We beginnen met het gevoel dat de respondenten bij en over Brabant hebben.

Transcriptie

1 Samenvatting van de belangrijkste resultaten Naast het Brabantpanel zijn er nog zeven andere groepen ondervraagd over het Verhaal van Brabant. We geven de belangrijkste resultaten van alle ondervraagde groepen weer. De resultaten van de gesloten vragen worden per groep en per totaal gerapporteerd. De resultaten van de open vragen alleen voor de totale groep. Dit is gedaan om de samenvatting kort en leesbaar te houden. De uitgebreide resultaten per groep zijn te vinden in de overige hoofdstukken. Onderstaande groepen zijn naar hun mening gevraagd: Inwoners van Brabant (Brabantpanel) Brabantse bestuurders (van de Provincie en Burgemeesters) Brabantse merken Niet-Brabanders Partners Merk Brabant Provincie medewerkers Regional Branding. Toeristische bedrijven We beginnen met het gevoel dat de respondenten bij en over Brabant hebben. Gevoel over Brabant Aan alle groepen is gevraagd aan te geven of en hoe lang zij gemiddeld in Brabant wonen of gewoond hebben, hoezeer zij zich Brabants voelen en hoe trots zij zijn op Brabant. Ook aan de niet-brabanders is gevraagd of zij ooit in Brabant gewoond hebben en zo ja, hoe lang. In de volgende tabel is per groep het aantal respondenten weergegeven dat in Brabant woont, of ooit in Brabant heeft gewoond. Voor vier groepen is het aantal respondenten zo laag dat de gemiddelden zeer indicatief zijn en dus ook voorzichtig geïnterpreteerd moeten worden. In alle grafieken in dit hoofdstuk zijn de betreffende resultaten van deze groepen dan ook steeds rood gemaakt. 1

2 Tabel 1. Aantal respondenten dat in Brabant woont of er ooit gewoond heeft Groep Totaal aantal respondenten Aantal (ex)brabanders N % Inwoners van Brabant Brabantse bestuurders Brabantse merken Niet-Brabanders ,0 Partners Merk Brabant Provincie medewerkers ,1 Regional Branding ,0 Toeristische bedrijven ,0 Totaal ,1 Van alle groepen wonen of woonden de inwoners van Brabant gemiddeld het langst in Brabant. Van de niet-brabanders zijn er 49 respondenten die ooit in Brabant gewoond hebben. Zij hebben de vragen over identiteit en trots ook ingevuld. In totaal wonen of woonden de respondenten gemiddeld 40,7 jaar in Brabant. Door middel van een rapportcijfer konden de respondenten aangeven hoe Brabants zij zich voelen: een 1 stond daarbij voor helemaal niet Brabants, een 10 voor volledig Brabants. Ook is hen gevraagd om aan te geven hoe trots ze zijn op Brabant, waarbij een 1 voor helemaal niet trots stond en een 10 voor uitermate trots. Grafiek 1. Aantal jaar dat respondenten gemiddeld in Brabant wonen of gewoond hebben Vooral inwoners van Brabant, vertegenwoordigers van Regional Branding en Brabantse bestuurders voelen zich zeer Brabants en zijn daarnaast ook zeer trots op Brabant. In totaal geven de respondenten die in Brabant wonen of er ooit gewoond hebben 2

3 gemiddeld een 8 aan hun gevoel Brabants te zijn en gemiddeld een 7,8 aan hoe trots ze zijn op Brabant. Grafiek 2. Rapportcijfers Brabantse identiteit en trots Herkenning Verhaal van Brabant In het onderzoek is aan alle respondenten gevraagd of zij het verhaal een goede omschrijving vinden van Brabant en de Brabanders. Dus ook aan respondenten die niet in Brabant wonen en er ook nooit gewoond hebben. Grafiek 3 laat de resultaten voor alle groepen en voor het totaal zien. 3

4 Grafiek 3. Het Verhaal van Brabant is een goede omschrijving van Brabant en haar inwoners Bijna tweederde van alle ondervraagden vindt het Verhaal van Brabant een goede omschrijving van Brabant en haar inwoners, een kwart is hierin neutraal en slechts een tiende vindt het verhaal geen goede omschrijving. We kunnen hieruit concluderen dat het Verhaal van Brabant door een ruime meerderheid en door veel verschillende partijen gedragen wordt. Verreweg de meeste respondenten geven in hun toelichting aan zich te herkennen in het verhaal: Grafiek 4. Algemene toelichting op het Verhaal van Brabant 4

