2de bach TEW /... Filosofie. Smvt boek : Zin in Filosofie. uickprinter Koningstraat Antwerpen EUR
|
|
- Linda Simons
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 2de bach TEW /... Filosofie Smvt boek : Zin in Filosofie Q uickprinter Koningstraat Antwerpen EUR
2 Nieuw!!! Online samenvattingen kopen via
3 Inleiding tot de filosofie Inhoudsopgave 1. Zin, in- en uitzicht De filosofische vragen Filosofie en mythologie Filosofie en godsdienst Filosofie en ideologie Filosofie en het mens- en maatschappijbeeld Filosofie: descriptief of normatief Wat kan je met filosofie doen? Antieke filosofie: meer dan ooit zinvol De filosofie voor Socrates: op zoek naar de oerstof en het ordende principe Thales van Milete (presocraat) ca v.c Anaximenes van Milete (presocraat) ca v.c Heraclitus van Ephesus (presocraat) ca v.c Pythagoras ca v.c Parmenides van Elea (presocraat) ca v.c Zeno van Elea (presocraat) - ca v.c Protagoras (laatste presocraat) v.c Socrates en Plato: ethiek en utopie Socrates ca v.c Plato ca v.c Aristoteles v.c De logica De leer van de categorieën en de metafysica Mensvisie Indeling van de filosofie Economie, politiek en ethiek Het realisme van Aristoteles Helenisme en Rome: stoïcijnen en neoplatonici Het stoïcisme Het neoplatonisme Joodse en islamitische filosofie Joodse filosofie
4 Islamitische filosofie Christelijke filosofie Scholastieke filosofie Thomas van Aquino (13 e eeuw) William van Ockham (14 e eeuw) Zingeving tussen haakjes Het rationalisme René Descartes (16 e 17 e eeuw) Gottfried Willhelm Leibniz (17 e eeuw) Het empirisme John Locke (17 e eeuw) George Berkeley (17 e 18 e eeuw) David Hume (18 e eeuw) Samenvattend De ongenadige kritiek van Immanuel Kant (18 e eeuw) Kritik der reinen Vernunft Kritik der praktischen Vernunft Samenvattend Hegel en het Duits idealisme Idealisme en materialisme Georg Willhelm Friederich Hegel (18 e 19 e eeuw) Logica, natuurfilosofie en filosofie van de geest Optimisme Dialectiek Maatschappelijke en persoonlijke zingeving Ludwig Feuerbach (19 e eeuw) Het materialisme Het materialistisch humanisme Kritiek Karl Marx (19 e eeuw) Situering en levensloop Marx kritiek op Feuerbach De kritiek op de burgerlijke revolutie De ontwikkeling van de mensheid: arbeid en technologie Aliënatie en reïficatie Kritiek
5 4.3 Arthur Schopenhauer (18 e -19 e eeuw) Situering + Levensloop Die Welt als Wille und Vorstellung Soren Kierekgaard (19 e eeuw) Enteneller Kierkegaard en Marx Friedrich Nietzsche Situering Levensloop Also sprach Zarathustra Filosofie in de eeuw van zinloze wereldoorlogen De fenomenologie en existentialisme Edmund Husserl (19 e -20 e eeuw) Martin Heidegger ( ) Levensloop Voorbij de fenomenologie Sein und Zeit Vom Wesen der Wahrheit Het humanisme volgens Heidegger De waarheid van de kunst Karl Jaspers ( ) Levensloop Filosofie en de wereld Besluit Jacques Maritain Personalistische filosofie ( ) Een realisme Een bonum commune Een sociaal programma Besluit Jean-Paul Sartre (20 e eeuw) Situering Sartres humanistisch of atheïstisch existentialisme Sartres sociale filosofie Besluit Gabriël Marcel, Martin Buber en Emmanuel Levinas
6 Het christelijke existentialisme van Marcel (20 e eeuw) De joodse existentiefilosofie van Buber en Levinas Ernst Bloch (20 e eeuw) Levensloop Blochs methode: sporen zoeken Utopie Hoop De menselijke vrijheid Sigmund Freud (20 e eeuw) Situering De oorsprong van de psychoanalyse Het wereldbeeld van Freud Invloed en kritiek Herbert Marcuse (20 e eeuw) Situering vanuit de Frankfurter Schule Marx en Freud Het fascisme Het stalinisme Het Westen als een dimensionale maatschappij Repressieve tolerantie, negatief denken en de Grote Weigering Michel Foucault (19 e eeuw) Situering vanuit het structuralisme Tegen het humanisme van Hegel tot Sartre Tegen de filosofie van het subject Het discours De macht De filosoof met de krant Fritz Schumacher (20 e eeuw) Levensloop Zingeving en ethiek Economie en technologie voor de mens Concreet utopische denker Besluit Michel Foucault (20 e eeuw) Situering vanuit het structuralisme Tegen het humanisme van Hegel tot Sartre
7 Tegen de filosofie van het subject Het discours De macht De filosoof met de krant De analytische en logisch-positivistische filosofie Situering Bertrand Russell (19 e -20 e eeuw) De Wiener Kreis (20 e eeuw) Ludwig Wittgenstein (19 e 20 e eeuw) Situering + levensloop Tractatus logico-philosophicus Philosophische Untersuchungen Besluit De vragen naar zin, in- en uitzicht blijven in het nieuwe millennium Paul Ricoeur (20 e -21 e eeuw) Biografie De zijnsbevestiging De andere Het instituut Het egocentrisme voorbij? Een ethische triade John Rawls (20 e eeuw) Levensloop Een theorie van rechtvaardigheid Liberaal neutralisme Jean Baudrillard (20 e -21 e eeuw) De tekenwaarde van de objecten Discriminatie door differentiatie Van een kritiek op Marx naar een symbolische samenleving Jürgen Habermas (20 e eeuw) Levensloop De theorie van het communicatieve handelen Ethisch bewustzijn en communicatief handelen Democratie, de natiestaat van Europa Martha Nussbaum (20 e eeuw) Levensloop
8 De breekbaarheid vh goede Van de stoïcijnse wereldrepubliek naar het multiculturalisme Seks, gender, homofobie Slavoj Zizek (20 e eeuw) Levensloop Communisme zonder leiders Belangstelling voor het christendom Lof van de onverdraagzaamheid Postmodernisme van de vorm, modernisme van de inhoud
9 Inleiding tot de filosofie 1. Zin, in- en uitzicht 1.1. De filosofische vragen Vroeger (6 E v. Chr.): alle vormen v. denken werden door filo-sofen bedreven (natuurwetenschappen, literatuur, soc & pol problemen) Nu: Filosofie is een afzonderlijk vak, zoals biologie Filo-sofen (vrienden v/d sofia of wijsheid) mensen die i/d bloeiende handelssteden & havens van zowat het huidige Turkije en later i/d grote Griekse metropolen naar antwoorden zochten op reeks vragen die tot dan enkel beantwoord werden door mythologie en godsdienst of die om praktische redenen opzij geschoven werden: Kosmologie (waar komen we vandaan? Waaruit bestaat het heelal?) Politiek (Hoe bereiken we de beste vorm van menselijk samenleven?) Epistemologie (Is er een absolute waarheid en hoe kunnen we die kennen?) Ethica (Wat noemen we goed en kwaad, waarom?) Logica ( Wat zijn de regels van het denken?).. Het leven begrijpen/doorgronden: inzicht Ethiek; wat is het juiste handelen: uitzicht Wat is de zin van het leven: zinzicht 1.2. Filosofie en mythologie Filosofische vragen werden pas mogelijk en zinvol nadat de mensen op een zeker niveau v. materiële beschaving waren geraakt. ( niet meer hun hele actieve leven besteden a/h produceren v. voedsel en bescherming tegen de natuur) In Griekse handelssteden ontstond daardoor een kleine minderheidsgroep v. bevoorrechte burgers, die een deel v/d vrijgekomen tijd aan verder onderzoek konden wijden. Groep v. vrijgestelden bestond voornl. uit priester, priesteressen en dichters vertelden in lange epische verhalen de mythen van de stam verder Mythe = een als correcte aanvaarde doch niet-gefundeerde voorstelling v. zaken. Komt een punt i/h soc. en historische groeiproces waarop deze mooie verhalen niet meer volstaan. De nieuwsgierigheid (verwondering, thau-masia) is gewekt analoog bij kinderen: Mama, waar komen wij vandaan? Nieuwsgierigheid (thaumasia) + groeiende ervaring (experimenten, reizen, contacten met andere culturen ) = drijfveer achter alle wetenschappelijk & filosofisch denken [Vraag stellen verwondering ervaring ] 7
