Radicale Prostatectomie. Incontinentie. na een. AZ Damiaan Oostende. Dr. Jochen Darras Dienst Urologie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Radicale Prostatectomie. Incontinentie. na een. AZ Damiaan Oostende. Dr. Jochen Darras Dienst Urologie"

Transcriptie

1 Incontinentie na een Radicale Prostatectomie Dr. Jochen Darras Dienst Urologie AZ Damiaan Oostende

2 Prostaatkanker Frequentst ontdekte kanker bij de man Tweede doodsoorzaak door kanker (na longkanker) Breed gamma aan behandelingsmodaliteiten

3 Radicale prostatectomie

4 Mogelijkse neveneffecten Incontinentie Impotentie

5 Incidentie van incontinentie

6 Figure 1: Graph showing percentage of patients in the group 70 years of age who achieved continence during follow-up

7 Soorten incontinentie Stress incontinentie (SUI) Inspanningsincontinentie Urge incontinentie (UUI) Overactieve Blaas (OAB) Aandrangsincontinentie Gemengde incontinentie Overloopincontinentie Climacturie

8 Post-RP incontinentie: mechanismen

9 Behandelingsopties Opvangmateriaal Bekkenbodemkinesitherapie Mechanische hulpmiddelen Conveen Penisklem Medicatie Chirurgie Male sling Sfincterprothese

10 Post-RP incontinentie = hoofdzakelijk stress incontinentie

11 Stress incontinentie

12 Post-RP incontinentie: risicofactoren Leeftijd Obesitas TUR prostaat in antecedenten Operatietechniek: zenuwsparend Hoeveel bloedverlies peroperatief Adjuvante radiotherapie

13 Stress incontinentie: behandeling Bekkenbodemkinesitherapie Medicatie: duloxetine Chirurgie: Male Sling Sfincterprothese

14 Bekkenbodemkinesitherapie (PFME) Educatie en training bekkenbodem Blaastraining - gedragstherapie Mictiedagboek Biofeedback

15 Indien geen beterschap na (6-)12 maanden: verder onderzoek

16 Verder onderzoek Urinecultuur Uroflowmetrie echo voor PVR Urodynamisch onderzoek Cystoscopie

17 Medicatie Duloxetine - Yentreve 2x20 mg 2x30 mg (duloxetine) 2x40 mg 2x60 mg (duloxetine)

18 Chirurgie Male Sling Sfincterprothese

19 Male Sling De AdVance Male Sling (AMS): polypropyleen monofilament mesh die retrourethraal geplaatst wordt onder het proximale gedeelte van de bulbaire urethra en die door beide fossae obturatoria gaat.

20 Patiëntselectie Milde tot matige SUI Goede detrusordruk tijdens mictiefase Geen OAB Geen BOO Cave peri-urethrale fibrose (bv na radiotherapie)

21 Male Sling

22 Sfincterprothese Artificiële Sfincter

23 Sfincterprothese Artificiële Sfincter

24 Overactieve Blaas (OAB) = een complex van symptomen dat gekenmerkt wordt door urinaire urgency (54 %) en die geassocieerd wordt met of zonder urgency gerelateerde urinaire incontinentie (36 %) F Frequency: > 8 x plassen / 24u U Urgency: Plotse onbedwingbare drang om te plassen N Nycturie: > 1 x opstaan om te plassen I Incontinentie: UUI

25 Behandeling Life style advies Bekkenbodemkine Medicatie Botox Neuromodulatie

26 Life style advies Vermijden prikkelende substanties: Caffeïne, alcohol, specerijen, roken Gewichtsreductie Vlotte stoelgang Vochtinname Mobiliteit en toegang toilet Evt timed voiding (klokplassen)

27 Bekkenbodemkinesitherapie (PFME) Educatie en training bekkenbodem Blaastraining - gedragstherapie Mictiedagboek Biofeedback

28 Medicatie Anticholinergica Oxybutynine Ditropan Tolterodine Detrusitol Urolina Solifenacine Vesicare Fesoterodine - Toviaz Darifenacine Emselex Propiverine Mictonorm - Mictonet Sympatomimetica Mirabegron - Betmiga

29 Neveneffecten anticholinergica Muscarine receptoren niet enkel in de blaas, ook speekselklier, oog, darm,.. Droge mond Wazig zicht Constipatie Verwardheid CNS Iris/Ciliary body Lacrimal gland Salivary glands Heart Gallbladder Stomach Colon Bladder (detrusor muscle)

30 Botox

31 Post-RP incontinentie Take home messsages Vooral stress incontinentie Meestal goed resultaat met bekkenbodemkine Chirurgie Ook urge incontinentie Medicatie

32

Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek

Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Wanneer urine incontinentie? Als de druk in de blaas hoger is dan de druk in de urethra!

