De Bieb op School Resultaten leesmonitor 2018

Transcriptie

1 Resultaten leesmonitor 18

2 De resultaten samengevat De afgelopen vijf jaar hebben leesmediaconsulenten van De Bieb het programma uitgevoerd samen met de basisscholen in Zaanstad en Wormerland en een basisschool in Oostzaan. Dit programma is de belangrijkste component van de structurele samenwerking tussen Agora, Zaan Primair en De Bieb voor de. Doelstelling van het programma is om het leesplezier van de Zaanse basisschoolleerlingen te vergroten, zodat zij meer gaan lezen. Wanneer leerlingen meer lezen, verwerven ze een grotere woordenschat en vergroten ze hun leesvaardigheid, wat leidt tot een hoger opleidingsniveau, een betere kans op de arbeidsmarkt en een grotere maatschappelijke participatie, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Zaanstad en Wormerland hebben relatief veel laaggeletterden: ruim 16% tegenover 11,9% landelijk. De kiem voor laaggeletterdheid wordt in de kindertijd gelegd. Het is dus van essentieel belang dat alle betrokken partijen zich inspannen om alle kinderen een zo goed mogelijke start te geven. Na vijf jaar kunnen wij concluderen dat het programma werkt. Positieve aandacht van leerkrachten voor vrij lezen, voorlezen en leerlingen toegang bieden tot een ruime collectie boeken waaruit zij zelf kunnen kiezen, leidt tot een structurele stijging van het leesplezier.

3 In 18 is het leesplezier van leerlingen op de Zaanse scholen toegenomen. Voor het tweede jaar op rij scoren de Zaanse basisschoolleerlingen hoger op leesplezier dan de rest van Nederland. Dat is zonder meer positief. Boeken lezen in het algemeen en lezen in de klas worden prettiger gevonden dan in de vorige periode en prettiger dan in de rest van Nederland. Zaanse leerkrachten lezen vaker dagelijks voor en laten de leerlingen vaker dagelijks vrij lezen. De verschillen tussen de individuele scholen zijn echter groter geworden. We zien, duidelijker dan vorig jaar, een verband tussen uitleningen, voorlezen in de klas en het stimuleren van boekpresentaties enerzijds en een stijging van het leesplezier anderzijds. Een zeer beperkt aantal scholen doet weinig aan het stimuleren van lezen op school of thuis en scoort ver onder het Zaanse gemiddelde op leesplezier. Daarmee doen deze scholen hun leerlingen tekort; zij laten hen met te weinig leesplezier naar het voortgezet onderwijs gaan. Wij zijn ervan overtuigd dat alle kinderen lezen leuk kunnen vinden, met de juiste aandacht en interventies vanuit de school en De Bieb. Op school gaat het dus bij de meeste scholen goed, maar de situatie thuis is nog steeds niet geweldig. Leerlingen lezen weliswaar thuis iets meer, maar minder ouders gaan met hun kinderen naar een vestiging van De Bieb. Ook de tijd die ouders besteden aan voorlezen thuis wisselt sterk. Het komend schooljaar moet de aandacht dan ook nog meer gericht zijn op de situatie thuis. U treft hieronder een samenvatting aan van de resultaten van de leesmonitor, waaraan alle basisscholen in de periode december 18-januari 19 hebben meegewerkt. Alle leerkrachten hebben vragen beantwoord, evenals de leesmediaconsulenten. Daarnaast hebben alle 6. leerlingen vanaf groep 5 vragen beantwoord. Deze antwoorden zijn afgezet tegen de antwoorden van de 1. leerlingen in Nederland die meedoen met.

4 Hoe vind je het om een boek te lezen? 18% 19% 5% 19% 5% % jongens/meisjes 57% 56% 56% 56% 55 % % 21% jongens 3% 31% meisjes % % jongens 32% 31% meisjes vervelend niet zo leuk best leuk 16% 15% 15% 15% 16% 17% erg leuk 57% 56% 27% 25% 26% 27% 26% 26%

5 Als ik in de klas in een boek lees vind ik dat meestal 6% 6% % % 16% 15% 7% 21% 6% 22% 16% 17% jongens/meisjes 53% 53 % 52% 53% % 21% jongens 26% 27% meisjes 19% % jongens 27% 26% meisjes vervelend niet zo leuk best leuk 5% 18% 18% 18% 17% 19% 19% erg leuk 52% 53% 53% 52% 25% 16 23% 24% % 16 23% 23% 17 18

