Mensen Maken Het Verschil 40 jaar Nederland-Vietnam

Transcriptie

1 01

2

3 Inhoudsopgave Woord vooraf 07 Een mozaïek op een dijk in Amsterdam Nguyen Thu Thuy 09 Een beetje een rolmodel Alfons van Gulick 11 Masterplan voor de Mekongdelta Dao Xuan Hoc 13 Zilver voor zijde Hoang Anh Tuan 15 Niet te beleefd, wel respectvol Thomas Hooft 17 We nemen het stokje over Tran Thi Ha Lan en Tran Thi Lan Ha 19 Volg je passie Duong Khac Linh 21 Op eigen kracht Jan Somers 23 Gezondheidszorg in een vrije markt Pham Manh Hung 25 Als familie Nguyen Quang Kim 27 Nieuwe dingen ontdekken Dang Thi Cam Ha 29 Het is niet alleen business Luu Van Tan 31 Bewust maken en mobiliseren Do Van Nguyet 33 We spreken dezelfde taal Een vredig gevoel Ik heb nogal wat zien veranderen Het leven beter maken Win-win situatie Vuong Dinh Lam Nguyen Anh Tuyet Jaap Brands Dao Tuyet Mai Le Quang Minh

4 Woord vooraf In 2013 is het 40 jaar geleden dat Vietnam en Nederland diplomatieke betrekkingen met elkaar aangingen. Dit vormde de aanleiding om een boek uit te geven met verhalen van Vietnamezen en Nederlanders die in de afgelopen 40 jaar de bilaterale betrekkingen een gezicht hebben gegeven. Zij geven een gezicht aan de brede en uitstekende samenwerking die beide landen hebben opgebouwd op politiek, economisch, academisch en sociaal-cultureel vlak. Een samenwerking die in lijn met de snelle economische groei van Vietnam de afgelopen decennia zich snel heeft ontwikkeld. Inmiddels is Nederland uitgegroeid tot één van de grootste Europese investeerders in en handelspartners van Vietnam. De fascinerende ontwikkeling van Vietnam, met de blik gericht op een betere toekomst, zijn jonge bevolking en unieke positie als toegangspoort tot de Chinese en Zuidoost-Aziatische markten, maken het land tot een aantrekkelijke bestemming voor handel en investeringen. Daarnaast hebben Vietnamezen en Nederlanders eenzelfde instelling: pragmatisch, zakelijk en gericht op partnerschap. Een partnerschap dat op veel terreinen voor de hand ligt doordat Nederland een uitstekende reputatie heeft op terreinen waarvoor Vietnam grote belangstelling heeft. Beide landen liggen aan kusten met een strategische positie in de regio, waardoor transport, logistiek en de maritieme industrie van groot belang zijn. Beide landen liggen in delta s die daarom innovatief moeten omgaan met de kansen en uitdagingen van water en klimaatverandering. Beide landen zijn grote landbouwproducenten en exporteurs, waarbij hoogwaardige Nederlandse kennis en technologie de Vietnamese landbouwproductie kunnen versterken en verduurzamen. Maar ook op andere terreinen, zoals energie en chemie, hebben beide landen elkaar veel te bieden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de betrekkingen tussen onze landen steeds hechter zijn geworden. Onze relatie gebaseerd op ontwikkelingssamenwerking heeft plaatsgemaakt voor een relatie die zich richt op het ondersteunen van duurzame handel en investeringen. Dat doen wij door kansen te identificeren voor Nederlandse en Vietnamese bedrijven en door bij te dragen aan een gezond investeringsklimaat. Tegen de achtergrond van deze ontwikkelingen hebben de personen die geïnterviewd zijn voor dit boek persoonlijk invulling gegeven aan de goede banden tussen beide landen. De inspirerende verhalen van de geïnterviewde personen maakten het samenstellen van dit boek een groot genoegen. Onze dank gaat uit naar hen die hieraan hebben bijgedragen. Allereerst naar Robert Verschuren voor het optekenen van de bijzondere verhalen en naar fotograaf Tran Huy Chien voor het maken van de portretten. Samen hebben zij een rondreis door Vietnam gemaakt om iedereen persoonlijk te ontmoeten voor het optekenen van hun verhaal en het nemen van hun foto. Professor John Kleinen, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, was betrokken in de advisering ter voorbereiding van de samenstelling van dit boek. Zijn adviezen en zijn kennis van de historie van de bilaterale betrekkingen zijn zeer waardevol geweest. De heer Phan Phuong Nam ontwierp zowel het logo voor de viering van 40 jaar diplomatieke betrekkingen als de lay-out van dit boek en de heer Cao Xuan Tu vertaalde alle teksten in het Vietnamees. Tot slot gaat onze bijzondere dank gaat uit naar de 18 personen die bereid zijn geweest hun verhalen met ons te delen. Zij zijn daarmee allen op hun eigen manier het gezicht van een bijzondere vriendschap. Mensen maken inderdaad het verschil. Hanoi, januari 2013 Ambassadeur Joop Scheffers Ho Chi Minh City, januari 2013 Consul-Generaal Simon van der Burg 07

