Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 10

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 10 Samenvatting door M woorden 5 mei keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats 1 Dekolonisatie In 1946 mocht India onafhankelijk worden van de Britse premier Attlee. Twintig jaar later waren alle Europese koloniën vrijwel verdwenen. Dekolonisaties: Britten vertrokken vrijwillig uit B-I. Er ontstond al snel ruimte voor de onderlinge haat tussen hindoes en moslims. De kolonie viel uiteen in India en Pakistan. Er vielen veel doden en mensen vluchtten. Hindoes naar India en moslims naar Pakistan. De Britten trokken zich verder terug, het laast uit Palestina. Toen de Britten in 1948 weg waren riepen de Joden de staat Israel uit en vielen Arabische landen Israel aan. De oorlog eindigde negen maanden later met de verdrijving van driekwart van de Palestijnen. Nederland en Frankrijk waren nog niet van plan hun kolonies op te geven. Maar hun machtspositie was dramatisch verslechterd. Het geloof in de blanken was vernietigd doordat Japan in 1942 moeiteloos heel Zuidoost-Azië overmeesterde. Ze hadden de bevolking uitgebuit. De bevolking wilde ondanks dat geen blanke overheersers meer. Op 17 augustus 1945, kort na de capitulatie van Japan, riep Soekarno in Indonesië en Ho Chi Minh in Vietnam de onafhankelijk uit. Ze hadden voordeel omdat Nederland en Frankrijk uitgeput waren van de twee oorlogen en de VS en de Sovjet-Unie tegenover zich hadden die tegen kolonisatie waren. Nederlanders vertrokken onder druk van de VS uit N-I (niet weggaan = geen Marshallhulp). Fransen moesten van de VS in Vietnam blijven om te voorkomen dat zij communistisch werden. Nederland stuurde voor het eerst extra legers naar de kolonies. Ze heroverde delen grond met 'politionele acties' maar waren niet opgewassen tegen de Indonesische guerillatechniek. Ze verstopten zich in de jungle tussen de bevolking en sloegen onverwachts toe. De VS dwong Nederland Indonesië op te geven. OP 27 december 1949 werd in het paleis op de Dam de soevereiniteit overgedragen. De Amerikanen begonnen de Fransen juist te steunen in Vietnam omdat Vietnam een slagveld in de Koude Oorlog aan het worden was. Ho Chi Minh was communistisch en nationalistisch. Ze kregen vanaf 1950 veel wapens uit China waar ze in 1949aan de macht waren gekomen. De Amerikanen betaalden 80% van de kosten voor Frankrijk. Begin 1954 viel de beslissende slag. Hun fort in de jungle bij Dien Bien Phu was ongemerkt omsingeld door tienduizenden Vietnamese strijders. Ze vochten nog weken door maar Pagina 1 van 6

2 verlieten Vietnam. Vlak daarna begon de Algerijnse strijd om onafhankelijkheid. Dit was pijnlijk omdat er veel Fransen woonden en ze het beschouwden als een Franse provincie. Acht jaar voerden de Fransen een smerige oorlog uit. Pas in 1962 legde Frankrijk zich erbij neer. Tegen die tijd hadden België, Frankrijk en Groot-Brittannië zelf al bijna heel Afrika zonder strijd onafhankelijk laten worden. Daarna werden ook de laatste restjes in het Caribisch gebied en de Stille Oceaan opgedoekt. Nederland liet in 1975 Suriname onafhankelijk worden. Suriname wilde dat niet eens maar een koloniaal verleden stond nu meer bekend als schaamte dan als trots. 