10 1.3. Filosofie en godsdienst Vermelde vragen naar inzicht omtrent wereld, mens, onderscheid goed & kwaad worden zowel door de filosofie als de godsdienst behandeld MAAR! Methode om tot een antwoord te komen verschilt! I/d filosofie is er geen plaats voor een boven- of buitenmenselijke openbaring. Filo verwerpt deze geopenbaarde waarheden (bestaan v. God, hemel & hel...) niet noodzakelijk, maar beperkt zich tot een kritisch-rationele benadering v. dezelfde problemen. In bep. periodes (Griekse tijd) ging de filo tegen de overgeleverde religieuze mythologie in (Socrates v. atheïsme beschuldigd) Relatie in andere tijden veel harmonieuzer en conflictloos (i/d middeleeuwse scholen was de filosofie de dienstmeid v/d theologie, de ancilla theo-logiae, omdat ze het denken aanscherpte en verruimde tot op het punt waar de godsdienst het overnam) Filo en godsdienst natuurlijke vijanden. Kan voor bep. vormen v. godsdienstig fundamentalisme & filosofisch dogmatisme wel het geval zijn. Alleen spreekt de godsdienst zich soms uit op terreinen waar filo geen antwoord kan geven of tenminste de vraag openhoudt Filosofie en ideologie Ideologie = samenhangend mensbeeld dat steun en zekerheid geeft, al dan niet bewust wordt opgedrongen en antwoorden geeft maar geen vragen laat stellen. Ideologie = gewoonlijk verstard mensbeeld dat gecontroleerd wordt door autoritaire & absolute gezagsinstanties die geen tegenspraak dulden en de anderen als ketters of dissidenten vervolgen. Onderscheid tussen filo & ideologie = TOTAAL Ideologie helpt ook traditionele zuilen in stand te houden, omdat elk contact met andersdenkenden of twijfelaars & sceptici binnen de eigen zuil verhinderd wordt. Het is hieruit dat de filo i/e actief-pluralistische context een uitweg kan bieden. Theoloog Tillich: Geloof = de moed om te aanvaarden dat je aanvaard wordt (bv. in een relatie aanvaarden dat de andere je graag ziet). 8
11 1.5. Filosofie en het mens- en maatschappijbeeld Kunnen de filosofie op manieren benaderen (bv uitgaan v mens- en maatschappijbeeld waarin we zijn opgegroeid en dat we tot nog toe als vanzelfsprekend beschouwd hebben. Bv: Christelijke, joodse... mensbeeld) Om vanuit dit vanzelfsprekend mensbeeld tot de filo te komen door 3 bel. fasen gaan: 1. Geleefde of geëxisteerde mensbeeld Krijgen we v onze ouders en omgeving mee. we leven volgens de waarden en verklaringen die ons milieu deelt Dit geleefde mensbeeld is vrij onbewust Bepaalt heel ons denken & handelen v. vroeg tot laat 2. Gesproken mensbeeld In elke groep komt er een moment waarop het onbewuste geleefde mensbeeld uitgesproken wordt, waarin we de overgang vieren v/d kindertijd naar de jonge volwassenheid (vormsel, barmitswa...) hierbij kiest men zelf en openlijk voor een bepaalde overtuiging/godsdienst Nog niet zo heel bewust als de ceremonie het wel voorstelt. Maar is de eerste keer dat openlijk gekozen wordt. Veel mensen groeien nooit boven deze 2 e fase uit, blijven binnen het overgeërfde mensbeeld en binnen hun traditionele zuil 3. Besproken mensbeeld Er is nu pas sprake v/e filosofische benadering In deze fase worden de eigen & andere mensbeelden kritisch (Krinein, onderscheiden) bekeken (vb. in de les filo) & gebeurt het dat: o men ofwel het vroegere mensbeeld verwerpt (bv. zich laten ontdopen) o of er deze keer zeer bewust en overtuigd opnieuw voor kiest Dit besproken mensbeeld vereist een dieper inzicht in onszelf & onze omgeving + de moed om dit nieuwe inzicht ook i/d praktijk om te zetten Aan deze 3 e fase kan men al zien dat de studie v/d filo meer is dan het opdoen v vrijblijvende kennis v 1 of andere wetenschapstak & vaak ingaat tegen de oppervlakkigheid die dat soort consequentie uit de weggaat Filosofie: descriptief of normatief 1. Descriptieve of beschrijvende filosofie: Beschrijft het bestaande Het zijn (al wat is en bestaat): o Ontologie (zijnsleer): bv onderscheid tussen het zijn van een steen, plant, dier of een mens en het onderscheid tussen zijn en worden o Metafysica: vraag naar de oorsprong v/d zijn-den en naar een oerprincipe of God De mens: o Wijsgerige antropologie: wat is de mens? o Cultuurfilosofie: de wisselwerking tussen mens, tijd en omgeving o Sociale filosofie: de relatie tussen mens en samenleving 9
12 2. Normatieve filosofie Tracht het juiste denken en handelen te bepalen Hoe kunnen we juist kennen? o Logica: de theorie van het juiste redeneren o Kennisleer (epistemologie): wat is de waarde van ons kennen? Hoe moeten we juist handelen? o Moraalfilosofie (ethiek) Hoe kunnen we de juiste zin van het leven vinden? In deze inleiding bekijken we vnl. de normatieve filosofie. We zoeken nl. inzicht te verwerven in hoe de dingen juist in elkaar zitten, we willen zicht krijgen op de juiste manier om je uit de slag te trekken bij het handelen en ten slotte een juist inzicht verkrijgen op de zin van het leven. I/d filosofie zoek je naar een antwoord omtrent 3 grote topics: Naar een rationele benadering (zicht verwerven op hoe de dingen juist in elkaar zitten) (In-zicht) I Naar een juist uitzicht op de manier waarop we best handelen (Uit-zicht) U Naar een juist zicht op een zinvolle manier van leven (Zin-zicht) Z 1.7. Wat kan je met filosofie doen? Filosoferen = gevaarlijk bezigheid doordenken betekent dat je het bestaande overschrijdt. Je vraagt je af waarom de dingen zo zijn i.p.v. ze gewoon als zodanig (dus kritiekloos) te aanvaarden. Filosofen stellen per definitie de bestaande werkelijkheid kritisch en rationeel in vraag en komen zo bijna onvermijdelijk in botsing met de hoeders v/d bestaande religieuze, pol. of soc orde. Filosoferen = op persoonlijk praktisch niveau op het 1 e gezicht nutteloos verhindert je soms om onlogisch of onethisch te handelen, of bepaalde materiële waarden voorrang geven boven algemeen-menselijke en persoonlijke waarden aan filosofie doen berust daarom op een keuze Filosofie = onvermijdelijke en noodzakelijke bezigheid mensen zijn van nature nieuwsgierig & willen weten hoe alles in elkaar zit filosofie maakt de ontwikkeling van de menselijke vrijheid mogelijk, omdat vrijheid zowel de vrije keuze inhoudt als de zo volledig mogelijke informatie filosofie is 1 v/d belangrijkste middelen voor de ontplooiing van onze menselijke mogelijkheden, onze samenleving botst immers steeds weer opnieuw op vragen omtrent haar economische, sociale en ecologische grenzen Hoe meer de aandacht voor de filo vermindert hoe meer ethische problemen zullen ontstaan Economisch (profit/inzicht) + Sociaal (people/uitzicht) + Ecologisch (planet/zinzicht) = duurzame samenleving 10
