GLANS EN GELUK VERHALEN UIT DE ISLAMITISCHE KUNST. LEES- EN VERTELTEKST s GROEP 6 T/M 8

Transcriptie

1 GLANS EN GELUK VERHALEN UIT DE ISLAMITISCHE KUNST LEES- EN VERTELTEKST s GROEP 6 T/M 8

2 VOOR DE LEERKRACHT Schotel Iran, 10 e eeuw MUSEUMLESBESCHRIJVING Het versieren van onze omgeving met prachtige motieven lijkt wel in de menselijke natuur te zitten. Tijdens de museumles Glans en Geluk Verhalen uit de Islamitische kunst in het Gemeentemuseum Den Haag ontdekken de leerlingen uit uw klas de rijkdom van de kunst uit de Islamitische wereld in de periode Van vloeiende kalligrafie tot weelderige bloemenpracht, van geometrische sterpatronen tot oneindige arabesken en levensechte vogels en vissen. De Islamitische beeldcultuur is bijzonder én divers. Maar hoe zitten die patronen precies in elkaar, en hoe zou dat gemaakt zijn? Om te begrijpen hoe de beelden in elkaar steken, gaan de kinderen onderzoekend aan de slag. Hierbij gebruiken zij allerhande materialen om zelf de mooiste patronen te maken. In het museumatelier ontwerpen de kinderen een eigen sjabloon waardoor er, na het afdrukken, een prachtig patroon ontstaat.

3 LESDOELEN s De leerlingen maken KERNDOELEN 1 NEDERLANDS 54 KUNSTZINNIGE ORÏENTATIE De leerlingen leren PRAKTISCHE TIPS s Deze tekst is bedoeld kennis met verhalen rond MONDELING beelden, taal, muziek, om naar eigen inzicht ter historische objecten. TAALONDERWIJS spel en beweging te voorbereiding van de s De leerlingen onder- De leerlingen leren gebruiken, om er gevoe- museumles te gebruiken zoeken de eigenschap- informatie te verwerven lens en ervaringen mee om te lezen, na te vertel- pen van herhalende en uit gesproken taal. Ze uit te drukken en om er len, te bespreken of als gespiegelde vormen en patronen. s De leerlingen benoe- leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructu- mee te communiceren. 55 KUNSTZINNIGE ORÏENTATIE basis voor een eigen les. Voor groep 6 zult u deze lees- en verteltekst op men de stijlkenmerken van historische objecten. reerd weer te geven. 12 NEDERLANDS De leerlingen leren op eigen werk en dat van een andere manier kunnen gebruiken dan s De leerlingen ontwerpen een sjabloon en drukken hiermee een TAALBESCHOUWING, WAARONDER STRATEGIEËN anderen te reflecteren. 56 KUNSTZINNIGE ORÏENTATIE voor groep 8. s Mocht het voorkomen dat u met de kinderen herhalend patroon af. De leerlingen verwerven De leerlingen verwerven ruim voor aanvang van een adequate woorden- enige kennis over en de museumles arriveert, schat en strategieën krijgen waardering voor dan kunt u de bewaking voor het begrijpen van aspecten van cultureel in de hal vragen om voor hen onbekende erfgoed. tekenspullen. Zo kan de woorden. Onder wachttijd plezierig woorden schat vallen worden besteed. ook begrippen die het s Het is toegestaan om leerlingen mogelijk tijdens de museumles maken over taal te foto s van uw leerlingen denken en te spreken. 32 REKENEN/ WISKUNDE METEN te maken zonder flits/ statief. s Het is prettig als u de EN MEETKUNDE kinderen alvast zou De leerlingen leren een- willen uitleggen dat voudige meetkundige kunstvoorwerpen in een problemen op te lossen. 52 ORÏENTATIE OP JEZELF EN DE WERELD TIJD museum niet aangeraakt mogen worden. De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van tijdvakken, o.a.: wereld oorlogen en Deze lees- en vertel tekst Holocaust. is ook te down loaden vanaf onze site: www. gemeentemuseum.nl. Ook handig in het geval u in de klas beschikt Voorzijde (boven): Schotel Iran, 10 e eeuw (onder): Moskeelamp, Syrië of Egypte over een digitaal schoolbord/smartboard.

4 VOOR DE LEERLING KUNSTWERKEN VAN VER EN VAN VROEGER Patronen zijn vormen die telkens herhaald worden. Je komt patronen overal tegen, bijvoorbeeld op behang in huis of op kledingstoffen in de mode. Kijk maar eens naar de kleding van je klasgenoten. Grote kans dat iemand in de klas vandaag een stof met een patroon draagt. Ook in kunstwerken worden patronen gebruikt. Sommige patronen zijn bijzonder omdat ze al ver terug in de tijd zijn gemaakt. OM TE BESPREKEN Wat zou je missen als we niets mochten versieren? Vele honderden jaren geleden was er een islamitisch rijk. Op het hoogtepunt was het zo groot, dat het zich uitstrekte van Spanje en Marokko helemaal tot aan China en Indonesië. In dit rijk woonden wetenschappers die handige technische uitvindingen deden. Veel mensen hielden er ook erg van mooie dingen en van kunstwerken. Alles in hun huizen en om hen heen wilden zij graag mooier maken. Ze versierden tegels, schotels, lampen, tapijten en stoffen; overal werd met veel aandacht aan gewerkt. Zelfs hele gebouwen werden verfraaid met prachtige patronen in schitterende kleuren. We noemen de kunstwerken uit dit rijk islamitische kunst. De mensen in het rijk waren trots op de kunstwerken die zij maakten en ze lieten dat natuurlijk graag aan anderen zien. Zo gebeurde het dat handelaren en ambachtslieden op hun reizen voorwerpen meenamen naar andere steden. In elke stad waar de mensen de kunstwerken zagen vonden ze het prachtig. Iedereen wilde zoiets moois wel in huis hebben. Plaatselijke ambachtslieden kregen de opdracht om ook in hun stad zulke kunstwerken te maken. Al snel vond je schitterende islamitische kunst op allerlei plekken terug; van Europa, helemaal tot in Zuidoost-Azië.