5 Een veel gehoord kritiekpunt is echter dat het te overdreven is en dat er een te positief en romantisch beeld wordt neergezet van Brabant. Een eveneens veel genoemd punt van verbetering is dat het verhaal meer onderscheidend zou mogen zijn, omdat het in deze vorm ook toepasbaar zou kunnen zijn op andere provincies. Ontbrekende onderwerpen Aan iedereen is gevraagd of zij nog onderwerpen missen in het verhaal. In de grafiek op de volgende pagina is weergegeven hoeveel respondenten per groep en in totaal wel of geen onderwerpen missen. Grafiek 5. Mist u nog onderwerpen in het Verhaal van Brabant? Vooral respondenten die vanuit een professionele inslag naar het verhaal hebben gekeken (Brabantse merken, Brabantse bestuurders, Regional Branding en toeristische bedrijven) missen nog onderwerpen. Gemiddeld mist bijna 40% nog onderwerpen. We kunnen hieruit concluderen dat een grote groep respondenten nog onderwerpen toe zou willen voegen. Religie en landschap wordt het meest gemist in het verhaal. In iets mindere mate wordt ook aangegeven dat het verhaal te positief is en dat er meer negatieve onderwerpen aan bod moeten zouden moeten komen. Het totaaloverzicht van de onderwerpen die gemist worden is te vinden op de volgende pagina. 5

6 Grafiek 6. Onderwerpen die respondenten missen in het Verhaal van Brabant Onderwerpen die weggelaten mogen worden Respondenten konden ook aangeven of zij onderwerpen juist weg wilden halen uit het Verhaal van Brabant. De grafiek laat voor alle groepen en voor het totaal zien welk aandeel vindt dat er onderwerpen weg mogen: Grafiek 7. Zijn er onderwerpen die u uit het Verhaal van Brabant zou willen weghalen? In totaal wil ruim 20% van de respondenten dat er bepaalde onderwerpen uit het verhaal weggehaald worden. We kunnen hieruit concluderen dat een ruime meerderheid het NIET nodig vindt om onderwerpen uit het verhaal te halen. 6

7 In de toelichting van alle groepen in totaal zien we de eerder genoemde overdrevenheid terug; deze mag in verhouding van redelijk wat respondenten minder. Ook de nadruk op het Bourgondische mag van een aantal respondenten minder worden aangezet. Grafiek 8. Onderwerpen die respondenten uit het verhaal weg zouden willen halen Het belang van economie, cultuur, toerisme en sport In de vragenlijst zijn respondenten expliciet bevraagd naar vier thema s: economie, cultuur, toerisme en sport. Om de antwoorden in de juiste context te plaatsen is gevraagd of zij elk van deze thema s van belang vinden voor de Brabantse identiteit. In de tabel geven we voor elke groep het belang dat ze hechten aan ieder van deze vier thema s weer: Tabel 2. Economie, cultuur, toerisme en sport zijn belangrijk voor de Brabantse identiteit Economie Cultuur Toerisme Sport % N % N % N % N Inwoners van Brabant 71, , , ,7 419 Brabantse bestuurders 85, , , ,5 42 Brabantse merken ,0 2 Niet-Brabanders 37, , , ,6 277 Partners Merk Brabant 78, , ,9 14 Provincie medewerkers 72, , , ,2 85 Regional Branding 63, , ,1 19 Toeristische bedrijven 71, ,7 7 28,6 7 Totaal 61, , , ,7 865 Opvallend is dat voor alle groepen geldt dat cultuur het belangrijkst wordt gevonden voor de Brabantse identiteit. Inwoners van andere provincies vinden economie en sport niet onderscheidend voor Brabant. Cultuur en toerisme wel. Vooral bestuurders vinden 7

8 economie belangrijk voor Brabant. Sport is voor de meeste groepen iets minder belangrijk voor de Brabantse identiteit. Naast de vraag over hoe belangrijk de vier thema s zijn voor de Brabantse identiteit, is ook gevraagd of de respondenten vinden dat de thema s voldoende terugkomen in het verhaal. De grafiek laat zien dat een ruime meerderheid vindt dat economie, cultuur en toerisme voldoende in het verhaal terugkomen. Dit geldt in iets mindere mate voor sport. We kunnen concluderen dat een grote groep respondenten het belang van de vier onderwerpen voldoende terug vindt komen, dit geldt het meest voor cultuur en in iets mindere mate voor sport. Grafiek 9. Komt belang economie, cultuur, toerisme en sport voldoende terug in het verhaal? Economie In onderstaande grafiek wordt per groep en voor het totaal nog eens aangegeven of zij vinden dat het belang van economie voldoende terugkomt in het verhaal: Grafiek 10. Komt belang economie voldoende terug in het verhaal? 8