2 De Koude Oorlog KA: de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. De Koude Oorlog kwam vlak na de WOII. Er was een grote tegenstelling tussen de VS en de Sovjet-Unie. Staling, Churchill en Roosevelt maakten afspraken over de machtverdeling in Europa. De gebieden die ze zelf hadden bevrijd kregen ze als invloedssfeer. Duitsland werd opgedeeld tussen de grote drie: Rusland, Groot-Brittannië en Amerika. Dit hield stand tot het einde van de Koude Oorlog. Maar uiteindelijk werden er twee ideologische blokken gevormd. De Amerikanen gingen denken dat Stalin wereldmacht wilde want hij bracht overal communisten aan de macht. De grenzen gingen dicht tussen Oost-Europese landen en die kregen een totalitair systeem. Er ontstond een ijzeren gordijn zodat Stalin zijn macht niet verder kon uitbreiden. Truman beloofde economische en militaire steun aan landen die door het communisme bedreigd werden. Deze containment politiek leidde onder meer tot economische hulp en de oprichting van de NAVO. In 1948 dreigde een nieuwe oorlog om Duitsland, toen Stalin de toegangswegen naar Berlijn afsloot. De Amerikanen kwamen met de 'luchtbrug' en werden populair in Duitsland. In 1949 hief Stalin de bolkkade op. Daarna was de blokvorming voltooid : DDR in de Sovjetzone en de BRD bij de geallieerden. Vervolgens sloeg de Koude Oorlog over naar Azië. Toen bleek dat Stalin in 1949 ook een atoombom had en de communisten de macht grepen in China besloot Truman de containment politiek overal toe te passen. De VS hielp Zuid-Korea toen het communistische Noord-Korea hen binnenviel.onderkant formulier Na de dood van Stalin nam de spanning wat af. De Amerikanen bemoeide zich niet meer met de dingen die de Sovjet-Unie deed. Zoals de Berlijnse Muur bouwen en een opstand in Oost-Berlijn neersloegen. Het bloedigste conflict werd uitgevochten in Vietnam, dat in 1954 was verdeeld in twee fronten: het communistische noorden en het nietcommunistische zuiden. Van probeerden de VS vergeefs met geweld te voorkomen dat heel Vietnam in handen viel van de communisten, die geholpen werden door China en de Sovjet-Unie. Ze gingen geen confrontatie aan met de communistische grootmachten. Vanaf eind 1952 hadden de VS en de Sovjet-Unie testen gedaan met een nieuw kernwapen: de waterstofbom. De Pagina 2 van 6

3 bom op Hirosjima was hierbij kinderspel. De wolk kwam 60 kilometer hoog en de flits was 1400 kilometer verderop te zien. Het rotsgebied was verpulverd. Eisenhower waarschuwde dat een kernoorlog de mensheid zou terugbrengen naar het stenen tijdperk. De opvolger van Stalin Chroesjtjov zag nog maar twee mogelijkheden: totale vernietiging of vreedzame coëxistentie. Toch raakte de supermachten in een wapenwedloop. In 1970 kwamen er wel wapenbeheersingsakkoorden waarin ze een max. aantal kernwapens en raketten vaststelden. Zo bleef de geloofwaardige dreiging van een atoomoorlog in de lucht hangen. Romeinen: 'Wie vrede wil, moet zich voorbereiden op oorlog'. De dreiging van een atoomoorlog bleef in de lucht hangen. In 1962 leef de afgrond tijdens de cubacrisis akelig dichtbij. Maar in 1975 namen de spanningen erg toe. De Sovjet-Unie richtte raketten op Europa en de NAVO in 1979 ook. We gingen de VS wantrouwen die buiten het getroffen gebied zou liggen. Ook doordat president Reagan zich uitsprak tegen het communisme. Maar na 1985 was de Koude Oorlog verassend snel beëindigd. De nieuwe leider Gorbatsjov wilde het systeem weer op gang krijgen met glasnost (openheid) en perstrojka (hervormingen). Hij sloot met Reagan in 1987 een akkoord voor de vernietiging van alle kernwapens voor middellange afstand. Hij hield ook het communistische blok niet meer bij elkaar en wonderbaarlijk kwamen er steeds meer staten kwamen ten val. De economie stortte helemaal in nu in Sovjet-Unie en werd in 1991 opgeheven. De Koude Oorlog was voorbij. Gorbatsjov was eigenlijk een overtuigd communist maar na de ramp van 1986 in Tsjernobyl vond hij het systeem niet goed meer en voerde veel veranderingen door in Rusland zoals vrijheid van meningsuiting. 5 Fasen Koude Oorlog: - Politiek-ideologische conflict in Europa - In 1949 verplaatst naar Azië Stalin dood Ontspanning - Halverwege jaren 70 weer spanning - Met Michael Gorbatsjov loopt de Koude Oolog af - Containmentpolitiek: Marshallhulp, Dominotheorie - Blokkade van Berlijn (1948 à duurt 11 maanden) à Splitsing Duitsland BRD(West), DDR(oost). - Korea oorlog: Vreedzame coëxistentie (Chroetsjov) Cuba à 1962 Cubacrisis wapenbeheersingsakkoorden Vietnamoorlog: Gorbatsjov aan macht Ontwapeningsakkoorden Wonderjaar, communistische blok viel uiteen. Pagina 3 van 6