5 HOE ZIET DAT ER UIT? Patronen Het herhalen van vormen is bedoeld als versiering, om iets mooier te maken. Het is namelijk best leuk om naar herhalende vormen te kijken. Bijzonder aan patronen is dat je niet kunt zien waar de tekening begint en waar die ophoudt. De vormen lijken eindeloos door te lopen. De patronen uit de islamitische wereld vinden we nu nog even mooi als de mensen toen. Passer en liniaal werden gebruikt voor de vormen. Door de vormen telkens gespiegeld of gedraaid te herhalen ontstonden de wereldberoemde patronen. Bepaalde vormen kom je op de kunstwerken steeds tegen, zoals ruiten, veelhoeken en zelfs sterren. Tegelveld, Spanje, 1ste helft 16 e eeuw Vormen uit de natuur Ook vormen uit de natuur waren populair. De bloemen en vruchten die je in de versieringen ziet, groeiden in tuinen of in de wilde natuur. Ambachtslieden tekenden motieven uit de natuur na. Dan werden ze gekleurd in intense tinten. Vaak gebruikten de ambachtslieden blauw, groen en turquoise. Kalligrafie Kalligrafie is een ander woord voor sierschrift. Je probeert dan zo mooi mogelijk sierlijke letters te schrijven. In de islamitische kunst was kalligrafie heel belangrijk. Men kon met het sierschrift Arabische teksten uit de Koran op een bijzondere manier laten zien. Schotel, Turkije, Tegel, Iran,

6 OM TE ONDERZOEKEN Welke motief uit de natuur herken je in dit patroon? Welk getal past er bij dit kunstwerk? Kun je uitleggen waarom? Tegel. Iran, midden 15 e eeuw NAAR HET MUSEUM Binnenkort ga je met de klas naar het Gemeentemuseum Den Haag voor de museumles Glans en Geluk Verhalen uit de Islamitische kunst. In het museum ga je kunstwerken van ver en van vroeger ontdekken. Tijdens de museumles gaan wij kijken naar patronen en kun je ontdekken dat het leuk is om de wereld om ons heen te versieren. Ga naar Bekijk met de leerlingen de korte video. Zo weet iedereen wat er in het museum gaat gebeuren. Bij de tentoonstelling Glans en Geluk. Kunst uit de Wereld van de Islam hoort een kleurplatenboek dat i.s.m. Uitgeverij Leopold is geproduceerd. Alle leerlingen ontvangen na afloop van de gelijknamige museumles een exemplaar cadeau (zolang de voorraad strekt). LEESTIPS En toen, Sheherazade, en toen? - Uit de verhalen van Duizend-en-een-nacht, Imme Dros & Annemarie van Haeringen, Uitgeverij Leopold, ISBN Arabische sprookjes, Rodaan Al Galidi, Uitgeverij Gottmer, ISBN Als bron is gebruikt de publicatie Glans & Geluk Kunst uit de Wereld van de Islam, met artikelen van onder meer L. Mols, Ch. Huygens, S. Lambooij, Gemeentemuseum Den Haag, 2018

7 VOOR DE LEERKRACHT LESSUGGESTIES VOOR NA DE MUSEUMLES s PRACHTIGE PATRONEN Tijdens de museumles hebben de kinderen een sjabloon ontworpen waarmee zij patronen hebben afgedrukt. Laat de leerlingen op één van de vellen het patroon inkleuren met contrastrijke kleuren. Laat hen vervolgens de drie overgebleven vellen inkleuren op zo n manier dat het patroon niet alleen in vorm maar ook in kleur doorloopt tussen de vellen. Hang de fleruige patronen in de klas op. s KLEURPLATENBOEK Laat de kinderen werken in het educatief kleurplatenboek dat zij na afloop van de museumles ontvingen. s SPEUREN NAAR MOTIEVEN Laat kinderen, in groepjes van drie, in en rond het klaslokaal zoeken naar patronen. Dat kan een tegelmotief op het schoolplein zijn of een getallenlijn waarbij telkens de 5- en 10-tallen rood gekleurd zijn. Na een korte zoektocht komen de kinderen terug in de klas en vertellen zij elkaar op welke onverwachte plekken ze allemaal motieven en patronen hebben gevonden. s SCHITTEND AARDEWERK Tijdens de museumles hebben de kinderen gezien dat decoratieve vormen overal gebruikt worden. Niet alleen op wandbekleding maar ook op aardewerk. Laat de kinderen een van de omtrekvormen bladvullend met potlood natekenen op een vel wit tekenpapier. DIGITALE NIEUWSBRIEF EDUCATIE Wilt u op de hoogte blijven van al onze educatie activiteiten? Wilt u lessuggesties voor in de klas ontvangen? Abonneer u dan op onze nieuwsbrief Educatie via www. gemeentemuseum.nl/bezoek/scholen/basisonderwijs Gemeentemuseum Den Haag, afdeling Educatie Vormgeving: afdeling Foto & Vorm Augustus 2018 Deze lees- en verteltekst is ook te downloaden vanaf onze site: