Zaal KLEINE POST 5.2. Een adaptatieplan voor de historische Brugse binnenstad

Transcriptie

1 Zaal KLEINE POST 5.2. Een adaptatieplan voor de historische Brugse binnenstad

2 Klimaatadaptatie en water Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS

3 MIRA Klimaatrapport 2015 Over waargenomen en nog verwachte klimaatveranderingen, Vlaamse Milieumaatschappij i.s.m. KU Leuven, VITO en KMI klimaat.vmm.be

4

5 Eerste stap: In kaart brengen v concrete lokale gevolgen klimaatverandering (risico- en kwetsbaarheidsanalyse)

6 Het klimaat verandert

7 Klimaatverandering Verandering temperatuur -> onzekerheid o.b.v. >200 klimaatmodelruns: klimaatmitigatieeffect adaptatienood Meert, P., Wolfs, V., Willems, P. (2018), Risico- en kwetsbaarheidsanalyse voor het Meetjesland onder klimaatverandering, KU Leuven Sumaqua voor Veneco & Provincie Oost-Vlaanderen

8 Voornaamste gevolgen en risico s voor steden en gemeenten

9 Pluviale overstromingen Huidig klimaat: Toekomstig klimaat, hoog klimaatscenario, 2050:

10 Droogte Wolfs, V., Willems, P. (2019), Analyse historische droogte en ontwerprichtlijnen bronmaatregelen onder klimaatverandering, KU Leuven Sumaqua voor VMM, jan 2019 Willems, P., Wolfs, V. (2019), Analyse drinkwaterverbruik, KU Leuven Sumaqua voor VMM, jan. 2019

11 Hittestress Wolfs, V., Meert, P., Willems, P. (2019), Risico- en kwetsbaarheidsanalyse voor de historische binnenstad van Brugge onder klimaatverandering, KU Leuven Sulmaqua voor Stad Brugge, WRC & Provincie West-Vlaanderen

12 Risico- en kwetsbaarheidsanalyse rapport Klimaattoestanden Verandering neerslag, temperatuur, windsnelheid, zeespiegel, zonnestraling, verdamping, relatieve luchtvochtigheid, Klimaateffecten Wateroverlast riolering & rivieren, droogte, hitte, verzilting, zeespiegelstijging Klimaatimpacts Gezondheid & welzijn, schade aan gebouwen, infrastructuur, werk & economie, energie & drinkwater, natuur & milieu, recreatie & toerisme Wolfs, V., Meert, P., Willems, P. (2019), Risico- en kwetsbaarheidsanalyse voor de historische binnenstad van Brugge onder klimaatverandering, KU Leuven Sulmaqua voor Stad Brugge, WRC & Provincie West-Vlaanderen

13 klimaat.vmm.be Klimaateffecten & -impacten

14 Hoe omgaan met de onzekerheden bij klimaatadaptatieplanning?

15 Hoe omgaan met onzekerheden? De grote onzekerheden mogen geen argument zijn om klimaatimpactstudies of klimaatadaptatie uit te stellen! voor hoog klimaatscenario Risico = Kans * Gevolg hoog? zeer hoog Voorzichtigheidsprincipe: Houd rekening met pessimistisch klimaatscenario Neem klimaatverzekering

16 Hoe omgaan met onzekerheden? Huidige & toekomstige ontwerpen: Nood aan flexibele en duurzame oplossingen die efficiënt zijn voor elk toekomstscenario: no regret NIET: grote kostelijke infrastructuurwerken (vb. overdimensionering leidingen, extra pompcapaciteit, extra grote bufferbekkens) WEL: meer bronmaatregelen geïntegreerd met ruimtelijke planning/stadsontwerp/groenbeheer (= ook hittestressbeheer) : leiden soms tot ruimtelijke claim, of kunnen geïntegreerd in stadsontwikkelingsprojecten en projecten van openbaar domein (integratie met ruimtelijke planning) houd rekening met mogelijke noodzaak tot toekomstige aanpassingen i.f.v. werkelijke evoluties (flexibiliteit) nu: afronding / ev. extra mits kleine meerkost hypothekeer niet de ev. toekomstig noodzakelijke kosten-efficiënte aanpassingen (vb. bijkomende pompcapaciteit, uitbreiding bufferbekkens)