9 Zoals we al eerder zagen is de meerderheid van de respondenten (bijna 60%) van mening dat het belang van economie voldoende vertegenwoordigd is. Degenen die vinden van niet, missen vooral voorbeelden in de economische hoek, andere vormen van economische kwaliteiten zoals de ICT sector of de Hightech sector. Ook de agrarische sector wordt door verschillende groepen gemist en apart aangegeven. Daarnaast vindt een redelijk aantal dat economie juist overbelicht wordt in het verhaal. Grafiek 11. Toelichting economie Cultuur In de grafiek op de volgende pagina wordt per groep en voor het totaal nog eens aangegeven of zij vinden dat het belang van cultuur voldoende terugkomt in het verhaal: Grafiek 12. Komt belang cultuur voldoende terug in het verhaal? 9

10 Vergeleken met de andere thema s zijn relatief veel respondenten (ruim een kwart) van mening dat de Brabantse cultuur onvoldoende uit de verf komt. Wat respondenten missen zijn de Brabantse volkscultuur (voornamelijk carnaval), voorbeelden van belangrijke culturele uitingen en personen (zoals musea en Vincent van Gogh) en de typisch Brabantse gildes en schutterijen. Grafiek 13. Toelichting cultuur 10

11 Toerisme In onderstaande grafiek wordt per groep en voor het totaal nog eens aangegeven of zij vinden dat het belang van toerisme voldoende terugkomt in het verhaal: Grafiek 14. Komt toerisme voldoende terug in het verhaal? Bijna 60% van de respondenten vindt dat toerisme voldoende aan bod komt. Degenen die het onderwerp onvoldoende uit de verf vinden komen, missen voornamelijk voorbeelden van toeristische trekpleisters en de meerwaarde van de natuur en het landschap van Brabant. 11

12 Grafiek 15. Toelichting toerisme Sport Sport is tot slot het laatste thema waarover alle respondenten specifiek zijn bevraagd. In onderstaande grafiek wordt per groep en voor het totaal nog eens aangegeven of zij vinden dat het belang van sport voldoende terugkomt in het verhaal: Grafiek 16. Komt sport voldoende terug in het verhaal? Sport komt volgens ruim 45% van de respondenten voldoende aan bod. De rest ziet graag voornamelijk meer nadruk op de successen van Brabanders en meer namen van 12

13 succesvolle sporters als Ankie van Grunsven en Pieter van den Hoogenband en namen van succesvolle verenigingen als PSV terugkomen. Grafiek 17. Toelichting sport Uitgebreide resultaten Brabantpanel Respons Om de meningen van de inwoners van Brabant over het Verhaal van Brabant te peilen is gebruik gemaakt van het Brabantpanel. Dit panel, in beheer van het PON, heeft 1651 leden die allen woonachtig zijn in Brabant. Het onderzoek naar het Verhaal van Brabant week enigszins af van onderzoeken die de Brabantpanelleden normaalgesproken voorgelegd krijgen. Er is daarom gekozen om panelleden eerst via een te vragen of zij geïnteresseerd waren in het Verhaal van Brabant en of zij hun medewerking wilden verlenen aan een onderzoek hierover. Hierop hebben 602 panelleden positief gereageerd. Vervolgens hebben deze panelleden via internet een vragenlijst gekregen met daarin een link naar het verhaal. Uiteindelijk hebben 427 panelleden de vragenlijst daadwerkelijk ingevuld. Het responspercentage komt hierdoor neer op 25,8% (op het totale Brabantpanel). De respondenten wonen of woonden gemiddeld 47,3 jaar in Brabant. De mate waarin de respondenten zich Brabants voelen waarderen zij gemiddeld met een 8,5. De mate waarin zij zeggen trots te zijn op Brabant waarderen ze gemiddeld met een 8. 13

