Boekverslag Nederlands Soldaat van oranje door Erik Hazelhoff Roelfzema

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands Soldaat van oranje door Erik Hazelhoff Roelfzema Boekverslag door een scholier 2191 woorden 3 maart ,4 109 keer beoordeeld Auteur Genre Erik Hazelhoff Roelfzema Biografie, Oorlogsroman Eerste uitgave 1970 Vak Nederlands Complete titelbeschrijving Titel van het gelezen boek: Soldaat van Oranje Soldaat van Oranje is geschreven door Erik Hazalhoff Roelfzema. Na de oorlog wou Erik een filmcarrière in Hollywood beginnen, maar dit werd geen succes. Uiteindelijk kwam hij terecht bij radio Free Europe, waar hij directeur werd. Radio Free Europe voorzag de Oostbloklanden van nieuws, omdat de radioprogramma s van deze landen zelf werden gecensureerd door het communistische regime. De communisten hebben hem een keer proberen om te brengen door middel van vergif in zijn kopje koffie, maar dit overleefde hij. Na deze periode probeerde hij stichter te worden van het grootste Amerikaanse tv-station Intertel, maar dit liep op niets uit. Na een mislukte poging oliebaron te worden belandde hij in de goot, en verhuisde hij met zijn vrouw naar Hawaï. In Hawaï schreef hij dit boek over zijn belevenissen als Engelandvaarder in de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal is dan ook grotendeels autobiografisch. Met de opbrengst van dit boek kwam Erik uit zijn geldzorgen. De titel Soldaat van Oranje is gekozen vanwege de rol van de auteur in de Tweede Wereldoorlog. Erik ontsnapte in 1941 met een Zwitsers schip naar Engeland, om daar het verzet tegen de Duitse bezetting te helpen. Hij voerde nachtelijke missies uit, en had radiocontact met het verzet in Nederland. Ook had hij goede contacten met het koninklijk huis, vooral met Wilhelmina en Bernhard. Hier komt waarschijnlijk het Oranje in de titel vandaan. Na zijn tijd bij Contact Holland ging Erik bij de RAF, en hielp hij mee met nachtelijke bombardementen op Duitsland, en voornamelijk Berlijn. Hier komt dan waarschijnlijk het Soldaat uit de titel vandaan. Het kan dus zijn dat de titel verwijst naar de 2 functies die Erik in het verzet tegen de Duitse bezetting had. Het kan ook een algemene samenvatting zijn van de rol die Erik in de Tweede Wereldoorlog had: hij vocht tegen de Duitsers (soldaat), uit naam van Nederland (en dan vooral het koningshuis Oranje). Motivatie boekkeuze Pagina 1 van 5

2 Gezien mijn interesse in de Tweede Wereldoorlog heb ik al veel boeken over deze periode gelezen. Ik had al eens eerder van dit boek gehoord en was al van plan het een keer te gaan lezen. Toen ik de kans kreeg om van dit boek de originele eerste druk voor nog geen 2 euro te kopen, heb ik dit ook gedaan, en ben ik meteen gaan lezen. In eerste instantie wist ik niet wat ik van het boek kon verwachten, of waarover het verhaal over ging. Korte samenvatting van de inhoud Erik Hazelhoff Roelfzema is een student aan de Leidse universiteit als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Hij heeft zijn ontgroening net achter de rug, en hij laat de oorlog rustig langs zich heengaan. Hij denkt dat Nederland wel weerstand zal bieden aan Duitsland, maar als Nederland na 5 dagen capituleert, besluit Erik dat hij iets moet gaan doen. Veel van zijn vrienden besluiten vlak voor de capitulatie in het leger te gaan, maar dit blijkt niets voor hem. Na de capitulatie besluit Erik naar Engeland te gaan, om vanuit daaruit het Nederlandse verzet te helpen. Na verschillende pogingen om met zelfgeknutselde schuitjes de Noordzee over te steken, krijgt Erik eindelijk de kans om naar Engeland te ontsnappen. Een Zwitsers schip vertrekt vanuit Nederland naar Amerika en de kapitein zoekt nog een bemanning. Aangezien niemand weet wat het schip eigenlijk vervoert, of wat het precies gaat doen, zijn er niet veel aanmeldingen en kan Erik zo beginnen. Halverwege de tocht wordt een gedeelte van de bemanning door een Engels schip van boord gehaald en varen ze richting Engeland. In Engeland aangekomen gaat Erik op audiëntie bij Wilhelmina. Ook verneemt hij dat er sinds de capitulatie geen echt contact meer is geweest met het Nederlandse verzet. Hij besluit samen met een vriend een organisatie op te richten, die zich bezig houdt met het contact met het Nederlandse verzet. Er vinden een aantal oversteken plaats van Engeland naar Nederland, en weer terug. Hierbij droppen ze geheime agenten en radiozenders om zo er achter te komen hoe het er in Nederland aan toe is. Door het slechte weer mislukken er een groot aantal operaties en een aantal agenten wordt opgepakt. Ondanks dit is Contact Holland een groot succes. Erik wordt voor zijn daden door Wilhelmina onderscheiden in de Willemsorde. Als er na een tijdje geen werk meer is voor Contact Holland houdt deze organisatie op met bestaan, en besluit Erik bij de RAF te gaan. Ondanks zijn slechte ogen weet hij toch nog piloot te worden. Bij de RAF komt hij een aantal oude bekenden uit Leiden tegen. Zijn taak in de RAF is zogenaamde kerstbomen (rode, lichtgevende bollen) te droppen, zodat de bommenwerpers weten waar de hun dodelijke lading moeten laten vallen. Dit doet hij samen met zijn navigator, een oude bekende van hem. In totaal voert hij 72 missies uit, waarvan 25 boven Berlijn. Als er bij de RAF geen werk meer voor hem is, wordt Erik adjudant van de koningin. Hij keert samen met Wilhelmina en Juliana terug naar het bevrijde zuiden van Nederland en wonen ze met 5 personen samen in een kleine villa in Breda. Hij helpt de koningin bij allerhande zaken, en bouwt een goede relatie op met Juliana. Na zijn terugkeer na Nederland beseft hij pas wat de oorlog de Nederlandse bevolking heeft aangedaan en hij heeft een tijdje nodig om dit te verwerken. Personages Pagina 2 van 5

3 Erik Hazalhoff Roelfzema Geboren in 1917 in Nederlands-Indië. Hij woont in Den Haag en studeert in Leiden. Erik zit bij studentenvereniging Minerva en het boek begint met een beschrijving van zijn ontgroening. Na een aantal mislukte pogingen naar Engeland te ontsnappen lukt het hem met behulp van een Zwitsers schip naar Engeland te varen. Daar organiseert hij Contact Holland en voert hij een aantal missies uit. Hierna gaat hij als piloot bij de RAF werken. Als het zuiden van Nederland bevrijd is, gaat hij als adjudant van de koningin terug naar Nederland en woont hij een tijdje met de koningin en de prinses samen in een villa in Breda. Aan het begin van het boek vertrouwt Erik veel mensen, maar na een verloop van tijd wordt dit steeds minder, en wordt hij zelfs wantrouwend. Ook heeft Erik erg veel lef en is hij soms een beetje wazig, waardoor je soms niet door hebt was hij eigenlijk aan het doen is. Over het uiterlijk van Erik wordt in het boek niets vermeld. Ernst de Jonge Ernst is de Praeses van de studentenvereniging Minerva. Hij gaat als verstekeling mee met dezelfde boot als waarmee Erik naar Engeland ontsnapt. Tegen studenten die ontgroent worden kan hij heel autoritair zijn, maar ook charmant en bezorgd. Over Ernst wordt gezegd dat hij heel opvallende donkere ogen heeft. Peter Tazelaar Peter is een goede vriend van Erik. Hij had een groot vaderlands plichtsgevoel en was avontuurlijk aangelegd. Als Erik bij de RAF als piloot werkt, is Peter zijn navigator. Jacques ten Brink Jacques is de huisgenoot van Erik en komt ook uit Den Haag. Hij studeert rechten en heeft het zeer ruim qua financiën. Ook is hij erg rustig en intelligent. Alexander Rowerth Alexander is ook lid van Minerva en zijn ouders zitten bij de NSB. Hij vindt de Duitsers en de Britten 1 pot nat en is de eerste die het leger in gaat. Hij is lang, slang en de schrijver noemt hem onmogelijk knap. Chris Krediet Erik ontmoet Chris bij hun ontgroening in Leiden. Erik en Chris worden best maatjes en melden zich samen vrijwillig aan bij het Nederlandse leger. Jaen Mesritz Jaen is een jaar ouder dan Erik en is van Joodse afkomst. Al deze personages zijn vrienden van Erik en gaan in de oorlog ieder hun eigen weg. Sommige overleven de oorlog, anderen niet. Bespreking van 3 open plekken Flash-forwards: Op sommige momenten, als een nieuw personage in het verhaal verschijnt, krijg je al te horen wat er met deze persoon gaat gebeuren. Hierdoor ben je benieuwd hoe dit personage zich heeft ontwikkeld, en wil je Pagina 3 van 5

