Water & klimaatverandering

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Water & klimaatverandering"

Transcriptie

1 Water & klimaatverandering Te veel & te weinig water Uitdagingen en kansen Patrick Willems KU Leuven - Afdeling Hydraulica

2 Water-gerelateerde klimaatrisico s Meer hydrologische extremen: Te veel en te weinig water Kustoverstromingen Droogte / Watertekorten / Milieuimpact Fluviale / rivieroverstromingen Pluviale / rioleringsoverstromingen

3 Wereld Economisch Forum: mondiale risico s

4 Zijn de klimaattrends reeds zichtbaar?

5 Historische klimaatevolutie Brouwers et al. (2015), MIRA Klimaatrapport 2015 Over waargenomen en nog verwachte klimaatveranderingen, Vlaamse Milieumaatschappij i.s.m. KU Leuven, VITO en KMI, Aalst, september 2015, 147 p.

6 Historische klimaatevolutie Willems P. (2013), Multidecadal oscillatory behaviour of rainfall extremes in Europe, Climatic Change, 120(4),

7 Historische klimaatevolutie Willems P. (2014), Actualisatie van de extreme-waarden-statistiek van stormvloeden aan de Belgische kust, KU Leuven, Rapport voor Vlaamse Overheid - Waterbouwkundig Laboratorium, oktober 2014

8 Projecten in het Zuiden

9 Wat brengt de toekomst?

10 Impactanalyse klimaatverandering

11 Klimaatverandering: hogere temperaturen Verandering temperatuur voor Vlaanderen -> onzekerheid o.b.v. >200 klimaatmodelruns: mitigatieeffect adaptatienood Van Uytven, E., Willems, P. (2018), Greenhouse gas scenario sensitivity and uncertainties in precipitation projections for central Belgium, Journal of Hydrology, 558, 9-19

12 Klimaatverandering: meer verdamping Verandering temperatuur voor Vlaanderen -> onzekerheid o.b.v. >200 klimaatmodelruns: Huidig klimaat

13 Klimaatverandering > meer hydrologische extremen Verandering in neerslag voor Vlaanderen -> onzekerheid o.b.v. >200 klimaatmodelruns:

14 Stad Antwerpen: hitte-eilandeffect VITO (2014)

15 Stad Antwerpen: hitte-eilandeffect VITO (2014)

16 Impact op pluviale overstromingen Stad Antwerpen Huidig klimaat: Hoog klimaatscenario 2050:

17 Zeespiegelstijging Waterhoogte Belgische kust sinds toekomstprojectie: Kustmaregraaf Oostende: 1.7 tot 4 mm/jaar sinds 1927 ± 20cm in 100 jaar toekomstprojectie tot 2100: +20cm tot +80cm Weisse, R., Bellafiore, D., Menendez, M., Mendez, F., Nicholls, R., Umgiesser, G., Willems, P. (2014), Changing extreme sea levels along European coasts, Coastal Engineering, 87, 4-14

18 Impact op Schelde-estuarium Herziening Sigmaplan ( ): +60 cm Terugkeerperiode eerste overstroming Schelde tussen Gent en Vlissingen: Huidig klimaat, na realisatie gecontroleerd overstromingsgebied Kruibeke-Bazel- Rupelmonde (13de gecontr.overstromingsgeb. eerste Sigmaplan; 600 ha): 350 jaar Na 60cm zeespiegelstijging en geen verdere maatregelen: 25 jaar ±4000 ha extra overstromingsgebied nodig: ±4000 jaar Optimaal herzien Sigmaplan (na KBA: 1325 ha, 656 ha tegen km dijkverhogingen + muur Antwerpen)

19 Impact op hydrologische droogte Vlaanderen, toekomstig klimaat: Afname laagwaterafvoeren: tussen -30% en -70% Gevolgen voor waterbeschikbaarheid (drinkwater, industrieel water, landbouw, scheepvaart), waterkwaliteit, ecologie Ntegeka, V., Wolfs, V., Willems, P. (2017), 'Impact van klimaatverandering op meteorologische droogte', voor VMM Wolfs, V., Willems, P. (2019), Analyse historische droogte en ontwerprichtlijnen bronmaatregelen onder klimaatverandering, vr VMM

20 Impact op hydrologische droogte Vlaanderen, toekomstig klimaat: Afname laagwaterafvoeren: tussen -30% en -70% Gevolgen voor waterbeschikbaarheid (drinkwater, industrieel water, landbouw, scheepvaart), waterkwaliteit, ecologie Tabari H, Taye MT, Willems P (2015) Water availability change in central Belgium for the late 21th century. Global and Planetary Change, 131, Laureaat Prijs Koning Boudewijnstichting

21 Impact op hydrologische droogte Kabalebo-rivierbekken Suriname: Impact op rivierdebieten en hydroelektriciteit: 290 MW dispatchable power -> reservoir outlet discharge of 530 m 3 /s at 56 m head for the Avanavero dam PRECIS regional climate model projections: drier conditions by : potential decrease of 30 to 40 MW Optimal regulation of diversion flow in accordance with power needs IUC Anton de Kom Universiteit Suriname Donk, P., Van Uytven, E., Willems, P. (2018), Assessment of the potential implications of a 1.5 C versus 2.0 C global temperature rise, towards 2100, for the Afobaka hydropower scheme in Suriname, Regional Environmental Change, 18(8),

22 Impact op hydrologische droogte Altiplano Bolivië: Impact on water availability: Temperature increase (up to >5 C by 2090s) Glacier melting No significant rainfall change in dry season Increased rainfall in wet season Warmer climate: Reduced number of frost days Impact on Quinoa (i.c.w. profs. Dirk Raes, Jan Diels): Reduced average cropping cycle (up to months): accelerated crop development -> reduced yield production Increased water stress & reduced crop yield of Mg/ha Adaptation needs: changes in sowing date, use of varieties with longer growing cycle to get higher yields and deficit irrigation VLIR TEAM project, Universidad San Andres, La Paz, Bolivia PhD Gavi Alavi