13 2. Antieke filosofie: meer dan ooit zinvol 2.1 De filosofie voor Socrates: op zoek naar de oerstof en het ordende principe Filosoferen = abstract denken geldt niet voor het begin v/h westerse denken (6 E v. C. in Klein-Azië) Handelaars en politici willen de waarheid kennen om dit te kunnen toepassen op de praktijk(zeevaart, productie... ) Men ging opzoek naar de oerstof en/of ordenend principe Thales van Milete (presocraat) ca v.c. = één van de eerste wetenschappers, hij bleef niet staan bij de toegepaste wetenschap maar interesseerde zich voor wiskunde en voor raadsel zoals de magnetische kracht Opperde de hypothese (hypo-titheimi, voor-zetten) dat alles uiteindelijk uit water bestaat. (ijs, wolken en water = dezelfde substantie) Vraag naar de oerstof was zo gesteld Begin vd dialoog die ons v de ene naar de andere filosoof zal leiden Soms was het inderdaad een dialoog, gesprek tussen 2 of meer denkers, maar meestal ging het om een reactie op een stelling v/e vorige filosoof, die dan weer werd weerlegd of genuanceerd w door een derde. Anaximenes van Milete (presocraat) ca v.c. Verwierp de hypothese v/h water als oerstof en beschouwde de lucht als een veel aannemelijkere stof: vuur = verfijnde lucht, water = vloeibaar geworden lucht deze 4 elementen (water, lucht, vuur en aarde), de hoofdrolspelers van de huidige milieuproblematiek, stonden reeds vanaf het begin centraal in de filosofische discussie!! Wie fysisch gelijk had, heeft geen belang. begrijpen hoe deze schijnbaar onschuldige hypothesen omtrent de oerstof onvoorziene gevolgen hebben gehad op ons menselijk denken Heraclitus van Ephesus (presocraat) ca v.c. Vuur verandert alle substanties, het is de sleutel tot het geheim van het heelal Oerstof zoeken was niet zo belangrijk, maar wel inzien dat het ging om het principe v/d voortdurende verandering van alles ipv het zijn staat dan het worden voorop 11
14 Logos = het ordenend principe Logos (het woord) het eeuwige verstand dat zich doorheen alle tegenstellingen ontwikkelt. Hij trachtte zijn nogal moeilijke inzichten in beeldspraak a/d man te brengen: de zon is elke dag nieuw. Of Alles vloeit. Je kan je voeten geen tweemaal in dezelfde stroom dompelen. Met andere woorden: - Alles is voortdurend in verandering - Alles staat in verhouding tot iets anders o Geen licht zonder donker o Geen liefde zonder haar - Volgens Heraclitus betreft het telkens een conflict, waaruit dan nieuwe dingen ontstaan Vooruitgang is slecht mogelijk door dit conflict v. tegengestelden = het begin van het dialectisch denken Hij geloofde i/d wijsheid v/d logos die voor een verborgen harmonie van alle tegenstellingen zorgden. Mensen moesten deze wijsheid leren inzien en er zich naar schikken door dit inzicht en deze aanvaarding v/d werkelijkheid kan de mens rust en blijmoedigheid bereiken, die het hoogste geluk zal zijn. Voor de eerste keer zien we hoe de filosofische aandacht voor inzicht leidt tot zingeving. Pythagoras ca v.c. Begreep de essentie vd wereld als de getalsmatige verhouding van al haar vormen. getal = wezen vd dingen Fascinatie voor getallen kwam door zijn contacten met de wereld vd handel. aldus is het niet zo dat economen hun mosterd haalden bij de wiskunde maar juist omgekeerd Parmenides van Elea (presocraat) ca v.c. Zocht naar het blijvende, eeuwigdurende principe van alles, en dat voerde tot de absolute ontkenning van elke verandering. Tegenstelling tussen conservatief (= Parmenides) en progressief (= Heraclitus) Verandering = schijn en bedrog (bv. denken dat de zon op- en ondergaat) Alleen inzicht in het eeuwige blijvende zijnde is waarheid, de rest is slecht een opinie Zeno van Elea (presocraat) - ca v.c. = volgeling van Parmenides Trachtte die schijnbare verandering door een aantal i/d logica beroemd geworden argumenten te ontmaskeren en dus de uitspraken van Parmenides over de onmogelijkheid van verscheidenheid en verandering verdedigen. bv. zijn uiteenzettingen over de onmogelijkheid van de beweging: 12
15 - Achilles en de schildpad Wanneer de hardloper Achilles en een schildpad een wedloop aangaan en de schildpad ook maar een kleine voorsprong krijgt, dan kan Achilles de schildpad nooit inhalen. Want telkens als Achilles op het punt aankomt waar de schildpad net is geweest, is die schildpad al een stuk verder, en zo gaat dat oneindig door. De afstand tussen de twee wordt steeds kleiner, maar kan nooit worden ingehaald. Dus moeten onze zintuigen die zien dat Achilles de schildpad meteen inhaalt, ons bedriegen. - Pijl die het doel nooit kan bereiken zintuigen zien/voelen dit anders bedriegen ons Conclusie: veel van wat we zien is schijn niet alles is wat het lijkt Zeno toonde aan hoe logisch denken tot conclusies kan komen die tegen de alledaagse observatie ingaan en slechts met moeite kunnen worden weerlegd. Filosofen van Klein-Azië gingen van natuurwetenschappen uit, maar de pre-socratici uit Zuid-Italië waren door de mathematica gefascineerd en veel minder experimenteel georiënteerd Dus: pre-socratici zoeken naar waarheid door tegenstellingen Protagoras (laatste presocraat) v.c. Strijd tussen de twee grote stromingen: Sofisme: soort redeneerkunst waardoor we iets kunnen gaan bewijzen in het voordeel van zichzelf/hetzelf Een sofist was oorspronkelijk een leraar, een rondreizende professor die de rijke jeugd een privéopvoeding gaf. Protagoras was niet overtuigd van de absolute tegenstellingen vd twee grote Griekse scholen en vond dat men de concrete mens met zijn handelingen in het middelpunt vh denken moest zetten. stap in de richting vh belang van een ethisch uitzicht dat vanaf Socrates zou doorbreken Stond met beide voeten terug op de aarde: een absolute, overal geldige waarheid is een illusie (relativisme) -> we kunnen de waarheid nooit kennen Moest vluchten voor zijn uitspraken: Over de goden weet ik evenmin of ze bestaan of niet bestaan Vond dat we moesten kijken naar de concrete mens met zijn handelingen 13