6 Leesplezier Boeken lezen Dit is de belangrijkste vraag uit de monitor, omdat het de kern van leesplezier raakt. Er zit nog steeds een stijgende lijn in hoe op deze vraag wordt geantwoord. Van de jongens is 77% positief over lezen, net als in 17. Wel is er een kleine positieve verschuiving te zien in het aantal jongens dat lezen erg leuk vindt ten opzichte van hen die lezen best leuk vinden. De meisjes zijn lezen iets leuker gaan vinden: van 86% naar 87%. Gemiddeld vindt de Zaanse jeugd lezen twee procentpunten leuker dan de rest van Nederland. Boeken lezen in de klas In 17 scoorde de net iets hoger dan het landelijk gemiddelde. In 18 is deze voorsprong verder uitgebouwd: landelijk vindt 75% van de leerlingen lezen in de klas best of erg leuk tegen 78% in de. De stijging in de komt met name voor rekening van de meisjes, maar ook op dit punt is een positieve verschuiving opgetreden van best leuk naar erg leuk bij de jongens. Belangrijke redenen voor deze mooie resultaten zijn dat leerkrachten in de leerlingen meer dan landelijk gemiddeld de gelegenheid geven om boeken uit te zoeken bij de BiebBussen, bibliotheekvestigingen en schoolcollecties en dat zij meer tijd besteden aan vrij lezen.

7 Voorlezen aan de groep 6% 6% 38% 33% 55% 58% % 8% 39% % 49% 49% nooit paar keer per jaar een of een paar keer per maand een of een paar keer per week dagelijks Leerlingen vrij laten lezen 17% 19% 77% 77% % 24% 72% 72% nooit paar keer per jaar een of een paar keer per maand een of een paar keer per week dagelijks

8 Op school Voorlezen aan de groep Leerkrachten in de lazen in 18 vaker dagelijks voor, maar iets minder vaak een paar keer per week. Ze scoren op dit punt nog steeds iets beter dan het landelijk gemiddelde. Het aantal leerkrachten dat aangeeft slechts een paar keer per jaar voor te lezen is helaas gestegen. Dit kan een bewuste keuze zijn. We weten van ten minste één leerkracht dat hij niet voorleest, omdat de kinderen met zoveel plezier zelf lezen. Er zijn echter ook leerkrachten die niet voorlezen, terwijl dat wel heel wenselijk zou zijn. Leerlingen vrij laten lezen Zowel landelijk als in de wordt structureel tijd vrijgemaakt voor vrij lezen: 96% van de leerkrachten laat leerlingen minimaal een paar keer per week vrij lezen. In de gebeurt dat vaker dan landelijk dagelijks: 77% van de Zaanse leerkrachten laat leerlingen dagelijks vrij lezen tegen 72% landelijk. Boeken lezen tijdens schooltijd wordt dan ook positiever beoordeeld door de leerlingen in de dan in de rest van het land. Het is wel teleurstellend dat 3% van de leerkrachten in 18 nooit tijd heeft ingeruimd voor vrij lezen, meer dan in 17.

9 Hoe vaak lukt het je om zonder hulp de informatie te vinden die je zoekt? 36% 37% 36% 33% 36% 36% nooit leerlingen 48% 45% 47% 14% 14% % 48% 47% soms vaak altijd Hoe vaak besteed je aandacht aan het onderwerp informatievaardigheden? leerkrachten 42% 41% 14% 45% 39% 15% 44% 37% 34% 52% 36% 49% 37% 49% nooit niet iedere maand, maar minstens een keer per jaar niet iedere week, maar minstens een keer per maand minstens een keer per week

10 Informatievaardigheden Zelfstandig digitaal informatie vinden Net iets meer leerlingen in de dan landelijk zijn van mening dat zij erin slagen zonder hulp de informatie te vinden die ze zoeken. Vorig jaar was dit minder dan het landelijk gemiddelde. Niettemin kan dit percentage nog flink omhoog. Aandacht schenken aan informatievaardigheden Het aantal leerkrachten in de dat minimaal eens per maand aandacht schenkt aan informatievaardigheden is gedaald van 84% naar 81%. is dat gemiddeld 86%. Het gat wordt dus groter. Recent onderzoek toont aan dat 4 miljoen volwassen Nederlanders onvoldoende digitale vaardigheden hebben om zelfstandig te kunnen communiceren met overheidsinstanties. Voor leesmediaconsulenten van De Bieb was het stimuleren van informatievaardigheden het afgelopen jaar een aandachtspunt. Wij zijn evenwel van mening dat iedere leerkracht informatievaardigheden zou moeten opnemen in het reguliere lesplan.

