Projectbeschrijving. De Democratiefabriek Huis van de Jeugd Zeelandsingel 40, 6845 BH Arnhem Tel
|
|
- Femke van der Heijden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Projectbeschrijving De Democratiefabriek Huis van de Jeugd Zeelandsingel 40, 6845 BH Arnhem Tel info@huisvandejeugd.nl
2 Inleiding De Democratiefabriek De Democratiefabriek is een mobiele interactieve tentoonstelling die kinderen en jongeren laat meemaken wat democratie is en inhoudt. In de fabriek wordt gewerkt met vooroordelen, waarden en normen, burgerschap en democratie. Het laat kinderen en tieners zien wat nodig is om samen te leven, het laat voelen wat democratie is, het laat ervaren wat je kan doen aan het vormen van een samenleving waar voor iedereen plaats en ruimte is. Huis van de Jeugd gaat in 2014 en in 2015 met De Democratiefabriek op tournee langs jeugdwerk, gemeentes en scholen. Doel Het doel van het project is het implementeren van de interactieve tentoonstelling De Democratie-fabriek om bewustwordingsprocessen te realiseren bij kinderen en jongeren, ten aanzien van democratisch burgerschap vanuit het perspectief van de geschiedenis, ten aanzien van de thema s: vrede, respect, democratie, vrijheid en diversiteit. Uitvoerders Uitvoerder van het project De Democratiefabriek is Huis van de Jeugd. Dit samenwerkingsverband bestaat uit Lava, bureau voor jeugdwerk, opvoeding en onderwijs, Steunpunt Scouting Gelderland en In-Spe, organisatie voor jongeren en politiek. Lava heeft de projectleiding. De ontwikkeling en productie van De Democratiefabriek zijn primair in handen van Stichting Vredeseducatie. De tentoonstelling is gebaseerd op de interactieve methodiek die is ontwikkeld door Stichting Vredeseducatie. Primaire doelgroepen Kinderen en jongeren van jaar Jongeren van jaar Jonge deelnemers aan lokaal jeugd- en jongerenwerk, onderwijs, lokale projecten en festiviteiten. Secundaire doelgroepen Begeleiders in het jeugd- en jongerenwerk; Leerkrachten; Ouders en andere volwassenen; Beleidsmakers; Volwassen bezoekers vieringen, manifestaties, oorlogs- en verzet musea, lokale projecten en festiviteiten. 2
3 Aanleiding & verantwoording De Vrede Express De afgelopen drie jaar heeft Huis van de Jeugd, gecoördineerd door Lava, met De Vrede Express, een 12,5 meter lange trailer met daarin een interactieve tentoonstelling over democratisch burgerschap, door Gelderland getoerd. De tentoonstelling bereikte per jaar zo n bezoekers in 50 plaatsen en sloot nauw aan bij burgerschapsdoelen in het onderwijs en de ambities ten aanzien van maatschappelijke binding en preventie in het jeugd- en jongerenwerk. De Democratiefabriek is een passend vervolg op de Vrede Express en voldoet aan de aanhoudende vraag van jeugdwerk en onderwijs naar een vernieuwend en eigentijds product om aandacht te besteden aan burgerschapsvorming, vrede en diversiteit. Het Fort van de Democratie werkt De Democratiefabriek is een nadere toepassing van het Fort van de Democratie, educatief centrum over democratie in Utrecht, van Stichting Vredeseducatie. De Democratiefabriek zal naar doelgroep en presentatievorm worden aangepast zodat een innovatief en uitdagend middel ontstaat voor lokale groepen en instellingen die vorm en inhoud willen geven aan hun betrokkenheid bij democratisch burgerschap en maatschappelijke participatie vanuit lokaal perspectief. In 2011 werd een onderzoek uitgevoerd naar de leereffecten onder bezoekers van het Fort van de Democratie 1. Dit onderzoek werd uitgevoerd vanuit de Programmagroep Sociale Psychologie van de Universiteit van Amsterdam. Er werd onder andere geconcludeerd dat jongeren na het bezoek aan het Fort van de Democratie meer kennis hadden over democratie. Met name jongens onder de 18 jaar bleken er democratischer ideeën op na te houden en minder radicale opvattingen te hebben. Andere opvallende conclusies waren dat autochtone jongeren minder discrimineren wanneer ze de tentoonstelling hebben doorlopen, en dat meer kennis van democratie samenhangt met positieve opvattingen over democratie en minder discriminatie. Met De Democratiefabriek wordt een vervolg gegeven aan de positieve ontwikkeling die is aangetoond, en daar wil Huis van de Jeugd graag aan bijdragen. 1 Het Fort van de Democratie werkt. Het effect van de interactieve tentoonstelling op kennis en opvattingen over democratisch burgerschap bij jongeren. Door: Drs. Jan Durk Tuinier, Prof. Dr. Bertjan Doosje, Drs. Liesbeth Mann, Dr. Allard R. Feddes, Irene van Ooijen, Geu Visser (2012) 3