14 Draagvlak Verhaal van Brabant Ruim 70% is het (helemaal) eens met de omschrijving die het Verhaal van Brabant geeft. Een kleine 20% is hierin neutraal en slechts iets meer dan 10% is het (helemaal) oneens met het verhaal: Tabel 3. Het verhaal van Brabant is een goede omschrijving van Brabant en haar inwoners Antwoord N % (Helemaal) mee eens ,1 Neutraal 78 18,2 (Helemaal) mee oneens 44 10,3 Weet ik niet/geen mening 2 0,5 Totaal Zowel respondenten die zich in het verhaal kunnen vinden als respondenten die zich niet in het verhaal kunnen vinden hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om hun antwoord op de eerste vraag toe te lichten. In veel gevallen bleek dat respondenten die de eerste vraag positief beantwoordden bij nader inzien toch een aantal inhoudelijke bezwaren of aanvullingen op het verhaal hadden. Er is daarom gekozen om alle antwoorden bij elkaar te categoriseren en te rapporteren. Tabel 4. Toelichting op draagvlak Antwoordcategorie N 1 Herkenbaar verhaal Overdreven, weinig bescheidenheid, te positief, geromantiseerd 55 3 Brabander niet open/sociaal naar anderen (nooit geweest of door individualisering) 28 4 Geldt ook voor anderen 25 5 Cliché/stereotypering 19 6 Vervaging van echte Brabanders door import 17 7 Het verhaal is niet compleet 17 8 Het verhaal is te algemeen 12 9 Het verhaal is niet goed geschreven (stijl + woordkeuze) 8 10 Overige en opmerkingen algemeen 1 23 Zoals uit de gesloten vraag al naar voren kwam, kunnen de meesten zich vinden in het verhaal. Een relatief veel voorkomend punt van kritiek is dat het verhaal te overdreven is; het getuigt van weinig bescheidenheid en Brabant is veel te positief en geromantiseerd neergezet. Een andere opmerking die ook veel, maar minder vaak naar voren komt is dat Brabanders helemaal niet open en sociaal naar anderen toe zijn, dit in tegenstelling tot wat het verhaal beweert. Daarnaast zeggen ongeveer evenveel respondenten dat de inhoud van het verhaal niet uniek is voor Brabant, maar dat het voor andere provincies 1 De antwoorden die steeds onder de categorie Overige en opmerkingen algemeen vallen komen te weinig voor om er aparte categorieën van te maken. Toch leveren de antwoorden interessante informatie op voor het verhaal en zijn daarom terug te vinden in bijlage 2. 14

15 net zo goed kan gelden. Iets minder respondenten vinden dat er in het verhaal teveel clichébeelden en stereotyperingen voorkomen en dat het beeld van de echte Brabander steeds minder van toepassing is omdat er steeds meer mensen van buitenaf in Brabant komen wonen. Tot slot zijn er nog een aantal respondenten die opmerken dat het verhaal niet compleet is, dat het te algemeen is en dat het verhaal niet goed geschreven is qua stijl. Onderwerpen die inwoners van Brabant missen Bijna 45% vindt dat er onderwerpen missen in het verhaal. Ruim 37% vindt van niet en bijna 20% heeft hierover geen mening. We kunnen hieruit concluderen dat een flink aantal respondenten vindt dat er nog onderwerpen zijn die niet of onvoldoende aan bod komen in het verhaal. Tabel 5. Zijn er onderwerpen die u mist in het Verhaal van Brabant? Antwoord N % Ja ,0 Nee ,6 Weet ik niet/geen mening 78 18,4 Totaal Respondenten hun antwoord in een open vraag toelichten. De antwoorden konden worden onderverdeeld in onderstaande categorieën. Tabel 6. Onderwerpen die inwoners van Brabant missen Antwoordcategorie 1 Religie (katholiek/laatste jaren invloed andere geloven) 37 2 Brabant migratieland 28 3 Negatieve onderwerpen moeten ook aan bod komen (voornamelijk dat Brabanders niet sociaal, gezellig en open zijn) 4 Landschap (natuur en milieu) en landbouw/veeteelt (positief en negatief) 24 5 Industrie (textiel, schoenen), economie, infrastructuur 14 6 Carnaval 13 7 Geschiedenis* (delen ontbreken/onjuistheden) 12 8 Boegbeelden/instellingen specifiek noemen (sport/kunst) 8 9 Gezelligheid, sociaal, open 7 10 Sport 6 11 Dialecten 5 12 Verenigingsleven/voorzieningen dorpen 4 13 De Brabander 2 14 Overige en opmerkingen algemeen 1 50 N 28 Het meest voorkomende onderwerp dat volgens de inwoners van Brabant ontbreekt of niet voldoende aan bod komt, is de invloed van religie. Hiermee wordt in bijna alle gevallen het katholieke geloof bedoeld en de invloed die het heeft en heeft gehad op de Brabantse cultuur. In sommige gevallen wordt in deze context ook de toenemende 15