Nadere informatie

BBD: Bowel Bladder Dysfunction

BBD: Bowel Bladder Dysfunction BBD: Bowel Bladder Dysfunction Bladder Dysfunction Dr. Leen Geyskens Kinderarts, interesse in bedplassen en continentieproblematiek Symposium 5 jaar kindergeneeskunde 20/9/2014 Blaasdysfunctie: moeilijkheden

Nadere informatie

Incontinentie Praktische aanpak

Incontinentie Praktische aanpak Incontinentie Praktische aanpak Vragen Vooraf? JJ Wyndaele 1 2 Incontinentie is de toestand waarbij ongewild urineverlies optreedt Normale toestand = geen urineverlies 3 4 Continentie: anatomofysiologisch

Nadere informatie

Goedaardige Prostaatvergroting

Goedaardige Prostaatvergroting Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen.

Nadere informatie

Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog

Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog Anatomie Terminologie Prevalentie Onderzoek Co-morbiditeit Conservatieve maatregelen Medicamenteuze therapie Operatieve therapie Anatomie Terminologie: richtlijn

Nadere informatie

Blaasvolume trainen, hoe doe je dat?

Blaasvolume trainen, hoe doe je dat? Blaasvolume trainen, hoe doe je dat? Luitzen-Albert GROEN, kinderuroloog UZ Gent 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 1 Wat is een normale blaascapaciteit Roberto Martınez-GarcıaNeurourology and Urodynamics

Nadere informatie

Reparatie van de vaginale prolaps. Dr Jochen Darras Uroloog AZ Damiaan

Reparatie van de vaginale prolaps. Dr Jochen Darras Uroloog AZ Damiaan Reparatie van de vaginale prolaps Dr Jochen Darras Uroloog AZ Damiaan Anatomie van het vrouwelijk bekken Wat is vaginale prolaps? verzakking van de blaas, baarmoeder en/of darm Types prolaps Voorste vaginaal

Nadere informatie

Urine incontinentie bij vrouwen

Urine incontinentie bij vrouwen Urine incontinentie bij vrouwen Ellen van der Linden, uroloog Mesos Annemiek ter Horst, bekkenfysiotherapeut stelling Uitgaand van een standaardpraktijk van 2350 patiënten, verwacht je ongeveer 30 vrouwen

Nadere informatie

Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen

Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen Marion Salwegter, huisarts en kaderhuisarts urogynaecologie Edwin Knots, kinderarts CZE Bas Zegers, kinderarts-sociale pediatrie MMC Maar 80 minuten

Nadere informatie

Prostaatkanker, wat nu?

Prostaatkanker, wat nu? Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen. Prostate Awareness Day Dinsdag

Nadere informatie

Multiple Sclerose en urologie

Multiple Sclerose en urologie Multiple Sclerose en urologie Bertil Blok, uroloog Blaasfunctiestoornissen vaak bij MS Meer dan 80% van de MS patienten heeft urologische symptomen 96% van de MS patienten met meer dan 10 jaar MS krijgen

Nadere informatie

kinesiste gespecialiseerd in de pelvische reëducatie en plasgedrag Els De Deckere AZ Sint-Jan AV campus Brugge Blaastraining

kinesiste gespecialiseerd in de pelvische reëducatie en plasgedrag Els De Deckere AZ Sint-Jan AV campus Brugge Blaastraining Blaastraining en plasgedrag Els De Deckere kinesiste gespecialiseerd in de pelvische reëducatie AZ Sint-Jan AV campus Brugge De bekkenbodem 5 belangrijke functies van de bekkenbodemspieren Belang van

Nadere informatie

Nieuwe Nederlandse richtlijn urine-incontinentie (2014) Samenvatting voor patiënten

Nieuwe Nederlandse richtlijn urine-incontinentie (2014) Samenvatting voor patiënten Nieuwe Nederlandse richtlijn urine-incontinentie (2014) Samenvatting voor patiënten In deze folder staat informatie over onderzoeken en behandelingen bij mensen met urine-incontinentie (urineverlies).

Nadere informatie

Curves en cijfers in de diagnose van incontinentie. Frank Van der Aa Functionele en Reconstructieve Urologie Neuro-urologie

Curves en cijfers in de diagnose van incontinentie. Frank Van der Aa Functionele en Reconstructieve Urologie Neuro-urologie Curves en cijfers in de diagnose van incontinentie Frank Van der Aa Functionele en Reconstructieve Urologie Neuro-urologie Fysiologie en bezenuwing normale mictie - incontinentie ACHTERGROND Normale mictie

Nadere informatie

Bekkenbodemproblematiek CASUSSCHETSEN

Bekkenbodemproblematiek CASUSSCHETSEN INTERLINE Bekkenbodemproblematiek Concept dd 27 maart 2007 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Mw Adams, 46 jaar, komt op het spreekuur voor een uitstrijkje. Voor het inbrengen van het speculum vraagt u haar wat

Nadere informatie

Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie. K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015

Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie. K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015 Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015 Incontinentie = ongewenst urineverlies Soorten incontinentie Stressincontinentie (SUI) Urineverlies

Nadere informatie

Incontinentie bij mannen

Incontinentie bij mannen Incontinentie bij mannen INLEIDING Urineverlies (incontinentie) veroorzaakt door een prostaataandoening en/of als gevolg van behandeling en/of verwijdering van de prostaat is voor veel mannen een schrikbeeld.