16 Op deze manier kan er geen echte waarheid bestaan want onze observatie van de werkelijkheid verschilt van mens tot mens, maar bij ook bij dezelfde mens v/h ene ogenblik naar het andere Sofisme kan soms leiden tot immoreel cynisme: dat de techniek van het argumenteren (retoriek) alleen nog voor de eigen belangen gebruikt wordt en zowel een stelling als het omgekeerde daarvan met succes kan verdedigen. Sofisten hadden een slechte naam gekregen: Handige redenaars die er alleen op uit waren een discussie te winnen en dus een techniek beheersten die nuttig was voor advocaten en politici. de grote Griekse filosofen Socrates, Plato en Aristoteles verzetten zich tegen deze afwijkingen en bepalen de verdere koers vd filosofie tot aan het einde vd middeleeuwen 2.2 Socrates en Plato: ethiek en utopie Socrates ca v.c. Kennen zijn theorieën niet uit zijn eigen geschriften, maar uit teksten van anderen, vooral zijn studenten Xenofoon en Plato Verplaatste de filosofische discussie v/d natuurfilosofie naar de ethiek (wat is het goede leven?) verzette zich tegen de scepsis v/d sofisten, die volgens hem te ver gingen in hun relativisme Filosoferen = kritisch onderzoeken van het menselijke denken en handelen, en de vorming van de jeugd. Net als de sofisten was hij vooral een leraar, maar zijn methode was hoogst origineel: Hij sprak met schoenmakers, ketellappers en politici op de markt v Athene (agora) aantonen dat de meeste mensen niet zo logisch of consequent dachten en zeker niet handelen Socrates daalt af v/h centrum van Athene (Acropolis) naar het commerciële hart v/d havenstad Piraeus. En treedt daar in dialoog met de kooplui volgens de Socratische methode/gesprek: - Geen negatieve houding - Dialogen (elk komt aan bod, geen monoloog - Wederzijds interesse - Geen dictaten opleggen - Het vermogen v/d andere mens om zelf kennis te generen (hoe antwoorden in jezelf terug te vinden zijn) - Relativering van de oorspronkelijke opvattingen Haalde de haat v/d autoriteiten door zijn scherpe en onbarmhartige vragen (socratische ironie) en toonde aan dat veel mensen belangrijke functies vervulden waarvoor ze niet of weinig competent waren. Proces waarop hij beschuldigd werd v goddeloosheid en corruptie v/d jeugd gifbeker drinken hij was geen negatieve denker, zoals hij door zijn vijanden werd voorgesteld 14
17 Methode om tot de waarheid te komen: 1. Dialectiek (Heraclitus) 2. Retoriek (Protagoras) 3. Hermeneutiek (komt later) 4. Maieutiek (Socrates) Maieutiek = geestelijke bevallingstechniek, erop gericht om de waarheid, die ergens in elk van ons verborgen zit, geboren te laten worden. (m.b.v. de 6 eigenschappen zie supra) voedvrouw als metafoor voor de filosoof Problemen als we de socratische methode niet goed toepassen. Ook belangrijk is de combinatie van inzicht, uitzicht en zinzicht Het ware (inzicht) leidt tot het goede (uitzicht), maar ook tot het schone (zinzicht). Schone komt neer op de harmonie tussen het ware en het goede. Het moreel juiste (het zedelijke) kan worden gekend en aangeleerd ( <-> sofisten) en dat juiste inzicht in het morele altijd leidt tot een juist uitzicht wat het (morele) handelen betreft. verkeerd handelen is het gevolg van een verkeerd inzicht Wat is het juiste inzicht? Het inzicht dat het ware nut (uitzicht) en geluk (zinzicht) van de mensen tot stand brengt. DUS: I U Z Hoe weten we wat het juiste inzicht is? Jezelf kennen het juiste inzicht hebben over jezelf Zodra je weet wie je bent, weet je meteen ook wat je moet doen om juist en moreel te leven In elk van ons leeft een goddelijk beginsel (Daimonion of daimon, niet te verwarren met duivel of demon) dat we in ons moeten leren herkennen. Daimon = soort van geweten dat we opnieuw moeten leren beluisteren en dat we gewoonlijk zoveel mogelijk door het vervullen van veel behoeften (rijkdom, macht en aanzien) doen verstommen. Mens & samenleving hebben behoeften die ze willen bevredigen Socrates zegt: we moeten nadenken over deze behoeften en valse behoeften verwerpen Wie het minste nodig heeft, staat het dichts bij de goddelijke waarheid in zichzelf Dus: men moet valse behoeften ontmaskeren en verwerpen Zij die dit kunnen hebben het recht als politici, denkers en leraars invloed uit te oefenen op anderen. De staat (polis) moet dus geregeerd worden door filosofisch gevormde mensen handige politici. Je mag de leiding v/d maatschappij niet aan onbekwame, moreel onderontwikkelde machthebbers overlaten. Socrates historisch zeer belangrijk, hij legde de nadruk op: - de waarde van elk individu (daimonion) - eerlijkheid - samengaan van moraal en politiek 15
18 Problemen met Socrates bevallingstechniek : de waarheid ontwikkelt zich ook via onderzoeken en experimenten (geneeskunde, fysica ) en die waarheid zit niet zomaar in elk van ons verborgen. zolang de nadruk op het morele ligt blijft de methode van Socrates gelden Plato ca v.c. = Aristocratische leerling van Socrates Oefent o.m. via het christendom nog steeds een grote invloed op ons uit (bv platonische liefde) = eerste idealist uit de geschiedenis v/d westerse filosofie IDEEËNLEER: niets in de materiële werkelijkheid is zo volmaakt als de idee dat we ervan hebben (bv op zoek gaan naar de ideale partner, wetende dat we dit ideaal nooit zullen vinden) In ons gewone taalgebruik zijn de begrippen werkelijkheid en ideaal begrippen die elkaar uitsluiten. Plato zag de tegenstelling ook, maar draaide de rollen om: De werkelijkheid is dat ideaal, en wat wij de realiteit noemen, is slechts een zwakke afschaduwing van dat ideaal. illustreerde dit a.d.h.v. de allegorie van de grot, waarin uiteengezet wordt hoe de mens als een vastgekluisterde in een grot niets anders ziet dan schaduwen van de werkelijkheid. De wereld van de ideeën is onveranderlijk en bovenzintuiglijk. Feit dat we via begrippen (dé man, dé vrouw, dé stad...) tot de wereld van de ideeën kunnen opstijgen, bewijst de onsterfelijkheid van onze ziel. Ziel = het intellectuele (inzicht) en morele (uitzicht) zelf. Plato zag de ziel als een driespan, bestaande uit: De rede (de logos of de wagenmenner) die voor een evenwicht zorgt tussen twee aspecten van ons handelen (paarden): o o Onze wil = Thumos of het nobele paard Onze lust = Epithumia of het weerspannige paard 16
19 Tijdens dit allesbehalve ideale leven zit de ziel echter gevangen in het lichaam, dat tot de materiele en dus onvolmaakte wereld behoort. Zin van het leven (zinzicht) vinden we wanneer we er in ons streven op gericht zijn de ontwikkelingen van onze geestelijke vermogens te stimuleren en ons door het lichaam zo weinig mogelijk te laten binden. Dualistische scheiding tussen de (goede) ziel en het (slechte) lichaam) heeft enorme gevolgen gehad: seksuele moraal i/h christendom die het genieten v/h lichaam lang verdacht maakte... KENNISLEER: (berust op de ideeënleer) 7 elementen: - Leven in een grot - Tijdelijke varianten van blauwdrukken/werkelijkheid (schaduwen, echo s >ideeën) - Thumos: discipline - Wereld der (ideeën)abstracties (uit de grot ontsnappen, men komt in fel zonlicht -> ziel stijgt op naar wereld v. abstracties) - De geest (-> brengt mens tot juiste inzichten) - Verschillende kennis over werkelijkheid (communicatie is moeilijk) - Ziel snakt daarboven te vertoeven (het gewone wordt iets vervelends) Werkelijke kennis komt volgens P. neer op herinneringen aan de ideeënwereld, waaruit onze ziel komt Kennis = herinnering Hoogste idee = idee v/h schoon-goede (verwezenlijkt in God, het absolute Schone en Goede) idee van kalosagathos kalos = het schone uitzicht en agathos = het goede inzicht DUS: I & U Z Moeite die de vastgekluisterde mensen in de grot moeten opbrengen om zich te bevrijden, is een metafoor voor het intense nadenken over het ware vergt veel discipline (thumos) om verleidingen (epithumos) te weerstaan uit grot ontsnappen en daglicht aanschouwen komt neer op het opstijgen v/d ziel naar de ideeënwereld. Eens men uit de grot ontsnapt is en de verbondenheid met het schoongoede heeft ervaren, is het niet meer zo evident zicht zomaar met gewone menselijke aangelegenheden bezig te houden. 17