5 Een mozaïek op een dijk in Amsterdam Ik zat bij de eerste lichting studenten aan de Hanoi-Amsterdam School. In 1989 kreeg ik mijn diploma. Veel wisten we toen niet van Nederland, maar we kenden de naam van de man die het initiatief tot de school had genomen: burgemeester Samkalden. Het was van begin af aan dé topschool in Vietnam en dat is het nog steeds. Ex-studenten leveren een waardevolle bijdrage aan onze samenleving. Wat mijzelf betreft: op school tekende ik al portretten van leerlingen en ik ben uiteindelijk kunstenaar geworden. Ik voel me nog steeds nauw bij de school betrokken; nu is mijn zoon een van de geluksvogels die er is toegelaten. Als ex-studenten zijn we trots op onze school. Toen de gemeente in 2010 de naam wilde veranderen, kwam er veel protest. Het is Hanoi-Amsterdam School gebleven en er is nog steeds een bijzondere band met Nederland. In 2011 ontmoetten Prins Willem Alexander en Prinses Máxima leraren en oud-studenten. Ik ben nu een project gestart om samen met de leerlingen de school te decoreren. Openbare kunst, dat is mijn manier om aan de maatschappij te geven. Ik droom ervan om nog eens een project te doen in het land van Van Gogh en Vermeer. Een groot mozaïek op een dijk in Amsterdam, dat lijkt me geweldig. Nguyen Thu Thuy ontwerpt en realiseert openbare kunstprojecten, veelal in samenwerking met internationale kunstenaars. Haar meter lange mozaïek op de dijk langs de Rode Rivier in Hanoi is het grootste muurmozaïek ter wereld en staat in het Guinness Book of World Records. 09

6 Een beetje een rolmodel Ik ben in 1996 naar Vietnam gekomen om een koffie joint venture op te zetten. De eerste op dat gebied met een buitenlands bedrijf. Ik keek eens wat om me heen en zag een nieuw product dat in opkomst was: peper. Toen heb ik in Binh Duong een fabriek voor de verwerking van peper opgestart. Later kwamen daar andere producten bij en nu verwerken we alle mogelijke specerijen voor een wereldwijde afzetmarkt. We halen onze grondstoffen uit meerdere Aziatische landen en ik kan de verschillende culturen dus redelijk vergelijken. Met Vietnamezen is het het makkelijkst samenwerken. Ze staan open voor nieuwe ideeën, zijn leergierig en doelgericht. Er wordt een vijfjarenplan ontwikkeld en dat wordt dan ook uitgevoerd. Met een energie en een dynamiek die voortkomt uit het gevoel dat ze iets in te halen hebben. Toen we hier begonnen werd er nauwelijks peper verbouwd, nu is Vietnam de grootste exporteur ter wereld. Ik ben jarenlang voorzitter geweest van de Netherlands-Vietnam Chamber of Commerce en ik weet dat ik mijn mening over dit land met anderen deel. Nederland is een beetje een rolmodel hier, denk aan zaken als waterbeheersing en landbouw. Dat schept goede kansen voor economische samenwerking. Niet alleen voor grote ondernemingen, maar ook voor het midden-en klein bedrijf. Ik hoop dat de Nederlandse overheid, ondanks alle bezuinigingen, deze ontwikkeling blijft steunen. Alfons van Gulick is algemeen directeur van Nedspice, een groep bedrijven met als activiteit de verwerking van specerijen. Nedspice heeft productiebedrijven in Vietnam en India. 11