23 Impact zeespiegelstijging & droogte Ma estuarium & Ha Tinh Povince, Vietnam: Low flow extremes Ma estuary: decrease to 25 % or 15 % for mid and late 21 st century Urban and river-estuary flood increase Salt intrusion effects VLIR TEAM project met Vietnam National University PhD s Duc Anh Nguyen, Tuyet Anh Le Nguyen, D.A., Van Uytven, E., De Niel, J., Vu, M.C., Monbaliu, J., Willems, P. (2018), Climate scenarios and low flow impacts revisited for the Ma catchment in Vietnam, in review

24 Impact hydrologische extremen Tarim rivierbekken, NW China: Impact catchment runoff (18 climate models): Kaidu catchment: Monthly rainfall increases in winter (up to about +40% by 2050s) Monthly rainfall decreases in summer (close to 0%) Monthly temperature increase (up to +3 C) Annual evapotranspiration increase (up to about +10%) Increase in rainfall extremes (up to 100%) Increasing high flow extremes (up to +15%) due to: o more snow accumulation in winter o longer and shifted snow melting period More floods BELSPO project i.c.w. VITO & XIEG Urumqi PhD Tie Liu Liu, T., Willems, P., Pan, X.L., Bao, A.M., Chen, X., Veroustraete, F., Dong, Q.H. (2011), Climate change impact on water resource extremes in a headwater region of the Tarim basin in China, HESS, 15,

25 Impact hydrologische extremen Paute rivierbekken, Ecuador: Impact on catchment runoff (23 climate models): Annual temperature increase (about +2 C by 2050s, lower changes for warm months, higher changes for cold months) Annual rainfall increase, less wet days, higher rainfall intensities on wet days Higher high runoff flows (up to about +30%) Lower low runoff flows (down to about -50%) More floods in wet seasons Lower water availability in dry seasons PROMAS Universidad de Cuenca PhDs Rolando Celleri, Luis Timbe, Diego Mora Mora, D.E., Campozano, L., Cisneros, F., Wyseure, G., Willems, P. (2014), Climate changes of hydrometeorological and hydrological extremes in the Paute basin, Ecuadorean Andes, HESS, 18, 1-18

26 Impact hydrologische extremen Blue Nile bekken, Ethiopië: Impact on catchment runoff Lake Tana catchment: Annual rainfall decrease (down to about -30% by 2050s) Annual temperature increase (up to +2 C) Annual evapotranspiration increase (up to about +8%) Increasing peak flows (up to about +80%) Decreasing low flows (down to -60%) Decreasing annual runoff and runoff totals in main rainy season (down to -20%) More floods in wet seasons Lower water availability in dry seasons FRIEND-Nile project (UNESCO & Flanders in Trust Fund) PhD Meron Teferi Taye Taye M.T., Ntegeka V., Ogiramoi N.P., Willems P. (2011), Assessment of climate change impact on hydrological extremes in two source regions of the Nile River Basin, HESS, 15,

27 Impact hydrologische extremen Lake Victoria bekken, East Africa: Impact catchment runoff (Nyando, Ruizi, ) (23 climate models): Nyando catchment: Annual rainfall increases (up to about +100% by 2090s) Annual temperature increase Annual evapotranspiration increase (up to about +20%) Increase in rainfall extremes (up to 90%) Increasing annual runoff totals (up to >100%) Increasing peak flows More floods Adaptation needs: flood control FRIEND-Nile project (UNESCO & Flanders in Trust Fund) PhDs Meron Teferi Taye & Charles Onyutha Taye M.T., Ntegeka V., Ogiramoi N.P., Willems P. (2011), Assessment of climate change impact on hydrological extremes in two source regions of the Nile River Basin, HESS, 15,

28 Impact hydrologische extremen Lake Victoria, East Africa: Impact Lake Victoria water quality (26 new generation climate models): Increase in rainfall extremes (up to 40% by 2080s) Increase in annual rainfall (up to 20%) Ongoing: Impact on river catchment inflows Impact on lake evaporation Impact on physico-chemical lake water quality VLIR ICP-PhD Mary Akurut, Makarere University, Uganda PhD Mary Akurut Akurut, M., Willems, P., Niwagaba, C.B. (2014), Potential impacts of climate change on precipitation over Lake Victoria, East Africa, in the 21st Century, Water, 6,

29 Klimaatadaptatie!

30 Gebruik van natuurlijk kapitaal om veerkracht en weerbaarheid te vergroten Evolutie in waterbeheer: Bron figuur: Hans Bruyninckx (EEA)

31 Willems P, Olsson J, Arnbjerg-Nielsen K, Beecham S, Pathirana A, Bülow Gregersen I, Madsen H, Nguyen, V-T-V (2012) Impacts of climate change on rainfall extremes and urban drainage. Book IWA Publishing, 252p. Blauwgroene oplossingen along rivers at public properties at private properties

32 Voorstel Vlaamse Baaien Strandophogingen (breder en hoger strand) Duinbescherming Strandhoofden, golfbrekers Overslag beperken, stabiliteit

33 Mangroven als natuurlijke kustbescherming Toorman E., Anthony E., Augustinus P., Gardel A., Gratiot N., Homenauth O., Huybrechts N., Monbaliu J., Moseley K., Naipal S. (2018). Interaction of mangroves, coastal hydrodynamics and morphodynamics along the coastal fringes of the Guianas. In: Makowski C., Finkl CW. (Eds.), Threats to Mangrove Forests: Hazards, Vulnerability and Management Solutions., Chapt. 20,

34 Droogtebeheer Bufferen-sparen van regenwater: ook: drainagewater, sproeiwater, Hergebruik van water Bv. hergebruik effluent water: gezuiverd afvalwater, v. bepaalde bedrijven (bv. melkerijen) Ontzilting van zeewater Grondwatervoeding via infiltratie (ook diepe), zelfs gezuiverd afvalwater Slimme meters, sturing via waterprijs Tegengaan van waterverliezen (vb. lekverliezen) (Teelt)technische mogelijkheden in land- en tuinbouwsector teeltkeuze, raskeuze, bodemkwaliteit, efficiënter watergebruik (vb. efficiënter irrigeren), Verhogen waterbergend vermogen bodem

