Behandeling in de raadscommissie

Transcriptie

1 Geleideformulier voor behandeling in commissie en/of raad CASENUMMER 10G PORT.HOUD: Oude Alink ONDERWERP: Subsidieprogramma Bewonersparticipatie Griffie-advies voor behandeling in commissie en/of raad RAADSGRIFFIE GRIFFIER: DHR. G.J. EEFTINK ADJUNCT-GRIFFIER: MW. A. HAARHUIS ADJUNCT-GRIFFIER: DHR. L.F. NIJLAND paraaf griffier Behandelen Informeren Datum Commissie Fysiek Commissie Sociaal I Commissie Bestuur Trefpunt (uitgebreide commissie) Raadsvergadering 30/9 Opmerkingen griffier: Behandeling in de raadscommissie Bestuur Fysiek X Sociaal Datum: Agendapunt: 3 Besluit: Geïnformeerd Akkoord voor raadsbehandeling Hamerstuk Niet-akkoord paraaf griffier Opmerkingen commissiegriffier: Stuknummer:

2 BESLISSINGSFORMULIER COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS CASENUMMER BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORT. HOUDER 10G / i. linderman WZ Lie ONDERWERP AGENDANUMMER Subsidieprogramma Bewonersparticipatie AFGESTEMD MET PORTEFEUILLEHOUDER? Ja GERAADPLEEGDE ADVIESORGANEN N.v.t INTERACTIE / PARTICIPATIE Op 29 september wordt een bewonersavond georganiseerd voor alle erkende bewonersorganisaties. BELEIDSPROGRAMMA / BELEIDSLIJN 02 - Mens in de samenleving COMMUNICATIE Openbaar vanaf dinsdag 5 oktober Dit i.v.m. communicatie met bewonersorganisaties. OPMERKINGEN VAN DE SECRETARIS ONTWERPBESLUIT Het college besluit in te stemmen met het voorgenomen besluit: 1. In te stemmen met de voorgestelde aanpak subsidiering bewonersparticipatie vanaf Na de bespreking met de bewonersorganisaties dit terug te brengen in het college 3. De raad hierover te informeren. BESLUIT DATUM BEGROTINGSASPECTEN Niet van toepassing (eventueel binnen een product) FORMATIEASPECTEN Dit voorstel heeft geen gevolgen voor de formatie. ONTWERPTOELICHTING T.B.V. OPENBARE BESLUITENLIJST De gemeente Hengelo hecht veel waarde aan bewonersparticipatie. Bewoners weten als geen ander wat er leeft in hun buurt. Ze ervaren dagelijks de plezierige en minder leuke kanten van hun leefomgeving. Ook hebben ze invloed op de sfeer en uitstraling en kunnen ze deze positief beïnvloeden. We streven naar meer betrokken en initiatiefrijke bewoners. Wij willen de komende jaren versterkt inzetten op pro-actieve burgerparticipatie. Bijvoorbeeld door de methodiek van de buurtbonnen ook op bestaande subsidies voor bewonersparticipatie toe te passen. Met een laagdrempelig systeem met een actieve rol en zeggenschap voor bewoners verwachten wij maximaal gebruik te kunnen maken van de kracht van de Hengelose samenleving. Hiermee willen wij in 2011 een begin gaan maken. De komende jaren willen wij stapsgewijs doorgroeien naar een systeem waar burgers maximale zeggenschap krijgen over de besteding van de bewonersbudgetten.

3 TOELICHTING/AANDACHTSPUNTEN T.B.V. COLLEGE Deze aanpak heeft wel consequenties voor de manier waarop wij de bewonersorganisaties subsidiëren. We maken in het vervolg een onderscheid tussen instandhoudingsubsidie, uitsluitend voor erkende bewonersorganisaties en activiteitensubsidie, waar alle bewoners, zowel georganiseerd en nietgeorganiseerd een beroep op kunnen doen. Bewonersorganisaties fungeren niet langer als beheerder van het wijkbudget. Ze kunnen zich zo richten op hun kerntaken: fungeren als kritische gesprekspartner van de gemeente het informeren van wijkbewoners organiseren van activiteiten Op 29 september organiseren wij een bewonersbijeenkomst voor alle erkende bewonersorganiaties. Na vaststelling van de begroting in november wordt het subsidieprogramma 2011 ter vaststelling aan het college voorgelegd. Aanwijzen coordinerend wethouder Wij willen het college in overweging geven om 1 portefeuillehouder een coordinerende rol te geven met betrekking tot burgerparticipatie. Net zoals reeds het geval is met deregulering. BIJLAGE(N) Toelichting subsidiering bewonersparticipatie