16 invloed van andere geloven genoemd. Een onderwerp dat al eerder aan bod kwam en gemist wordt door de lezers is dat Brabant meer en meer invloed ondervindt van zogenaamde migranten; de echte Brabander en het oorspronkelijke Brabant verdwijnt hierdoor en zij vinden dat hier in het verhaal meer aandacht aan gegeven mag worden. Een ander punt van kritiek is dat er alleen positieve dingen over Brabant en Brabanders in het Verhaal van Brabant staan; de negatieve kanten ontbreken, maar zijn volgens de respondenten wel onderdeel van de werkelijkheid van Brabant. Een veel voorkomend onderwerp in deze context is, wederom, dat Brabanders helemaal niet zo sociaal, open en gezellig zijn als dat het stereotype dit suggereert. Ook vinden veel respondenten dat er te weinig aandacht in het verhaal is voor het landschap, alsmede voor de landbouw en veeteelt die veel in Brabant te vinden is. Het betreft hier zowel positieve als negatieve karakteristieken van deze onderwerpen. Verder zijn er nog een aantal zaken die in meer of mindere mate in het verhaal gemist worden, maar er wel in zouden moeten zitten. Voorbeelden hiervan zijn carnaval, sport en dialecten. Onderwerpen die inwoners van Brabant weg willen laten Ruim 65% vindt dat er geen onderwerpen uit het verhaal moeten worden verwijderd. Met andere woorden: de onderwerpen die erin zitten vinden Brabanders goed. Ruim 21% vindt dat er wel overbodige onderwerpen in het verhaal zitten en ruim 13% heeft hier geen mening over. We kunnen hieruit concluderen dat een flink aantal respondenten het dus eens is met de onderwerpen die in het Verhaal van Brabant zitten. Tabel 7. Zijn er onderwerpen die u uit het Verhaal van Brabant zou willen weghalen? Antwoord N % Ja 90 21,4 Nee ,3 Weet ik niet/geen mening 56 13,3 Total Respondenten hun antwoord in een open vraag toelichten. De antwoorden zijn onderverdeeld in onderstaande categorieën. Tabel 8. Onderwerpen die inwoners van Brabant uit het verhaal weg zouden willen laten Antwoordcategorie N 1 Het Bourgondische aspect 15 2 Overdrevenheid van Verhaal moet minder 13 3 Brabanders zijn niet gastvrij/open/gezellig 10 4 Economie/infrastructuur 8 5 Innovatie 6 6 De historische reflectie (deze is nu te beknopt en komt niet uit de verf) 6 7 De Brabander als ondernemer 5 8 Overige en opmerkingen algemeen 34 Het Bourgondische aspect wordt het meest genoemd door de inwoners van Brabant; een aantal respondenten zouden dit dus liever uit het verhaal weglaten. Iets minder vaak worden de overdrevenheid van het verhaal genoemd en het feit dat Brabanders helemaal niet gastvrij, open en gezellig zijn. 16

17 Economie Economie is één van de vier thema s die expliciet in de vragenlijst aan de orde zijn gekomen. Om de antwoorden van de respondenten in de juiste context te plaatsen is hen eerst de vraag gesteld of zij economie een belangrijk onderdeel vinden van de Brabantse identiteit: ruim 70% vindt economie inderdaad een belangrijk onderdeel. Bijna 25% vindt van niet en slechts een enkeling heeft hierover geen mening of weet het niet. Tabel 9. Is economie voor u een belangrijk onderdeel van de Brabantse identiteit? Antwoord N % Ja ,5 Nee ,2 Weet ik niet/geen mening 18 4,3 Totaal Hierna is hen de vraag gesteld of zij vinden dat economie voldoende aan bod komt in het verhaal. De meerderheid, bijna 63% vindt dat het inderdaad voldoende aan bod komt. Ruim 17% zou liever meer economie in het verhaal terugzien en bijna 10% vindt juist dat er teveel over dit onderwerp inzit. Tabel 10. Komt voor u het belang van de Brabantse economie voldoende in het verhaal terug? Antwoord N % Ja, het belang van de Brabantse economie komt voldoende terug ,9 Nee, het belang van de Brabantse economie komt niet voldoende terug 74 17,6 Nee, het belang van de Brabantse economie komt teveel terug 38 9,0 Weet ik niet/geen mening 44 10,5 Totaal Ook hier konden respondenten als ze daar behoefte aan hadden hun antwoord toelichten. De antwoorden waren grofweg onder te verdelen in twee categorieën: toevoegingen met betrekking tot economische onderwerpen en opmerkingen over het onderwerp in het algemeen. Tabel 11. Inhoudelijke feedback op onderdeel economie Categorie N Toevoegingen van economische onderwerpen 17