Nadere informatie

Sacrale neurostimulatie voor incontinentie. Week van de urologie Dr. M. Abasbassi

Sacrale neurostimulatie voor incontinentie. Week van de urologie Dr. M. Abasbassi Sacrale neurostimulatie voor incontinentie Week van de urologie Dr. M. Abasbassi 26-09-2018 SNS voor incontinentie Enkele feiten Diagnostiek Alternatieven Sacrale neurostimulatie Conclusie SNS voor incontinentie

Nadere informatie

Nieuwe Nederlandse richtlijn urine-incontinentie (2013) Samenvatting voor patiënten

Nieuwe Nederlandse richtlijn urine-incontinentie (2013) Samenvatting voor patiënten Nieuwe Nederlandse richtlijn urine-incontinentie (2013) Samenvatting voor patiënten In deze folder staat informatie over onderzoeken en behandelingen bij mensen met urine-incontinentie (urineverlies).

Nadere informatie

Laatste inzichten over medicatie bij LUTS. Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk

Laatste inzichten over medicatie bij LUTS. Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk Laatste inzichten over medicatie bij LUTS Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk Introductie ICCS Consensus document Daytime Urinary Incontinence (DUI)

Nadere informatie

Urineverlies. Incontinentie. Poli Gynaecologie

Urineverlies. Incontinentie. Poli Gynaecologie 00 Urineverlies Incontinentie Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is mede samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Uw gynaecoloog zal samen

Nadere informatie

OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden. De blaas de baas. Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam

OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden. De blaas de baas. Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden De blaas de baas Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam Iets over mijzelf Uroloog in het MCH sinds 2011, hiervoor 8 jaar in RdGG

Nadere informatie

Dr. E. Verlinden Marjan Claes

Dr. E. Verlinden Marjan Claes Dr. E. Verlinden Marjan Claes Urineverlies gedurende de dag bij een kind oud genoeg om blaascontrole te hebben Primair : blijvende natte broeken na potjestraining (3-4 jaar) Secundair : herval van natte

Nadere informatie

Incontinentie bij kinderen

Incontinentie bij kinderen Incontinentie bij kinderen Deel 1 N.J. Langendoen, Kinderarts Sept 2016 urethra 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 1 Lower urinary tract function International children s continence society (ICCS) Dagfrequentie (betrouwbaar

Nadere informatie

Bijscholingsdag urotherapie Aart Klijn Edith Dekker

Bijscholingsdag urotherapie Aart Klijn Edith Dekker Bijscholingsdag urotherapie 2015 Aart Klijn Edith Dekker Workshop casuïstiek Doel: van elkaar leren Opzet: casus, diagnose, discussie, verloop, urologische beeld, valkuilen. Casus 1: Maud Leeftijd: 12

Nadere informatie

Inhoud. Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus

Inhoud. Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? Bertil Blok, uroloog Inhoud 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus 1. Definitie blaasproblemen bij ernstige MS De ernstige MS patient

Nadere informatie

CAP : Urine-incontinentie. september 2007 PROBLEEM

CAP : Urine-incontinentie. september 2007 PROBLEEM CAP : Urine-incontinentie september 2007 I PROBLEEM Urine-incontinentie is het ongewild verlies van urine. In de Verenigde Staten heeft ongeveer 15% van de ouderen die zelfstandig wonen een urine-incontinentieprobleem

Nadere informatie

mw. dr. Willemijn Windt

mw. dr. Willemijn Windt + Farmacologische beïnvloeding van mictie Gewild of ongewild mw. dr. Willemijn Windt Uroloog io 24 september 2012 + Casus 82 jarige man COPD exacerbatie Al langere tijd gaat plassen moeilijker 1e dag na

Nadere informatie

Urodynamicadag Workshop tracés ontleden en beknopte verslaggeving. Dr Anne-Françoise Spinoit & Mevr Inge Ragolle

Urodynamicadag Workshop tracés ontleden en beknopte verslaggeving. Dr Anne-Françoise Spinoit & Mevr Inge Ragolle Urodynamicadag 2016 Workshop tracés ontleden en beknopte verslaggeving Dr Anne-Françoise Spinoit & Mevr Inge Ragolle st art stop First sensation Pves k urge Full bladder Pv es Normal filling Pabd = Pa