4 Jeltsin à Einde KO à Duitsland eenheid 3 Welvaart en cultuur KA: de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen. Het roomsrode kabinet met de PvdA en de KVP o.l.v sociaaldemocraat Willem Drees brak met het economisch socialisme van Colijn. Ze stelde lonen vast en begonnen met de opbouw van de sociale zekerheid. Al in 1947 regelde Drees dat elke 65-plusser een uitkering kreeg. In was een tijd van schaarste en zuinigheid, daarna steeg de welvaart. Kooplust en consumptie waren de oorzaken. Je kon het zien aan het stijgende aantal auto's, televisies, drank en vakanties. Aan deze economische bloei kwam in 1973 abrupt een einde. Er ontstond een hardnekkige en massale werkloosheid. Veel mensen kregen een AOW die in 1967 was ingevoerd van de sociale zekerheid. Het werk verplaatste zich naar lagelonenlanden of werd door de computers overgenomen. De welvaart steeg rond 1985 weer en vooral na 1995 toen de informatiemaatschappij tot volle bloei kwam, kreeg iedereen een pc en mobiele telefoon. De welvaart en de vrijheid en gelijkheid leidde tot grote sociaal-culturele veranderingen. Tot 1960 behoorden mensen tot een groep: gezin, zuil of sociale klasse. Vrouwen gaven hun baan op zodra ze trouwden en meisjes werden vroeg van school af gehaald. Politie had gezag net zoals ouders. Seks was een taboe en mensen gingen naar de kerk. Maar jongeren en ouden kwamen fel tegenover elkaar te staan. Ouden waren gewend aan soberheid, armoede en voorzichtigheid, maar jongeren kenden alleen de welvaart van het nu. De eerbied naar politieagenten en bestuurders nam af. De ontkerkelijking en ontzuiling namen steeds meer toe. Het katholieke kerkbezoek daalde drastisch. De KVP, ARP en CHU werden samen het CDA. Er ontstond een generatiekloof. Toen de anticonceptiepil in 1963 kwam er een seksuele revolutie. Er kwam seks voor het huwelijk, scheidingen, ongehuwd samenwonen en bespreekbaarheid voor seksualiteit. Het huishouden werd ook minder tijdrovend door koelkast, stofzuiger en wasmachine en er waren minder kinderen. Er kwam hierdoor een tweede feministische golf. Ze gingen verder dan die van 1900, ze wilden gelijke kansen op de arbeidsmarkt, maar ook gelijke verdeling van huishoudelijke taken en de zorg voor de kinderen. Ook de televisie werkte individualisering in de hand. Steeds meer stond het individu met zijn behoeftes centraal. Het internet voltooide individueel mediagebruik. Nozems zijn de eerste jongeren die botsten met de autoriteiten en komen uit de arbeidersklasse. Ze gingen in het weekend uit, luisterde ruige muziek, hadden het graag over seks en hadden een vetkuif. Provo s en hippies zijn jongeren uit de middenklasse die ook vaak betrokken waren bij jongerenprotesten. 4 De Europese eenwording KA: de eenwording van Europa. Na de WOII werden de Duitsers gewantrouwd. Maar toch gingen ze nu compromissen en onderhandelingen sluiten. Schuman wilde de staal- en steenkoolsector van Duitsland en Frankrijk onder een bestuur brengen. Het zou de economische groei bevorderen en het Duitse gevaar elimineren. Adenauer reageerde enthousiast omdat hij ook vreesde voor het militarisme van zijn landgenoten. Adenauer vond Westbindung ook nodig om het sovjetgevaar af te wenden en welvaart te bereiken. Pagina 4 van 6