18 1 Voorbeelden in economische hoek 16 2 Geschiedenis van economie (armoede vroeger) 13 3 Overige vormen industrie ook belangrijk 11 4 Agrarische sector verdient meer aandacht (veeteelt, akkerbouw) 5 Economie algemeen 5 Economie overbelicht: typering Brabander belangrijker 12 6 Economie niet typisch Brabants 10 7 Economie is onderbelicht 7 8 Overige en opmerkingen verhaal algemeen 17 Toevoegingen De inwoners van Brabant zien graag dat er meer concrete voorbeelden van economische successen in het verhaal komen te staan. Daarnaast werd ook regelmatig opgemerkt dat de geschiedenis van de economie ontbreekt en dan met de name de armoede van waaruit Brabant zich heeft opgewerkt. Ook wordt geopperd om meer verschillende typen industrie erin op te nemen. Economie algemeen Er wordt regelmatig opgemerkt dat economie overbelicht is en dat de typering van Brabant en de Brabanders veel meer gewicht zouden moeten krijgen. Daarnaast komt naar voren dat economie niet typerend is voor Brabant en dat het daarom niet in het verhaal thuishoort. Cultuur Ook cultuur is één van de vier thema s die expliciet in de vragenlijst aan de orde zijn gekomen. Bijna 90% vindt cultuur een belangrijk onderdeel van de Brabantse identiteit. Slechts een enkeling (ruim 7%) vindt dit niet. Tabel 12. Is cultuur voor u een belangrijk onderdeel van de Brabantse identiteit? Antwoord N % Ja ,0 Nee 30 7,1 Weet ik niet/geen mening 16 3,8 Totaal Hierna is hen wederom de vraag gesteld of zij vinden dat cultuur voldoende aan bod komt in het verhaal. De meerderheid, bijna 60% vindt dat het inderdaad voldoende aan bod komt. Toch vindt bijna 30% dat het onderwerp niet voldoende aan bod komt. Slecht 2,4% vindt juist dat er teveel over dit onderwerp inzit. 18

19 Tabel 13. Komt voor u het belang van de Brabantse cultuur voldoende in het verhaal terug? Antwoord N % Ja, het belang van de Brabantse cultuur komt voldoende terug ,3 Nee, het belang van de Brabantse cultuur komt niet voldoende ,0 Nee, het belang van de Brabantse cultuur komt teveel terug 10 2,4 Weet ik niet/geen mening 39 9,3 Totaal Ook hier konden respondenten als ze daar behoefte aan hadden hun antwoord toelichten. De antwoorden waren net als bij economie grofweg onder te verdelen in twee categorieën: toevoegingen met betrekking tot culturele onderwerpen en opmerkingen over het onderwerp in het algemeen (zie tabel op volgende pagina). Redelijk wat respondenten missen in het verhaal verwijzingen naar de volkscultuur, met name carnaval. In iets mindere mate worden de typisch Brabantse gildes en schutterijen genoemd (zie tabel op de volgende pagina). Tabel 14. Inhoudelijke feedback op onderdeel cultuur Categorie N Toevoegingen van cultuur onderwerpen 1 Volkscultuur, zoals carnaval, heemkunde 26 2 Gildes, schutterijen 19 3 Voorbeelden noemen, zoals musea of ambachten (textiel et cetera) 13 4 Kleinere culturele uitingen, zoals harmonieën, verenigingen 8 5 Kunst/muziek 7 6 invloed van religie (katholiek) 7 7 Invloed andere cultuur op Brabant 3 Cultuur algemeen 8 Cultuur is onderbelicht in verhaal 10 9 Cultuur is te algemeen beschreven, moet specifieker 3 10 Cultuur is overbelicht 2 11 Cultuur is niet specifiek Brabants 2 12 Overige en opmerkingen verhaal algemeen 17 Toerisme Ook toerisme is één van de vier thema s die expliciet in de vragenlijst aan de orde zijn gekomen. Bijna 70% vindt toerisme een belangrijk onderdeel, ruim 26% vindt van niet. Tabel 15. Is toerisme voor u een belangrijk onderdeel van de Brabantse identiteit? 19

