Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 22 Mei 2019

Transcriptie

1 Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 22 Mei 2019

2 Inhoud van de les Zijn er nog vragen n.a.v. de vorige les? Deze les: Komeet Wirtanen Sterrenhemel waarnemen Telescopen

3 Komeet Wirtanen Ontdekt op Door Carl A.Wirtanen Deze komeet zal 13 dec 2018 mogelijk zichtbaar zijn met het blote oog. Maar zoals altijd bij kometen is dit altijd afwachten. Komeet heeft een doorsnede van 600 m Omlooptijd om de zon is 5.4 jaar

4

5 Sterrenhemel

6 Sterrenhemel In Nederland geldt: sterren komen op in het oosten en gaan onder in het westen. Het hoogste punt bereiken ze in het zuiden Zenit = het punt recht boven je hoofd

7 Sterrenhemel - poolster Poolster markeert het Noorden (NHP) Nu is de helderste ster van de Kleine Beer de Poolster. Door de precessie (tolbeweging) van de Aarde verandert dit in de loop van duizenden jaren.

8 Sterrenhemel - poolster In Nederland staat de Poolster op 52 graden hoogte, in het Noorden Op de Noordpool staat deze recht boven het hoofd Op de evenaar kunnen we de Poolster aan de horizon zien Op Zuidelijk Halfrond is onze Poolster niet zichtbaar

9 Sterrenhemel - poolster Het is puur toeval dat er een heldere ster bij de NHP staat Op Zuidelijk halfrond is er geen helder object dat de Zuidelijke Hemelpool markeert

10 Sterrenhemel - beweging Omdat de Aarde draait, zien we steeds andere sterrenbeelden. s-avonds ziet de hemel er dus anders uit dan s-morgens. Effect van de draaiing van de Aarde: na 25 minuten zijn de sterren duidelijk verplaatst.

11 Sterrenhemel - beweging Omdat de Aarde in 365 dagen om de zon draait, zien we niet steeds dezelfde sterrenhemel gedurende een jaar. De sterrenhemel is dus vandaag compleet anders dan die van 29 mei. Alleen sterren(beelden) in de buurt van de Poolster kunnen we altijd zien.

12

13 Sterrenhemel - helderheid

14 Sterrenhemel - lichtvervuiling Door kunstlicht veroorzaakt effect Hierdoor zijn minder sterren zichtbaar, m.a.w. de grensmagnitude is dan lager. Grensmagnitude: Bij ideale omstandigheden: 6,5 7 Platteland: 5,5-6 Steden: 3-4

15

16 Sterrenhemel - sterrenkaart Eenvoudig hulpmiddel om de sterrenhemel van dit moment te bepalen. Op de bovenste schijf staat de tijd Op de onderste schijf staan de maanden De tijd van dit moment van de bovenste schijf gelijk zetten met de datum van vandaag.

17 Telescoop We onderscheiden twee hoofdonderdelen: Montering/statief Optische buis, oftewel de telescoop

18 Telescoop - montering Eisen Moet trillingen kunnen dempen Rustig beeld geven Makkelijk te richten zijn We onderscheiden twee types: Azimuthale montering Parallactische montering Ook wel: Duitse montering Equatoriale montering

19 Telescoop - montering Azimuthale montering Vergelijkbaar met fotostatief Eenvoudig te richten Nadeel: hemelobjecten maken een boogvormige beweging langs de hemel, dus correctie in twee richtingen is noodzakelijk Dit is lastig bij grotere vergrotingen (>100 x)

20 Dobson-montering Telescoop - montering

21 Telescoop - montering Parallactische montering Eén van de twee assen evenwijdig aan rotatie-as van de Aarde Dus volgen van object kan door beweging van één as, al dan niet gemotoriseerd Aanschaf is duurder, en richten is wat lastiger

22 Telescoop - montering Een goede montering is zeer belangrijk, deze moet de telescoop goed kunnen dragen Enkele merken: Skywatcher (zeer goede prijs/kwaliteit-verhouding) Vixen/Celestron (duurder, nauwkeurig) Losmandy/Takahashi(duurder, zeer nauwkeurig)

23 Telescoop - montering Skywatcher EQ-3-2: 6 kg, 175,- excl. motoren Skywatcher HEQ-5: 13 kg, 900,- incl. motoren Skywatcher HEQ-6 Pro: 20 kg, 1250,- incl. motoren