Nadere informatie

Parkinson Blaas en Darm problemen

Parkinson Blaas en Darm problemen Parkinson Blaas en Darm problemen 7 november 2015 JP Kerklaan, Neuroloog Stellingen 1. Obstipatie komt weinig voor bij ziekte van parkinson 2. Vaak s nachts plassen past niet bij parkinson 3. Problemen

Nadere informatie

UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN 1 april 2003 herzien maart 2004 UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Casusschets 1 Zie Werkafspraak Pijnloze Hematurie onder Microscopische hematurie Antwoord:

Nadere informatie

PowerPoint presentatie

PowerPoint presentatie PowerPoint presentatie Urine-incontinentie bij ouderen Doreth Teunissen huisarts/onderzoeker 2 december 2010, RAI Amsterdam Opzet - (patho)fysiologie continentie - prevalentie - wie zoekt hulp - behandelingsmogelijkheden

Nadere informatie

Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS

Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS Frank Van der Aa, MD, PhD Functionele en Reconstructieve Urologie Neurourologie Departement Urologie, UZ Leuven Nationaal MS centrum Melsbroek hersenen blaas T10-L2

Nadere informatie

OVERACTIEVE BLAAS O.A.B. 14 april 2010. Dr. A. Breugelmans Diensthoofd Urologie RZ Heilig Hart Leuven

OVERACTIEVE BLAAS O.A.B. 14 april 2010. Dr. A. Breugelmans Diensthoofd Urologie RZ Heilig Hart Leuven OVERACTIEVE BLAAS O.A.B. 14 april 2010 Dr. A. Breugelmans Diensthoofd Urologie RZ Heilig Hart Leuven Urineverlies Talrijke mythes MYTH: INDWELLING CATHETERS ARE THE BEST INTERVENTION FOR INTRACTABLE URINARY

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek Afdeling urologie.

Urodynamisch onderzoek Afdeling urologie. Urodynamisch onderzoek Afdeling urologie www.nwz.nl Inhoud Uw afspraak 3 Wat is een urodynamisch onderzoek? 4 Voorbereiding op het onderzoek 5 Het onderzoek 5 Na het onderzoek 6 De uitslag 7 Bijwerkingen

Nadere informatie

Overactieve blaas. Begrijpen en behandelen

Overactieve blaas. Begrijpen en behandelen Overactieve blaas De Gidsen van de Patiënt zijn een publicatie van ViVio Violon & Violon Rodenbachstraat 70 1190 Brussel Tel.: 02/640.49.13 E-mail: gids@vivio.com www.vivio.com Begrijpen en behandelen

Nadere informatie

Handreiking. Urine-incontinentie

Handreiking. Urine-incontinentie Handreiking Urine-incontinentie Handreiking Urine-incontinentie Doelgroep Ouderen met: Klachten van urine-incontinentie (= iedere vorm van onwillekeurig verlies van urine). ¹ ² ³ Diagnostiek Vraag naar:

Nadere informatie

UROLOGIE achtergronden casusschetsen

UROLOGIE achtergronden casusschetsen UROLOGIE achtergronden casusschetsen 1 Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. 1 april 2003 herzien maart 2004 Casusschets 1 UROLOGIE ACHTERGRONDEN

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Urine-incontinentie

PATIËNTEN INFORMATIE. Urine-incontinentie PATIËNTEN INFORMATIE Urine-incontinentie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over urine-incontinentie. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Urine-incontinentie

Nadere informatie

Post ICS 2014 Stress incontinentie. Jetske van Breda 28-11-2014

Post ICS 2014 Stress incontinentie. Jetske van Breda 28-11-2014 Post ICS 2014 Stress incontinentie Jetske van Breda 28-11-2014 Disclosure-slide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten (potentiële) Belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Effect van anticholinergica op de seksualiteit van patiënten met overactieve blaas: Een systematische review

Effect van anticholinergica op de seksualiteit van patiënten met overactieve blaas: Een systematische review FACULTEIT GENEESKUNDE EN FARMACIE Effect van anticholinergica op de seksualiteit van patiënten met overactieve blaas: Een systematische review Thesis neergelegd voor het behalen van de graad van Master

Nadere informatie

Urologie Zorgpaden en Samenwerking. Joop Noordzij, uroloog

Urologie Zorgpaden en Samenwerking. Joop Noordzij, uroloog Urologie 2016 Zorgpaden en Samenwerking Joop Noordzij, uroloog Urologie 2016 Ik zweer bij Apollon de genezer, bij Asclepios, Hygieia en Panacea..... Het snijden van de steen zal ik nalaten, ook als de

Nadere informatie

15-3-2010. LUTS en incontinentie. Praktische aanpak. Voorwaarden Continentie

15-3-2010. LUTS en incontinentie. Praktische aanpak. Voorwaarden Continentie LUTS en incontinentie Praktische aanpak Prof Dr K. Everaert Functionele urologie Continentiekliniek Dienst Urologie Universitair Ziekenhuis Gent Gent, Belgium http://www.kareleveraert.be/ 1 Voorwaarden

