Click to edit Master title style. Ook de bodem viert feest na 20 jaar compost! Annemie Elsen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Click to edit Master title style. Ook de bodem viert feest na 20 jaar compost! Annemie Elsen"

Transcriptie

1 Click to edit Master title style Ook de bodem viert feest na 20 jaar compost! Annemie Elsen

2 Click Compost to edit in Master de akkerbouw? title style bemestingswaarde? effect op bodemkwaliteit? chemisch? nutriëntennalevering? koolstofopbouw? fysisch? bodem? water? biologisch? biodiversiteit? Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

3 wintertarwe aardappelen suikerbieten wortelen ajuin Click 20 to jaar edit gft-compostproef Master title style sinds 1997 Boutersem Luc & Bastiaan Dehertogh Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

4 Click 20 to jaar edit gft-compostproef Master title style Composttoediening Variatie in dosis: 0, 15, 30 of 45 ton/ha gft-compost Variatie in frequentie: jaarlijks, tweejaarlijks of driejaarlijks Minerale bemeste controle Uitsluitend minerale bemesting GFT-compost met aanvulling tot adviesbemesting (sinds 2003) Onbemeste controle Braakcontrole Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

5 Click Korte-termijn to edit Master effect title style kg/ton Werking 1 ste jaar* (%) Bemestingswaarde 15 ton 30 ton 45ton Stikstof (N) Fosfaat (P 2 O 5 ) Kalium (K 2 O) Magnesium (MgO) 14, , , , Werking*: afgeleid uit eerste 7 onderzoeksjaren Algemeen: hoge N-aanvoer, maar beperkte N-levering Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

6 eiwitgehalte (%) korrelopbrengst (15% vocht) (ton/ha) Click Korte-termijn to edit Master effect title style ,0 15,0 12,0 9,0 6,0 3,0 0,0 Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

7 Click Korte-termijn to edit Master effect title style nulbemesting minerale bemesting GFT-compost gemiddeld SB WT AA WO SB WT AA WO WT SB WT WT AA WT SB WT WO WT AJ WT Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

8 gemiddelde meeropbrengst in /ha 5,0 7,5 10,0 15 (45 per 3j.) 15 (30 per 2j.) 15 (per 1j.) 22,5 30,0 45,0 Click Korte-termijn to edit Master effect title style compostdosis (ton/ha) uitgerekend naar jaarlijkse dosis Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

9 C-gehalte in de bouwvoor i.f.v. composttoediening Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

10 simulaties Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

11 Plantenvoeding ammonificatie Organische stikstof NH 4 + NO 2 - NO 3 - H 2 O, t nitrificatie O 2, ph, t Nitrosomonas nitrificatie O 2, ph, t Nitrobacter Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

12 NO NH 4 + (mg/kg droge grond) G1: onbemest unfertilized G2: mineraal mineralbemest fertilizer G5: ton/ha, t/ha 3j compost 3 yearly G9: ton/ha, t/ha j compost yearly G11: 45 ton/ha, 45 t/ha j compost yearly Dag Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

13 organische stof in de bodem Bodemstructuur Verluchting van de bodem Wortelgroei Slempgevoeligheid kruimelstructuur aggregaatstabiliteit Erosiegevoeligheid Bodemverdichting Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

14 Bodemstructuur Aggregaatstabiliteit aantal stabieleaggregaten totaal aantal aggregaten Stabiele aggregaten in %, compostproef jaarlijks min. bemesting 45 ton GFT/ha/3j 15 ton GFT/ha/j 45 ton GFT/ha/j BEH nr 2 AS BEH nr 5 AS BEH nr 9 AS BEH nr 11 AS nr 5 14 nr nr nr nr nr nr nr nr nr nr nr nr nr nr nr ,5 a 19,8 a 31,6 b 28,9 b Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

15 Bodemwater organische stof in de bodem Waterbergend vermogen Infiltratiecapaciteit poriënvolume Infiltratie: mm/u Infiltratie: 2-4 mm/u Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

16 Infiltratiesnelheid (mm/h) ringinfiltrometer Bodemwater Infiltratie-snelheid in compostproef minerale bemesting 45 ton GFT/ha driejaarlijks 15 ton GFT/ha 45 ton GFT/ha jaarlijks jaarlijks Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

17 Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

18 organische stof in de bodem Bodemleven Micro-organismen: bacteriën, schimmels, protozoa Mesofauna: nematoden, mijten, springstaarten bodemleven = motor voor alle omzettingen van organische stof in de bodem, essentieel voor de bodemkwaliteit organische stof = zowel voedsel als leefruimte voor bodemorganismen bodem-biodiversiteit Macrofauna: insecten, spinnen, regenwormen Megafauna: mollen, knaagdieren Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

19 organische stof in de bodem Bodemleven Regenwormen = bodembiologische indicator strooiselwormen bodemwoelers inwerken en verspreiden van vers organisch materiaal beter beschikbaar voor schimmels en bacteriën vorming van stabiele bodemkruimels of aggregaten betere bodemstructuur graven van gangen betere water- en luchtdoorlaatbaarheid en betere waterinfiltratie diepgravers Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

20 Bodemleven Aanwezigheid regenwormen in compostproef aantal per m² gewicht in g/m² minerale bemesting 45 ton GFT/ha driejaarlijks 15 ton GFT/ha jaarlijks 45 ton GFT/ha jaarlijks Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

21 Bodemleven Inventarisatie schimmelpopulatie: AMF in bemeste plots biocontrole-organismen i.s.m. Vlaco viert 25 jaar - 13 juni

22 Click to edit Master title style JA, ook de bodem viert feest na 20 jaar compost!

23 Click to edit Master title style

Click to edit Master title style. De bodem viert feest na 20 jaar compost! Annemie Elsen

Click to edit Master title style. De bodem viert feest na 20 jaar compost! Annemie Elsen Click to edit Master title style De bodem viert feest na 20 jaar compost! Annemie Elsen aelsen@bdb.be Click Compost to edit in Master de akkerbouw? title style bemestingswaarde? effect op bodemkwaliteit?

