrijf de tips op een groot vel papier. Plak er foto s bij van jullie voorbereidingen en van de herdenking. Geef het papier met de tips aan de klas die volgend jaar de herdenking gaat doen. Om op te hangen Jullie zijn bij de herdenking geweest. Maar de rest van de school misschien niet. Maak een poster waarop je laat zien wat jullie hebben gedaan tijdens de herdenking. Je kunt natuurlijk tekeningen maken, maar je kunt ook plaatjes zoeken van andere herdenkingen op internet, foto s opplakken van jullie herdenking of jullie gedicht opschrijven. Maak er een mooie herinneringsposter van. Hang de poster op. Zoek een plek waar iedereen de poster kan zien.

11 LES 6: VRIJHEID Het einde van de oorlog Op 5 mei 1945 gaf Duitsland zich over. Na vijf jaar oorlog kwam er eindelijk vrede in Nederland. Soldaten uit veel landen hadden met gevaar voor eigen leven Nederland bevrijd. Een paar dagen later was de oorlog in heel Europa afgelopen. Duitsland had verloren. In Azië werden de Japanners op 15 augustus 1945 gedwongen de strijd op te geven. Toen was er echt een einde gekomen aan de Tweede Wereldoorlog. Op 5 mei Bevrijdingsdag wordt overal in het land de vrijheid gevierd. De Dag van de Vrijheid begint precies om middernacht met het ontsteken van het Bevrijdingsvuur in Wageningen. Kinderen en volwassenen verspreiden dit symbool van de vrijheid met fakkels als een lopend vuurtje door het hele land. Bevrijdingsdag Bevrijdingsdag wordt ieder jaar gevierd met muziek, festivals, markten en straattheater. Volwassenen en kinderen vieren feest, op pleinen en in parken. Feest omdat er vrede en vrijheid is. De vlaggen wapperen niet meer halfstok, zoals de avond ervoor bij de dodenherdenking, maar hoog in de mast. s Avonds wordt de dag van de vrijheid afgesloten met een concert in Amsterdam. De koningin is daarbij en iedereen kan het concert op de televisie zien. Op 4 mei herdenken we de oorlogsslachtoffers. Op 5 mei vieren we de vrijheid. Maar wat is vrijheid eigenlijk? Wat vind je van de volgende uitspraken over vrijheid? Omcirkel eens of oneens. Vrijheid is volgens mij dat niemand in de wereld honger heeft. Vrijheid is volgens mij dat er geen oorlog is. Vrijheid is volgens mij dat je voor niemand bang hoeft te zijn. Vrijheid is volgens mij dat er geen regels zijn. Vrijheid is volgens mij dat je kunt geloven wat je wilt. Vrijheid is volgens mij dat het overal in de wereld goed gaat. Vrijheid is volgens mij dat je kunt zeggen wat je wilt. Vrijheid is volgens mij dat je niet opgesloten bent. Vrijheid is volgens mij dat ik alles mag doen wat ik wil. Vrijheid is volgens mij dat iedereen aardig is voor elkaar. Vrijheid is volgens mij dat iedereen naar mij luistert. Opdracht 2 Maak nu zelf de zin af: Vrijheid is volgens mij