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek Afdeling urologie gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Uw afspraak 3 Wat is een urodynamisch onderzoek? 3 Voorbereiding op het onderzoek 4 Het onderzoek 4 Na het onderzoek 5 De uitslag

Nadere informatie

Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG. 20 januari 2018

Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG. 20 januari 2018 Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG No disclosures(geen conflicterende belangen). Plassen moet, maar gaat het ook goed. UROLOOG, wat is dat? Specialisme dat zich bezig

Nadere informatie

De gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht

De gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht De gidsbijprostaatkanker -Uroloog 4-6-2019 Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht Inhoud Wat zijn de stappen die de patiënt doorloopt als mogelijk sprake is van prostaatkanker. 1. Incidentie

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Urine-incontinentie

PATIËNTEN INFORMATIE. Urine-incontinentie PATIËNTEN INFORMATIE Urine-incontinentie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over urine-incontinentie. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Urine-incontinentie

Nadere informatie

De robot-geassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie

De robot-geassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie De robot-geassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie SAP... Az Damiaan vzw, december 2016. Niets uit deze brochure mag worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming. Deze brochure bevat

Nadere informatie

Inhoudstafel- Abstract-...-3 Inleiding-...-5 Methodologie-...-6 3.1. Screeningsfase-...-6 3.2. Adaptatiefase-...-10 3.3.

Inhoudstafel- Abstract-...-3 Inleiding-...-5 Methodologie-...-6 3.1. Screeningsfase-...-6 3.2. Adaptatiefase-...-10 3.3. Aanbevelingenrondde behandelingvanurine incontinentiebijvrouwen Dr.MathiasMichiels,KatholiekeUniversiteitLeuven Promotor:Prof.Dr.LievePeremans,UniversiteitAntwerpen MasterofFamilyMedicine MasterproefHuisartsgeneeskunde

Nadere informatie

urologische vragenlijst man

urologische vragenlijst man urologische vragenlijst man VIGNET Mantelzorg: Beroep: Hobby s: Naam en adres van huisarts: Telefoon: Mutualiteit: Is er een systemische ziekte en zo ja welke? diabetes - AHT - hartfalen - Gewicht: kg

Nadere informatie

Baas over je blaas Stressincontinentie bij vrouwen

Baas over je blaas Stressincontinentie bij vrouwen Baas over je blaas Stressincontinentie bij vrouwen Huisartsenclinic 2017 Henriëtte Engel, huisarts, kaderarts urogynaecologie Maaike Gerritse, urogynaecoloog Inhoud Stressincontinentie; wat is het probleem

Nadere informatie

27/04/2011. Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine. Revalidatie. Controle vanuit de hersenen. Externe sfincter relaxeert

27/04/2011. Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine. Revalidatie. Controle vanuit de hersenen. Externe sfincter relaxeert Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine Revalidatie Ronny Pieters Voorzitter vzw Urobel 1. Urine wordt aangemaakt in de nieren 2. Urine wordt opgeslagen in de blaas 3. De sfincter

Nadere informatie

Urine-incontinentie. Definitie en epidemiologie. Medicamenteuze behandeling

Urine-incontinentie. Definitie en epidemiologie. Medicamenteuze behandeling Deze online versie bevat alle beschikbare updates over de aanpak van urine-incontinentie, gevolgd door de Transparantiefiche van augustus 2011. Urine-incontinentie Zoekdatum tot 15 september 2015 Definitie

Nadere informatie

urologische vragenlijst vrouw

urologische vragenlijst vrouw urologische vragenlijst vrouw VIGNET Mantelzorg: Beroep: Hobby s: Naam en adres van huisarts: Telefoon: Mutualiteit: Is er een systemische ziekte en zo ja welke? diabetes - AHT - hartfalen - Gewicht: kg

Nadere informatie

Deze online versie bevat alle beschikbare updates over de aanpak van urine-incontinentie, gevolgd door de Transparantiefiche van augustus 2011.

Deze online versie bevat alle beschikbare updates over de aanpak van urine-incontinentie, gevolgd door de Transparantiefiche van augustus 2011. Deze online versie bevat alle beschikbare updates over de aanpak van urine-incontinentie, gevolgd door de Transparantiefiche van augustus 2011. Urine-incontinentie Publicatiedatum tot 1 september 2014

Nadere informatie

Bedplassen bij kinderen: Praktische aanpak. AZ Sint-Jan Brugge-Oostende Greet Pauwels

Bedplassen bij kinderen: Praktische aanpak. AZ Sint-Jan Brugge-Oostende Greet Pauwels Bedplassen bij kinderen: Praktische aanpak AZ Sint-Jan Brugge-Oostende Greet Pauwels Bedplassen 6 mythes 1. Bedplassen is een gedragsprobleem 2. Bedplassen is iemands schuld (ouders, kind, leerkrachten,