Nadere informatie

Effect van 14 jaar compostgebruik op de (fysische/biologische) bodemkwaliteit in de akkerbouw

Effect van 14 jaar compostgebruik op de (fysische/biologische) bodemkwaliteit in de akkerbouw Effect van 14 jaar compostgebruik op de (fysische/biologische) bodemkwaliteit in de akkerbouw Annemie Elsen Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan 48 3001 Heverlee Overzicht 14-jarige GFT-compostproef

Nadere informatie

Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden?

Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden? Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden? Annemie Elsen BDB Inhoud Belang van organische stof in de bodem meten

Nadere informatie

Granen en organische stof

Granen en organische stof Granen en organische stof N-adviezen granen algemeen N-indexadviezen 2019 Belang van organische stof Davy Vandervelpen, Jan Bries Mia Tits, Jill Dillen, Annemie Elsen, Pieter Janssens Bodemkundige Dienst

Nadere informatie

Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België. Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden?

Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België. Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden? Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden? Annemie Elsen BDB Bodemkundige Dienst van België Studienamiddag Meten

Nadere informatie

Hergebruik van Organische Reststromen als Bodemverbeteraars. Waterschap Rijn en IJssel 7 september 2017

Hergebruik van Organische Reststromen als Bodemverbeteraars. Waterschap Rijn en IJssel 7 september 2017 Hergebruik van Organische Reststromen als Bodemverbeteraars Waterschap Rijn en IJssel 7 september 2017 Programma 09.20 Inleiding door Romke Postma, NMI 09.35 Bodemkwaliteit: een complex van factoren door

Nadere informatie

Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost!

Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost! Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost! Compostdoosje Wat zit er in het doosje? Compostboekje Staalnamezak Staalenveloppe Tuinkerszaadjes Hoe neem ik een compoststaal? Rijpe deel compost Representieve

Nadere informatie

organische stof in de bodem

organische stof in de bodem organische stof in de bodem - wat is organische stof, wat doet organische stof in de bodem? - belang van organische stof in de bodem - meting en evaluatie van organische stof in de bodem - situatie en

Nadere informatie

Organisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar

Organisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar 17-1- Organisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar BODEM De Bodem Van Groot naar Klein tot zeer klein 2 1 17-1- Bodemprofiel Opbouw van de bodem Onaangeroerd = C Kleinste delen = 0 en A Poriënvolume

Nadere informatie

Bodemkunde. Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1

Bodemkunde. Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1 Bodemkunde Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1 Bodems en hun eigenschappen 3 Bodems en hun eigenschappen Opdracht: - Zoek op wat het bodemprofiel is waar je zelf woont / werkt / stage loopt 4

Nadere informatie

Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman. Saalland Advies 1

Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman. Saalland Advies 1 Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman Saalland Advies 1 Wat ga ik vertellen? Wie ben ik? Wat is het? Eigen stappen Tips Vragen Saalland Advies 2 Introductie Akkerbouwbedrijf

Nadere informatie

ILVO. Bodemleven stimuleren Gereduceerde bodembewerking en organische bemesting/bodem-verbeteraars!

ILVO. Bodemleven stimuleren Gereduceerde bodembewerking en organische bemesting/bodem-verbeteraars! Bodemleven stimuleren Gereduceerde bodembewerking en organische bemesting/bodem-verbeteraars! Tommy D Hose Themamiddag Bemesting Akkerbouw CBAV 29 november 2018 ILVO Inhoud 1. Catch-C 2. Bodemleven: Wie?

Nadere informatie

Organische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers

Organische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers Organische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers Demoproject bemesting in de vollegrondssierteelt: het totaal concept gedemonstreerd! Verónica Dias (PCS) Stijn Moermans (BDB) Projectpartners

Nadere informatie

Organische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers

Organische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers Organische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers Demoproject bemesting in de vollegrondssierteelt: het totaal concept gedemonstreerd! Verónica Dias (PCS) Stijn Moermans (BDB) Projectpartners

Nadere informatie

Het bodemleven helpt ons. Hoe helpen wij het bodemleven?

Het bodemleven helpt ons. Hoe helpen wij het bodemleven? Het bodemleven helpt ons. Hoe helpen wij het bodemleven? SAMEN ZORGEN VOOR HET BEHOUD VAN DE KWALITEIT VAN ONZE BODEMS http://levendebodem.eu/ Gera van Os Lector Duurzaam Bodembeheer Een transitie is nodig

Nadere informatie

BODEMLEVEN, GROND & BEMESTING

BODEMLEVEN, GROND & BEMESTING BODEMLEVEN, GROND & BEMESTING Wat gaan we doen De bodem Bodemleven Voorstellen van verschillende groepen Wat doen deze beestjes in de bodem Goede bodemkwaliteit Regenwormen Petra van Vliet Blgg - Oosterbeek

Nadere informatie

Landgebruik en bodemkwaliteit Jan de Wit Nick van Eekeren

Landgebruik en bodemkwaliteit Jan de Wit Nick van Eekeren Landgebruik en bodemkwaliteit 60-20 - 20 Jan de Wit Nick van Eekeren Grasland Bouwland Huidige landbouwontwikkeling naar controle just in time, precisiebemesting,. Dit vraagt ook om risico-beheersing,

Nadere informatie

De bodem is de basis voor gewasbescherming!