Zin in filosofie. Ludo Abicht en Hendrik Opdebeeck. Acco Leuven / Den Haag
Zin in filosofie Ludo Abicht en Hendrik Opdebeeck Acco Leuven / Den Haag Inhoud Inleiding 11 1 Zin, in- en uitzicht 13 1.1 De filosofische vragen 15 1.2 Filosofie en mythologie 16 1.3 Filosofie en godsdienst
Nadere informatie1ste bach PSW. Filosofie. Boek + actualiteit en video's. uickprinter Koningstraat Antwerpen. B11 5,00
1ste bach PSW Filosofie Boek + actualiteit en video's Q www.quickprinter.be uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen B11 5,00 Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be ZIN IN FILOSOFIE
Nadere informatie2de bach TEW. Filosofie. Samenvatting boek aangevuld met lesnotities. uickprinter Koningstraat Antwerpen.
2de bach TEW Filosofie Samenvatting boek aangevuld met lesnotities Q www.quickprinter.be uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen 149 3,50 Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be Inhoudstafel
Nadere informatieINLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13
INHOUD VOORWOORD 11 INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13 HOOFDSTUK 1. Op zoek naar een stabiele werkelijkheid. De Oudheid (6 de eeuw v.c. 6 de eeuw n.c.) 25 1. Het ontstaan
Nadere informatieTer inleiding (tot een inleiding)
Inhoud Voorwoord 3 Aanvullende lectuur 4 Ter inleiding (tot een inleiding) 1. Wijsbegeerte, haar begin(sel) en doelstelling 5 2. Waarom filosofie altijd een inleiding blijft 7 3. Waarom een historische
Nadere informatieGeloven en redeneren. Religie en filosofie
Geloven en redeneren Religie en filosofie Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Het begin
Nadere informatie1ste bach PSW. Filosofie. uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be B11 3.50 EUR
1ste bach PSW Filosofie Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be B11 3.50 EUR Samenvatting Filosofie Zin en inzicht: een filosofisch uitzicht voor iedereen Wat is filosofie? Zoeken
Nadere informatieInhoud. 1. Protagoras Gorgias Thrasymachus, Callicles en Hippias 13
Voorwoord XIII Deel 1 Oudheid Historische situering 1 I. De natuurfilosofen of presocratici Inleiding 3 Het veranderlijke en het blijvende 5 II. De sofisten en Socrates Inleiding 9 A. De sofisten 10 1.
Nadere informatieINLEIDING Plato's grot Filosofie en ideologie De hermeneutische cirkel DEEL 1. DE LOTGEVALLEN VAN DE FILOSOFISCHE RATIONALITEIT
INLEIDING Plato's grot Filosofie en ideologie De hermeneutische cirkel DEEL 1. DE LOTGEVALLEN VAN DE FILOSOFISCHE RATIONALITEIT HOOFDSTUK 1. Wijsbegeerte binnen de antieke bestaanshorizon: zijn en worden
Nadere informatie11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets Opdracht 1 Wat is de Sokratische methode? Opdracht 2 Waarom werd Sokrates gedwongen de gifbeker te drinken? Opdracht 3 Waarom zijn onze zintuigen
Nadere informatieZIN IN FILOSOFIE. Ludo Abicht en Hendrik Opdebeeck. Ludo Abicht en Hendrik Opdebeeck ZIN IN FILOSOFIET
De kernvragen van de filosofie naar de oorsprong van wereld en mens, het onderscheid inleiding tot de filosofie staan deze drie vragen dan ook op de voorgrond. Je wil inzicht hebben in de wereld en de
Nadere informatiecultuur & media hoorcollege moderniteit en postmoderniteit theo ploeg
cultuur & media hoorcollege moderniteit en postmoderniteit theo ploeg 1 Wat ga ik behandelen? moderniteit versus postmoderniteit korte geschiedenis verlichting en romantiek modernisme postmodernisme postmoderniteit
Nadere informatieFilosofie VWO 4 periode 1 Dikgedrukt: betekent dat dit woord in de woordenlijst staat
Filosofie VWO 4 periode 1 Dikgedrukt: betekent dat dit woord in de woordenlijst staat Het begin van de natuurfilosofie Filosofen beginnen zich dingen af te vragen, waar je gewoonlijk niet zo over na zou
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatiePolitieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen
Politieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen Geschiedenis en politieke filosofie Geschiedenis Beschrijving feitelijke gebeurtenissen. Verklaring in termen van oorzaak en gevolg of van bedoelingen. Politieke
Nadere informatieWat is de mens? - Context. De opkomst van de filosofische antropologie
De menselijke natuur, week 9 De opkomst van de filosofische antropologie Overzicht van reeds behandelde mensbeelden en de mechanistische visie uit de late 19e eeuw Wat is de mens? - Context Plato / Descartes
Nadere informatieZin in filosofie. Ludo Abicht en Hendrik Opdebeeck. Acco Leuven / Den Haag
Zin in filosofie Ludo Abicht en Hendrik Opdebeeck Acco Leuven / Den Haag Inleiding Deze inleiding in de filosofie heeft iets van wat uiteindelijk elk filosofisch werk typeert. Het is het resultaat van
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Wegen naar wijsheid, hoofdstuk 4 en 5
Samenvatting Filosofie Wegen naar wijsheid, hoofdstuk 4 en 5 Samenvatting door een scholier 1742 woorden 4 juli 2010 4,3 21 keer beoordeeld Vak Filosofie Hoofdstuk 4 Denken over de mens Filosofische vragen
Nadere informatie1. Wat is filosofie? 1.1. De filosofische vragen
1. Wat is filosofie? 1.1. De filosofische vragen 1.2. Filosofie en mythologie 1.3. Filosofie en godsdienst 1.4. Filosofie en ideologie 1.5. Het belang van de filosofische traditie voor iedereen 1.6. Filosofie:
Nadere informatieInleiding geschiedenis Griekenland
Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse
Nadere informatie1 ste bach PSW. Filosofie. inclusief lesnotities. uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen. www.quickprinter.be B11 3,50
1 ste bach PSW Filosofie inclusief lesnotities Q www.quickprinter.be uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen B11 3,50 Nieuw!!! Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be Les 1 en 2: Wat
Nadere informatieInleiding geschiedenis Griekenland
Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse
Nadere informatieFilosofie. Op het VWO. Filosofie juist op Lyceum Oudehoven!