20 Antwoord N % Ja ,6 Nee ,4 Weet ik niet/geen mening 21 5,0 Totaal De meerderheid, bijna 60% vindt dat toerisme voldoende aan bod komt in het verhaal. Toch vindt ruim 25% dat het onderwerp juist niet voldoende aan bod komt. Slechts een enkeling (ruim 4%) vindt juist dat er teveel over dit onderwerp in het verhaal zit. Tabel 16. Komt voor u het belang van het Brabants toerisme voldoende in het verhaal terug? Antwoord N % Ja, het belang van het Brabants toerisme komt voldoende terug ,6 Nee, het belang van het Brabants toerisme komt niet voldoend ,7 Nee, het belang van het Brabants toerisme komt teveel terug 18 4,3 Weet ik niet/geen mening 48 11,4 Totaal De toelichtingen waren weer grofweg onder te verdelen in twee categorieën: toevoegingen met betrekking tot toerisme en opmerkingen over het onderwerp in het algemeen: Tabel 17. Inhoudelijke feedback op onderdeel toerisme Categorie N Toevoegingen van toerisme onderwerpen 1 Specifieke voorbeelden van trekpleisters 28 2 Natuur, platteland 14 3 Wandelen/Fietsen 12 4 Oude stads/dorps kernen 10 5 Kamperen 6 Toerisme algemeen 6 Toerisme is niet specifiek Brabants 11 7 Toerisme onderbelicht 9 8 Toerisme niet overdrijven, is nu overbelicht 6 9 Overige en opmerkingen verhaal algemeen 17 Toevoegingen toerisme De inwoners van Brabant zien graag dat er meer concrete voorbeelden van toeristische trekpleisters in het verhaal komen te staan. Daarnaast werd ook af en toe opgemerkt dat de natuur en het platteland meer aan bod mag komen en dat er in het verhaal meer aandacht mag zijn voor de vele wandel- en fietsroutes die Brabant rijk is. Ook worden de 20

21 oude stads- en dorpkernen opgemerkt en het feit dat er in Brabant veel mogelijkheden zijn om te kamperen. Toerisme algemeen Er wordt af en toe opgemerkt dat toerisme niet typerend is voor Brabant en dat het daarom niet in het verhaal thuishoort. Aan de andere kant geven bijna evenveel respondenten aan dat het onderwerp juist onderbelicht is en in iets minder mate dat er juist teveel over instaat. Sport Ook sport is één van de vier thema s die expliciet in de vragenlijst aan de orde zijn gekomen. Om de antwoorden van de respondenten in de juiste context te plaatsen is ook voor dit onderwerp hen eerst de vraag gesteld of zij het een belangrijk onderdeel vinden van de Brabantse identiteit. De meningen lijken verdeeld: bijna 60% vindt toerisme inderdaad een belangrijk onderdeel, maar ook bijna 33% vindt juist van niet. Tabel 18. Is sport voor u een belangrijk onderdeel van de Brabantse identiteit? Antwoord N % Ja ,7 Nee ,9 Weet ik niet/geen mening 31 7,4 Totaal Iets meer dan de helft, ruim 50% vindt dat het sport voldoende in het verhaal aan bod komt. Toch vindt ruim 23% dat het onderwerp juist niet voldoende aan bod komt. Slechts een enkeling (bijna 6%) vindt juist dat er teveel over dit onderwerp in het verhaal zit. Relatief veel respondenten hebben geen mening of weten het niet. Tabel 19. Komt voor u het belang van sport voldoende in het verhaal terug? Antwoord N % Ja, het belang van sport komt voldoende terug ,8 Nee, het belang van sport komt niet voldoende terug 97 23,3 Nee, het belang van de sport komt teveel terug 24 5,8 Weet ik niet/geen mening 84 20,1 Totaal % De toelichtingen waren weer grofweg onder te verdelen in twee categorieën: toevoegingen met betrekking tot sport en opmerkingen over het onderwerp in het algemeen (zie tabel op de volgende pagina). 21