De bodem is de basis voor gewasbescherming! De bodem is de basis voor gewasbescherming! www.tenbrinkebv.nl Agenda Bemestingsproeven bloembollen. Bodemvruchtbaarheid Flevoland in gevaar. Verschillen tussen kavels binnen de Noordoostpolder. Grond

Nadere informatie

Basiscursus moestuinieren

Basiscursus moestuinieren Basiscursus moestuinieren Even kennismaken! Barbara Creemers freelance lesgever voor o.m. ChildFocus, Gezinsbon, Velt 13e moestuin-seizoen! motto: Zonder is gezonder! Even kennismaken! Wie ben jij? Wat

Nadere informatie

Bodemkwaliteit en organische stof - Hoe sturen?

Bodemkwaliteit en organische stof - Hoe sturen? Bodemkwaliteit en organische stof - Hoe sturen? Greet Ruysschaert Studiedag Boomkwekerij, Destelbergen 4 februari 2016 Onderzoek bodembeheer Rotaties/gewassen MAP Bemesting Bewerking Gewasproductie Chemisch

Nadere informatie

Bodembeheer bodembiodiversiteit

Bodembeheer bodembiodiversiteit Kop Tekst & Bodembeheer bodembiodiversiteit levende planten plantenresten Chap Kop 1 & Inleiding Deze waaier wordt uitgebracht als onderdeel van het project Kans voor Klei en gaat in op thema s die momenteel

Nadere informatie

Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem

Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem Gera van Os PPO-Bollen, Bomen & Fruit Introductie Bodem is de basis voor een goede teelt: Opbouw en afbraak organische stof

Nadere informatie

Krijg je via bodemanalyses inzicht in het bodemleven?

Krijg je via bodemanalyses inzicht in het bodemleven? Krijg je via bodemanalyses inzicht in het bodemleven? Wie zijn ze? Wat doen ze? Insecten Ongewervelden Regenwormen Nematoden (aaltjes) Schimmels Bacteriën Bron foto s (CC0): Wikimedia commons, pixabay

Nadere informatie

Bodemzorg Composteren - Fermenteren

Bodemzorg Composteren - Fermenteren Bodemzorg Composteren - Fermenteren PCG open lucht team Studiedag composteren-fermenteren 29/11/2017 Bodemzorg?! Waarom? Behoud van kwaliteit van de bodem Opbrengst en kwaliteit product Bodemvruchtbaarheid

Nadere informatie

Proosten op het leven in de bodem

Proosten op het leven in de bodem Proosten op het leven in de bodem Nick van Eekeren Marleen Zanen Inhoud Bodemleven onderdeel van bodemkwaliteit Functies bodemleven Effect management op bodemleven 1 Diensten en functies bodem Productie

Nadere informatie

VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens

VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST ir. Koen Willekens INHOUD Compost en ziekteweerbaarheid Agro-ecosysteem Compost Compostthee Proeven met compost en compostthee

Nadere informatie

VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens INHOUD

VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens INHOUD VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST ir. Koen Willekens INHOUD Compost en ziekteweerbaarheid Agro-ecosysteem Compost Compostthee Proeven met compost en compostthee

Nadere informatie

Organische stof: Impact op bodem en bodemleven

Organische stof: Impact op bodem en bodemleven Organische stof: Impact op bodem en bodemleven Aad Termorshuizen Gouden Gronden, 26 januari 2018, Aduard Even voorstellen Aad Termorshuizen Specialist bodemkwaliteit en plantenpathogenen 20 jaar als docent

Nadere informatie

Bemestingsplan. Hans Smeets Adviseur DLV team boomteelt. DLV Plant

Bemestingsplan. Hans Smeets Adviseur DLV team boomteelt. DLV Plant Bemestingsplan Hans Smeets Adviseur DLV team boomteelt Waarom een grondanalyse? Inzicht krijgen in de beschikbare voeding voor de plant; Hoofdelementen; Sporenelementen; ph van de grond; Organische stof

Nadere informatie

Het belang van bodemleven Inspiratiedag over functionele agrobiodiversiteit Gent, 4 november 2014

Het belang van bodemleven Inspiratiedag over functionele agrobiodiversiteit Gent, 4 november 2014 Het belang van bodemleven Inspiratiedag over functionele agrobiodiversiteit Gent, 4 november 2014 Petra Deproost Departement LNE, Dienst Land en Bodembescherming Biodiversiteit: niet enkel bovengronds!

Nadere informatie

Goede bemesting geeft gezonde planten

Goede bemesting geeft gezonde planten Goede bemesting geeft gezonde planten Door: HortiNova Opbouw van presentatie: Doel van gezonde bodem & plant Hoe groeit een plant? Hoe kan een plant ziek worden? Waarom moeten we bladgroen en wortels promoten

Nadere informatie

ORGANISCHE STOF BEHEER

ORGANISCHE STOF BEHEER ORGANISCHE STOF BEHEER Weet wat je bodem eet! Anna Zwijnenburg van A tot Z landbouwadvies EVEN VOORSTELLEN Zelfstandig landbouwadviseur voor de akkerbouw/groenvoeder gewassen voor de thema s bodem, vruchtwisseling

Nadere informatie

Toetsing van effecten van toediening van biochar op opbrengst en bodemkwaliteit in meerjarige veldproeven