Filosofie Op het VWO Wat is Filosofie? Wetenschappen beantwoorden vragen: Over een eigen onderwerp (object van studie) Op een eigen manier (methode van bestuderen) Filosofie beantwoordt vragen die niet
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing Mens en Maatschappij
Samenvatting Levensbeschouwing Mens en Ma Samenvatting door Sophie 1047 woorden 6 februari 2017 8,8 3 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing Mens & Ma Mensbeeld hoe je jezelf ziet, de
Nadere informatieInleiding tot de filosofie
H1: Zin, in- en uitzicht 1.1 De filosofische vragen Drie categorieën: 1. Uitzicht, criteria van het handelen 2. Kennis / Inzicht 3. Zicht krijgen op wat ons leven zin geeft Inleiding tot de filosofie Actualiteit
Nadere informatieWoordenlijst Het oog in de storm
Woordenlijst Het oog in de storm Inleiding agora marktplaats in het centrum van de Griekse stadstaten (poleis). Hier werd gedebatteerd en werden ervaringen uitgewisseld. animal rationale Latijnse vertaling
Nadere informatieSamenvatting Filosofie
Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 1: Zin, in- en uitzicht. 1.1) De filosofische vragen. Vroeger maakten men geen verschil tussen dichters, letterkundigen en filosofen. Alle vormen van denken werden door
Nadere informatieOosterse filosofie. Over de denktradities in India en China
Oosterse filosofie Over de denktradities in India en China Inhoudsopgave Geschiedenis - Ontstaan van de filosofie India en het hindoeisme De leer van de Boeddha Mahayana, de leer van de leegte China en
Nadere informatieFilosofie en actualiteit. Derde avond
Filosofie en actualiteit Derde avond Godsdienstvrijheid Alle overtuigingen toestaan? Moet de staat een oordeel vellen over een geloof? Zijn er harde criteria? (boerkaverbod omdat dat het functioneren hindert)
Nadere informatieInleiding tot de filosofie. Hoofdstuk 1: zin, in- en uitzicht Actualiteit: krantenkoppen zijn een mogelijk antwoord op een bepaalde vraag
Inleiding tot de filosofie Opmerking: filosofen kunnen situeren in de juiste eeuw, zelfstudie hoofdstuk 6 Typevraag zelfstudie hoofdstuk 6: Habermas 6.4.2: de theorie van het communicatieve handelen. Vat
Nadere informatieSpinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis?
Spinoza s Visie Dag 1 Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot
Nadere informatieGeschiedenis Tijdvak CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/101047
Geschiedenis Tijdvak 02 01 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 10 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/101047 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs
Nadere informatieEthische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.
Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid
Nadere informatie1. Wat is filosofie? 1.1 De filosofische vragen
1. Wat is filosofie? 1.1 De filosofische vragen Het leven begrijpen/doorgronden: inzicht Ethiek; wat is het juiste handelen: uitzicht Wat is de zin van het leven: zinzicht Aanvankelijk werden alle vormen
Nadere informatieProeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie. 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf
Proeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf Tilburg University Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie Proeftentamen Sociale Filosofie en wetenschapsfilosofie
Nadere informatieDe Verlichting. De Verlichting
De Verlichting =18 de eeuwse filosofische stroming die de nadruk legt op rationaliteit (zelf nadenken), vrijheid en gelijkheid en dit toepast in alle maatschappelijke velden (politiek, economie, religie
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieBoekverslag Overigetaal De wereld van Sofie door Jostein Gaarder
Boekverslag Overigetaal De wereld van Sofie door Jostein Gaarder Boekverslag door een scholier 1287 woorden 20 maart 2006 7 16 keer beoordeeld Auteur Jostein Gaarder Eerste uitgave 1994 Vak Overigetaal
Nadere informatieDialogisch verstaan tussen mensen uit verschillende culturen
9 Inleiding Hoe creëren wij een sfeer in onze steden waar iedereen zich thuis voelt? Hoe gaan we om met verschillende culturele feesten en bijbehorende rituelen? Hoe gaan we om met ons gemeenschappelijk
Nadere informatieLeren Filosoferen. Tweede avond
Leren Filosoferen Tweede avond Website Alle presentaties zijn te vinden op mijn website: www.wijsgeer.nl Daar vind je ook mededelingen over de cursussen. Hou het in de gaten! Vragen n.a.v. vorige keer
Nadere informatieEthiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.
Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2009 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Religieuze ervaring 1 maximumscore 5 een bruikbare definitie van religie 1 drie problemen die zich kunnen voordoen bij het definiëren van religie 3 meerdere religieuze tradities;
Nadere informatieGeluk & wijsheid. Zevende avond
Geluk & wijsheid Zevende avond Schoonheid Wat heet mooi? Het belang van het overbodige De postmoderne waarheid De filosoof en de waarheid Goochelen Wat heet mooi? Kun je precies beschrijven wat je raakt?
Nadere informatieFilosofie Samenvatting boek
Filosofie Samenvatting boek Kernvragen filosofie: oorsprong wereld en mens, onderscheid tussen goed en kwaad en de zin van het bestaan. Hoe zit de wereld en de mens juist in elkaar. H1. Zin, in- en uitzicht
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Berkely, Hume, Kant
Samenvatting Filosofie Berkely, Hume, Kant Samenvatting door een scholier 1736 woorden 8 juni 2003 6,5 67 keer beoordeeld Vak Filosofie George Berkeley (Ier, bisschop) Dacht dat de toenmalige filosofie
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2011 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Het bestaan van God en het voortbestaan van religie 1 maximumscore 3 een uitleg hoe het volgens Anselmus mogelijk is dat Pauw en Witteman het bestaan van God ontkennen: het zijn
Nadere informatieWat is? filosofie? Wat is. en kwaad. Hoofdstu
Wat is filosofie? Hoofdstuk 1 1 filosoferen: doordenken! 5 e vragen 6 2 gewone vragen en filosof isch 9 3 aanleidingen om te filosoferen 12? eren 4 waarom filosof 5 samen filosoferen 14 17 6 filosof ie
Nadere informatieGELOOF EN WETENSCHAP. Modellen over de relatie tussen geloof en (natuur)wetenschap in historisch perspectief.