22 Tabel 20. Inhoudelijke feedback op onderdeel sport Categorie N Toevoegingen van sport onderwerpen 1 Meer aandacht voor successen van Brabanders (topsport) 33 2 Noem meer namen van succesvolle sporters 12 3 Meer aandacht voor amateursporten 12 4 Meer aandacht voor typisch Brabantse sporten 11 5 Meer aandacht voor sportaccommodaties 9 6 Benoem meer diverse sporten 6 Sport algemeen 7 Sport niet onderscheidend voor Brabant 19 8 Successen niet overdrijven 5 9 Overige en opmerkingen verhaal algemeen 18 Toevoegingen sport De Brabantpanelleden zien graag dat er meer aandacht voor de vele successen van Brabanders in de topsport in het verhaal komt. In mindere mate werd ook opgemerkt dat er meer namen van deze sporters expliciet genoemd moeten worden en dat er meer aandacht in het verhaal moeten komen voor juist de amateursport. Ook de typisch Brabantse sporten, zoals paardrijden, handboogschieten en biljarten vindt men onvoldoende aan bod komen. Sport algemeen Er wordt regelmatig opgemerkt dat sport niet typerend is voor Brabant en dat het daarom niet in het verhaal thuishoort. Een aantal respondenten geeft aan dat de successen van Brabant op het gebied van sport ook niet overdreven moeten worden. Conclusies Hieronder worden de bevindingen en conclusies voor de totale groep op een rij gezet: Gevoel over Brabant en achtergrondinformatie Gemiddeld wonen of woonden respondenten 40,7 jaar in Brabant. Respondenten die in Brabant wonen of er ooit gewoond hebben geven gemiddeld een 8 aan hun gevoel Brabants te zijn en een 7,8 aan hoe trots ze zijn op Brabant. Draagvlak Verhaal van Brabant Het Verhaal van Brabant wordt door een ruime meerderheid en door veel verschillende partijen gedragen. Inhoudelijke feedback op Verhaal van Brabant Een relatief veel gehoord kritiekpunt is dat het verhaal te overdreven is en dat er een te positief en romantisch beeld wordt neergezet van Brabant. Een eveneens relatief veel genoemd punt van verbetering is dat het verhaal meer onderscheidend zou 22

23 mogen zijn, omdat het in deze vorm ook toepasbaar zou kunnen zijn op andere provincies. Een grote groep respondenten wil nog onderwerpen toevoegen: religie en natuur/landschap worden het meest gemist. In iets mindere mate wordt ook aangegeven dat het verhaal te positief is en dat er meer negatieve onderwerpen aan bod moeten zouden moeten komen. Een ruime meerderheid vindt het niet nodig om onderwerpen uit het verhaal te halen. Cultuur wordt door alle respondenten het belangrijkst gevonden voor de Brabantse identiteit. Een grote groep respondenten vindt het belang van de vier onderwerpen voldoende terugkomen. Diegenen die vinden dat economie niet voldoende terugkomt, missen vooral voorbeelden in de economische hoek, andere vormen van economische kwaliteiten (zoals de ICT sector en de Hightech sector). Ook de agrarische sector wordt door verschillende groepen gemist. Ruim een kwart is van mening dat de Brabantse cultuur onvoldoende uit de verf komt. Wat respondenten missen zijn de Brabantse volkscultuur (vooral carnaval), voorbeelden van belangrijke culturele uitingen en personen (zoals Vincent van Gogh) en de typisch Brabantse gildes en schutterijen. Diegenen die toerisme onvoldoende uit de verf vinden komen, missen voornamelijk voorbeelden van toeristische trekpleisters en natuur en landschap. Diegenen die vinden dat sport niet voldoende terugkomt, zien graag meer nadruk op de successen van Brabanders. Ook zien zij graag meer namen van succesvolle sporters als Ankie van Grunsven en Pieter van den Hoogenband en namen van succesvolle verenigingen als PSV terugkomen. Wilt u ook uw mening geven over actuele sociale en maatschappelijke onderwerpen? Word dan lid van het Brabantpanel via Wanneer u zich (kosteloos) inschrijft als lid van het Brabantpanel ontvangt u 6 tot 12 keer per jaar via een uitnodiging voor het invullen van een vragenlijst. U maakt iedere keer dat u meedoet kans op een cadeaubon ter waarde van 25 euro. Meer informatie? Kijk voor meer informatie over het Brabantpanel op of neem contact op met Karin du Long of Eva Stultjens, beiden werkzaam bij het PON via (013) of info@brabantpanel.nl Het Brabantpanel is een initiatief van het PON, kennis in uitvoering. 23