7 Masterplan voor de Mekongdelta Nederland lijkt op de Mekongdelta. Even plat, ongeveer evenveel inwoners en voortdurend bedreigd door het water. Alleen heeft Nederland nog meer moeilijkheden moeten overwinnen, want grote delen van het land liggen onder zeeniveau. De Nederlanders zijn voor ons dan ook de logische partners in een gigantisch project dat nu in ontwikkeling is: het masterplan voor de Mekongdelta met het oog op de klimaatverandering. Ik leer veel van de manier waarop ze werken. Hier zijn we gewend vijf of tien jaar vooruit te plannen en voor elke sector apart. Dit masterplan combineert alle socio-economische factoren en richt zich op de verre toekomst, wat in mijn ogen onmisbaar is voor een duurzame ontwikkeling. Vanaf 1998 sponsort Nederland de Coastal Engineering Department van onze universiteit. Ook als vice-minister heb ik regelmatig met Nederlanders samengewerkt. En door de jaren heen heb ik veel vrienden gemaakt. Ik ben onlangs voorzitter geworden van de Vietnam-Netherlands Friendship and Cooperation Association. In die rol zal ik mijn best doen om de samenwerking tussen onze landen te bevorderen. Ik neem mijn Nederlandse vrienden graag mee naar mijn dorp in de Rode rivierdelta. Een typisch Vietnamees dorp, met een kerk, een pagode en een gemeenschapshuis. Zo maken ze ook kennis met de mooie kant van een traditioneler ingestelde samenleving. Dao Xuan Hoc was rector van de Water Resources University in Hanoi, vice-minister van Landbouw en Rurale Ontwikkeling en vice-voorzitter van het Nationale Comité voor Klimaatverandering. Nu is hij hoogleraar. 13

8 Zilver voor zijde 40 jaar diplomatieke betrekkingen? Zeg maar gerust 400 jaar. Ik doceer geschiedenis en specialiseer me in de Vietnamees-Nederlandse betrekkingen in de 17e en 18e eeuw. Ik heb van 2002 tot 2006 in Leiden gestudeerd in een trainingsprogramma voor Aziatische en Afrikaanse universiteitsdocenten uit landen waar de VOC actief was. TANAP heette dat programma: Towards a New Age of Partnership. Die vijf jaar in Nederland waren de mooiste van mijn leven. Begin twintig ben je op een leeftijd waarin je voor alles open staat en ik heb van mijn verblijf genoten. Veel sightseeing en elke dag voetballen. Maar vooral hard gewerkt. Ik heb zelfs Nederlands geleerd. Dat wil zeggen 17e-eeuws Nederlands. Dat hadden we nodig om de VOC-archieven te kunnen bestuderen. Nuttig werk, want daarin zijn een hoop feiten over Vietnam te vinden die hier onbekend zijn. Ik heb, dankzij mijn studie, een nieuwe bladzijde kunnen schrijven in het boek van de Vietnamese geschiedenis. Vergeleken met vroeger is de relatie tussen onze landen enorm gegroeid. De VOC kwam voor de winst. Voor onze zijde. De diplomatie stond in dienst van de handel. Nu beschouwen we elkaar als vrienden en hebben we relaties op vele terreinen. Ik ervaar een bijzondere band tussen Nederland en Vietnam. Die is sterk geworden in de jaren van het embargo, maar heeft zijn wortels in een ver verleden. Hoang Anh Tuan is lector geschiedenis en directeur van het International Graduate Program aan de Universiteit voor Sociale en Menswetenschappen in Hanoi. Zijn dissertatie Silver for Silk is een standaardwerk over de Nederlands-Vietnamese relaties tussen 1637 en

9 Niet te beleefd, wel respectvol Ik heb heel Azië afgereisd om een geschikte plek te vinden voor bloementeelt. In 1993 kwam ik naar Dalat en ik wist dat ik die plek had gevonden. We zijn heel positief ontvangen, er waren nauwelijks obstakels om een bedrijf op te zetten. Vietnamezen houden van bloemen, we hadden het voordeel van een bekend en gewaardeerd product. Nu zijn we de grootste snijbloemenproducent in Zuid-Oost Azië, met een export van 80 miljoen snijbloemen per jaar, voornamelijk naar landen als Australië en Japan. Tegelijk met ons bedrijf heeft de hele Dalat regio zich sterk ontwikkeld. Nu staan er meer dan 2000 hectaren kassen. De kleinere lokale kwekers realiseren een steeds hogere kwaliteit en opbrengst. Om hier te slagen moet je de wet en de cultuur kennen. Open praten, niet te beleefd zijn, wel respectvol. Dan merk je dat de overheid toegankelijk is en serieus naar vragen en problemen kijkt. Vietnamezen zijn voor mij topwerkers, met verantwoordelijkheidsgevoel en ambitie. Je kunt hier makkelijk dingen overdragen. Er zitten nu meer Vietnamezen in onze board of directors dan Nederlanders. En het hoge percentage werkende vrouwen, dat is een grote kracht van de Vietnamese economie. Wij willen voorop blijven lopen in hoogtechnologische bloementeelt, daarom steken we veel aandacht in de training van onze mensen. Als ik alles over moest doen zou ik weer naar Dalat komen. Ik word altijd blij als ik van het vliegveld kom en hier het terrein weer oprij. Ik heb op heel wat plaatsen gewoond, maar dat gevoel heb ik nergens anders ter wereld gehad. Thomas Hooft is de oprichter en algemeen directeur van Dalat Hasfarm, een productiebedrijf van snijbloemen en stekmateriaal, met 2000 medewerkers en een wereldwijde export. 17