Toetsing van effecten van toediening van biochar op opbrengst en bodemkwaliteit in meerjarige veldproeven Toetsing van effecten van toediening van biochar op opbrengst en bodemkwaliteit in meerjarige veldproeven J.J. de Haan, D. van Balen & C. Topper (PPO-agv Wageningen UR) M.J.G. de Haas, H. van der Draai

Nadere informatie

Inhoud. Naar een levende bodem. Beworteling en bodemleven Meer of minder een wereld van verschil. Functies beworteling

Inhoud. Naar een levende bodem. Beworteling en bodemleven Meer of minder een wereld van verschil. Functies beworteling Inhoud Beworteling en bodemleven Meer of minder een wereld van verschil Nick van Eekeren, Louis Bolk Instituut 1. Beworteling Functies Invloed op bemestingsadvies Invloed bemesting op beworteling 2. Bodemleven

Nadere informatie

De bodem komt tot leven! Bodembeheer, bodemleven en indicatoren

De bodem komt tot leven! Bodembeheer, bodemleven en indicatoren 28 juni 2007 Michiel Rutgers, Anne Kuiten, Ton Breure, Lijbert Brussaard De bodem komt tot leven! Bodembeheer, bodemleven en indicatoren 1 Transitie bij overheid in Bodembeleidsbrief 2003 Het gebruik van

Nadere informatie

Organische stof in de bodem

Organische stof in de bodem Organische stof in de bodem Theorie C1 Wat is organische stof in de bodem? Organische stof in de bodem bestaat uit materiaal zoals bv. oogst- en plantenresten, compost en mest, maar ook het bodemleven

Nadere informatie

EEN BETERE BODEM. Op goede gronden een gezonde groei. Inhoudsopgave

EEN BETERE BODEM. Op goede gronden een gezonde groei. Inhoudsopgave EEN BETERE BODEM Op goede gronden een gezonde groei Inhoudsopgave Over Heicom Onze producten Zand en grond Zuurstof Bodemverdichting Water lucht en poriën PF curve Eigenschappen van zand Normen ISA sport

Nadere informatie

grasland en bouwland, op bodemkwaliteit

grasland en bouwland, op bodemkwaliteit Effect landgebruik in de melkveehouderij, grasland en bouwland, op bodemkwaliteit Nick van Eekeren Functies bodemkwaliteit Productie Milieu (o.a. waterkwaliteit, kwantiteit) Biodiversiteit (o.a. weidevogels)

Nadere informatie

Weerbaar telen. Wat zijn de instrumenten?

Weerbaar telen. Wat zijn de instrumenten? Weerbaar telen. Wat zijn de instrumenten? INHOUD PRESENTATIE 1. Indeling type producten biostimulatoren en andere producten die we op het gewas toepassen 2. Natuurlijke bodemweerbaarheid: relevantie organische

Nadere informatie

Organische stof en bodemleven deel , Nijeholtpade

Organische stof en bodemleven deel , Nijeholtpade maakt werk van bodemkwaliteit in het landelijk gebied Organische stof en bodemleven deel 2. 030211, Nijeholtpade Marjoleine Hanegraaf Nutriënten Management Instituut NMI www.nmi-agro.nl Inhoud Samenvatting

Nadere informatie

De nematodencheck Nematoden zijn onzichtbare sluipmoordenaars. Janny Peltjes Managing director HLB BV

De nematodencheck Nematoden zijn onzichtbare sluipmoordenaars. Janny Peltjes Managing director HLB BV De nematodencheck Nematoden zijn onzichtbare sluipmoordenaars Janny Peltjes Managing director HLB BV Even voorstellen Janny Peltjes Directeur HLB holding en BV Consultant akkerbouw/ bloembollen NL en Oost-Europa

Nadere informatie

Ideale grond. Bodemleven. Bodemstructuur

Ideale grond. Bodemleven. Bodemstructuur Ideale grond Bodemleven Bodemstructuur Ideale grond Bodemleven Ideale grond Bodemleven KRINGLOOP Ideale grond Bodemleven Ideale grond Bodemleven Ideale grond Bodemleven Ideale grond Bodemleven Ideale grond

Nadere informatie

Duurzaam bodemgebruik

Duurzaam bodemgebruik Duurzaam bodemgebruik Goed boeren in kleinschalig landschap Henry van den Akker Adviseur Akkerbouw ZON Specialist Bodem, Water en Bemesting DLV Plant Onderwerpen - Doel Bodem en bodemgebruik Problematiek

Nadere informatie

Evenwicht in de volkstuin? april 1, 2014 DLV Plant

Evenwicht in de volkstuin? april 1, 2014 DLV Plant Evenwicht in de volkstuin? Evenwichtige bemesting Bodemmonster Belangrijk om te weten: Algemeen: Fosfaat, kali, magnesium Op zand: ph en o.s. Op klei: % slib Bodemmonster Fosfaat laag: voldoende bemesten

Nadere informatie

Bodemleven & bodemindicatoren - Effecten van grondbewerking-

Bodemleven & bodemindicatoren - Effecten van grondbewerking- Bodemleven & bodemindicatoren - Effecten van grondbewerking- Mirjam Pulleman Vakgroep Bodemkwaliteit Wageningen Universiteit 3 september 2013 Inhoud 1. Duurzaam bodemgebruik - waarom interesse in bodemleven?

Nadere informatie

LEVENDE BODEM. Natasja Poot

LEVENDE BODEM. Natasja Poot LEVENDE BODEM Natasja Poot 1 Introductie Biologische bodemkwaliteit wordt steeds belangrijker Meer belangstelling en bewustzijn onder telers Wet- en regelgeving Minder gewasbeschermingsmiddelen toegelaten

Nadere informatie

Thema Bodem en Bemesting Bron: Tuin en Landschap nr. 6a-2006

Thema Bodem en Bemesting Bron: Tuin en Landschap nr. 6a-2006 Thema Bodem en Bemesting Bron: Tuin en Landschap nr. 6a-2006 Hendrik Jans Inhoud: 1. Toen en nu 2. Groeivoorwaarden 3. Soorten bodemleven 4. Water en zuurstofhuishouding 5. Drainagesystemen 6. Werking

Nadere informatie

Koester de Koolstof en verbeter de bodemkwaliteit door toepassing van houtsnippers

Koester de Koolstof en verbeter de bodemkwaliteit door toepassing van houtsnippers Koester de Koolstof en verbeter de bodemkwaliteit door toepassing van houtsnippers Mia Tits 1 en Brecht Lammens 2 1 Bodemkundige Dienst van België 2 Agrobeheercentrum Eco² Bodemkwaliteit en belang van

Nadere informatie

Bemesting. Fosfaatgebruiksnormen. Mestwetgeving Wettelijk op maisland: 112 kg N/ha/jaar en bij hoge PW 50 kg P205/ha/jaar 1-2-2016.

Bemesting. Fosfaatgebruiksnormen. Mestwetgeving Wettelijk op maisland: 112 kg N/ha/jaar en bij hoge PW 50 kg P205/ha/jaar 1-2-2016. Even Voorstellen Pascal Kleeven Akkerbouw/vollegrondgroentebedrijf Sinds1999 in dienst bij Vitelia-Agrocultuur Bemesting Wie teelt er maïs? Vragen Wie heeft er een mestmonster? Wie heeft er actuele grondmonsters?

Nadere informatie

Thema Bodem en Bemesting Bron: Tuin en Landschap nr. 6a-2006

Thema Bodem en Bemesting Bron: Tuin en Landschap nr. 6a-2006 Thema Bodem en Bemesting Bron: Tuin en Landschap nr. 6a-2006 Hendrik Jans Inhoud: 1. Toen en nu 2. Wat moet je kennen en kunnen? 3. Soorten bodemleven 4. Water en zuurstofhuishouding 5. Drainagesystemen

Nadere informatie

Dag van de TuinBodem. een blik op de bodems van private en publieke groene ruimtes. 17 september 2015

Dag van de TuinBodem. een blik op de bodems van private en publieke groene ruimtes. 17 september 2015 Dag van de TuinBodem een blik op de bodems van private en publieke groene ruimtes 17 september 15 Bodemvruchtbaarheid in tuinen en openbaar groen Mia Tits Bodemanalyses door de Bodemkundige Dienst 8414

Nadere informatie

Een gezonde bodem. Dr. Marianne Hoogmoed Wetenschappelijk medewerker afdeling Kennis & Ontwikkeling

Een gezonde bodem. Dr. Marianne Hoogmoed Wetenschappelijk medewerker afdeling Kennis & Ontwikkeling Een gezonde bodem Dr. Marianne Hoogmoed Wetenschappelijk medewerker afdeling Kennis & Ontwikkeling 1 Introductie Afdeling Kennis en Ontwikkeling Precisielandbouw Bodem en Bemesting Vergroening en Gewasbescherming

Nadere informatie

(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers

(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers (Ver)ken je tuinbodem Annemie Elsen Stan Deckers Tuinbodems in Vlaanderen ZUURTEGRAAD (ph) 2/3 tuinen = overbekalkt 3/4 gazons = overbekalkt voedingselementen minder beschikbaar voor planten nooit blindelings

Nadere informatie

Introductie. Zin en onzin van microbieel verrijkte producten. Onderwerpen. Het bodemleven. Rol van het bodemleven in de grond

Introductie. Zin en onzin van microbieel verrijkte producten. Onderwerpen. Het bodemleven. Rol van het bodemleven in de grond Zin en onzin van microbieel verrijkte producten Gera van Os Lector Duurzaam Bodembeheer, CAH Dronten Onderzoeker Gewas- en bodemgezondheid, PPO Lisse Introductie Bodem is de basis voor een goede teelt:

Nadere informatie

Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project Prosensols

Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project Prosensols Jan Vermang Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Studiedag Erosie: niet-kerende bodembewerking, 27 augustus 2013 Ruraal Netwerk

Nadere informatie

Met de grondmonsters die we u adviseren, wordt de chemische en biologische toestand van de grond geanalyseerd.

Met de grondmonsters die we u adviseren, wordt de chemische en biologische toestand van de grond geanalyseerd. Bodemanalyses Met de grondmonsters die we u adviseren, wordt de chemische en biologische toestand van de grond geanalyseerd. De kosten voor deze monsters bedragen 307,50 excl. BTW. Er zal dan een 1.)Bodembalansanalyse,

Nadere informatie

Symbiont1.0. Tool voor biologische bodemkwaliteit. Daan Kuiper

Symbiont1.0. Tool voor biologische bodemkwaliteit. Daan Kuiper Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Symbiont1.0 Tool voor biologische bodemkwaliteit Daan Kuiper Biologische bodem

Nadere informatie

Met compost groeit de prei als kool

Met compost groeit de prei als kool Met compost groeit de prei als kool Joris De Nies 27 juni 2018 +/- 1 ha glastuinbouw Tomaat, paprika, sla,komkommer, courgette +/- 10 ha vollegrondsgroenten Prei, bloemkool, sla, spruiten, asperges, kolen,