4 Landelijke taakstelling In de afgelopen jaren is hernieuwde aandacht voor de democratische rechtsstaat en democratische omgangsvormen ontstaan, zoals treffend is geanalyseerd in de rapportage van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, die spreekt van de noodzaak van een democratische pedagogisch offensief 2. De Democratiefabriek wil een bijdrage leveren aan democratisch burgerschap met het oog op maatschappelijk participatie. Daarbij worden kinderen en jongeren uitgedaagd om zelf onderzoek te doen naar de betekenis van democratisch burgerschap in hun eigen leefwereld. Jongeren ontdekken dat maatschappelijke diversiteit en pluriformiteit in een democratie kunnen floreren omdat minderheden beschermd worden en iedereen zonder onderscheid in gelijke gevallen, gelijk behandeld wordt voor de wet. Dit is het kernthema van De Democratiefabriek. Burgerschapsdoelen in het onderwijs Sinds 2006 zijn het primair, voortgezet, hoger en praktijkonderwijs in Nederland wettelijk verplicht om een bijdrage te leveren aan actief burgerschap en sociale integratie. Burgerschapsvorming is geen apart vak, maar vormt een onderdeel van het totale lesaanbod. Bij burgerschap zijn vooral houding en vaardigheden van belang, en de school dient als oefenplaats voor democratische principes. Het SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, benoemt als de kern van burgerschapsvorming drie domeinen: democratie, participatie en identiteit 3. Door het Ministerie van OCW zijn zogenaamde kerndoelen opgesteld, waaraan het onderwijs moet voldoen. Bovengenoemde domeinen vormen de basis van De Democratiefabriek. De tentoonstelling sluit naadloos aan bij de onderwijsdoelen, en is dan ook een goed middel om invulling te geven aan burgerschapsvorming, in samenwerking met andere spelers in de pedagogische civil society, zoals vrijwilligersorganisaties, gemeente en kerken. (Kerkelijk) jeugdwerk In de fabriek zien tieners en jongeren wat nodig is om samen te leven, en ervaren ze wat je kan doen om een samenleving te creëren waar voor iedereen plaats en ruimte is. Democratie gaat over fundamentele waarden of levensvragen (vrijheid, diversiteit en solidariteit) die ook in het christelijk geloof belangrijk zijn. De tentoonstelling laat grote thema s aansluiten bij de belevingswereld van kinderen en jongeren. Er komen grote en politieke thema s aan bod, maar dan zo gebracht dat bezoekers het kunnen vertalen naar hun eigen ervaringen en gevoelens. De nadruk ligt niet op kennisoverdracht, maar op de onderliggende principes van het leven in een democratie, die ook van toepassing zijn op andere vormen van gemeenschappen of samenleven. 2 WRR rapport, Den Haag oktober Opvoeding Onderwijs en Jeugdbeleid in het algemeen belang. 3 Zie: Een basis voor burgerschap, een inhoudelijke verkenning voor het funderend onderwijs (Jeroen Bron SLO, 2006) 4
5 De tentoonstelling is bovendien een vorm van morele ontwikkeling. Kinderen en jongeren worden voor maatschappelijke en morele dilemma s gesteld, ze onderzoeken hoe zij daarover denken, ze exploreren wat voor zienswijzen er zijn, leren er constructief over in gesprek te gaan. Begeleiders kunnen in de voorbereiding en verwerking bovendien zelf een specifiek thema of onderdeel kiezen om dieper op in te gaan. Thematiek & methodiek Thema s In de tentoonstelling vormen drie hoofdthema s de rode draad: vrijheid, diversiteit en solidariteit. In de afzonderlijke units zijn deze uitgewerkt in de volgende thema s: Identiteit, imago, wat maakt jou tot jou? (gelijkheid, gelijkwaardigheid); Democratie ontdekken en doen (vrijheid, (on-)gelijkheid, idealen, eerlijkheid, veiligheid); Jouw mening is van jou (vrijheid van meningsuiting, godsdienst, beledigen, zeggen wat je denkt, (dis-)respect); Als democratie wordt afgeschaft (minderheidsgroepen worden buitengesloten, herdenken); Diversiteit: leven in een wereld van