17 Principes van duurzame klimaatadaptatieplanning

18 Hoofddoel van klimaatadaptatieplanning Veerkracht vergroten! om frequentere extreme weerschokken door klimaatverandering te kunnen opvangen

19 Belangrijk principe: Met en niet tegen de natuur werken Maximaal gebruik maken van het natuurlijk kapitaal Bron figuur: Hans Bruyninckx (EEA)

20 Voornaamste actiedomeinen klimaatadaptatie Klimaatgezonde scholen Inrichting publieke ruimte Perceelingrepen Bouwen, wonen Aangepast ruimtelijk beleid Klimaatgezonde bedrijven Klimaatrobuuste natuur Klimaatbestendige landbouw

21 Klimaat- & water-robuuste (her)inrichting bebouwde omgeving

22 Tools: Sirio & Scan

23 Scan -> Integraal waterplan Afkoppeling van 34% van de verharding maakt Brugge climate-proof 2050 Ook reien zelfvoorzienend!

24 Sirio -> Klimaat- en waterrobuust ontwerp individuele projecten Voorbeeld: Beurs en congresgebouw Brugge Tool voor klimaatrobuust ontwerp op projectniveau Ter beschikking van steden en gemeentes en studiebureaus Opleiding voor stadsdiensten Project is Hemelwaterneutraal! Hemelwaterput 200 m³ 2 infiltratieleidingen (dia 700 mm, lengte 65 m) Groendaken Omliggende groene zones Hemelwaterrapport: 99.9% v regenwatervraag gedekt 98% v regenwater gebouw herbruikt of infiltreert Wolfs, V., Meert, P., Willems, P. (2019), Klimaatadaptatieplan historische binnenstad Brugge, KU Leuven Sumaqua voor Stad Brugge, WRC & Provincie West-Vlaanderen

25 Sirio -> Klimaat- en waterrobuust ontwerp individuele projecten Voorbeeld: Beurs en congresgebouw Brugge Tool voor klimaatrobuust ontwerp op projectniveau Ter beschikking van steden en gemeentes en studiebureaus Opleiding voor stadsdiensten Hemelwaterput 200 m³ 2 infiltratieleidingen (dia 700 mm, lengte 65 m) Groendaken Omliggende groene zones Project is Hemelwaterneutraal! Hemelwaterrapport: 99.9% v regenwatervraag gedekt 98% v regenwater gebouw herbruikt of infiltreert Wolfs, V., Meert, P., Willems, P. (2019), Klimaatadaptatieplan historische binnenstad Brugge, KU Leuven Sumaqua voor Stad Brugge, WRC & Provincie West-Vlaanderen

26 Sirio -> Klimaat- en waterrobuust ontwerp individuele projecten Voorbeeld: Beurs en congresgebouw Brugge Tool voor klimaatrobuust ontwerp op projectniveau Ter beschikking van steden en gemeentes en studiebureaus Opleiding voor stadsdiensten Hemelwaterput 200 m³ 2 infiltratieleidingen (dia 700 mm, lengte 65 m) Groendaken Omliggende groene zones Project is Hemelwaterneutraal! Hemelwaterrapport: 99.9% v regenwatervraag gedekt 98% v regenwater gebouw herbruikt of infiltreert Wolfs, V., Meert, P., Willems, P. (2019), Klimaatadaptatieplan historische binnenstad Brugge, KU Leuven Sumaqua voor Stad Brugge, WRC & Provincie West-Vlaanderen

27 Klimaat- & water-robuuste (her)inrichting bebouwde omgeving door meer groen en blauw tussen het grijs RIONED

28 Klimaat- & water-robuuste (her)inrichting bebouwde omgeving door meer groen en blauw tussen het grijs : Botermarkt Mechelen

29 Klimaat- & water-robuuste (her)inrichting bebouwde omgeving door meer groen en blauw tussen het grijs Benthemplein Rotterdam Via co-design / bottom-up aanpak: laat lokale bevolking mee nadenken

30 Klimaat- & water-robuuste (her)inrichting bebouwde omgeving door meer groen en blauw tussen het grijs ook in eigen tuin groendaken: : doorlatende verharding en (voor)tuin infiltratie: : regenwaterberging & hergebruik, ev. collectieve