Nadere informatie

COMPOST en BODEMKWALITEIT

COMPOST en BODEMKWALITEIT COMPOST en BODEMKWALITEIT Koen Willekens, Bert Reubens, Bart Vandecasteele Tommy D Hose, Jarinda Viaene Symposium Tuinbouw van de toekomst Tuinbouwrelatiedagen Venray 26 november 2014 Instituut voor Landbouw-

Nadere informatie

Bodemkundige Dienst van België

Bodemkundige Dienst van België onafhankelijke v.z.w. spin-off KULeuven(1945) ± 100 medewerkers www.bdb.be Certalent Advies BDB-West (Roeselare) Hoofdzetel (Heverlee) land- en tuinbouw milieuhygiëne bodemhygiëne Analyse SPB Environnement

Nadere informatie

Bodemweerbaarheid & bodemleven

Bodemweerbaarheid & bodemleven Bodemweerbaarheid & bodemleven Joeke Postma, Mirjam Schilder, Johnny Visser 29-11-2018, CBAV - Putten Bodemweerbaarheid Ziektegevoelig Ziektewerend Een ziektewerende grond = grond waarin weinig of geen

Nadere informatie

14/01/2014. Doel. Meetset Bodembiodiversiteit. Aanknopingspunten bodembiologie. Huidige benadering. Bodembiodiversiteit

14/01/2014. Doel. Meetset Bodembiodiversiteit. Aanknopingspunten bodembiologie. Huidige benadering. Bodembiodiversiteit Meetset Bodembiodiversiteit Marjoleine Hanegraaf en Frans van Alebeek Spreker Datum Doel De meetset bodembiodiversiteit bespreken Inhoud: Inleiding Uitgangspunten De meetset Monstername Interpretatie 1

Nadere informatie

Bodemmonster Bodemmonster

Bodemmonster Bodemmonster Evenwicht in de volkstuin? Evenwichtige bemesting Bodemmonster Bodemmonster Belangrijk om te weten: Fosfaat laag: voldoende bemesten Kali laag: voldoende bemesten of bijsturen Magnesium laag: bijsturen

Nadere informatie

Biodiversiteit, levende bodem in relatie tot plantengroei

Biodiversiteit, levende bodem in relatie tot plantengroei Biodiversiteit, levende bodem in relatie tot plantengroei Biodiversiteit 3 Principes: A) Repertoire: Organismen werken stap voor stap. (Kaas Houtstof) B) Interacties: Anderen zijn nodig (zetmeel afbreken

Nadere informatie

Effect van organische stof op opbrengst, stikstofuitspoeling en bodemkwaliteit

Effect van organische stof op opbrengst, stikstofuitspoeling en bodemkwaliteit Effect van organische stof op opbrengst, stikstofuitspoeling en bodemkwaliteit Resultaten Bodemkwaliteit op Zand Congres Beter Bodem Beheer, Lunteren, 4 oktober 2016 Janjo de Haan, Harry Verstegen, Willem

Nadere informatie

Gevolgen mestbeleid voor mineralen- en bodembeheer

Gevolgen mestbeleid voor mineralen- en bodembeheer Inhoud Gevolgen mestbeleid voor mineralen- en bodembeheer Wim van Dijk PPO, Lelystad Keuze dierlijke mestproducten Dekking PK-behoefte Kunstmestaanvoer Bodemvruchtbaarheid Organische stof Bijdrage dierlijke

Nadere informatie

Het belang van organische stof en het verband met fosforbeschikbaarheid

Het belang van organische stof en het verband met fosforbeschikbaarheid Het belang van organische stof en het verband met fosforbeschikbaarheid Thijs Vanden Nest Studiedag bemesting in de fruitteelt, Boutersem 26 februari 2016 1 Langetermijn veldonderzoek ILVO Rotaties/gewassen

Nadere informatie

Integraal bodembeheer, wat en hoe

Integraal bodembeheer, wat en hoe Integraal bodembeheer, wat en hoe Voorbeelden uit de PPS Bodem Lelystad 18 mei 2015 Janjo de Haan, m.m.v. diverse collega s Even voorstellen: Janjo de Haan Projectleider BOGO Bodem Water Secretaris Commissie

Nadere informatie

Composteren, waar doen we het voor? Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer

Composteren, waar doen we het voor? Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer Composteren, waar doen we het voor? Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer Onderwerpen Steeds meer eisen aan de bodem Wat doet organische stof in de bodem? Koolstof-vastlegging altijd goed? Schoon product

Nadere informatie

Bossen en hun groeiplaats

Bossen en hun groeiplaats Bossen en hun groeiplaats Too poor, too rich and too hard Too hard to be good Evy Ampoorter Intro 1 Intro? 2 VERDICHTING VERSMERING poriëncontinuïteit? VERVORMING (plastisch) Opmerking: spoorvorming door

Nadere informatie

De bodem onder de kringloop Hou rekening met organische stof

De bodem onder de kringloop Hou rekening met organische stof Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl De bodem onder de kringloop Hou rekening met organische stof Marjoleine Hanegraaf

Nadere informatie

Precisielandbouw. Sander Smets Onderzoeker Akkerbouw PIBO-Campus

Precisielandbouw. Sander Smets Onderzoeker Akkerbouw PIBO-Campus Precisielandbouw Sander Smets Onderzoeker Akkerbouw PIBO-Campus Precisielandbouw? Precisielandbouw? Doelstelling: Heterogeniteit Uniformiteit Detectie heterogeniteit Heterogeniteit plaatsspecifiek wegwerken

