Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project Prosensols

Transcriptie

1 Jan Vermang Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Studiedag Erosie: niet-kerende bodembewerking, 27 augustus 2013 Ruraal Netwerk - ALBON

2 Inhoudstafel Studiegebied & experimentele opstelling 3. Effect op bodemerosie 4. Effect op bodemorganische stof 5. Effect op fysische bodemkwaliteit 6. Besluit

3 Niet-kerende bodembewerking = bodembewerking die de bodem niet omkeert zodat de gewasresten aan de oppervlakte blijven en de bodemstructuur zo weinig mogelijk verstoord wordt Grote verscheidenheid aan machines Effect op bodemstructuur hangt af van verschillende factoren: Kenmerken werktuig (type tanden, schijven, rollen,...) Diepte bewerking Rijsnelheid, bandenspanning Bodemtype en vochtgehalte bij bewerking Voorgaande verdichting en bodemstructuur Algemene indeling op basis van intensiteit bodembewerking + diepte bewerking

4 Directe inzaai: inzaai in de stoppel zonder voorgaande bewerking Strokenbouw: enkel bewerking in de zaailijn

5 Ondiepe niet-kerende bodembewerking Diepe niet-kerende bodembewerking

6 Studiegebied & experimentele opstelling Onderzoek niet-kerende bodembewerking in kader van Interreg IIIproject MESAM en Interreg IV-project Prosensols Proefvelden in Heestert, Kruishoutem en Radinghem (N-Fr) Metingen: Bodemerosie Bodemorganische koolstof Fysische bodemkwaliteit (verdichting, infiltratie, porositeit, waterbergend vermogen, aggregaatstabiliteit)

7 Studiegebied & experimentele opstelling

8 Inhoudstafel Studiegebied & experimentele opstelling 3. Effect op bodemerosie 4. Effect op bodemorganische stof 5. Effect op fysische bodemkwaliteit 6. Besluit

9 Literatuur: Effect op bodemerosie NKB vermindert zowel afstroming als bodemverlies Analyse van 186 regenvalsimulaties uitgevoerd in de regio Leuven Sint-Truiden NKB vermindert afstroming in 63% van de gevallen NKB vermindert afstroming met gemiddeld 87% NKB vermindert bodemverlies in 88% van de gevallen NKB vermindert bodemverlies met gemiddeld 62% Metingen bodemverlies onder veldomstandigheden: NKB vermindert bodemverlies met 85 %!!

10 Effect op bodemerosie 2 plots, 5 m² neerslag: 7 sproeikoppen 127 mm/h niet-kerende bodembewerking, 27/08/ Studiedag - 30Erosie: min

11 Effect op bodemerosie Neerslag en afstroming in Kruishoutem in 2005 Zowel ondiepe als diepe NKB verminderen afstroming en bodemverlies ten opzichte van ploegen (KB)

12 Effect op bodemerosie Neerslag en afstroming uitgedrukt als een verhouding van NKB tot KB (%) voor de jaren Hoge variatie in de vermindering van afstroming en bodemverlies Waarom zijn de verschillen gemiddeld zo klein?

13 Effect op bodemerosie Welke proeven vertoonden een hogere afstroming onder NKB?

14 Effect op bodemerosie Neerslag en afstroming in Kruishoutem in 2006 Zowel ondiepe als diepe NKB hoogste afstroming Diepe NKB hoogste bodemverlies, ondiepe NKB laagste

15 Effect op fysische bodemkwaliteit Bepaling van de indringingsweerstand Detecteren van verdichte bodemlagen Meting tussen 0 en 50 cm diepte Meting van het vochtgehalte voor elke bodemlaag van 10 cm

16 Effect op fysische bodemkwaliteit Bepaling van de indringingsweerstand: Heestert 2007

17 Effect op fysische bodemkwaliteit Bepaling van de indringingsweerstand: Heestert 2008

18 Effect op fysische bodemkwaliteit Oogst tijdens natte omstandigheden

19 Effect op fysische bodemkwaliteit NKB uitgevoerd onder natte omstandigheden is onvoldoende in staat verdichting weg te werken

20 Effect op bodemerosie Neerslag en afstroming uitgedrukt als een verhouding van NKB tot KB (%) zonder jaren bewerkt onder slechte omstandigheden Zowel ondiepe als diepe NKB verminderen afstroming en bodemverlies!

21 Conclusie: Effect van NKB op bodemerosie NKB vermindert afstroming en bodemverlies MAAR: nood aan goede omstandigheden tijdens bewerking Negatieve invloed van oogsten onder natte omstandigheden NKB uitgevoerd onder natte omstandigheden niet in staat de bodem voldoende los te werken Advies: Voorjaar: bewerking uitstellen tot voldoende droge bodem Gebruik van cultivars die voldoende vroeg geoogst kunnen worden Bij verdichting: extra/aangepaste werkgang op droge bodem vb: (diep)woelen in de zomer

22 Inhoudstafel Studiegebied & experimentele opstelling 3. Effect op bodemerosie 4. Effect op bodemorganische stof 5. Effect op fysische bodemkwaliteit 6. Besluit

23 Effect van NKB op bodemorganische stof NKB: gelaagdheid in gehalte aan bodemorganische stof NKB: bodemorganische stof hoogst aan de bodemoppervlakte Reden: gewasresten blijven aan de oppervlakte na de bewerking

24 Aggregaatstabiliteit Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit NKB: meer stabiele grote aggregaten Omwille van hoger gehalte aan organische stof aan oppervlakte

25 Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit Aggregaatstabiliteit: stabiliteitsindex Heestert 07 Heestert 08 KB 0.44 ± 0.10 a 0.32 ± 0.04 a NKB d ± 0.13 b 0.35 ± 0.02 a NKB d ± 0.10 a 0.35 ± 0.05 a NKB s 0.73 ± 0.19 b 0.36 ± 0.08 a (verdichting) Zonder bodemverdichting: hogere aggregaatstabiliteit onder NKB Met bodemverdichting: geen verschil in aggregaatstabiliteit

26 Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit Verslemping Omwille van aggregaatafbraak en depositie van bodemdeeltjes Verlaagt de infiltratie, verhoogt de afstroming Macroscopische observatie: minder verslemping onder NKB Verslempte oppervlakte: KB: 87 ± 21 % NKB s : 69 ± 33 % NKB d : 73 ± 30 %

27 Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit Infiltratie (Hydraulische geleidbaarheid, cm/uur) (verdichting) Zonder bodemverdichting: soms betere infiltratie bij NKB Met bodemverdichting: alle bewerkingen lagere infiltratie weinig verschil tussen bewerkingen

28 Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit Porositeit Weinig verschillen tussen NKB en KB Macroporositeit Weinig verschillen tussen NKB en KB, soms lager voor NKB Indien bodemverdichting: Afname in porositeit, zowel voor NKB als voor KB Sterke afname in aantal macroporiën >30 µm

29 Inhoudstafel Studiegebied & experimentele opstelling 3. Effect op bodemerosie 4. Effect op bodemorganische stof 5. Effect op fysische bodemkwaliteit 6. Besluit

30 Besluit NKB vermindert afstroming en bodemverlies NKB verhoogt organisch stofgehalte aan het oppervlakte NKB behoudt de fysische bodemkwaliteit MAAR: Bodemverdichting veroorzaakt door oogst onder natte omstandigheden wordt moeilijker weg gewerkt door NKB NKB dient steeds onder voldoende droge omstandigheden uitgevoerd te worden