10 We nemen het stokje over Ha Lan: Onze moeder wist niet dat ze een tweeling kreeg. Ze had een zware bevalling. Lan Ha: Ze heeft ons later verteld dat er een paar dagen na onze geboorte een gezelschap buitenlanders op bezoek kwam met bloemen. Pas toen we in 1999 van de universiteit kwamen en samen solliciteerden bij MCNV, hoorden we dat deze organisatie het ziekenhuis heeft gebouwd waar wij als eerste baby s geboren waren. Ha Lan: Dat was in die tijd een geweldig geschenk voor de mensen. Quang Tri lag in de gedemilitariseerde zone; de streek was totaal verwoest en behoorde tot de armste in het land. Lan Ha: Wij waren de eerste Vietnamese MCNV-medewerkers hier. Nu nemen Vietnamezen het stokje steeds meer over. We hebben alle kansen gekregen om ons te ontwikkelen. We hebben allebei een jaar in Nederland gestudeerd. Ha Lan: Daar rijden zelfs de professoren op een fiets. Lan Ha: En in de zomer is de dag langer dan de nacht, maar de zon is geen echte zon. Ha Lan: Er blijft een hoop te doen voor organisaties als MCNV. De economische ontwikkelingen maken veel mensen kwetsbaarder. De traditionele uitgebreide familie staat onder druk. We krijgen te maken met nieuwe problemen als ouderenzorg en geestelijke problemen. Lan Ha: We voelen ons gelukkig en trots dat we met MCNV iets voor de kwetsbare mensen in onze samenleving kunnen doen. Tran Thi Ha Lan en Tran Thi Lan Ha zijn stafmedewerkers van het Medisch Comité Nederland Vietnam (MCNV), een hulporganisatie die al sinds 1968 actief is. Ha Lan is project officer, Lan Ha financial officer. 19

11 Volg je passie Ik ben als baby naar Nederland gekomen en opgegroeid als Nederlander. Zes jaar geleden kwam ik terug in Vietnam. Met mijn diploma compositie en productie van de Hogeschool van de Kunsten in Hilversum op zak. Voor ik het wist was ik hier muziek aan het componeren en produceren voor bekende artiesten. Ik heb het geluk gehad dat ik altijd de juiste mensen ben tegengekomen. De muziekindustrie in Vietnam heeft zich de laatste jaren sterk ontwikkeld. Vooral de technologische kant. Dankzij mijn opleiding heb ik daar een bijdrage aan kunnen leveren. Het zou mooi zijn als we Nederlandse leraren hierheen konden halen, zodat meer jongeren de kans krijgen het vak te leren. Samen met anderen ben ik aan het kijken of we dit voor elkaar kunnen krijgen. Ik ben me steeds meer Vietnamees gaan voelen. Het eten, het weer, het straatleven, ik ga elke dag met een vakantiegevoel naar mijn werk. Maar met Kerst ga ik naar mijn familie in Nederland. Wat ik mis hier, dat zijn de seizoenen. Voor een artiest geeft elk seizoen andere inspiratie. Heel lekker om thuis muziek te schrijven als het koud is en regent. En het Nederlandse junkfood, kroketten, frikadellen, dat is het beste in de wereld. Muziek brengt mensen samen. Het maakt niet uit waar je vandaan komt. Ik ben nu aan het schrijven voor Koreaanse artiesten. En dit jaar ga ik naar Los Angeles. Dat blijft de ultieme droom van elke artiest en songwriter. Volg je passie, dat is wat ik tegen iedereen wil zeggen. Duong Khac Linh is producer/songwriter bij Soul Entertainment in HCMC. 21

12 Op eigen kracht Toen ik hier pas begon, kreeg ik de indruk dat de werkers net deden alsof ze werkten en dat de regering net deed alsof ze betaalden. Er werd confectie voor de Russische markt gemaakt, spul dat je in Nederland nog niet kon weggeven. Pas later ben ik gaan inzien hoe snel Vietnamezen leren. Zij hebben het in de vingers. De mensen hier hebben zich door een ontzettend moeilijke tijd heengeslagen en hun levenspeil op hun eigen kracht enorm verbeterd. Ik kwam in Je mocht toen als buitenlander alleen in het Rex hotel wonen. Ik heb machines gekocht en een confectiefabriekje aan de loop gebracht. Voor elk overhemd van een dollar betaalde de regering mij vijftig cent terug voor de machines. In 1993 heb ik de eerste hal van mijn huidige bedrijf gebouwd in een gehuurd rijstveld. Ik wilde de fabriek naar de werkers brengen in plaats van de werkers naar de stad. Nu staan er vier grote productiehallen en werken er mensen, die voornamelijk hoge kwaliteit werkkleding voor de export maken. Het wordt overigens steeds moeilijker om aan personeel voor een confectiefabriek te komen. Ouders stimuleren hun kinderen om zo n hoog mogelijke opleiding te volgen. Ik zie vooral nog mogelijkheden langs de kust, vissersplaatsen waar veel werkloosheid is en nauwelijks industrie. Ik woon hier nu 25 jaar. Vietnam is goed voor me geweest. Ik heb een Vietnamese vrouw-zij is de CEO van het bedrijf-en twee opgroeiende kinderen. Het liefst zijn wij op onze boerderij buiten Hanoi. Jan Somers is oprichter en bestuursvoorzitter van Venture International, een confectiebedrijf met vestigingen in Vietnam en Laos. 23