4 Subsidiëring bewonersparticipatie Aanleiding Coalitieakkoord Investeren in verbinding In het coalitieakkoord is bewonersparticipatie als een belangrijk speerpunt benoemd voor de komende vier jaar: Citaat uit coalitieakkoord Investeren in verbinding : Bewonersparticipatie Burgerparticipatie is voor ons een speerpunt voor de komende vier jaar. Ons streven is daarbij verder te gaan dan alleen informeren en raadplegen. Wij geven meer ruimte aan inwoners om te adviseren, te coproduceren en mee te beslissen bij onderwerpen die daarvoor geschikt zijn. Zo gebruiken wij de kracht van de Hengeloër. Een kracht waarvan wij overtuigd zijn. Burgerinitiatieven Wij betrekken burgers bij (buurt)beheer in de openbare ruimte. Ook blijven wij middelen beschikbaar stellen voor buurtinitiatieven (quick wins). Voorwaarde is wel dat deze initiatieven gedragen worden door bewoners. Tot slot willen wij op basis van een evaluatie de rol en positie van de bewonersorganisaties moderniseren. Wij zetten in op de buurt Concrete acties Wij gaan werken aan meer samenhang in participatie, gericht op o.m: inzet wijkbudgetten met directe betrokkenheid wijkbewoners als voorwaarde Uitkomsten landelijke evaluatie buurtbonnen Ministerie Hengelo doet van 2008 tot en met 2011 mee aan het landelijke experiment Bewonersparticipatie via vouchers. In opdracht van het ministerie heeft de Universiteit van Amsterdam in 2009 een evaluatie uitgevoerd. De onderzoekers concluderen dat de voucherregeling de belofte in zich draagt om te komen tot een allocatie van bewonersbudgetten waarbij een grote mate van toegankelijkheid, empowerment en democratisch gehalte kan worden bereikt. De voucherregeling is een laagdrempelig systeem, waarbij bewoners zeggenschap krijgen over de keuze, de financiering en de uitvoering van hun initiatief, en waarbij de samenwerking tussen bevolkingsgroepen wordt gestimuleerd. De voucherregeling is toegankelijker dan andere systemen van bewonersparticipatie, zoals bijvoorbeeld wijkbudgetten. Belangrijke succesfactoren voor de regeling zijn: Goede ondersteuning van aanvragers Breed scala aan wervingsactiviteiten Regiegroepen samengesteld uit zowel reeds georganiseerde als nieuw-actieve bewoners Stort geen bedragen op privé-rekeningen van initiatiefnemers van wie de aanvraag is gehonoreerd. Werk in plaats daarvan met waardebonnen. Wanneer aan deze voorwaarden wordt voldaan heeft het vouchersysteem de potentie om uit te groeien tot een volwassen regeling waarmee de betrokkenheid van bewoners bij hun wijk en bij elkaar wordt vergroot. 1