35 Vermuyten, E., Meert, P., Wolfs, V, Willems, P. (2018), Combining model predictive control with a reduced genetic algorithm for real-time flood control, ASCE Journal of Water Resources Planning and Management, 144(2), Slimme sturing Model Predictive Control flood control reservoirs Pumps against water losses at sluices Upstream flow control, e.g. flushing against salt intrusion Canal Gent-Terneuzen Water supply reservoirs

36 Willems, P., Delobbe, L., Reyniers, M., Van Ootegem, L. (2016), Prototype system for nowcasting of urban flood risks, Novatech conf. on Planning & technologies for sustainable urban water management, Lyon, France Voorspellen & waarschuwen + zelfredzaamheid verhogen

37 Inzetten op combinatie van slimme oplossingen Illustratie: Linda van Os

38 Proficiat met de 15 jaar! Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling

Klimaatverandering en water: impact en adaptatienoden. Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS

Klimaatverandering en water: impact en adaptatienoden. Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS Klimaatverandering en water: impact en adaptatienoden Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS Twee grote uitdagingen voor het huidig & toekomstig waterbeheer: Klimaatverandering & Toenemende urbanisatie Klimaatverandering

Nadere informatie

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen enkele aanvullende beschouwingen prof. dr. ir. Patrick Willems K.U.Leuven Afdeling Hydraulica Toekomstig klimaat? huidig klimaat: gematigd

Nadere informatie

Naar een robuust, veerkrachtig (water)systeem

Naar een robuust, veerkrachtig (water)systeem Klimaatverandering & waterbeheer: Naar een robuust, veerkrachtig (water)systeem Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS Departement Burgerlijke Bouwkunde, Afdeling Hydraulica Twee grote uitdagingen voor het huidig

Nadere informatie

De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater

De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vroegere klimaatscenario

Nadere informatie

De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater

De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vroegere klimaatscenario

Nadere informatie

De impact van de klimaatwijziging op de waterhuishouding in het Scheldebekken: Wat staat ons te wachten?

De impact van de klimaatwijziging op de waterhuishouding in het Scheldebekken: Wat staat ons te wachten? De impact van de klimaatwijziging op de waterhuishouding in het Scheldebekken: Wat staat ons te wachten? Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Klimaatscenario

Nadere informatie

Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen

Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen Patrick Willems K.U.Leuven - Afdeling Hydraulica i.s.m. Koninklijk Meteorologisch Instituut van België Lopend onderzoek CCI-HYDR

Nadere informatie

Effecten van de klimaatverandering op de laagwaterproblematiek van de Maas

Effecten van de klimaatverandering op de laagwaterproblematiek van de Maas Effecten van de klimaatverandering op de laagwaterproblematiek van de Maas Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Historische trend in temperatuur Jaarlijkse

Nadere informatie

Slim waterbeheer 2.0. Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS. KU Leuven, Departement Burgerlijke Bouwkunde, Afdeling Hydraulica

Slim waterbeheer 2.0. Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS. KU Leuven, Departement Burgerlijke Bouwkunde, Afdeling Hydraulica Slim waterbeheer 2.0 Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS KU Leuven, Departement Burgerlijke Bouwkunde, Afdeling Hydraulica Uitdagingen Klimaatverandering Urbanisatie Droogte Pluviale overstromingen Fluviale

Nadere informatie

Ruimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen. & Impact op overstromingen en droogte

Ruimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen. & Impact op overstromingen en droogte Ruimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen & Impact op overstromingen en droogte Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS KU Leuven - Afdeling Hydraulica Klimaateffecten & -impacten Klimaateffecten & -impacten

Nadere informatie

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vlaanderen, 27

Nadere informatie

Invloed van klimaatverandering op hydrologische extremen in het Vlaamse binnenland

Invloed van klimaatverandering op hydrologische extremen in het Vlaamse binnenland Invloed van klimaatverandering op hydrologische extremen in het Vlaamse binnenland Patrick Willems, Victor Ntegeka, Omar Boukhris, Thomas Vansteenkiste K.U.Leuven Afdeling Hydraulica & LSUE Emmanuel Roulin,

Nadere informatie

Adaptatie aan meer hydrologische extremen in België. Prof. dr. ir. Patrick Willems Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica

Adaptatie aan meer hydrologische extremen in België. Prof. dr. ir. Patrick Willems Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Adaptatie aan meer hydrologische extremen in België Prof. dr. ir. Patrick Willems Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Climate scenarios for Belgium for impact analysis on hydrological extremes

Nadere informatie

Invloed van klimaatverandering op hoog- en laagwater in Vlaanderen

Invloed van klimaatverandering op hoog- en laagwater in Vlaanderen 1 Invloed van klimaatverandering op hoog- en laagwater in Vlaanderen KU Leuven onderzocht voor het Waterbouwkundig Laboratorium van de Vlaamse Overheid en de Vlaamse Milieumaatschappij de invloed van de

Nadere informatie

Stedelijke wateroverlast & oplossingen. Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica

Stedelijke wateroverlast & oplossingen. Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Stedelijke wateroverlast & oplossingen Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vlaanderen, 27 mei 6 juni 2016 Herhalingstijd neerslag Andere recordneerslag

Nadere informatie

Klimaatverandering en invloed op waterhuishouding

Klimaatverandering en invloed op waterhuishouding Klimaatverandering en invloed op waterhuishouding Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dep. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Patrick.Willems@bwk.kuleuven.be Toenemende uitstoot aan broeikasgassen

Nadere informatie

Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding

Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding Vlaamse Klimaatconferentie: Adaptatie, 26.5.2011, Antwerpen Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding Johan Brouwers Dienst Milieurapportering - MIRA, Vlaamse Milieumaatschappij

Nadere informatie

Zaal KLEINE POST 5.2. Een adaptatieplan voor de historische Brugse binnenstad

Zaal KLEINE POST 5.2. Een adaptatieplan voor de historische Brugse binnenstad Zaal KLEINE POST 5.2. Een adaptatieplan voor de historische Brugse binnenstad Klimaatadaptatie en water Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS MIRA Klimaatrapport 2015 Over waargenomen en nog verwachte klimaatveranderingen,