13 Gezondheidszorg in een vrije markt Ik heb in 1983 in Nederland gestudeerd. Als deelnemer aan het Vietnam Holland Project van het Vietnamese ministerie van Onderwijs en de Universiteit van Amsterdam. Mijn werkterrein als onderzoeker was epidemiologie, lepra met name. In samenwerking met Nederlandse wetenschappers heb ik in dat jaar het eerste moderne leerboek over immunologie voor Vietnamese studenten kunnen schrijven. Toen ik terugkwam begon ik hieruit les te geven en ik werd voorzitter van de immunologie afdeling van de Hanoi Medical University. Dat ene jaar in Nederland heeft mij sterk beïnvloed. Ik heb er veel ziekenhuizen bezocht, ook als patiënt helaas, voor een oogoperatie, en ik sloeg steil achterover van het hoge niveau van de gezondheidszorg. Een andere indruk die me is bijgebleven is dat Nederlanders elke vierkante centimeter van het land gebruiken. En de ontvoering van Heineken, dat weet ik nog goed. Het losgeld werd gevonden in de bossen vlakbij waar ik woonde. Vorig jaar ben ik teruggegaan, met mijn familie. Ik heb hen meegenomen naar de Keukenhof en de windmolens natuurlijk. Een ding waar Nederland ons vandaag de dag goed mee zou kunnen helpen is het managen van de gezondheidssector in een vrije markt. In Vietnam willen wij naar een systeem waarin goede zorg voor iedereen toegankelijk is. Dat is een basisvoorwaarde voor een menselijke samenleving. Maar wij hebben geen ervaring met het managen van de gezondheidszorg als marktmechanisme. Nederland heeft een goed systeem, daar willen wij graag van leren. Pham Manh Hung is president van de Vietnam Medical Association en voormalig vice-minister van Gezondheid. 25

14 Als familie De Technische Universiteit Delft is onze belangrijkste internationale partner; we hebben al meer dan tien jaar een nauwe band. Met steun van de TU hebben wij onze Coastal Engineering Department kunnen opzetten, de hele staf is in Delft getraind. Nu zijn we een nieuw groot project gestart, het NICHE project. We gaan samen drie masterprogramma s ontwikkelen. Door dit project willen we de belangrijkste universiteit op ons gebied in Vietnam worden. Met dank aan Nederlandse subsidie en-wat belangrijker is-nederlandse kennis op het gebied van waterbeheersing. Ik heb zelf mijn opleiding gehad in Japan, maar mijn dochter gaat binnenkort waarschijnlijk in Den Haag studeren. Japanners en Nederlanders, dat zijn internationaal gezien de mensen waar ik het prettigst mee kan werken. Wat me opviel in Nederland: veel professoren waar ik mee sprak hebben ons al tijdens de oorlog gesteund. Toen ze zelf nog student waren. Er is veel sympathie voor Vietnam in Nederland. En omgekeerd heeft Nederland een goed imago in Vietnam. Dat is veelbelovend voor onze toekomstige samenwerking. Hoe verder we ons ontwikkelen, hoe minder ontwikkelingshulp we kunnen verwachten natuurlijk. Dan zal er een gelijkwaardige samenwerking groeien waarvan we beiden evenveel profijt hebben. Voor mijzelf en onze universiteit hoop ik dat de relatie met onze Nederlandse partners heel lang mag duren. We werken samen als vrienden. Als familieleden zelfs. En familie is erg belangrijk in het leven van een Vietnamees. Nguyen Quang Kim is rector van de Water Resources University in Hanoi. 27