5 Dit plan van Schuman leidde in 1952 tot de oprichting van de EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal). Er waren zes leden: Frankrijk, West-Duitsland, Italië, Nederland, België en Luxemburg. De Duitsers vonden het niks en hadden door de oorlogen geen geloof meer in het nationalisme. Aansluiting bij het westen leek bovendien de kans op hereniging met het oosten te verminderen. Maar dankzij de economische groei veranderde deze stemming. Het wirschaftwunder maakte Adenauer immens populair. De EGKD leidde tot succes en in 1958 kwam Europese Economische Gemeenschap op. De EEG werd een groot economisch succes, en GB kwam in 1972 erbij. In 1973 stagneerde de economie en er kwamen ruzies over geld. De EEG ging achter lopen op Japan, VS, Zuid-Korea en andere landen. Ze besloten in 1986 een verdere samenwerking te verstrekken. De nationale verschillen moesten verdwijnen voordat ze één konden worden. (accijnzen) Duitsland werd 3 weken na de val van de Muur (9 november 1989) herenigd met Oost-Duitsland. Frankrijk sloot zich er weer bij aan en er ontstond Europese samenwerking. In 1992 werd het Verdrag van Maastricht getekend om de macht te vergroten van Europese instellingen. Ze gingen de Europese Unie heetten. Ze kregen allemaal dezelfde munteenheid die in 2002 werd ingevoerd. De val van het communisme maakte ook uitbreiding naar het oosten mogelijk. Er kwamen 10 leden bij en daardoor waren er 25 lidstaten. Er kwam een Europese grondwet, maar die werd verworpen door Nederland en Frankrijk. 5 Pluriforme & Multiculturele samenlevingen De Nederlandse samenleving had sinds de 16e eeuw buitenlanders opgenomen, maar de dekolonisatie veroorzaakte de eerste immigratiegolf van buiten Europa (Indonesië). Ze hadden het moeilijk in Nederland en hadden vrijwel geen banen. Later in de aantrekkende economie vonden ze banen en ze werden ze vrijwel onzichtbaar in de samenleving, dit kwam door de assimilatie De Molukkers waren een groter probleem. Ze wilden niet bij Indonesië horen en werden naar Nederland gehaald als tussenstation, maar ze bleven. De Molukse jongeren gingen zelfs over tot terreuracties. in 1977 kaapten ze een trein en gijzelden leraren en leerlingen van een basisschool. Hierna maakte de overheid werk van de Molukse integratie. Ze kregen gerichte scholing en hulp met zoeken naar een baan. Geleidelijk verdwenen ook zij als probleemgroep. In de jaren overtrof de immigratie de emigratie. Voor werk waarvoor moeilijk Nederlanders te vinden waren, werden Grieken, Spanjaarden en Italianen aangetrokken. Ook dit leidde tot spanningen. Ook deze groep gingen snel op in de Nederlandse samenleving. Dit was echter niet zo met de Turken en Marokkanen. Ook zij kwamen als gastarbeiders. Door de werkloosheid in 1973 nam de arbeidsmigratie af, maar zij haalden familie uit het land van herkomst naar Nederland. Rond de Surinaamse onafhankelijkheid in 1975 kwamen grote groepen naar Nederland. Al snel golden zij als probleemgroep. Ze waren niet alleen werkeloos maar werden ook in verband gebracht met drugs en criminaliteit en ze waren geconcentreerd in wijken. Maar het werd beter. Ze vonden werk, verhuisden en trouwden buiten de eigen groep. Ze werden een aanwinst voor de multiculturele samenleving. Tegelijk groeide de onvrede over asielzoekers en illegalen. Ook werden de Turken en Marokkanen nu als probleemgroep gezien. Velen waren laag geschoold, Pagina 5 van 6

6 hadden geen werk, beheersten de Nederlandse taal slecht en kwamen niet in contact met autochtone Nederlanders. Dit speelde pas een rol toen ze in verband raakten met overlast en criminaliteit. Veel Nederlanders voelden zich niet meer thuis met als woordvoerder Pim Fortuyn. Hij beweerde dat de media en politiek dit verzwegen hadden. De islam noemde hij een achterlijke cultuur, die de westerse beschaving bedreigde. Als hij minister-president werd gingen de grenzen dicht. In de opiniepeiling schoot hij als een raket omhoog, maar vlak voor de verkiezingen werd hij vermoord. Zijn beweging ging ten onder. De positie van de islam werd de grootste kwestie van de 21e eeuw. Nederland is een pluriforme samenleving geworden. Pagina 6 van 6