Nadere informatie

Ghent Climate Proof City 2030

Ghent Climate Proof City 2030 Ghent Climate Proof City 2030 Maaike Breugelmans Environmental and Climate Service City of Ghent May 2015 Maaike Breugelmans Stad Gent Dienst Stedenbouw en Ruimtelijke Planning INTRODUCTION Geographical

Nadere informatie

Optimalisaties rioleringsstelsel zuiveringsgebied Neeroeteren. Els Lodewijckx

Optimalisaties rioleringsstelsel zuiveringsgebied Neeroeteren. Els Lodewijckx Optimalisaties rioleringsstelsel zuiveringsgebied Neeroeteren Els Lodewijckx Quick win Verhogen drempel overstort Dorpsplein Oudsbergen (Opglabbeek) met 50 cm overstortwater stroomt naar Kleinebeek Quick

Nadere informatie

WATERPROEF. Impact van de klimaatverandering op Antwerpen. Naar een klimaatbestendig Antwerpen. Prof. Patrick Willems KU Leuven

WATERPROEF. Impact van de klimaatverandering op Antwerpen. Naar een klimaatbestendig Antwerpen. Prof. Patrick Willems KU Leuven WATERPROEF Naar een klimaatbestendig Antwerpen Impact van de klimaatverandering op Antwerpen Prof. Patrick Willems KU Leuven Hydrologische extremen Overstromingen: Pluviale overstromingen (extreme neerslag,

Nadere informatie

KU Leuven Dep. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica

KU Leuven Dep. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica KU Leuven Dep. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Waterhuishouding staat onder druk door 2 belangrijke trends: urbanisatie klimaatverandering Waterhuishouding staat onder druk door 2 belangrijke

Nadere informatie

Klimaatverandering en riolering

Klimaatverandering en riolering Klimaatverandering en riolering Samenvatting Hoe beïnvloedt de toekomstige klimaatverandering de extreme neerslag boven de stedelijke omgeving? En hoe verhoudt deze klimaatverandering zich ten opzichte

Nadere informatie

Invloed van klimaatverandering op hoog- en laagwater in Vlaanderen

Invloed van klimaatverandering op hoog- en laagwater in Vlaanderen 1 Invloed van klimaatverandering op hoog- en laagwater in Vlaanderen In samenwerking met het KMI onderzocht de K.U.Leuven voor het Waterbouwkundig Laboratorium van de Vlaamse Overheid de invloed van de

Nadere informatie

LSUE Thema Water Workshop Duurzaam water in een veranderende wereld

LSUE Thema Water Workshop Duurzaam water in een veranderende wereld Thema WATER LSUE Thema Water Workshop Duurzaam water in een veranderende wereld Patrick Willems: inleiding en duurzaam waterkwantiteitsbeheer Nina Moelants: duurzame afvalwatertechnologie Jan Diels: nitraatuitspoeling

Nadere informatie

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management Policy Aspects of Storm Surge Warning Systems Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Contents Water in the Netherlands What kind of information and models do we need? Flood System

Nadere informatie

Klimaat(les)marathon. Leren voor en over het klimaat

Klimaat(les)marathon. Leren voor en over het klimaat Klimaat(les)marathon Leren voor en over het klimaat WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN HET KLIMAAT OP WATERBEHEER Ann van Griensven, Hydrology and Hydraulic Engineering, VUB WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN

Nadere informatie

Developments in SWAT modelling

Developments in SWAT modelling Developments in SWAT modelling Erik Querner Environmental Modelling SWAT model SWAT use in the Limpopo basin > SWAT CUP New developments: Link SIMGRO SWAT Rainfall runoff module for shallow groundwater

Nadere informatie

Invloed van klimaatverandering op hydrologische extremen (hoog- en laagwater langs rivieren in het Vlaamse binnenland)

Invloed van klimaatverandering op hydrologische extremen (hoog- en laagwater langs rivieren in het Vlaamse binnenland) 1 Invloed van klimaatverandering op hydrologische extremen (hoog- en laagwater langs rivieren in het Vlaamse binnenland) Op 26 augustus 2008 heeft Omar Boukhris een doctoraatsstudie verdedigd aan de K.U.Leuven

Nadere informatie

Crop Water Productivity. concept & relevance. Dr. Eline Vanuytrecht - Lab Bodem & Waterbeheer, KU Leuven 22 Maart 2019

Crop Water Productivity. concept & relevance. Dr. Eline Vanuytrecht - Lab Bodem & Waterbeheer, KU Leuven 22 Maart 2019 Dr. Eline Vanuytrecht - Lab Bodem & Waterbeheer, KU Leuven 22 Maart 2019 Crop Water Productivity concept & relevance Eline Vanuytrecht & Dirk Raes - - September 2017 Inhoud Klimaat Impact -- oogst Impact

Nadere informatie

Invloed van klimaatverandering op de waterhuishouding in Vlaanderen

Invloed van klimaatverandering op de waterhuishouding in Vlaanderen Invloed van klimaatverandering op de waterhuishouding in Vlaanderen Patrick Willems K.U.Leuven - Afdeling Hydraulica & Onderzoekscentrum Duurzame Aarde (LSUE) Lopend en recent onderzoek voor Federaal Wetenschapsbeleid

Nadere informatie

Klimaatverandering? En hoe er nu al mee omgaan in het rioleringsbeheer?