15 Nieuwe dingen ontdekken Toen ik bij DSM in Geleen was, vroeg ik wat de tekst op de gevel van het laboratorium betekende. En weet je wat? Het is de vertaling van een Vietnamees gezegde: Als je de vrucht eet, herinner je dan wie de boom heeft geplant. Dat is een heel toepasselijk motto voor het R&D programma waar mijn instituut samen met Nederlandse universiteiten en bedrijven aan werkt. Bio-based economy, het ontwikkelen van een duurzame economie gebaseerd op biomassa, planten dus. Uit biomassa kan brandstof worden gewonnen, dat is algemeen bekend. Maar biomassa kan ook worden afgebroken tot chemische bouwstenen voor een groot aantal andere producten. Het is een onuitputtelijke bron, die zich steeds vernieuwt. Onze joint venture is dan ook een project van wereldbelang, waaraan toponderzoekers uit Nederland en Vietnam samenwerken. Onze landen vullen elkaar goed aan. Nederland heeft een technologische voorsprong, Vietnam een enorme biodiversiteit. Ik voel me goed tussen mijn Nederlandse collega s. Ze zijn open, eerlijk, vriendelijk. Wetenschappers onder elkaar, we werken samen en we lachen samen. Ik was met een groep Nederlanders in een restaurant in Danang en ze wilden allemaal vissaus proberen. Kom daar bij de meeste buitenlanders maar eens mee aanzetten. Wij willen nieuwe dingen ontdekken, hè. Niet alleen in ons vak, maar op elk gebied. Zo zitten wetenschappers nou eenmaal in elkaar. Dang Thi Cam Ha is als onderzoekster verbonden aan VAST (Vietnam Academy of Science and Technology). In het verleden ontwikkelde zij onder meer methoden om Agent Orange besmetting op te ruimen en watervervuiling door olie te bestrijden. 29

16 Het is niet alleen business In Vietnam zie je overal rijstvelden, in Nederland groene weiden met zwart-witte koeien. Dat geeft wel zo n beetje aan wat mijn werk inhoudt. Nederland is een zuivelland, hier is de productie en consumptie van melk een gebied dat nog ontwikkeld moet worden. Wij consumeren 15 kilo zuivel per persoon per jaar, tegen Nederlanders 200. Ik werk bij FrieslandCampina sinds ze naar Vietnam kwamen, in Van begin af aan hebben we lokale productie gestimuleerd en dat is mijn werkgebied. Een gebied met toekomst: vergeleken met andere boerenbedrijven heeft een melkveehouder een geldmachine. Elke dag opbrengst, de melkprijs is heel stabiel en de veestapel een groeiend bezit. Ik leid ons programma om de boeren te ondersteunen. Stap voor stap bouwen we samen aan de kwaliteit en een hogere opbrengst. Wist je dat onze koeien nu meer dan 80% Holstein-Friesland bloed hebben? Ik heb veel geleerd van mijn Nederlandse collega s. Over discipline en kwaliteitsdenken bijvoorbeeld. Onmisbaar in ons vak. Aan de andere kant leren ze ook van ons. Vooral als we na werktijd met een drankje over ons leven en onze families praten. Hoe de mensen hier denken bijvoorbeeld en hoe zij hun brood verdienen. Daar lopen Vietnamezen niet zo mee te koop en zeker niet met nieuwe kennissen. Elke keer als ik op pad ga en boerenbedrijven bezoek zie ik veranderingen. Hogere productkwaliteit, dus een hoger inkomen, nieuwe investeringen, betere leefomstandigheden. Het is niet alleen business wat we hier doen. Voor mij is het meer. Luu Van Tan is Diary Development Manager bij FrieslandCampina Vietnam. In deze functie is hij verantwoordelijk voor het voorlichtingsprogramma voor zuivelboeren, kwaliteitsbewaking en het distributienetwerk van meer dan Vietnamese melkveebedrijven. 31

17 Bewust maken en mobiliseren Vietnamezen zijn vooral geïnteresseerd in economische ontwikkeling. Dat is heel goed te begrijpen, maar ik hoop dat er ook meer aandacht komt voor het milieu. Dat is waar wij bij Live & Learn aan werken. Ik zie het niet als vechten tegen windmolens. Vietnam is een land van jongeren. We willen de jeugd bewust maken en mobiliseren, zodat denken in duurzame oplossingen een onderdeel van de levensstijl wordt. En niet alleen iets waar non-gouvernementele organisaties zich mee bezig houden. Ik heb van 2003 tot 2005 in Wageningen gestudeerd. Mijn onderwerp was de economie van plattelandsontwikkeling. Die twee jaar heeft grote invloed op me gehad. Ik kon er met gelijkgestemden praten over de dingen die mij aan het hart gaan. Organische producten bijvoorbeeld, dat is hier meer een hobby van de rijken; in Nederland liggen de winkels er vol mee. En de manier waarop Nederlanders discussiëren. Ze lokken je graag uit de tent. Je moet goed je standpunt kunnen vertolken. Ik heb er een hoop vrienden aan overgehouden, we netwerken nog steeds. Voor NESO (Netherlands Education Support Office) maak ik een praatje met jongeren die in Nederland gaan studeren. Ik vertel ze over mijn ervaringen, zodat ze een beetje voorbereid zijn. Op politiek gebied gebeuren er in Vietnam goede dingen. Met een enthousiaste jonge generatie, die opgroeit met technologische kennis en informatie, kunnen we nu een stap verder gaan in de opbouw van een gezondere samenleving. Do Van Nguyet is oprichtster en directeur van Live & Learn for Environment and Community, een Vietnamese non-gouvernementele organisatie. Ze bouwt netwerken van jonge mensen die zich inzetten voor het milieu en voor goed bestuur. 33