Nadere informatie

Diversiteit van regenwormen. Effecten van grondbewerking en akkerranden

Diversiteit van regenwormen. Effecten van grondbewerking en akkerranden Diversiteit van regenwormen Effecten van grondbewerking en akkerranden Mirjam Pulleman, Steve Crittenden, Joana Frazão, Wageningen Universiteit, Vakgroep Bodemkwaliteit. 4 november 2013 Duurzame productie

Nadere informatie

Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren

Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren Inhoud Waarom werken aan organische stof? Maatregelen organische stof Hoe we dat proberen vorm te geven onder de Nederlandse

Nadere informatie

Weerbaar telen Micosat

Weerbaar telen Micosat Weerbaar telen Micosat 2 Micosat is een hoog geconcentreerde entstof van mycorrhiza, nuttige schimmels en bacteriën die van nature in de bodem, rondom de wortels en op het blad van planten voorkomen. Gezamenlijk

Nadere informatie

Beter Bodembeheer de diepte in

Beter Bodembeheer de diepte in Beter Bodembeheer de diepte in 6 april 2017 Nijkerk Partners in PPS Duurzame Bodem: LTO Nederland, NAV, Brancheorganisatie Akkerbouw (Penvoerder), Agrifirm, IRS, Suiker Unie, AVEBE, CZAV, NAO, Bionext

Nadere informatie

AAN DE SLAG MET COMPOST. Gids voor land- en tuinbouwers

AAN DE SLAG MET COMPOST. Gids voor land- en tuinbouwers AAN DE SLAG MET COMPOST Gids voor land- en tuinbouwers AAN DE SLAG MET COMPOST Onze bodem ligt aan de basis van ons voedsel, maar onze bodem verdient het ook zelf op een goede manier gevoed te worden.

Nadere informatie

Invloed van ph op de N-mineralisatie Jan Bries, Stijn Moermans. Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan Heverlee

Invloed van ph op de N-mineralisatie Jan Bries, Stijn Moermans. Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan Heverlee Invloed van ph op de N-mineralisatie Jan Bries, Stijn Moermans Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan 48 3001 Heverlee www.bdb.be ph in relatie tot N ph beïnvloedt opneembaarheid nutriënten te zuur

Nadere informatie

Bodemweerbaarheid, hoe krijgen we er grip op?

Bodemweerbaarheid, hoe krijgen we er grip op? Bodemweerbaarheid, hoe krijgen we er grip op? Gera van Os (Praktijkonderzoek Plant & Omgeving) Joeke Postma (Plant Research International) F/B biomass * Streptomyces ssrhizoc Lysobacter C/N ssstrept F

Nadere informatie

Bodembiodiversiteit ontwikkelingen en meetbaarheid. Leendert Molendijk, Wageningen Plant Research AGV

Bodembiodiversiteit ontwikkelingen en meetbaarheid. Leendert Molendijk, Wageningen Plant Research AGV Bodembiodiversiteit ontwikkelingen en meetbaarheid Leendert Molendijk, Wageningen Plant Research AGV Gerard Korthals, Centrum voor bodemecologie, Wageningen Kennismiddag Gouden Gronden Bedum, 27 januari

Nadere informatie

Organisch bemesten in de akkerbouw. 6 februari 2019 Beitem

Organisch bemesten in de akkerbouw. 6 februari 2019 Beitem Organisch bemesten in de akkerbouw 6 februari 2019 Beitem Agenda Dierlijke mest Effluent Dierlijke mest Voordelen Bevat alle nodige plantennutriënten (ook micronutriënten) Bron van organische stof, essentieel

Nadere informatie

Aardappelen. Toepassing van spuiwater in aardappelen: wat is het en wat is het waard? Wendy Odeurs, Jan Bries Bodemkundige Dienst van België vzw

Aardappelen. Toepassing van spuiwater in aardappelen: wat is het en wat is het waard? Wendy Odeurs, Jan Bries Bodemkundige Dienst van België vzw Aardappelen Toepassing van spuiwater in aardappelen: wat is het en wat is het waard? Wendy Odeurs, Jan Bries Bodemkundige Dienst van België vzw W. de Croylaan 48-3001 Heverlee Tel 016/310922 Fax 016/224206

Nadere informatie

Werken aan bodemkwaliteit via boerderijcompostering en niet-kerende bodembewerking. Ervaringen bij ILVO

Werken aan bodemkwaliteit via boerderijcompostering en niet-kerende bodembewerking. Ervaringen bij ILVO Werken aan bodemkwaliteit via boerderijcompostering en niet-kerende bodembewerking Ervaringen bij ILVO Waarom het onderzoek? Rotaties/gewassen MAP Bemesting Bewerking Gewasproductie Chemisch OS Fysisch

Nadere informatie

De bodem leeft! Hoe draagt bodemleven bij aan een weerbare bodem bij de teelt van gewassen?