31 Klimaat- & water-robuuste (her)inrichting bebouwde omgeving door groen en blauw tussen het grijs ook bedrijventerreinen en scholen

32 Klimaat- & water-robuuste (her)inrichting bebouwde omgeving door klimaatrobuuste straten

33 Ruimtelijk beleid: Groenblauwe netwerken op macroniveau Integreer water beter in ruimtelijke planning : zorg voor groenblauwe dooradering in ruimtelijk beleid

34 Groenblauwe oplossingen : ideale klimaatadaptatiestrategie Duurzaam: effectief onder alle klimaatscenario s (bronmaatregel, geen end-of-pipe oplossing) Flexibel/adaptief: stapsgewijze implementatie, i.f.v. precieze klimaatevoluties No regret (geen harde infrastructuur) Meervoudige voordelen Laat gemakkelijk bottom-up aanpak & lokale burgerparticipatie toe

35 Groenblauwe oplossingen : co-benefits, win-win-win- Minder rioleringsoverstromingen en wateroverlast Grondwateraanvulling (verlaagde kwetsbaarheid tegen droogte) In combinatie met groenaanleg: afkoeling, schaduw, minder hittestress Verhoogde biodiversiteit Verbeterde luchtkwaliteit Verhoogde levenskwaliteit Verhoogde sociale cohesie Enz

36 Klimaatrobuust hittestressbeheer & biodiversiteitsversterking Naast de eerdere blauwgroene oplossingen: Uitbouwen van passieve koeling (gemeentegebouwen als voorbeeld) Gebruik van klimaatbestendige constructies en materialen Zorg voor gemeenschappelijke zwembaden en recreatiedomeinen Actualiseren natuurontwikkelingsplan, met bescherming bedreigde natuur, nieuw bosgebieden en hoogstammig groen, realisatie van koppelingsgebieden Doelgerichte exotenbestrijding Onderzoek mogelijkheden voor agroforestry, land-sharing, stadslandbouw,

37 Klimaatrobuust droogtebeheer Watervraag & behoefte Wateraanbod (oppervlaktewater, grondwater, opties voor hergebruik) Neerslagafstroming, infiltratie, afspoeling Landbouw Industrie Rioleringen en overstorten Huishoudens Grondwater Waterlopen Waterproductie en -voorziening Hydraulische sturing Kanalen

38 Klimaatrobuust droogtebeheer Watervraag reduceren: Huishoudens: bv. regenwaterputten, collectieve in steden, sensibilisering, ook voeding Industrie: bv. waterzuinige technologieën Landbouw: bv. doordachte bodembewerking, efficiëntere irrigatie, droogteresistente gewassen Wateraanbod optimaliseren: Water bufferen, sparen Intelligente sturing watersysteem, doordacht peilbeheer Hergebruik, grijswater, zuivering Minder verharding, landbeheer, valleibeheer, beter aanvulling grondwaterreserves

39 Inzetten op combinatie van slimme oplossingen Illustratie: Linda van Os 43

40 5 pijlers v klimaatadaptatieplan

41 Stappen klimaatadaptatieplanning (regionaal)

42 Stappen klimaatadaptatieplanning (lokaal)

43 Afstemming over bevoegdheden heen! Openbaar domein Ruimtelijke ordening Klimaat Leefmilieu Smart city Facilitair beheer Toerisme Personeel Financiën

44 Klimaatadaptatieplanning Multi-wins (co-benefits) identificeren, duidelijk maken en benutten! Voorzie klimaatadaptatiebudget in meerjarenplan Koppel budgetten

45 Hemelwaterplan: integreer in klimaatadaptatieplan

46 Koppel aan aanleg & onderhoud gemeentelijke rioleringen Naast chronisch gebrek onderhoud, té trage uitbreiding gemeentelijke rioleringen Oplossing: Maak riolering aantrekkelijk! Integreer in klimaat- en water-robuuste (her-)inrichting bebouwde omgeving Naar beleving én met propere waterlopen:

47 Kansen! Uitdagingen voor het huidig & toekomstig beheer: Klimaatverandering & urbanisatie

48 Meer info klimaatverandering & water in Vlaanderen:

49 Download deze presentatie op