18 We spreken dezelfde taal Toen ik voor het eerst in Rotterdam was keek ik mijn ogen uit. Hoe de containers in de haven werden getransporteerd. Helemaal automatisch, met één man aan de knoppen. Dat zullen we op een dag ook in Vietnam hebben, dacht ik toen. Een van mijn belangrijkste projecten op de Vietnam Maritime Administration was de bouw van vier zoek-en reddingsschepen door Damen Shipyards. Met een flinke Nederlandse subsidie. Aan dit succesvolle project hebben elk jaar veel zeelieden hun leven te danken. Ik ben er een aantal keren voor naar Nederland geweest en vond de contacten altijd plezierig en gemakkelijk. Er liggen hele oceanen tussen ons, maar als het over zeevaart gaat spreken we dezelfde taal. De samenwerking tussen onze twee waterlanden is voor ons allebei interessant. In Vietnam zijn er goede mogelijkheden voor Nederlandse ondernemingen. Zo heb ik zelf een rol mogen spelen in de joint venture tussen Damen en Song Cam Scheepswerf in Haiphong. En er worden grote havenprojecten ontwikkeld, waarbij Nederlandse expertise uitstekend van pas komt. In de toekomst zullen we volwaardige partners zijn op maritiem gebied. Maar ondertussen kunnen we over zeevaart en havenmanagement nog wat van Nederland leren. Ik ben dan ook erg blij met de samenwerking tussen onze universiteiten en zou graag zien dat meer Vietnamese studenten de kans krijgen in Nederland te studeren. Vuong Dinh Lam was van 2004 tot 2010 algemeen directeur van de Vietnam Maritime Administration en verantwoordelijk voor de gehele maritieme sector in Vietnam. 35

19 Een vredig gevoel Als je bij Shell werkt heb je natuurlijk veel Nederlandse en Engelse collega s. Met Nederlanders bouw je gemakkelijk een relatie op. Zij zijn eenvoudig, informeel, vriendelijk. Bij Shell Vietnam ben ik verantwoordelijk voor New Business en overheidsrelaties. Wat mij in mijn werk bijzonder aantrekt is de nadruk op duurzame ontwikkeling en de wil om iets te betekenen voor lokale gemeenschappen. De Shell Eco-Marathon bijvoorbeeld, waarin we wereldwijd studenten uitdagen om voertuigen te bouwen die zo ver mogelijk komen op zo weinig mogelijk brandstof. Onze beurzen voor postacademische studies in Nederland en Engeland. Programma s om mensen bewuster te maken op het gebied van verkeersveiligheid. Of de management training voor stafleden van de World Heritage Site Ha Long Bay: heel verschillende projecten, maar allemaal vanuit de visie dat we de wereld een stukje beter kunnen maken voor toekomstige generaties. We werken hierbij nauw samen met de Vietnamese overheid en organisaties als UNESCO en Earthwatch. Want samenwerking staat aan de basis van elk succes. Daarom ben ik ook blij met de actieve ondersteuning door de Nederlandse ambassade. Een levendig zakenverkeer tussen onze landen is even aantrekkelijk voor Nederlandse als voor Vietnamese bedrijven. Ik kom regelmatig in Nederland. Ik voel me er altijd heel vredig. Nederlandse mensen kijken zo vriendelijk in openbare ruimten. En al die fietsen met boodschappenmandjes, dat doet me denken aan het oude vertrouwde Vietnam. Nguyen Anh Tuyet is Business Development & Government Relations Manager bij Shell Vietnam. 37