Nadere informatie

Komt een man bij de dokter

Komt een man bij de dokter Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking

Nadere informatie

Ongewild plassen. Pediatrisch Uro-Nefrologisch Centrum

Ongewild plassen. Pediatrisch Uro-Nefrologisch Centrum Ongewild plassen Erik Van Laecke Kinderuroloog UZ Gent Dr. Erik Van Laecke Pediatrisch Uro-Nefrologisch Centrum Kinderurologen - kindernefrologen Kinderbekkenbodemkinesisten Kinderpsychologen Pediatrische

Nadere informatie

3 e Post EAUN Meeting

3 e Post EAUN Meeting 3 e Post EAUN Meeting Lisette vd Bilt Verpleegkundig Specialist Catharinaziekenhuis Eindhoven Bekkenbodemspieroefeningen bij urine incontinentie Zin of Onzin? Zin of onzin? Definitie De ICS/IUGA definieert

Nadere informatie

Urgency-incontinentie bij postmenopauzale vrouwen: screening in de huisartsenpraktijk.

Urgency-incontinentie bij postmenopauzale vrouwen: screening in de huisartsenpraktijk. Urgency-incontinentie bij postmenopauzale vrouwen: screening in de huisartsenpraktijk. Thesis ter behalen van de graad van master in de huisartsgeneeskunde (2015-2017) Corentin Ameel Promotor: prof. dr.

Nadere informatie

Samenvattingskaart Richtlijn Urine-incontinentie

Samenvattingskaart Richtlijn Urine-incontinentie Samenvattingskaart Richtlijn Urine-incontinentie In deze samenvatting worden de aanbevelingen voor de benadering van de patiënt met urine-incontinentie (UI) beschreven uit de Richtlijn Urineincontinentie

Nadere informatie

Multiple sclerose en blaasklachten

Multiple sclerose en blaasklachten Multiple sclerose en blaasklachten Zaterdag 8 februari 2014 Dr. Evert Koldewijn uroloog Catharina Ziekenhuis Eindhoven Vanuit dit gebied wordt de blaas en de plasbuis bestuurd f-mri beelden 4 Urine opslag

Nadere informatie

Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie. Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017

Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie. Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017 Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017 Inhoud Inleiding Klachten Literatuur m.b.t. pre- en postoperatieve bekkenfysiotherapie

Nadere informatie

Urine-incontinentie bij vrouwen

Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie is het ongewild verlies van urine. Het is een veel voorkomend probleem. Een op de vier vrouwen jonger dan 65 lijdt aan

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Urodynamisch onderzoek. Urodynamisch onderzoek

Patiënteninformatie. Urodynamisch onderzoek. Urodynamisch onderzoek Patiënteninformatie Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek 316373 Urodynamisch.indd 1 1 27-01-17 14:22 Urodynamisch onderzoek Polikliniek Urologie, route 2.5 Telefoon (050) 524 6920 Algemeen Neemt

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek Binnenkort wordt bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Het doel van dit onderzoek is na te gaan wat de oorzaak is van uw plasklachten. Urodynamisch onderzoek wordt vaak verricht

Nadere informatie

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Anneke Nieuwint MSPT, Marjolein Zuijdweg MSPT, Christa Vorsterman van Oijen MSPT. Toolkit voor bekkenfysiotherapeuten werkzaam met kwetsbare ouderen 15 november

Nadere informatie

Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie. Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie

Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie. Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie Anamnese Symptomen van blaasledigingstoornis? Recidiverende UTI? Incontinentie? Urgency?

Nadere informatie

Muscarine-antagonisten bij blaasontledigingsstoornissen

Muscarine-antagonisten bij blaasontledigingsstoornissen Muscarine-antagonisten bij blaasontledigingsstoornissen Geneesmiddelbeoordeling voor de (kwetsbare) oude patiënt Projectgroep MSc. D.M. Noppe-Hamerpagt, beoordelaar ouderen Prof. dr. J.R.B.J. Brouwers,

Nadere informatie

38 HET URINE-INCONTINENTIE FORMULARIUM

38 HET URINE-INCONTINENTIE FORMULARIUM Referenties Abrams P, Cardozo L et al. The standardization of terminology of lower urinary tract function. Neurourol Urodyn 2002;21: 167-78. Bekkers RLM, Dukel L. Leidraad gynaecologie. Houten: Bohn Stafleu

Nadere informatie

PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO)

PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO) PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO) J.B. Stessensstraat 2, 2440 Geel www.ziekenhuisgeel.be - 1 - Inhoudstafel Algemeen 3 Soorten blaaslijden 3 Voorbereiding thuis 3 Voorbereiding in het ziekenhuis