verschillen (iedereen behalve ik, vooroordelen); Conflicten (belangen, zondebok mechanisme, macht, pesten, verzoenen, afspraken en wetten, praten of vechten); Ontmoeting en participatie (Meedoen aan de maatschappij, wie zorgt voor jou? Voor wie of wat wil jij wat betekenen?). Hoe werkt de tentoonstelling? Routekaart, certificaat In De Democratiefabriek werken de deelnemers in tweetallen aan de hand van een routekaart, die fungeert als gids met opdrachten in de fabriek. Tevens kunnen er antwoorden op deze kaart worden genoteerd. Na het bezoek kunnen kinderen en jongeren een twintigtal antwoorden verwerken in een internetapplicatie en een certificaat printen met persoonlijke feedback op de keuzen die in de fabriek werden gemaakt. Op grond van ervaringen weten we dat jongeren het uitermate boeiend vinden om feedback te krijgen op basis van waarden. Ze zijn er nieuwsgierig naar en ze ontdekken dat persoon- 5
6 lijke opvattingen en waarden een relatie hebben met de democratische waarden waarmee de maatschappij is ingericht. Educatieve route Een bezoek aan de Democratiefabriek wordt op school of in clubverband voorbereid, het bezoek zelf duurt ongeveer een uur. Na het bezoek volgen idealiter follow-up activiteiten. Onder leiding van een leerkracht of (bege)leider worden persoonlijke ervaringen, ontdekkingen en meningen uitgewisseld. Op die manier wordt de waarden- en normencommunicatie verbreed. Voor docenten, jeugdwerkers en andere opvoeders is een handleiding beschikbaar. Hierin staan doelstellingen, het didactisch kader en tal van verwerkingsmogelijkheden. Vorm De Democratiefabriek bestaat uit 12 modulen met een verschillende afmetingen (0,6x0,6x2m of 0,6x1,2x2m). In deze metalen en verrijdbare modulen zijn machines, apparaten en instrumenten bevestigd. Met behulp van panelen, luiken, kleppen, kan vrijheid en democratie worden onderzocht en ook gemaakt. De modulen zijn onderling verbonden met buizen, leidingen en koppelingen die de fabriek symboliseren. Zo ontstaat er een interactieve opstelling met tientallen belevingselementen over democratie en burgerschap. Het vervoer kan eenvoudig in een transportbusje met laadklep. De benodigde tentoonstellingsruimte is totaal ong. 150 m2; mogelijk verdeeld over verschillende ruimtes. Verdiepend aanbod Huis van de Jeugd biedt bij De Democratiefabriek een verdiepend aanbod. Gebaseerd op onze afzonderlijke expertise, met verschillende trainingen, workshops en materiaal of activiteiten ter voorbereiding en verwerking, zodat afnemers zelf een menu kunnen samenstellen. Denk aan een debat, improvisatietheater, anti-polarisatie lespakket, of een workshop, teamtraining en/of ouderavond over pesten of omgaan met conflicten. Daarnaast zijn er ook materialen beschikbaar, zoals leskisten, een spelencircuit over Vrede en De Voordelenkoffer. 6
7 Doelgroepen Jongeren van jaar, jaar (en 18+) Huis van de Jeugd richt zich met De Democratiefabriek op de doelgroep jarigen en jarigen. Deze doelgroep is sterk vertegenwoordigd in de achterban en klanten van Scouting Gelderland, Lava en In-Spe, en van samenwerkingspartner Plattelandsjongeren Gelderland. Hiermee richten we ons op vrijwillig en kerkelijk jeugdwerk, basis- en voortgezet onderwijs, maar ook op ROC s en praktijkonderwijs. Er is tevens de mogelijkheid voor volwassenen om een route op eigen niveau te volgen in de tentoonstelling, zodat De Democratiefabriek ook interessant is voor de (vrijwillige) begeleiders van kinderen en jongeren, leerkrachten en ambtenaren en beleidsmakers op bijvoorbeeld gemeente-niveau. Gemeenten en lokale netwerken In partnerschap met gemeenten en lokale netwerken willen we met De Democratiefabriek inzetten op sociale cohesie en maatschappelijke participatie. We spelen daarbij in op de regie-verantwoordelijkheid die gemeenten hebben of krijgen op het terrein van jeugdbeleid en bevordering van maatschappelijke participatie. Gemeentes bereiken op lokaal niveau veel mensen en kunnen met De Democratiefabriek een belangrijk signaal afgeven. Rond verkiezingstijd kan het bijvoorbeeld een goed middel zijn om mensen te laten nadenken over het belang van vrede en democratie. Tijdens de looptijd van De Democratiefabriek vindt een aantal verkiezingsmomenten plaats. Gemeenteraadsverkiezingen: 19 maart 2014 Europees Parlement: 22 mei 2014 Provinciale Staten: 18 maart 2015 Eerste Kamer: 26 mei 2015 Bevrijdingsgemeentes Drie weken per jaar wordt De Democratiefabriek geplaatst in een bevrijdingsgemeente (Ede, Wageningen, Rhenen of Renkum). Hiervoor bestaat een overeenkomsten tussen de gemeenten en Stichting Vredeseducatie. Lava doet recht aan die overeenkomst en treedt op als verhuurder naar de bevrijdingsgemeenten. 7