20 Ik heb nogal wat zien veranderen Ik nam de mensen van de ambassade weleens mee naar de aardappelvelden. Kwamen ze ook nog eens buiten Hanoi, want dat mocht normaal niet. Ja, het waren andere tijden toen ik hier begon. Ik was er al heel vroeg bij, in Ik kwam voor het Komitee Wetenschap en Techniek, een solidariteitsbeweging uit 1971, om een fabriek voor de reparatie van landbouwmachines te bouwen. Ik vond het allemaal zo gek gaan in dit land, ik wilde zien hoe het zich zou ontwikkelen. Ik ben gebleven. En ik ben in de loop der jaren veel verschillende uitdagingen aangegaan. Aardappelen geteeld in de Rode rivierdelta, bosbouw, honing, fruit, visteelt. Tegenwoordig exporteer ik thee en kruiden. Zo n 600 kleine boeren verdienen daar een deel van hun inkomen aan. Ik heb nogal wat zien veranderen. Toen ik kwam draaide het om hulpverlening, al werd er vaak niet goed over de opvolging van die hulp nagedacht. Nu groeit er een ipad generatie op. Vietnamezen zijn, net als Nederlanders, praktisch ingestelde mensen; ze pikken heel snel kennis op. Ons comité is nu af aan het bouwen, we worden oud. De fondsen die we nog hebben gaan naar opleidingsprojecten. Onder andere een project tussen de TU Delft en de Hanoi University of Technology, om jonge architecten te leren energiezuiniger te bouwen. Vietnam heeft me persoonlijk veel gebracht. Bevrediging in mijn werk, een aardige familie, en ik heb veel geleerd. Jaap Brands is medeoprichter van het Comité Wetenschap en Techniek en eigenaar van Vi Vang Company, exporteur van organische en fair trade producten. 39

21 Het leven beter maken Nederlanders zijn groot, maar dat wil niet zeggen dat ze anderen klein maken. Dit zei ik tegen nieuwe medewerkers die zich overrompeld voelden als ze voor het eerst met Nederlandse collega s te maken kregen. Nu kijken we er anders tegenaan, maar toen we hier begonnen, in 1995, moesten we alles leren. Wat wisten we van moderne productietechnologie, van marketing? Wat me aansprak is dat Nederlanders ook van ons wilden leren. Als het op praktische oplossingen aankwam luisterden ze goed naar ons. Unilever was de eerste fast moving consumer goods multinational die naar Vietnam kwam. We zijn groot geworden omdat in alles wat we doen de mens centraal staat. Vietnamezen zijn altijd bezig hun leven beter te maken en verzorgende producten zijn een van de eerste dingen waar je aan denkt. Wat we gemeen hebben, Vietnamezen en Nederlanders? Dingen als doelgerichtheid, hartstocht voor je werk en de principes waar je voor staat. En we houden allebei van zakendoen. Als je eenmaal een gezamenlijke agenda hebt, vallen alle verschillen weg. Ik hou nu zelfs van Nederlandse kaas, al ben ik van Hanoi en dus niet zo avontuurlijk als het op eten aankomt. Als economische partners vullen we elkaar goed aan. In business en technologie kunnen we nog wat van Nederland leren en voor Nederland is Vietnam een groeiende markt met een jonge bevolking die vooruit wil op elk gebied. Ik ben blij dat ik daar door mijn werk een heel klein stukje aan bij kan dragen. Dao Tuyet Mai was lid van het team dat de komst van Unilever naar Vietnam voorbereidde. Nu is zij, als vice-president, verantwoordelijk voor strategic business development bij Unilever Vietnam. 41

22 Win-win situatie In 1983 ging ik voor een jaar naar Wageningen. Ik heb er mijn master gehaald. Daarna ben ik vele malen terug geweest in Nederland. Ik was een van de eerste studenten die naar het Westen gingen; in die dagen hadden we meer contacten met het Oostblok. Mijn studierichting was water resources management en waar kun je daar beter voor zijn dan in Nederland? De eerste dag kreeg ik geld voor mijn levensonderhoud van de secretaresse. Ik was niet onder de indruk: bankbiljetten met vogels en bloemen, dat kon nooit veel zijn. Tot ik zag wat ik er in de supermarkt voor kon kopen. Wat voelde ik me rijk. In die tijd was alles in Vietnam nog gerantsoeneerd, kregen we twee flesjes bier voor Nieuwjaar. Nu kijken Vietnamese studenten niet meer vreemd op als ze in het buitenland komen, maar in die dagen was het een schok. Een grote kracht van Nederlandse universiteiten is de gemengde cultuur, de internationale programma s. Het belangrijkste dat ik er geleerd heb is teamwork. Over de dingen discussiëren en tot een consensus komen. Dat heeft me veel gebracht in mijn latere carrière. We werken nog steeds nauw met Wageningen en andere Nederlandse partners samen. Op het moment loopt er een project over klimaatverandering en water management. Studentenuitwisseling is een win-win situatie; onze studenten behoren altijd tot de besten en dragen bij aan de kwaliteit van het onderzoek. Le Quang Minh was 30 jaar rector van de Universiteit van Can Tho. Tegenwoordig is hij als vice-president verantwoordelijk voor internationale relaties bij de Vietnam National University in HCMC. 43