Nadere informatie

TOT-operatie: voor urineverlies bij inspanning

TOT-operatie: voor urineverlies bij inspanning TOT-operatie: voor urineverlies bij inspanning Deze brochure geeft u informatie over de TOT- operatie. TOT is een afkorting van Trans Obturator Tape. Bij de TOT operatie wordt een niet-oplosbaar, kunstof

Nadere informatie

1. Bekkenbodemspiertraining

1. Bekkenbodemspiertraining 1. Bekkenbodemspiertraining Vrouwen: Er is bewijs dat bekkenbodemspiertraining bij oudere vrouwen met urine-incontinentie (met name bij stress, maar ook bij aandrang en gemengde urine-incontinentie) effectiever

Nadere informatie

Urologie. Prostaatklachten

Urologie. Prostaatklachten Urologie Prostaatklachten Urologie Inleiding In deze folder vindt u informatie over prostaatklachten. Deze informatie is bedoeld om u inzicht te geven in de oorzaak van de klachten en de mogelijkheden

Nadere informatie

Urine-incontinentie bij vrouwen

Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Gynaecologie alle aandacht Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie is het ongewild verlies van urine. Het is een veel voorkomend probleem. Een op de vier vrouwen

Nadere informatie

Indicatie Urgency-incontinentie en/of verhoogde mictiefrequentie.

Indicatie Urgency-incontinentie en/of verhoogde mictiefrequentie. Tolterodine G04BD07, januari 2018 Indicatie Urgency-incontinentie en/of verhoogde mictiefrequentie. Standpunt Ephor In het rapport over de muscarine-antagonisten van november 2016 wordt tolterodine door

Nadere informatie

Stappenplan urine-incontinentie in de eerste lijn

Stappenplan urine-incontinentie in de eerste lijn Stappenplan urine-incontinentie in de eerste lijn Preventie van urine-incontinentie en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen Stap 1: Screenen op urine-incontinentie in de eerste lijn Verliest u

Nadere informatie

Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker?

Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Wouter Everaerts Dienst urologie, Uzleuven @EveraertsW 16 september 2017 Natuurlijke evolutie van prostaatkanker PIN Gelokaliseerd

Nadere informatie

Inhoud. Casus. Er gaat niets boven de Bekkenbodem! Gina Kemper MSPT BFT

Inhoud. Casus. Er gaat niets boven de Bekkenbodem! Gina Kemper MSPT BFT Er gaat niets boven de! Inhoud Revalidatie centrum Heliomare Wijk aan Zee Bekkenfysiotherapie Zinvol! Casus mevr W Neurogene blaas functie Neurogene darm Seksuele stoornissen Therapie Take home message

Nadere informatie

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Maria. Angèle UITDAGINGEN BIJ DE OUDERE: CONTINENTIEZORG

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Maria. Angèle UITDAGINGEN BIJ DE OUDERE: CONTINENTIEZORG Dia 1 UITDAGINGEN BIJ DE OUDERE: CONTINENTIEZORG Dia 2 Maria Sinds 2 jaar in een woon-zorgcentrum 78 jaar Een beetje overgewicht Reuma Overdag s Nachts Figuren uit Cottenden, A., Bliss, D., Fader, M.,

Nadere informatie

Overloopincontinentie Overloopincontinentie. Ongewild druppelsgewijs urineverlies dat veroorzaakt wordt door een overvolle blaas.

Overloopincontinentie Overloopincontinentie. Ongewild druppelsgewijs urineverlies dat veroorzaakt wordt door een overvolle blaas. Urologie Algemeen: In grote lijnen onderscheiden we drie soorten incontinentie: Stressincontinentie Bij stressincontinentie of inspanningsincontinentie treedt er ongewenst urineverlies op bij bepaalde

Nadere informatie

Trans Obturator Tape (TOT) Urologie

Trans Obturator Tape (TOT) Urologie Trans Obturator Tape (TOT) Urologie Trans Obturator Tape Geachte patiënt Met deze informatiebrochure wensen wij u te informeren over TOT (Trans Obturator Tape), een kleine ingreep als behandeling van stress/inspanningsincontinentie.

Nadere informatie

INCONTINENTIE. Inhoudstafel

INCONTINENTIE. Inhoudstafel INCONTINENTIE Informatie voor patiënten versie: 24 mei 2016 Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Hoe werkt een normale blaas? 3. Soorten urineverlies 4. Oorzaken en risicofactoren voor urineverlies 5. Welke onderzoeken

Nadere informatie

Urologische vragenlijst

Urologische vragenlijst Urologische vragenlijst www.urologischcentrum.be Urologische vragenlijst Naam: Leeftijd: Geslacht: Datum: Is er een systemische ziekte en zo ja welke? Gewicht: BMI: Bladderscan: Neurologische en mentale

Nadere informatie

Workshop/QUIZ richtlijnen

Workshop/QUIZ richtlijnen Workshop/QUIZ richtlijnen Saskia Bruijn urotherapeut AMC/EKZ Lottie Peerdeman urotherapeut WKZ Keetje de Mooij kinderuroloog WKZ Edith Dekker urotherapeut WKZ Vraag 1 Welke terminologie wordt gebruikt

Nadere informatie

5 Concept Patiëntenversie Urine-incontinentie bij vrouwen

5 Concept Patiëntenversie Urine-incontinentie bij vrouwen Concept Patiëntenversie Urine-incontinentie bij vrouwen Concept Patiëntenversie Urine-incontinentie bij vrouwen, 1 Informatie voor de patiënt 5 Deze informatiefolder bevat informatie over de zorg en behandeling

Nadere informatie

VOORSTE COMPARTIMENT: CYSTOCOELE EN URETHROCOELE

VOORSTE COMPARTIMENT: CYSTOCOELE EN URETHROCOELE VOORSTE COMPARTIMENT: CYSTOCOELE EN URETHROCOELE Dr. Philippe MAST - UROLOGIE Panel dr. Mast (urologie) dr. Schoofs (gynaeco) dr.quanten (alg.heelk.) dr. Theuniers (fys.rev.) dr. Van Dongen (gastro-entero)

Nadere informatie

Informatie. Botoxinjecties bij overactieve blaas

Informatie. Botoxinjecties bij overactieve blaas Informatie Botoxinjecties bij overactieve blaas Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw uroloog met u besproken dat er een overactiviteit van uw blaas is vastgesteld. U heeft de

Nadere informatie

www.azstlucas.be > TOT TVT bij stressincontinentie Dienst urologie, andrologie en steenkliniek

www.azstlucas.be > TOT TVT bij stressincontinentie Dienst urologie, andrologie en steenkliniek www.azstlucas.be > Dienst urologie, andrologie en steenkliniek Inleiding 2 blaas urethra schaambeen In overleg met uw arts is besloten bij u een operatie te verrichten voor de behandeling van uw stressincontinentie.

Nadere informatie

INCONTINENTIE. Informatie voor patiënten. Inhoudstafel

INCONTINENTIE. Informatie voor patiënten. Inhoudstafel INCONTINENTIE Informatie voor patiënten Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Hoe werkt een normale blaas? 3. Soorten urineverlies 4. Oorzaken en risicofactoren voor urineverlies 5. Welke onderzoeken kunnen nodig

Nadere informatie

Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove. Bekkenfysiotherapeut

Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove. Bekkenfysiotherapeut Naam Bekkenfysiotherapeut Titel proefschrift/thesis Samenvatting Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove Ja Pelvic Floor Function and Disfunction in a general female population Algemeen Het hoofdonderwerp van

Nadere informatie

Incontinentie bij ouderen

Incontinentie bij ouderen Incontinentie bij ouderen (Informatie voor zorgverleners/mantelzorgers) Incontinentie: gewoon of niet gewoon? Er wordt geschat dat 50% van de mensen van 65 jaar en ouder last heeft van urineverlies. De

Nadere informatie

Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten. Dr Bertil Blok, uroloog

Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten. Dr Bertil Blok, uroloog Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten Dr Bertil Blok, uroloog Disclosures Geen Leerdoelen Basiskennis van reden van blaasdisfunctie bij MS Inzicht in behandeling overactieve blaas

Nadere informatie

Urologie UDO Urodynamisch onderzoek

Urologie UDO Urodynamisch onderzoek Urologie UDO Urodynamisch onderzoek 2 Inleiding Een UDO is een functieonderzoek van de blaas. Door middel van twee katheters (dunne slangetjes) wordt de druk in de blaas gemeten en met elektroden (plakkers)

Nadere informatie

urineverlies bij vrouwen incontinentie

urineverlies bij vrouwen incontinentie patiënteninformatie urineverlies bij vrouwen incontinentie Met incontinentie wordt bedoeld: ongewild urineverlies. Veel vrouwen verliezen ongewild urine bij inspanning of hebben te vaak en te snel aandrang

Nadere informatie

Goedaardige prostaatvergroting

Goedaardige prostaatvergroting Goedaardige prostaatvergroting 1 Inleiding Een goedaardige vergroting van de prostaat of BPH (= benigne prostaathypertrofie) komt voor bij ongeveer 85% van de mannen op hogere leeftijd. Bij de helft van

Nadere informatie

> Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker

> Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker www.azstlucas.be > Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker Dienst urologie, andrologie en steenkliniek 2007-A5 brochure.1 1 23/08/2007 14:55:43 Robot-gestuurde precisiechirurgie

Nadere informatie

Patiëntenversie behorend bij de conceptrichtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen

Patiëntenversie behorend bij de conceptrichtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen Patiëntenversie behorend bij de conceptrichtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen INITIATIEF: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie (NVOG) ORGANISATIE: Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg

Nadere informatie

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de

Nadere informatie