De bodem leeft! Hoe draagt bodemleven bij aan een weerbare bodem bij de teelt van gewassen? De bodem leeft! Hoe draagt bodemleven bij aan een weerbare bodem bij de teelt van gewassen? Joeke Postma Wageningen Plant Research PPS Duurzame Bodem Biobeurs, 19 januari 2017 Bodemleven - functies Omzetten

Nadere informatie

Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen

Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen Natuur en Landschap Pleasure green Milieu Tonnis van Dijk Nutriënten Management Instituut NMI 3 november 2011 Beperkingen in bemesting Europese regelgeving:

Nadere informatie

Bemestingswaarde van nabehandelde digestaatproducten

Bemestingswaarde van nabehandelde digestaatproducten Bemestingswaarde van nabehandelde digestaatproducten Thijs Vanden Nest (), Elke Vandaele (VLACO) Bart Vandecasteele, Viooltje Lebuf, Wim Vanden Auweele, Emilie Snauwaert, Koen Willekens, Chris Van Waes

Nadere informatie

Bodemdiensten, Indicatoren en Maatregelen rol biologische indicatoren. CBAV, Wijnand Sukkel, Wageningen Research

Bodemdiensten, Indicatoren en Maatregelen rol biologische indicatoren. CBAV, Wijnand Sukkel, Wageningen Research Bodemdiensten, Indicatoren en Maatregelen rol biologische indicatoren CBAV, 29-11-2018 Wijnand Sukkel, Wageningen Research Inhoud Hypothese Rol en invloed Bodemleven Maatregelen Meten van bodemleven Meten

Nadere informatie

Waarde van bodemvruchtbaarheid. Oene Oenema. Wageningen University & Research

Waarde van bodemvruchtbaarheid. Oene Oenema. Wageningen University & Research Waarde van bodemvruchtbaarheid Oene Oenema Wageningen University & Research NBV-bijeenkomst Wageningen, 21-04-2017 Wat is bodemvruchtbaarheid? Twee definities: Productiecapaciteit van de bodem Vermogen

Nadere informatie

SPNA SPNA. Laboratorium. Directzaai. Directzaai 12-1-2011. Minimale grondbewerking in het Oldambt Ervaringen SPNA 2003 2010

SPNA SPNA. Laboratorium. Directzaai. Directzaai 12-1-2011. Minimale grondbewerking in het Oldambt Ervaringen SPNA 2003 2010 12-1-211 SPNA Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw: 12-1-211 Minimale grondbewerking in het Oldambt Ervaringen SPNA 23 21 Masterclass Niet-Kerende Grondbewerking Jaap van t Westeinde www.spna.nl

Nadere informatie

BEGRIPPEN. Grond en Bodem. Kuipers maakt in zijn boek Bodemkunde onderscheid.

BEGRIPPEN. Grond en Bodem. Kuipers maakt in zijn boek Bodemkunde onderscheid. BEGRIPPEN Grond en Bodem Kuipers maakt in zijn boek Bodemkunde onderscheid. GROND Het losse materiaal zo we dat aan de oppervlakte van de aardkorst aantreffen. BODEM De manier waarop gronddeeltjes, in

Nadere informatie

Een gezonde en vruchtbare bodem met Keurcompost

Een gezonde en vruchtbare bodem met Keurcompost Een gezonde en met Keurcompost Voordelen Keurcompost Hoger waterbergendvermogen op zandgronden landbouwcompost tuincompost substraatcompost > minder gevoeligheid tijdens droge perioden Voor de land- en

Nadere informatie

Rapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen

Rapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen Rapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen Perceel 1 De Park Perceel 1 in De Park ligt ten zuiden van het voedselbos De Parkse Gaard. De oppervlakte van het perceel is 150m x 50m = 7500 m2.

Nadere informatie

Beter waterbeheer en - kwaliteitsmanagement begint op de akker

Beter waterbeheer en - kwaliteitsmanagement begint op de akker november 2008 rapport 0 1150 Beter waterbeheer en - kwaliteitsmanagement begint op de akker Dr.ir. D. W. Bussink Dr. ir. L. van Schöll Ing. H. van der Draai Prof. dr. ir. W.H. van Riemsdijk (WUR) nutriënten

Nadere informatie

Duurzame bemesting: omgeving

Duurzame bemesting: omgeving Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Duurzame bemesting Visie NMI Duurzame bemesting: omgeving Beperking milieubelasting

Nadere informatie

Relatie tussen grondbewerking, bodemleven & bodemstructuur

Relatie tussen grondbewerking, bodemleven & bodemstructuur 19 december 2011 Relatie tussen grondbewerking, bodemleven & bodemstructuur Mirjam Pulleman Vakgroep Bodemkwaliteit Wageningen Universiteit Inhoud 1. Duurzaam bodemgebruik en biodiversiteit 2. Bodemleven

Nadere informatie

Thema 4: Een gezonde bodem

Thema 4: Een gezonde bodem Thema 4: Een gezonde bodem Bodemanalyse en de gezonde plant Emile Bezemer Eurofins Agro Minder chemie met steenmeel Bert Carpay Carpay Advies 25 september 2018 ConGRAS 1 Bodemanalyse en gezonde grasplant!

Nadere informatie

25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu?

25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu? 25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu? Resultaten van systeemonderzoek Bodemkwaliteit op Zand van WUR proeflocatie Vredepeel 24 januari 2019, Janjo de Haan, Marie Wesselink, Harry Verstegen

Nadere informatie

Chemievrije sportvelden: praktijkervaringen

Chemievrije sportvelden: praktijkervaringen 1 Chemievrije sportvelden: praktijkervaringen 2 Aan de slag met sportvelden De regelgeving en de organisatie Wetgeving Gemeentes Haaren, Helmond, Bladel (en Schijndel) Leertraject: informatie en kennis

Nadere informatie

Bodemkwaliteit op zand

Bodemkwaliteit op zand Bodemkwaliteit op zand 2011-2016 Resultaten gangbare en biologische bedrijfssystemen rond opbrengsten, bodemkwaliteit, bemesting en uitspoeling Themamiddag Bemesting Akkerbouw, Putten, 30 november 2017

Nadere informatie

Effecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland

Effecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland Effecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland Jaap Bloem 1, Gert-Jan van Duinen 2, Maaike Weijters 3 1 Wageningen Environmental Research 2 Stichting

Nadere informatie