Klimaatverandering? En hoe er nu al mee omgaan in het rioleringsbeheer? Klimaatverandering? En hoe er nu al mee omgaan in het rioleringsbeheer? Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dep. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Patrick.Willems@bwk.kuleuven.be Is de klimaatverandering

Nadere informatie

11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit

11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit 11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit Analyse van de waterbeschikbaarheid in Vlaanderen, huidige toestand en uitdagingen naar de toekomst Fernando Pereira Waterbouwkundig Laboratorium

Nadere informatie

Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta

Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta Philip Bubeck, Aline te Linde, Jasper Dekkers, Hans de Moel and Philip Ward Content Study Area Problem description and research goals Current flood

Nadere informatie

Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING

Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING Ad Jeuken, Climate proof fresh water supply (CPFWS) Inhoud Onderzoek vanuit kennis voor klimaat De

Nadere informatie

Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs. James W. Jones Director, FCI

Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs. James W. Jones Director, FCI Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs James W. Jones Director, FCI Outline Introduction: Motivation for the FCI Ongoing Projects Mechanisms Emerging Needs, Opportunities Closing Remarks

Nadere informatie

De eerste resultaten. dr. ir. Vincent Wolfs prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven

De eerste resultaten. dr. ir. Vincent Wolfs prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven De eerste resultaten dr. ir. Vincent Wolfs prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Nood aan innovatieve oplossingen om klimaatverandering op te vangen 3 HYDROACTIV Intelligent groendak 1 NEERSLAGAFVOER

Nadere informatie

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Ruud Bartholomeus, 21 maart 2019, Utrecht 1 Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Balans tussen watervraag en wateraanbod Ruud Bartholomeus, namens collega s 2 Balans tussen watervraag en wateraanbod

Nadere informatie

Vlaams Kenniscentrum water. Van projectidee tot projectconsortium

Vlaams Kenniscentrum water. Van projectidee tot projectconsortium Vlaams Kenniscentrum water Van projectidee tot projectconsortium ca. 600 calls -> 96 calls Intern gebruik -> nuttig voor Vlaanderen 96 calls -> 34 calls -> 6 thema s o o o o o o Sustainable rural development

Nadere informatie

Impact van klimaatverandering op hydrologische extremen langs Vlaamse waterlopen

Impact van klimaatverandering op hydrologische extremen langs Vlaamse waterlopen Impact van klimaatverandering op hydrologische extremen langs Vlaamse waterlopen P.Willems, O.Boukhris, J.Berlamont K.U.Leuven Afdeling Hydraulica i.s.m. KMI (P.Baguis, E.Roulin, G. Demarée) & IMDC (J.Blanckaert)

Nadere informatie

Wind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's?

Wind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's? Wind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's? Andreas Sterl (KNMI) wind hurricanes (orkanen) regen zicht + mist weer van de toekomst Achtergrond: CO 2 en temperatuurstijging Stijging

Nadere informatie

The Rotterdam Roofscape

The Rotterdam Roofscape 19-9-2018 Warsaw How cities respond to climate change The Rotterdam Roofscape Municipality of Rotterdam Urban Development Department Msc. Marloes Gout 19-9-2018 Changing Climate Sea level rise Heat waves

Nadere informatie

Wateropvang in groenzones aan de bron versus end-ofpipe buffering afwaarts in riolen of waterlopen. Patrick Willems Afdeling Hydraulica, KU Leuven

Wateropvang in groenzones aan de bron versus end-ofpipe buffering afwaarts in riolen of waterlopen. Patrick Willems Afdeling Hydraulica, KU Leuven Wateropvang in groenzones aan de bron versus end-ofpipe buffering afwaarts in riolen of waterlopen Patrick Willems Afdeling Hydraulica, KU Leuven Beheer van overstromingen: Duurzaam stedelijk waterbeheer

Nadere informatie

Het klimaat verandert, wat nu?

Het klimaat verandert, wat nu? Het klimaat verandert, wat nu? Lesley De Cruz, Rozemien De Troch Koninklijk Meteorologisch Instituut De Limburgse Klimaattop, 18 september 2017 De Cruz et al. (KMI) Klimaatverandering 20170918 1 / 23 1

Nadere informatie

Dealing with uncertainties in climate adaptation in the Netherlands

Dealing with uncertainties in climate adaptation in the Netherlands Dealing with uncertainties in climate adaptation in the Netherlands A case of Delta Committee Prof. Dr. Pavel Kabat Pavel.Kabat@wur.nl Wageningen University and Research Center, Netherlands Earth System

Nadere informatie

De PIN code van de wereld verandert... Amerikas Europa Afrika Azië

De PIN code van de wereld verandert... Amerikas Europa Afrika Azië Naar een klimaatbestendige akkerbouw Cees van den Bos 15 november 2018 De PIN code van de wereld verandert... Vandaag 2100 2050 Amerikas Europa Afrika Azië 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Akkerbouwland is niet evenredig

Nadere informatie

De water sector: transitie naar een natural capital benadering. Dr Hans Bruyninckx, 27 Maart 2018, 25 jaar VLARIO, Antwerpen

De water sector: transitie naar een natural capital benadering. Dr Hans Bruyninckx, 27 Maart 2018, 25 jaar VLARIO, Antwerpen De water sector: transitie naar een natural capital benadering Dr Hans Bruyninckx, 27 Maart 2018, 25 jaar VLARIO, Antwerpen The European Environment Agency The EEA is an EU agency that operates at the

Nadere informatie

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Conferentie Luchtkwaliteit Brussel, 5 december 2014 Dr Hans Bruyninckx Executive Director European Environment Agency EEA rapporten 2014 Luchtverontreiniging een

Nadere informatie

Peter Viaene. WL Introductiecursus Integraal Waterbeheer 29 & 30 november 2007

Peter Viaene. WL Introductiecursus Integraal Waterbeheer 29 & 30 november 2007 Hydrologisch InformatieCentrum Peter Viaene Hydrologisch Informatiecentrum Waterbouwkundig Laboratorium Technisch ondersteunende diensten Departement Mobiliteit en Openbare Werken Berchemlei 115 2140 Borgerhout

Nadere informatie

Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice

Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice A.D. Rijnsdorp, R. van Hal, M. Hufnagl, R.D.M. Nash, A. Schroeder, L.R. Teal, I. Tulp, R. Witbaard, D. Beare, H.W. van der Veer Wageningen

Nadere informatie

Urbanisatie en klimaatverandering: zowel meer droogte als meer overstromingen in Vlaanderen

Urbanisatie en klimaatverandering: zowel meer droogte als meer overstromingen in Vlaanderen Urbanisatie en klimaatverandering: zowel meer droogte als meer overstromingen in Vlaanderen prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Departement Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Kasteelpark Arenberg