24 Telescoop - optiek Een telescoop moet twee dingen doen Licht verzamelen Vergroten Dit gebeurt aan de hand van een objectief Bolle lens Holle spiegel

25 Telescoop - optiek Objectief bundelt het licht en vormt een afbeelding van wat we waarnemen. Bij een fototoestel zit daar de film c.q. chip Bij een telescoop bevindt zich daar een oculair

26 Telescoop - lenzenkijker Een lenzenkijker bestaat altijd uit minimaal 2 lenzen, vanwege kleurfouten bij 1-lenzig systeem Achromaat (correctie 2 golflengten) Apochromaat (correctie 3 golflengten) Doublet Triplet Fluoriet apochromaat Doublet Triplet

27 Telescoop - spiegelkijker Geen last van kleurfout zoals bij lenzenkijker Goedkoper dan een lenzenkijker Maar één te slijpen oppervlak, bij lenzenkijker minimaal 4!

28 Pauze

29 Lenzenkijker vs. spiegelkijker Lenzenkijker Relatief duur Geen obstructie, dus scherper en contrastrijker Dicht systeem, dus geen collimatieproblemen Spiegelkijker Relatief goedkoop, dus veel licht voor weinig geld Obstructie, dus iets kwaliteitsverlies Open systeem, dus iets gevoeliger voor stof en dergelijke

30 Telescoop - lenzenkijker Een voorbeeld van een tweelenzige telescoop Te koop in diameters van mm

31 Telescoop - Newtonkijker Zeer populaire telescoop Veel diameter voor weinig geld Te koop in mm Obstructie door vangspiegel

32 Telescoop Schmidt-Cassegrain Dicht systeem Zeer populair, te koop in mm Combinatie van lens en 2 spiegels

33 Telescoop Kutter-telescoop Enige spiegeltelescoop zonder obstructie Hiernaast de telescoop van de sterrenwacht, van 1980 t/m Bouwer: Bertus Bruns (foto ca. 1982)

34 Telescoop - oculairen 3 vattingen 0,96 = 24,5 mm 1,25 = 31,75 mm 2 = 51 mm (vroeger veel gebruikt) (meest voorkomend) (voor grotere telescopen)

35 Telescoop - oculairen

36 Telescoop - oculairen Een telescoop kan niet oneindig vergroten. Vuistregel: maximale vergroting is 1,5-2 keer de objectiefdiameter in mm s Dus een spiegeltelescoop met een diameter van 200 mm heeft een maximaal nuttige vergroting van ca. 350 x. Dit is onafhankelijk van de openingsverhouding.

37 Waarnemen Warme kleding is belangrijk Je ogen moeten ongeveer 20 minuten wennen aan de duisternis. Wit licht doet dit teniet. Vaak wordt rood licht gebruikt. Onze ogen kunnen daar wel tegen. Een belangrijke factor bij sterrenkunde is de luchtkwaliteit, dus van de atmosfeer. Dit wordt de seeing genoemd Afhankelijk van: - Hoogte op Aarde (op een berg vaak beter) - Temperatuursverschillen - Luchtvervuiling

38 Waarnemen - zonnestelsel Het eerste object dat de meeste mensen waarnemen is de Maan. Zelfs met blote oog zijn de zeeën te zien.

39

40

41

42

43

44 Waarnemen - planeten Het zonnestelsel telt nu 8 planeten Met het blote oog zichtbaar: Mercurius Venus Mars Jupiter Saturnus Niet zichtbaar met blote oog: Uranus Neptunus (Pluto)

45 Waarnemen - binnenplaneten De binnenplaneten Mercurius en Venus vertonen schijngestalten en zijn zichtbaar: Of net na zonsondergang Of net voor zonsopkomst Venus is zeer helder Mercurius is zwakker en is telkens maar kort te zien Op beide zijn geen details te zien, alleen een witte schijf

46 Waarnemen - binnenplaneten

47 Waarnemen - Jupiter Mooi te zien in een telescoop. Twee wolkenbanden op de planeetbol Grote Rode Vlek De 4 Galileïsche manen zie je in de loop van enkele uren bewegen.

48 Waarnemen - Saturnus Als je goed kijkt door de telescoop is de scheiding van Cassini goed te zien

49 Wat is een sterrenbeeld? Verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormt Staan bij elkaar in de buurt aan de hemel Krijgt een naam die de menselijke fantasie heeft verzonnen

50 Einde Bedankt voor het volgen van de cursus!