5 Brief minister 12 mei 2010 De minister van WWI adviseert gemeenten het vouchersysteem toe te passen. Het is toegankelijker dan andere systemen, mits bewoners goede ondersteuning krijgen. Het aantal aanvragen is doorgaans hoog en veel bewoners van verschillende achtergronden zijn actief. Het is in potentie ook democratischer. Het biedt kansen voor een democratisch debat over de kwaliteit van wonen en leven in de wijk. 2. Huidige situatie Bewonersparticipatie als speerpunt van beleid De gemeente Hengelo hecht veel waarde aan bewonersparticipatie. Bewoners weten als geen ander wat er leeft in hun buurt. Ze ervaren dagelijks de plezierige en minder leuke kanten van hun leefomgeving. Ook hebben ze invloed op de sfeer en uitstraling en kunnen ze deze positief beïnvloeden. We streven naar meer betrokken en initiatiefrijke bewoners. Bestaande budgetten voor bewonersparticipatie Om bewonersparticipatie te stimuleren en faciliteren zet de sector Wijkzaken verschillende subsidievormen in. Het gaat zowel om instandhoudingsubsidies (basissubsidie) en activiteitensubsidies (wijkbudgetten, buurtbonnen en extra impuls bewonersparticipatie). Totaal is in beschikbaar, waarvan structureel. Subsidievorm Basissubsidie Wijkbudgetten Extra impuls bewonersparticipatie Buurtbonnen (tijdelijk) Toelichting Voor de instandhouding van de door de gemeente erkende bewonersorganisaties. Deze gebruiken de basissubsidie voor vergaderkosten, communicatie met de achterban. Budget ,- Activiteitensubsidie. Wordt toegekend aan erkende bewonersorganisaties. Bestedingsvoorstellen moeten uit de wijk komen. Budget ,- Activiteitensubsidie. Voor initiatieven die de participatie van allochtonen en jongeren bevorderen. Budget ,- Activiteitensubsidie. In te zetten voor initiatieven die de leefbaarheid in straat, buurt en wijk verbeteren en de sociale cohesie versterken. Budget ,-. Naast deze subsidiepotten is er in 2010 per wijk wijkbeheerbudget beschikbaar. Dit is weliswaar geen subsidie, maar past qua doelstelling goed bij de activiteitensubsidies. Hieronder kijken we naar de wijze waarop we onze reguliere subsidies momenteel inzetten. 2.1 Basissubsidie De basissubsidie is bedoeld voor de instandhouding van de bewonersorganisaties. Dit budget wordt o.m. ingezet voor het uitgeven van wijkkranten en websites. Over het algemeen zijn we tevreden over de wijze waarop de basissubsidie wordt ingezet. 2.2 Wijkbudget Wijkbudgetten kunnen worden ingezet voor het organiseren van activiteiten. Uitkomst van de landelijke evaluatie van de buurtbonnen is dat deze systematiek beter functioneert dan andere systemen. Wij hebben onderzocht hoe dit in Hengelo zit. We hebben geïnventariseerd hoeveel aanvragen in een jaar zijn ingediend in het kader van de buurtbonnen en de wijkbudgetten. Hieruit blijkt dat het aantal buurtbonaanvragen substantieel hoger is. In totaal zijn 412 buurtbonnen aangevraagd en 100 initiatieven ingediend in het kader van de wijkbudgetten. De huidige werkwijze waarbij bewonersorganisaties de wijkbudgetten beheren heeft als belangrijk nadeel dat bewonersorganisaties zowel subsidieontvanger als verstrekker zijn. 2.3 Extra impulsmiddelen 2

6 Naast de subsidies voor erkende bewonersorganisaties kennen we ook nog de extra impulsmiddelen voor jongeren en allochtonen. Deze middelen zijn specifiek bedoeld om groepen die via reguliere kanalen moeilijk kunnen worden bereikt te laten participeren. Wij willen deze middelen blijven inzetten voor deze doelgroepen. 3. Bewonersparticipatie binnen de wijkaanpak: van reactief naar proactief participeren Bewonersparticipatie is een instrument om de positie van bewoners te versterken en bewonersinitiatieven te stimuleren. Uit onderzoek blijkt dat wanneer bewoners zeggenschap ervaren, zij eerder bereid zijn inspanningen te leveren. Door de regie bij bewoners neer te leggen zullen zij zich naar verwachting meer betrokken voelen bij hun wijk en daardoor eerder actie ondernemen ter verbetering van de leefbaarheid. De afgelopen decennia stond bewonersparticipatie vooral in het teken van het betrekken van bewoners bij gemeentelijke plannen. Dit is wat we reactieve bewonersparticipatie noemen. De gemeente initieert en vraagt de bewoners om een reactie. In Hengelo hebben we hiervoor onder andere de participatieladder ontwikkeld. Deze werkt in de uitvoering, maar het is wel zaak deze te blijven doorontwikkelen. De laatste jaren is in den lande een nieuwe trend zichtbaar. Deze zogenaamde derde generatie bewonersparticipatie kenmerkt zich dor initiatieven van bewoners die zelf of samen met anderen werken aan het vergroten van de leefbaarheid van hun dagelijkse leefomgeving. Oftewel proactieve bewonersparticipatie. De gemeente neemt niet het voortouw, maar kan wel worden ingeroepen om te faciliteren en te ondersteunen. Er is dus een verschuiving gaande van initiëren naar faciliteren en ondersteunen. Van inspraak naar samenspraak. Het experiment met de buurtbonnen is een voorbeeld van deze nieuwe benadering van bewonersparticipatie. Cultuuromslag nodig De verschuiving van reactieve naar proactieve bewonersparticipatie vraagt een andere manier van denken, handelen en van (samen) werken, zowel van de gemeente als van bewoners. De logica van de bewoner is het vertrekpunt, en niet langer die van de gemeente. Dit gegeven vraagt om andere samenwerkingsverbanden, flexibele processen en een groot vertrouwen in de kennis en ervaring van de bewoners. De bewoners op hun beurt moeten de geboden ruimte benutten en zich medeverantwoordelijk voelen voor hun eigen wijk. Actieve deelname betekent immers ook samenwerken en verantwoordelijkheid dragen. Deze opgave past prima binnen de opdracht van het college over houding en gedrag van medewerkers gerelateerd aan participatie. Deze opdracht wordt door de sectoren WZ, SP, PZ en PF. Het is belangrijk een goede verbinding te leggen met de visie op reactieve en proactieve bewonersparticipatie. De gemeente Hengelo heeft het afgelopen jaar meegedaan in het landelijke experiment met de proeftuinen. In de proeftuinen ging het ondermeer over het thema houding en gedrag van ambtenaren. Onze ervaringen willen we inbrengen binnen de uitwerking van de collegeopdracht. 4. Veranderende rol van bewonersorganisaties De geschiedenis van veel bewonersorganisaties begint ten tijde van de stadsvernieuwing, toen de bewonersorganisaties een blok vormden als tegenwicht tegen de gemeente en woningcorporaties. Nog steeds zijn de bewonersorganisaties gewaardeerde, veelal kritische, gesprekspartners van de gemeente. De positie van de bewonersorganisaties is in de loop van de tijd echter gewijzigd. De faciliteiten die de gemeente de bewonersorganisaties ter beschikking stelt moeten hier op worden aangepast. De bewonersorganisaties behartigen de belangen van een deel van de bewoners in een wijk en 3