GELOOF EN WETENSCHAP Modellen over de relatie tussen geloof en (natuur)wetenschap in historisch perspectief. 1. HET HARMONIEMODEL De leer van de twee boeken Het Ptolemaeïsche of Aristotelische wereldbeeld
Nadere informatieCounseling opleiding, lesmaand 6
Counseling opleiding, lesmaand 6 Inhoudsopgave Les 6a Doordringen tot de kern Socrates Les 6b Functioneren Functioneringsschema De filosoof De machine als metafoor In beweging zijn Het bewuste functioneren
Nadere informatieTIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES Hoofdstuk 4 PARAGRAAF 4.1 Pruikentijd Standenmaatschappij De verlichting VERVAL EN RIJKDOM In de 17 e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld Van stilstand komt achteruitgang
Nadere informatieFILOSOFIE TUSSEN DE PALMEN II EMMANUEL LEVINAS
FILOSOFIE TUSSEN DE PALMEN II EMMANUEL LEVINAS onderwijs trainingen gesprekken EMMANUEL LEVINAS filosofische en maatschappelijk-historische context Emmanuel Levinas - leven - werk leren luisteren naar
Nadere informatieKennis, hoe te benaderen en hoe te funderen..? Violette van Zandbeek Social research Datum: 15 april 2011
Kennis, hoe te benaderen en hoe te funderen..? Naam: Violette van Zandbeek Vak: Social research Datum: 15 april 2011 1 Kennis, hoe te benaderen en hoe te funderen..? Als onderdeel van het vak social research
Nadere informatieWist Socrates iets..?
Wist Socrates iets..? Inleiding door Karel van Haaften Filosofisch café Hoogeveen 25.09.2018 Wist Socrates iets? KvH sept 2018 1 Wat vooraf ging Inhoud Socrates Gespreksmethode Socrates - hoe en waarom
Nadere informatieOefening baart ethiek Neurobiologie, boeddhisme en ethiek
Oefening baart ethiek Neurobiologie, boeddhisme en ethiek Wat heb je nodig om ethisch te handelen? De geschiedenis van de Westerse filosofie kent op deze vraag vele antwoorden: morele principes, voorbeeldige
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Emoties
Samenvatting Filosofie Emoties Samenvatting door een scholier 1030 woorden 28 mei 2013 3,2 2 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Filosofie samenvatting Emoties (theorie en primaire teksten) THEORIE
Nadere informatieFilosofische temperamenten
Peter Sloterdijk Filosofische temperamenten Van Plato tot Foucault Vertaald door Mark Wildschut boom amsterdam inhoud Woord vooraf [7] Plato [13] Aristoteles [37] Augustinus [43] Bruno [53] Descartes [57]
Nadere informatieExamenprograma filosofie havo/vwo
Examenprograma filosofie havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein
Nadere informatiereeks ontmoetingen 2 een ontmoeting met Heraclitus
reeks ontmoetingen 2 een ontmoeting met Heraclitus Toelichting Door deze ontmoeting met Heraclitus gaan we terug naar het begin van de westerse filosofie. Zo rond 600 voor Christus komen we in het KleinAziatische
Nadere informatieEen hoop genavelstaar. Rijmcanon van de Oosterse wijsbegeerte
Een hoop genavelstaar Rijmcanon van de Oosterse wijsbegeerte Schrijver: Jaap van den Born Coverontwerp: Jaap van den Born ISBN: 9789461933676 Uitgegeven via: mijnbestseller.nl Print: Printforce, Alphen
Nadere informatieWijsgerige antropologie:
Wijsgerige antropologie: 1. De mens is een dier dat kan denken Een mens is tegelijkertijd het subject en het object van het onderzoek in de wijsgerige antropologie, zowel onderzoeker als datgene wat onderzocht
Nadere informatienaar: Jed McKenna, Jed McKenna s theorie van alles, Samsara, 2014
Opgave 2 Spiritueel scepticisme tekst 6 Jed McKenna is de schrijver van verschillende boeken over spiritualiteit. In zijn boeken speelt hij de hoofdrol als leraar van een leefgemeenschap. McKenna is spiritueel
Nadere informatieLevenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15
Inleiding 13 Levenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15 1 Plato: rechtvaardigheid als harmonie 19 Wat is rechtvaardigheid? 20 De rechtvaardige staat 25
Nadere informatieInhoudsopgave. 1 Kunst en individu Kunst en maatschappij 61. Woord vooraf bij herziene uitgave 11 Inleiding 13
Inhoudsopgave Woord vooraf bij herziene uitgave 11 Inleiding 13 Noten 19 1 Kunst en individu 21 1 1 Stromingen in de psychologie van de kunst 21 1 1-1 De psychoanalytische benadering 22 1 1-2 De Gestaltpsychologische
Nadere informatieWist Socrates iets wat wij niet weten? Inleiding door Karel van Haaften van Socratisch café Zwolle
Wist Socrates iets wat wij niet weten? Inleiding door Karel van Haaften van Socratisch café Zwolle Filosofisch café Zwolle 21.09.2015 Wist Socrates iets? KvH sept 2015 1 Wat vooraf ging Inhoud Socrates
Nadere informatieWIJ zijn hier gekomen niet alleen om jullie en alle anderen hier te
SAMENVATTING VAN DE REDEVOERINGEN GEHOUDEN VOOR DE JEUGD IN SURINAME EN DE NEDERLANDSE ANTILLEN Willemstad, 19 oktober 1955, Oranjestad, 22 oktober 1955. Paramaribo, 5 november t 955 WIJ zijn hier gekomen
Nadere informatieDescartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)
Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek
Nadere informatieMIRARI Van kritiek naar dialoog.
MIRARI Van kritiek naar dialoog. Door Tomas Serrien Verwondering is het begin van alle wijsheid. (Aristoteles) Mirari - 1 HET WAT en HET WAAROM: Het grondidee van Mirari. Het is tijd voor een filosofisch
Nadere informatieStoïcijnse levenskunst
Stoïcijnse levenskunst Evenveel geluk als wijsheid Miriam van Reijen ISVW UITGEVERS INHOUD Voorwoord Hoofdstuk 1 Praktische filosofie 11 Geloven, filosoferen en weten 11 Praktische filosofie 13 Filosofen
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opgave 2 Spiritueel scepticisme 6 maximumscore 4 een uitleg dat McKenna in tekst 6 vanuit epistemologisch perspectief over solipsisme spreekt: hij stelt dat de kennisclaim over het bestaan van andere mensen
Nadere informatieVerdeling van de samenvattingen van de hoofdstukken:
Verdeling van de samenvattingen van de hoofdstukken: deel hoofdstuk Ko René 1 I II.A II.B II.C III.A III.B IV V 2 I II III IV V VI VII VIII IX X Besluit 1 VIA GOD NAAR DE ANDER is een studie van Ko Steketee
Nadere informatieInleiding tot de filosofie: Zin in filosofie
Inleiding tot de filosofie: Zin in filosofie 1 Zin, in- en uitzicht 1.1 De filosofische vragen Filo-sofen filos = vriend, sofia = wijsheid filosofen = vrienden van de wijsheid = mensen die in de bloeiende
Nadere informatiePLATOWEDSTRIJD 2016 Situering
1 PLATOWEDSTRIJD 2016 Situering In de periode dat Socrates in het Athene van de vijfde eeuw v.c. zijn filosofie met leerlingen zoals Plato deelde, was er ook een andere groep filosofische leraren actief:
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2, wie is de mens
Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2, wie is de mens Samenvatting door een scholier 1380 woorden 30 november 2011 5,4 20 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Zin in zin Samenvatting Levensbeschouwing
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieLeren Filosoferen. Zesde avond
Leren Filosoferen Zesde avond Het gedachte-experiment Bekende gedachte-experimenten: De grot van Plato De veil of ignorance van John Rawls Achilles en de schildpad van Zeno Jan Bransen: Betono Denkende
Nadere informatiePropositie: inhoud van een uitspraak (In welke taal dan ook, de inhoud blijft hetzelfde).