Nadere informatie

De hydrologische en hydraulische impactresultaten. Tijdens het congres Water en Klimaatverandering

De hydrologische en hydraulische impactresultaten. Tijdens het congres Water en Klimaatverandering Tijdens het congres Water en Klimaatverandering op 14 en 15 oktober 2008 in Antwerpen werden concrete resultaten gepresenteerd over de invloed van klimaatverandering op hydrologische en hydraulische extremen

Nadere informatie

Klimaatportaal Vlaanderen Symposium Ecosysteemdiensten 4/2/2019 Johan Brouwers, Kris Cauwenberghs

Klimaatportaal Vlaanderen Symposium Ecosysteemdiensten 4/2/2019 Johan Brouwers, Kris Cauwenberghs Klimaatportaal Vlaanderen Symposium Ecosysteemdiensten 4/2/2019 Johan Brouwers, Kris Cauwenberghs Inhoud 1. Klimaatportaal Vlaanderen: https://klimaat.vmm.be 2. Enkele boodschappen uit het portaal effecten

Nadere informatie

Samenvatting International Workshop on fine-scale rainfall estimation

Samenvatting International Workshop on fine-scale rainfall estimation Samenvatting International Workshop on fine-scale rainfall estimation Leuven, 16-17 april 2012 P.Willems, KU Leuven WP1 WP2: Kleinschalige neerslagschatting en korte-termijn voorspelling: Schaalgrootte:

Nadere informatie

Impact van klimaatverandering op hydrologie en de gevolgen voor overstromingen en watertekorten

Impact van klimaatverandering op hydrologie en de gevolgen voor overstromingen en watertekorten Impact van klimaatverandering op hydrologie en de gevolgen voor overstromingen en watertekorten Katrijn Holvoet, Thomas Vansteenkiste, Wouter Vanneuville, Patrick Willems 09-03-2010 Gent Inhoud Situering

Nadere informatie

Een bodemkoolstofkaart. als ondersteuning voor het internationale klimaat- en duurzameontwikkelingsbeleid

Een bodemkoolstofkaart. als ondersteuning voor het internationale klimaat- en duurzameontwikkelingsbeleid Een bodemkoolstofkaart als ondersteuning voor het internationale klimaat- en duurzameontwikkelingsbeleid Context Martien Swerts Vlaams Planbureau voor Omgeving Organische koolstof in de bodem Proxy voor

Nadere informatie

Wees spaarzaam met kraantjeswater

Wees spaarzaam met kraantjeswater www.protos.ngo Voorstelling Protos Water: de lasten delen Water: de lusten delen: jouw watervoetafdruk? Wees spaarzaam met kraantjeswater Doe Duurzaam Academie beweging.net 28 mei 2018 Protos Protos? 1

Nadere informatie

Thema WATER. Themacoordinatoren: Okke Batelaan Patrick Willems

Thema WATER. Themacoordinatoren: Okke Batelaan Patrick Willems Thema WATER Themacoordinatoren: Okke Batelaan Patrick Willems Harte, Physics Today, 2002 Conflict or opportunity? Argument Synthesis is needed for BIG issues in earth system science: 1. How will climate

Nadere informatie

Studie uitgevoerd in opdracht van MIRA, Milieurapport Vlaanderen. Onderzoeksrapport

Studie uitgevoerd in opdracht van MIRA, Milieurapport Vlaanderen. Onderzoeksrapport Actualisatie en verfijning klimaatscenario s tot 2100 voor Vlaanderen Appendix 3: Ruimtelijke patronen voor België op basis van Europese en Belgische fijnmazige klimaatmodellen Studie uitgevoerd in opdracht

Nadere informatie

Designing climate proof urban districts

Designing climate proof urban districts Designing climate proof urban districts Presentation for Deltas in Times of Climate Change 2010 Jaap Kortman Laura van der Noort IVAM Maarten van Dongen Witteveen + Bos The Netherlands Presentation What

Nadere informatie

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en

Nadere informatie

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject

Nadere informatie

PLURISK project Voorspelling en beheer van pluviale overstromingen in de stedelijke omgeving' Wilrijk, RainGain NOG workshop 10 September 2015

PLURISK project Voorspelling en beheer van pluviale overstromingen in de stedelijke omgeving' Wilrijk, RainGain NOG workshop 10 September 2015 PLURISK project Voorspelling en beheer van pluviale overstromingen in de stedelijke omgeving' Wilrijk, RainGain NOG workshop 10 September 2015 Structuur PLURISK WP1 Voorspelling van extreme zomeronweders

Nadere informatie

PLURISK project Voorspelling en beheer van pluviale overstromingen in de stedelijke omgeving'

PLURISK project Voorspelling en beheer van pluviale overstromingen in de stedelijke omgeving' PLURISK project Voorspelling en beheer van pluviale overstromingen in de stedelijke omgeving' coördinator: Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Patrick.Willems@bwk.kuleuven.be

Nadere informatie

KNVWS Delft. Overzicht

KNVWS Delft. Overzicht Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar KNVWS Delft 17 oktober 2017 Peter Siegmund KNMI Overzicht Het klimaat van de afgelopen 100 jaar: temperatuur, neerslag, diversen Het broeikaseffect Klimaatmodellen

Nadere informatie

De kost van adaptatie aan de klimaatverandering in de Brugse poort. Johan Bogaert

De kost van adaptatie aan de klimaatverandering in de Brugse poort. Johan Bogaert De kost van adaptatie aan de klimaatverandering in de Brugse poort 1. Het Vlaams Klimaatplan. 2. De studie: Adaptatie aan klimaatverandering: globale kosten en praktische voorbeelden Literatuurstudie

Nadere informatie

1 ste Suriname Water Resources Information System (SWRIS)-Dialoog

1 ste Suriname Water Resources Information System (SWRIS)-Dialoog Development of a Suriname Water Resources Information System (SWRIS) (June 16, 2009 - September 15, 2010) 1 ste Suriname Water Resources Information System (SWRIS)-Dialoog Projectcoordinator: Riad Nurmohamed