7 hebben onder dit deel een groot bereik. Door de bewonersorganisaties te steunen, bijvoorbeeld met subsidies kunnen zij activiteiten organiseren en kennis verzamelen en uitdragen. Het staat bewonersorganisaties uiteraard vrij om te bepalen welke opvattingen en activiteiten zij organiseren. Bewonersorganisaties hoeven voor het behartigen van belangen van hun achterban niet representatief te zijn. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om de belangen van niet georganiseerde bewoners tegen de inbreng van de bewonersorganisaties af te wegen. 5. Uitwerking 5.1 Naar een subsidieprogramma bewonersparticipatie Wij vinden de hoogste tijd voor een nieuwe aanpak van de subsidiering van bewonersparticipatie in Hengelo. In dit hoofdstuk werken we dit bij wijze van denkrichting uit. We willen toe naar een subsidieprogramma waarin we de verschillende subsidievormen van Wijkzaken (basissubsidie, wijkbudget en extra impuls bewonersparticipatie) bundelen. De sterke punten van de buurtbonnensystematiek willen we als vertrekpunt nemen. Buurtbonnensystematiek als vertrekpunt De sterke punten van de buurtbonnensystematiek zijn voor ons vertrekpunt: Hoge snelheid bij het beoordelen van initiatieven. Een traag reagerende overheid zorgt voor afhakende bewoners. Goede ondersteuning van aanvragers. De helpdesk buurtbonnen is wat dat betreft een prima voorbeeld. Goede ondersteuning vergroot de toegankelijkheid. Iedereen kan meedoen is ons motto. Laagdrempeligheid en deregulering: eenvoudige aanvraagformulieren, geen overbodige regels en voorwaarden. Keep it simple. Actieve rol en zeggenschap voor bewoners over leefbaarheid en kwaliteit van hun wijk. Wij onderschrijven op grond van onze eigen ervaringen de conclusie van de onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam dat de buurtbonnensystematiek het meest toegankelijke systeem is. Veel niet-georganiseerde bewoners(groepen) weten de weg naar deze regeling te vinden. En dat vinden we een belangrijk gegeven. We streven immers naar meer betrokken en initiatiefrijke bewoners. De (buurtbon)praktijk leert dat veel bewoners best actief willen worden, maar vooral themagericht en op basis van losse samenwerkingsverbanden. En zo kunnen we ook aansluiten bij de trend dat in Hengelo steeds meer stichtingen worden opgericht rond een bepaald thema. Hoogste tredes participatieladder Belangrijk is de constatering dat we met de buurtbonnensystematiek de hoogste treden van de participatieladder bereiken: coproduceren en (mee)beslissen. En dat past uitstekend binnen de wens van het college om bij bewonersparticipatie verder te gaan dan alleen informeren en raadplegen. Actief burgerschap Buurtbonnen zijn nadrukkelijk ook een instrument om inhoud te geven aan actief burgerschap. Hieronder verstaan we het (leren) deelnemen aan en verantwoordelijkheid dragen voor de publieke zaak. Actief burgerschap ontstaat in de wisselwerking tussen burgers en de gemeente. Het vereist van burgers dat ze competenties ontwikkelen om die verantwoordelijkheid te kunnen nemen en dragen, en het vereist van de gemeente dat zij burgers daartoe uitnodigt, ondersteunt en toerust. 5.2 Andere subsidierelatie met bewonersorganisaties Wij zien bewonersorganisaties als gewaardeerde, veelal kritische, gesprekspartners van de gemeente. Wel is de positie van de bewonersorganisaties in de loop van de tijd gewijzigd. 4