4 verder lezen. Dit zorgt voor de spanning. Voorbeeld: Hij bleek niemand minder te zijn dan de praeses van het Corps, de allerhoogste Leidenaar. Op een ijzige nacht vier winters later zouden we samen vanuit Engeland op heb strand bij Katwijk landen, onder de neuzen van de Duitsers. Uiteindelijk werd hij gepakt en doodgeschoten Dromen Op bepaalde momenten lees je de dromen die Erik heeft. Je gaat denken waarom hij dit droomt, en wat de relatie met het verhaal is. Dit zorgt ervoor dat je door wil lezen om er achter te komen wat die dromen betekenen. Voorbeeld: We zitten in een hut van blik en papier, twee Mexicanen, hun vrouwen en ik. Het is avond en we eten chili. Veel is er niet te eten. Buiten in de Californische boomgaard rotten de perziken die we vandaag hadden moeten plukken. Maar sinds gisteren zijn we in staking. Waarom niet? We verdienden toch niet genoeg om van te leven. Opeens stort het hutje in elkaar, twee paarden schoppen de tafel om en hun berijders slaan ons de nacht in met lange knuppels. Het rode tuig moet een lesje hebben Er gaat niets boven een klap op je kop met een politieknuppel, verdiend of onverdiend, om je sociale inzichten te beïnvloeden Wens om RAF piloot te worden Ondanks zijn slechte ogen geeft Erik aan het begin van het verhaal aan RAF piloot te willen worden als hij naar Engeland ontsnapt is. Je gaat je afvragen of hem dit ook gaat lukken met zijn visuele handicap. Ook dit bouwt de spanning op en zorgt er voor dat je wil doorlezen. Bespreking van de thematiek Verhaallaag Erik gaat naar Engeland om vanuit daar, op de een of andere manier, de Duitsers tegen te werken. Hij wil eigenlijk bij de RAF, maar zijn ogen zijn te slecht. Hier weet hij, dmv een aantal keren vals spelen, omheen te komen. Betekenislaag Erik is tegen de Duitsers en wil daar wat aan doen. Hij komt verschillende obstakels tegen, maar weet ze, op verschillende manieren, te overwinnen. Herhaling Helemaal in het begin van het boek vertelt Erik over een oude man in Nederlands-Indië. Die man had hem eens verteld dat je alleen langs het hol van een ratelslang kon lopen met een kiezelsteentje in je mond. Als je dan omkijkt, of je hebt geen kiezelsteentje in je mond, overleef je dit niet. Op een aantal momenten in het boek komt Erik in een bepaalde, benarde situatie waarin hij terugdenkt aan dit verhaal, en probeert hij zich er aan te houden. Dit redt een aantal keren zijn leven en dat van anderen. (Dit boek is ook in verkorte versie en zonder foto s uitgebracht onder de titel In het hol van de ratelslang) Motieven Dit boek gaat over een Nederlands(Indisch)e jongen die het verzet in wil. Een steeds terugkerend element is het verhaal van een oude man over een ratelslang en een kiezelsteentje. Pagina 4 van 5

5 Details en vertelsituatie(s) Genre: oorlog Tijd: (Tweede Wereldoorlog dus) Ruimte(s): Den Haag, Leiden, Scheveningen, Breda, Engeland (met name Londen), de Noordzee en in de lucht boven Duitsland (in een vliegtuig). Vertelsituatie: ik-vertelsituatie: Je ziet het hele verhaal als het ware door de ogen van Erik, waardoor je Erik goed leert kennen. Hierdoor merk je goed dat Erik door de oorlog verandert. Deze vertelsituatie is niet 100% betrouwbaar, aangezien je alleen te weten komt, wat Erik zelf ook weet. Door deze subjectieve vertelsituatie krijg je over bepaalde personages dezelfde mening als Erik. Soms wordt er een personale vertelsituatie gebruikt, om bijvoorbeeld de handelingen van een bijfiguur te beschrijven. Relevante passages: Ik-vertelsituatie: Ben ik op zoek naar de werkelijkheid of heb ik zo maar lol in m n leven? Wie kan het zeggen? Toch sijpelt het leen dat je leidt ongemerkt je ziel in en van alles wat je meemaakt blijft iets hangen. Personale vertelsituatie: Jacques ten Brink ging naar zijn kamer en sloot het raam tegen het lawaai. Uit een kast nam hij het Burgerlijk Wetboek, keurig gekaft. Er was niets dat hij aan de onfortuinlijke situatie kon doen, dus ging hij werken. Ten slotte moest hij binnenkort examen doen. Oorlog of geen oorlog, het leven ging door; je moest je weten aan te passen. Eerste persoonlijke reactie De eerste paar bladzijden kreeg ik niet echt de indruk dat het verhaal over de Tweede Wereldoorlog ging, aangezien er uitgebreid werd verteld over de ontgroening van Leidse studenten. Doordat er veel aandacht werd besteed aan kleine details was het verhaal soms moeilijk te volgen. Daarbovenop komt nog dat sommige belangrijkere gebeurtenissen in een paar zinnen worden verteld, waardoor het verhaal soms warrig wordt. Het verhaal op zich is wel goed, en er zit ook goede humor in. Hierdoor blijf je doorlezen, en wil je weten wat er gaat gebeuren. Dit zorgt ervoor dat het boek spannend blijft. Het boek is ook zeer realistisch, omdat het grotendeels autobiografisch is, en wordt bevestigd dmv foto s die op verschillende plaatsen in het boek staan. Nog voordat ik het boek gelezen had, was ik al van plan de film een keer te lenen bij de bibliotheek, maar aangezien mijn ervaring met, naar mijn mening, slechte (Nederlandse) verfilmingen van boeken (bijv. De aanslag), zie ik hier toch van af. Ook las ik in verschillende recensies dat het boek een stuk beter is dan de film. Ook zijn er in de film een aantal veranderingen aangebracht om het verhaal spectaculairder te maken. Aangezien dit een op de waarheid gebaseerd verhaal is ben ik hier tegen; ik vind niet dat je iemands belevenissen mag veranderen om de film spannender te maken. Pagina 5 van 5