Nadere informatie

Climate change and land use Landgebruik en klimaatverandering

Climate change and land use Landgebruik en klimaatverandering Climate change and land use Landgebruik en klimaatverandering Eddy Moors Earth System Science Climate Change Contents How accurate are climate predictions? Prioritization of adaptation measures Adaptation

Nadere informatie

Toepassing klimatologische data binnen de water sector National consultation on Climate Services September 8 th 2015

Toepassing klimatologische data binnen de water sector National consultation on Climate Services September 8 th 2015 Toepassing klimatologische data binnen de water sector National consultation on Climate Services September 8 th 2015 M.A.Amatali, M.Sc. (Hydrology) Hoofd Waterloopkundige Dienst Belang van deze presentatie

Nadere informatie

GEZONDHEIDSEFFECTEN STEDELIJK HITTE-EILAND Barbara Legiest

GEZONDHEIDSEFFECTEN STEDELIJK HITTE-EILAND Barbara Legiest GEZONDHEIDSEFFECTEN STEDELIJK HITTE-EILAND Barbara Legiest KLIMAATVERANDERING BROEIKASGASSEN Globale klimaatimpact Lokale klimaatimpact Intermediaire factoren Impact op samenleving 18.06.19 Agentschap

Nadere informatie

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig

Nadere informatie

Klimaatstress: Wat is de beste test? Vakantiecursus 12 Januari 2018

Klimaatstress: Wat is de beste test? Vakantiecursus 12 Januari 2018 Klimaatstress: Wat is de beste test? Vakantiecursus 12 Januari 2018 Marie-claire ten Veldhuis Delft University of Technology Watermanagement Department j.a.e.tenveldhuis@tudelft.nl Juni 2016 Juli 2014

Nadere informatie

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal Jan Peter Lesschen Kimo van Dijk en Oene Oenema Introductie Bodemvruchtbaarheid ongelijk verdeeld in de wereld Natuurlijke

Nadere informatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie Klimaatverandering Wat kunnen we in Nederland verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering) en het broeikaseffect? Waargenomen klimaatverandering KNMI 06 klimaatscenario

Nadere informatie

Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid. Thomas Vansteenkiste

Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid. Thomas Vansteenkiste Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid Thomas Vansteenkiste Methodologie NEERSLAG/ EVAPORATIE HYDROLOGISCH MODEL STROOM-

Nadere informatie

LIFE Focus: Milieu en Klimaat

LIFE Focus: Milieu en Klimaat LIFE Focus: Milieu en Klimaat John Heynen 10 juni 2016 L Instrument Financier pour l Environnement Focus sessie Milieu en Klimaat Hoofdlijnen goede LIFE aanvraag Beleidsprioriteiten Presentatie PNO Vragen

Nadere informatie

DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte

DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte Willem Defloor 26 september 2014, Waterforum Waterschaarste en droogte Overzicht 1. Globaal kader 2. EU Drop project 3. Droogte-indicatoren / waterinfo.be

Nadere informatie

De klimaatverandering: fabel of pure ernst?

De klimaatverandering: fabel of pure ernst? De klimaatverandering: fabel of pure ernst? Rozemien De Troch 1,2 1 Koninklijk Meteorologisch Instituut; 2 Departement Fysica en Astronomie, UGent Praatcafé Beweging.net, 20 maart 2015, Drongen R. De Troch

Nadere informatie

Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen?

Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? James.Leten@siwi.org Wereldwijds Opportuniteiten Regionaal - Stroomgebied Lokaal: checklist 2000 2015 millennium ontwikkelingsdoelstellingen 2000 2015

Nadere informatie

GRIP. Lecture 3: E-Contacts. Prof. dr. Dirk-Jan F. Kamann. NEVI-Chair Purchasing RUG. Groningen, Rijksuniversiteit. universiteitgroningen.

GRIP. Lecture 3: E-Contacts. Prof. dr. Dirk-Jan F. Kamann. NEVI-Chair Purchasing RUG. Groningen, Rijksuniversiteit. universiteitgroningen. Groningen Research Institute of Purchasing Lecture 3: E-Contacts Prof. dr. Dirk-Jan F. Kamann NEVI-Chair Purchasing RUG Groningen, RuG Goal Potential EP New roles, opportunities & threats E-Contacts Electronic

Nadere informatie

Impact van klimaatverandering op hydrologische en hydraulische extremen in de Schelde- en Seine-rivierbekkens en langs de Noordzeekust

Impact van klimaatverandering op hydrologische en hydraulische extremen in de Schelde- en Seine-rivierbekkens en langs de Noordzeekust 1 Impact van klimaatverandering op hydrologische en hydraulische extremen in de Schelde- en Seine-rivierbekkens en langs de Noordzeekust Patrick WILLEMS 1, Pierre BAGUIS 4 voor het CCI-HYDR team Agnès

Nadere informatie

What issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy?

What issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy? Figuur 1.1: Waar moet de Provincie Limburg klimaatadaptatiebeleid voor ontwikkelen? inhoudelijk Huidig beleid Gevolgen klimaatverandering Witte vlekken procesmatig Aansluiting ander beleid Rol provincie

Nadere informatie

ZONOVERGOTEN VLAANDEREN KLIMAAT EN PUBLIEKE RUIMTE

ZONOVERGOTEN VLAANDEREN KLIMAAT EN PUBLIEKE RUIMTE ZONOVERGOTEN VLAANDEREN KLIMAAT EN PUBLIEKE RUIMTE GRIET VERSTRAETEN BARBARA LEGIEST KLIMAATVERANDERING IN VLAANDEREN - Toename temperatuur - Drogere zomers - Hevige onweders - Nattere winters - Stijging

Nadere informatie

Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts

Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts KvR structuur Climate scenarios Mitigation Adaptation Integration Communication Doelstellingen Ontwikkeling van nieuwe adaptatiestrategieën in Nederland

Nadere informatie

Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH

Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH Gualbert Oude Essink Deltares/UU, The Netherlands More information: www.go-fresh.info Gezette stappen sinds 2004

Nadere informatie

VLIZ Jaarverslag Jan Mees algemeen directeur

VLIZ Jaarverslag Jan Mees algemeen directeur VLIZ Jaarverslag 2012 Jan Mees algemeen directeur VLIZ Jan Mees algemeen directeur Navigating the Future IV 1. NAVIGATING THE FUTURE A

Nadere informatie

Overstromingsbeleid en de stroomgebiedsbenadering: Knelt het schoentje?

Overstromingsbeleid en de stroomgebiedsbenadering: Knelt het schoentje? Overstromingsbeleid en de stroomgebiedsbenadering: Knelt het schoentje? Prof. dr. ir. Jean Berlamont Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven, Hydraulica Wateroverlast, oorzaken 100 neerslagintensiteit

Nadere informatie

Future of the Financial Industry

Future of the Financial Industry Future of the Financial Industry Herman Dijkhuizen 22 June 2012 0 FS environment Regulatory & political pressure and economic and euro crisis 1 Developments in the sector Deleveraging, regulation and too

Nadere informatie

SECRETARIAAT-GENERAAL SECRÉTARIAT GÉNÉRAL. Titre. Klimaatadaptatie in de Benelux: Aanzetten tot convergenties

SECRETARIAAT-GENERAAL SECRÉTARIAT GÉNÉRAL. Titre. Klimaatadaptatie in de Benelux: Aanzetten tot convergenties SECRETARIAAT-GENERAAL SECRÉTARIAT GÉNÉRAL Titre Klimaatadaptatie in de Benelux: Aanzetten tot convergenties Klimaatmatrix Benelux Bronnen: Beschikbare overheidsrapporten Beleidsadviserende onderzoeken

Nadere informatie

Resultaten CLIMAR onderzoek Veilig wonen aan de Kust tot 2100

Resultaten CLIMAR onderzoek Veilig wonen aan de Kust tot 2100 Resultaten CLIMAR onderzoek Veilig wonen aan de Kust tot 2100 Symposium Knokke-Heist 9 januari 2010 Toon Verwaest, Johan Reyns Waterbouwkundig Laboratorium Veilig wonen aan de Kust tot 2050 tot 2050 ~

Nadere informatie

SCIENCE FOR A SUSTAINABLE DEVELOPMENT (SSD)

SCIENCE FOR A SUSTAINABLE DEVELOPMENT (SSD) SCIENCE FOR A SUSTAINABLE DEVELOPMENT (SSD) Climate FINAL REPORT PHASE I CLIMATE CHANGE IMPACT ON HYDROLOGICAL EXTREMES ALONG RIVERS AND URBAN DRAINAGE SYSTEMS IN BELGIUM «CCI-HYDR» SD/CP/03A Promotors

Nadere informatie

Droogterapport 12 juli 2017

Droogterapport 12 juli 2017 Droogterapport 12 juli 217 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Droogterapport - 12 juli 217 Samenstellers Afdeling Operationeel Waterbeheer, VMM Dienst Hoogwaterbeheer, Dienst Grondwater en

Nadere informatie

WATERPROEF. De casus Antwerpen. Naar een klimaatbestendig Antwerpen

WATERPROEF. De casus Antwerpen. Naar een klimaatbestendig Antwerpen WATERPROEF Naar een klimaatbestendig Antwerpen De casus Antwerpen Griet Lambrechts Projectleider klimaatadaptatie Afdeling Energie en Milieu Stad Antwerpen klimaatadaptatie 2014: Burgemeestercovenant Mayors

Nadere informatie

Droogte in overvloed

Droogte in overvloed Droogte in overvloed Erik Querner m.m.v. Henny van Lanen (WU) Inhoud Inleiding Intermezzo s: waterbeheer en droogte Historische droogte Monitoring Droogte voorspellen Evrotas, Griekenland Mendoza, Argentinië

Nadere informatie

Organische stof: stof tot nadenken

Organische stof: stof tot nadenken Wereld Bodemdag Organische stof: stof tot nadenken Steven Sleutel Universiteit Gent Vakgroep Bodembeheer Bodem organische stof (BOS) O,H C S P N Landbouwgrond organische koolstof (OC) voorraad 0-30cm Bron:

Nadere informatie

Vietnam: van grotexploratie tot duurzame watervoorziening. David LAGROU, SPEKUL

Vietnam: van grotexploratie tot duurzame watervoorziening. David LAGROU, SPEKUL Vietnam: van grotexploratie tot duurzame watervoorziening David LAGROU, SPEKUL De vraag van KIT Karlsruhe Institute of Technology (KIT): wilt via waterkracht energie opwekken in grotten om water op te

Nadere informatie

Modellering en beleidsaanbevelingen ten aanzien van neerslag in Antwerpen

Modellering en beleidsaanbevelingen ten aanzien van neerslag in Antwerpen AFDELING HYDRAULICA Kasteelpark Arenberg 40 3001 Heverlee (Leuven) tel. 016 32 16 58 fax 016 32 19 89 Patrick.Willems@bwk.kuleuven.be bwk.kuleuven.be/hydr Modellering en beleidsaanbevelingen ten aanzien

Nadere informatie

Infrabeheren in een onzekere toekomst PBL 20 april 2015

Infrabeheren in een onzekere toekomst PBL 20 april 2015 Infrabeheren in een onzekere toekomst PBL 20 april 2015 Maarten van der Vlist topspecialist adaptief watermanagement Jenne van der Velde, topadviseur assetmanagement Introductie In deze titel komen twee

Nadere informatie

Gedempte Zuiderdokken als inspiratiecase voor klimaatadaptatie

Gedempte Zuiderdokken als inspiratiecase voor klimaatadaptatie Gedempte Zuiderdokken als inspiratiecase voor klimaatadaptatie Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling - 21/03/2019 Ir. Ronny Van Looveren stad Antwerpen de Antwerpse adaptatiestrategie Covenant of

Nadere informatie

PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER

PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER Spatial explicit comparison of scenarios 16/05/2018 VITO Not for distribution 1 POLICY ECOSYSTEM SERVICES IN FLEMISH POLICY Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

Nadere informatie