Boekverslag door L. 1713 woorden 22 januari 2014 6.2 35 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Scepticisme: geen enkele bron van kennis is betrouwbaar Empirisme: bron van kennis zijn onze zintuigen
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7 [5]
Inhoud Inleiding 7 Plato (ca. 429 - ca. 347 v. Chr.) 11 Diogenes van Sinope (404-323 v. Chr.) 13 Aristoteles (384-322 v. Chr.) 17 Epicurus (341-270 v. Chr.) 19 Seneca (ca. 1 v. Chr. - 65 n. Chr.) 21 Plotinus
Nadere informatieInleiding in de Filosofie & de Ethiek
Inleiding in de Filosofie & de Ethiek 1e Bijeenkomst 5 september 2006 Prof. Dr. Hub Zwart Afdeling Filosofie & Wetenschapstudies h.zwart@science.ru.nl http://www.filosofie.science.ru.nl Wat is filosofie?
Nadere informatieWijziging pagina 5: het centraal examen duurt 180 minuten FILOSOFIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
Wijziging pagina 5: het centraal examen duurt 180 minuten FILOSOFIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.09.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens
Nadere informatien filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college
Filosofie van de Informatica FILOSOFIE VAN DE INFORMATICA Prof. Dr. John-Jules Meyer Dr. R. Starmans Dr. J. Broersen n n wetenschaps n soorten wetenschap n van de informatica n inhoud college n werkwijze
Nadere informatieInhoud. Hoofdstuk 1. Recht en existentie in filosofie en literatuur: redactionele inleiding 13. Claudia Bouteligier & Timo Slootweg
Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1. Recht en existentie in filosofie en literatuur: redactionele inleiding 13 & 1.1 Inleiding 13 1.2 Rechtsfilosofie als pleitrede 16 1.3 Strijd tussen filosofie en kunst 18
Nadere informatieImmanuel Kant Kritiek van de zuivere rede 53
Ten geleide Kant en de grenzen van de rede 15 Geraadpleegde literatuur 39 Verantwoording bij de vertaling 41 Immanuel Kant aan Marcus Herz (21 februari 1772) Het 'geboorteuur' van de Kritiek van de zuivere
Nadere informatieRECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN
Wim Weymans RECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN Filosofische perspectieven Recht en samenleving anders bekeken Filosofische perspectieven Wim Weymans Acco Leuven / Den Haag Verantwoording 13 Inleiding 17
Nadere informatieEindexamen vwo filosofie II
Opgave 2 Leven vanuit vrije wil 7 maximumscore 3 een weergave van een overeenkomst tussen de Avatar-training en Sartre wat betreft de opvatting over vrijheid als zelfverwerkelijking: beiden lijken uit
Nadere informatieHumanisme en het Avondland
bw Vanheste, humanisme hd 18-12-2007 13:53 Pagina 3 Humanisme en het Avondland De Europese humanistische traditie Jeroen Vanheste DAMON bw Vanheste, humanisme hd 18-12-2007 13:53 Pagina 5 Inhoud Woord
Nadere informatieLEVINAS EN SPINOZA EEN (ONVERWACHTSE) ONTMOETING
LEVINAS EN SPINOZA EEN (ONVERWACHTSE) ONTMOETING Emmanuel Levinas Een kennismaking Bento de Spinoza Een geheugensteuntje Levinas en Spinoza Een ontmoeting Discussie EMMANUEL LEVINAS EMMANUEL LEVINAS LEVEN
Nadere informatieLEVENSBESCHOUWING VWO College De Heemlanden. Inleiding Filosofie Deel I. Naam: Klas:
1 LEVENSBESCHOUWING VWO 5 2012-2013 College De Heemlanden Inleiding Filosofie Deel I Naam: Klas: 2 Inleiding Veel inleidingen in de filosofie beginnen met uit te leggen, wat filosofie is en daar blijken
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2011 - I
Opgave 3 Vreemder dan alles wat vreemd is 12 maximumscore 3 de twee manieren waarop je vanuit zingevingsvragen religies kunt analyseren: als waarden en als ervaring 2 een uitleg van de analyse van religie
Nadere informatieSessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles
Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene in zijn colleges aan het Lyceum over ethiek? Wat beschouwde hij als het doel van handelen? Wat verstond
Nadere informatieSOEFISME IN HET DAGELIJKS LEVEN
SOEFISME IN HET DAGELIJKS LEVEN Een leerling van Hazrat Inayat Khan (Een kopie van de uitgave van) The Sufi International Headquarters Publishing Society 1 Liefde ontwikkelt zich tot harmonie en uit harmonie
Nadere informatieWijsgerige antropologie 1 Het eigene van de mens 1.1 Mens en dier
Samenvatting door een scholier 2634 woorden 14 januari 2007 7,1 60 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA Wijsgerige antropologie 1 Het eigene van de mens 1.1 Mens en dier De mens onderscheid zich
Nadere informatieGeluk en Capabilities: een filosofische analyse. Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte
Geluk en Capabilities: een filosofische analyse Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte Geluk: welke bijdrage door filosofen? De academische filosofie is veel heterogener
Nadere informatieHet belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft
Kunt u mij een (voor u) belangrijk verhaal over Jezus vertellen? Het belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft Zijn twee belangrijkste geboden: Heb je God lief
Nadere informatieDe leraar stelt de volgende vragen: wat weten jullie al over Plato? Kennen jullie de naam ergens van? Gezien bij Grieks bijvoorbeeld?
Inleiding tot Plato Auteur: Emma Moormann Doelgroep: 3 de graad secundair onderwijs Duur: 50 min. LESDOELSTELLINGEN De leerlingen zien in dat Plato s filosofie weliswaar kadert in een antieke context,
Nadere informatieLatijn en Grieks in de 21ste eeuw
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het
Nadere informatieImmanuel Kant Kritiek van het oordeelsvermogen
Ten geleide Kants derde Kritiek: hoe kan de vrijheid worden verwerkelijkt? 15 Geraadpleegde literatuur 46 Verantwoording bij de vertaling 49 Immanuel Kant aan Johann Friedrich Reichardt 51 Immanuel Kant
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Oude Grieken. Politiek 4,4. Werkstuk door een scholier 2360 woorden 26 oktober keer beoordeeld.
Werkstuk Geschiedenis Oude Grieken Werkstuk door een scholier 2360 woorden 26 oktober 2017 4,4 17 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Politiek De eerste bestuursvorm in Athene was de monarchie. Dat betekent
Nadere informatie