11 Hoe vaak lees je thuis in een boek? 11% 5% 6% 5% jongens/meisjes 57% 55% 55% 52% 56% 55% 51% 52% 32% 33% % 42% 33% 33% 44% 43% jongens meisjes jongens meisjes nooit soms vaak 8% 1% 8% 9% 56% 53% 53% 36% 37% 39% 38%

12 Mijn vader en/of moeder leest mij thuis voor jongens/meisjes % 28% 62% 25% 56% 32% 56% 31% 63% 26% 64% 25% 59% 31% % 31% jongens 11% meisjes 11% 11% jongens 1% 1% meisjes nooit soms vaak 58% 59% 61% 62% 3% 28% 29% 28% % 1% 17 18

13 Mijn vader en/of moeder gaat met mij naar de bibliotheek % 32% 41% 31% jongens/meisjes 41% 43% 43% 45% 19% 25% 24% 17% jongens meisjes jongens meisjes nooit soms vaak 33% 36% 34% 36% 44% 42% 45% 44% 23% 22% % % 17 18

14 Thuissituatie Thuis boeken lezen Van de jongens geeft 33% aan vaak thuis een boek te lezen, tegen 31% in 17. Ook bij de meisjes is een stijging te zien: van % naar 42%. Helaas is het aantal leerlingen jongens én meisjes dat aangeeft thuis nooit een boek te lezen met 1 procentpunt toegenomen. Vorig jaar scoorde de Zaanse jeugd op deze vraag nog gemiddeld 3% onder het landelijk gemiddelde, dit jaar is dit verschil afgenomen tot 1%. Er wordt in de dus iets vaker thuis gelezen, maar er kan nog winst worden behaald als ouders meer worden aangesproken op het stimuleren van lezen thuis en er vaker dan nu via school geleende boeken mee naar huis mogen. Daarnaast kan digitaal lezen ervoor zorgen dat er thuis meer tijd wordt besteed aan lezen. Thuis voorlezen In de werd in 18 bij van de leerlingen vaak thuis voorgelezen: een kleine stijging ten opzichte van 17. Helaas is ook het aantal leerlingen aan wie nooit wordt voorgelezen licht gestegen: het betreft bijna % van alle leerlingen. Hoewel de beter scoort dan landelijk, is het erg jammer dat er nog steeds zo weinig wordt voorgelezen door ouders. Het programma Voorlezen Thuis zorgt ervoor dat ouders die voorheen helemaal niet voorlazen dit nu meer doen, maar bereikt door de opzet ervan slechts een beperkte groep ouders. Leerkrachten zouden vaker over het belang van voorlezen kunnen praten met ouders, het thema voorlezen zou vaker op de agenda kunnen staan bij ouderbijeenkomsten en meer (voorlees)boeken zouden van school mee naar huis kunnen worden gegeven. Met ouders naar De Bieb Net als in 17 is het gebruik van een vestiging van De Bieb in 18 gedaald. Maar liefst 36% van de leerlingen gaat nooit met de ouders naar De Bieb. De doet het nog steeds net iets beter dan de rest van Nederland. De daling zal te maken hebben met het feit dat volwassenen steeds minder vaak naar De Bieb gaan om te lenen en dus ook minder vaak met hun kinderen gaan. We zien wel dat leerlingen van scholen die gebruikmaken van een van de bibliotheekvestigingen in toenemende mate ook na schooltijd zelfstandig naar deze vestigingen gaan om te lenen of gebruik te maken van de computers. Aangezien zij zonder hun ouders naar De Bieb gaan, zien we dit niet terug in de antwoorden op deze vraag.

15 Uitleningen Het totale aantal uitleningen door leerlingen en via de klassenpassen is in 18 vrijwel gelijk gebleven ten opzichte van 17. De verschillen tussen scholen zijn echter nog groter geworden dan in 17. Er is een school die gemiddeld per leerling nog geen 5 boeken heeft geleend in heel 18, terwijl een andere school op gemiddeld 38,5 boeken per leerling is uitgekomen. De verschillen in leesplezier van de leerlingen van deze twee scholen zijn eveneens zeer groot. Van de school met vrijwel geen uitleningen vindt slechts 7% van de leerlingen lezen best leuk of erg leuk en maar liefst 5% vindt lezen ronduit vervelend. Ter : gemiddeld vindt 82% van de leerlingen van alle Zaanse scholen lezen best leuk of erg leuk en vindt 3% lezen vervelend. Op de school met veel uitleningen vindt 92% van de leerlingen lezen best leuk of erg leuk en er is niet één leerling die aangeeft lezen vervelend te vinden. Deze school staat overigens in een van de meest taalzwakke buurten van Zaanstad en heeft te maken met een relatief groot aantal kinderen dat hun schoolcarrière begint met onvoldoende taalvaardigheden.

16 De Bieb voor de Westzijde 17a 156 EKZaandam debieb.nl