8 Hierboven hebben we geconstateerd dat de rol van bewonersorganisaties is veranderd. Bewonersorganisaties zijn een niet-representatieve gesprekspartner voor de gemeente een organisator van wijkactiviteiten De wijze waarop wij de bewonersorganisaties subsidiëren moet hier op worden aangepast. Door de bewonersorganisaties te steunen met subsidies kunnen zij activiteiten organiseren en kennis verzamelen en uitdragen. Om hun rol als gesprekspartner in te kunnen komen bewonersorganisaties in aanmerking voor instandhoudingsubsidie. Bij de rol van bewonersorganisaties past wat ons betreft niet het beheren van de wijkbudgetten. Als organisator van activiteiten kunnen bewonersorganisaties net als ongeorganiseerde bewoners vanzelfsprekend wel zelf initiatieven indienen. En hoe actiever een bewonersorganisatie is, hoe meer subsidie beschikbaar kan worden gesteld! Belangrijk vinden we ook dat de afgesproken activiteiten worden uitgevoerd. We leggen daarom extra nadruk op een goede inhoudelijke verantwoording. 5.3 Hoofdlijnen van het nieuwe programma Doelstelling Doelstelling van het nieuwe programma wordt: Bevorderen van de actieve betrokkenheid van alle bewoners (zowel georganiseerd als ongeorganiseerd) bij hun dagelijkse leefomgeving. We gaan daarbij uit van een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeente en bewoners(groepen) voor leefbaarheid en cohesie in de wijk. Daarbij zien we de volgende rolverdeling: Rol gemeente uitnodigen ondersteunen verbinden subsidiëren Rol bewoners(groepen) mee doen zelf doen samen doen uitvoeren Verbindingen leggen Wij willen onderzoeken of verbindingen kunnen worden gelegd met andere subsidiestromen binnen de gemeente Hengelo en bij partners. Zo ontvangen bewonersorganisaties op dit moment ook subsidie van Welbions. Onderverdeling Regeling Bedrag ( ) 1. Instandhoudingsubsidie - Basissubsidie/startsubsidie bewonersorganisaties Activiteitensubsidies - Wijkbudgetten Extra impuls bewonersparticipatie Totaal Criteria 5

9 Basissubsidie als instandhoudingsubsidie De gemeente kan aan erkende bewonersorganisaties in Hengelo een basissubsidie toekennen. Deze subsidie ontvangen de bewonersorganisaties ter ondersteuning en stimulering van bewonersparticipatie en de sociale betrokkenheid. Met deze subsidie kunnen de bewonersorganisaties bewoners zoveel mogelijk betrekken bij het behartigen van de leefbaarheid in het gebied. Ook kan met zowel bewoners als overheid en andere instellingen binnen en buiten het gebied zo goed mogelijk worden gecommuniceerd. Deze criteria werken we de komende periode nader uit. Activiteitensubsidie: De activiteitensubsidie kan door alle bewoners worden aangevraagd. Georganiseerd en ongeorganiseerd. Voor subsidie in aanmerking komen: - Activiteiten gericht op leefbaarheid en cohesie, waarvoor aantoonbaar draagvlak bestaat in de wijk of buurt. - Voorwaarde is dat aanvragers de activiteiten (waar mogelijk binnen de geldende regelgeving en veiligheidsvoorschriften) zelf en samen met andere bewoners uitvoeren ("zelf doen en samen doen"). Aanvraag moet passen binnen een van de volgende thema's: Activeren van jongeren en allochtonen Maatschappelijk mee doen Ontmoeten Verbetering van de leefomgeving 6. Wat stellen we voor? 1. Bundelen van subsidies: een subsidieprogramma bewonersparticipatie vanaf Buurtbonnensystematiek als uitgangspunt: laagdrempelig systeem met actieve rol en zeggenschap voor bewoners coproduceren en (mee)beslissen 3. Verbindingen zoeken: slimme combinaties met andere subsidiestromen, zowel binnen de gemeente als bij externen (bijv. Welbions) 4. Andere subsidierelatie met bewonersorganisaties: wel instandhoudingsubsidie, geen beheerder meer van wijkbudgetten. Nadat de raad in november de begroting heeft vastgesteld, wordt een subsidieprogramma opgesteld. Dit zal voor besluitvorming aan het college worden voorgelegd. 6