8 Oorlogs- en verzetsmusea De thematiek van De Democratiefabriek sluit goed aan bij oorlogs- en verzetsmusea en de specifieke geschiedenis van delen van Gelderland. De Democratiefabriek kan een mooie aanvulling zijn op hun reguliere aanbod. Doel is om deze afnemers met name te interesseren voor huur in de vakantieperiodes, met bijvoorbeeld een gereduceerd tarief. Kwetsbare doelgroepen De Democratiefabriek gaat over belangrijke thema s als diversiteit, samenleven, identiteit, vooroordelen en discriminatie. Daar wordt in de tentoonstelling op een interactieve manier aandacht aan besteed. Huis van de Jeugd vindt het belangrijk dat de diversiteit waarover we spreken in De Democratiefabriek ook echt beleefd wordt, dat iedereen evenveel kans moet krijgen om de tentoonstelling te bezoeken. Daarvoor is uitwisseling, dialoog en verdieping nodig. Met het verdiepend aanbod van Huis van de Jeugd willen we ook graag kwetsbare doelgroepen bereiken. Evaluatie Evaluatie en effectmeting Zoals beschreven bij de verantwoording, is onderzoek gedaan naar de effecten van Het Fort van de Democratie, waarop De Democratiefabriek gebaseerd is. De verwachting is dat dezelfde effecten bereikt worden bij de bezoekers van De Democratiefabriek. Om dit te toetsen wordt er opnieuw onderzoek gedaan vanuit de Universiteit van Amsterdam, met medewerking van Huis van de Jeugd. Daarnaast worden de ervaringen van de afnemers geëvalueerd door een evaluatieformulier, maar ook door het aanleggen van een dossier met ervaringen, reacties media-uitingen, etc. per plaats. Tevens wordt het project intern geanalyseerd en geëvalueerd. Publiciteit, werving & communicatie Bereik In de jaren 2014 en 2015 wil Huis van de Jeugd met de Democratiefabriek minimaal 100 plaatsen bereiken. Er wordt gestreefd naar standplaatsen van (1 of) 2 weken en er wordt uitgegaan van een gemiddelde bezettingsgraad van 80% van de schoolweken (op basis van ervaringsgegevens uit voorgaande jaren). 8
9 Optimale bereikgegevens: Weken 40 schoolweken +12 vakantieweken Jeugd van jaar Jeugd van jaar Volwassenen Vrijwilligers en professionals Prijzen Primair afzetgebied is Gelderland. We werken met een hoog- en een laagseizoen, met bijbehorende prijzen. Verhuur buiten Gelderland is mogelijk, tegen een meerprijs. Binnen Gelderland: Vervoer: Buiten Gelderland: Vervoer: 600 per week 325 per week 975 per wek 375 per week Vakantie- en bijzondere periodes: korting 50% Tot slot Wat is de kracht van de reizende Democratiefabriek? De Democratiefabriek komt naar de mensen toe en is op gemeentelijk niveau een aansprekend middel voor maatschappelijke integratie en participatie; De interactieve methodiek is een beproefd concept en is een bredere inzet waard; Universiteit van Amsterdam is positief over de methodiek en leereffecten; De fabriek geeft lokale groepen een kans om zich te profileren; Democratie is concreet, dichtbij en je kunt het maken; De fabriek kan heel goed ingezet worden op manifestaties en themadagen; Openingstijden naar lokale wens, ook avonden en weekends mogelijk; Aandacht voor specifieke doelgroepen: ouders, ouderen, nieuwe Nederlanders; Samenwerkingscombinaties worden verstevigd; Methodiek en procesevaluaties worden gedeeld met en zijn beschikbaar voor andere instellingen in het werkveld. 9
Fort van de Democratie
Fort van de Democratie Stichting Vredeseducatie / peace education projects Het Fort van de Democratie WERKT! Samenvatting van een onderzoek door de Universiteit van Amsterdam naar de effecten van de interactieve
Nadere informatieDe maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming
De maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming Jeroen Bron en Minke Bruning, 27 november 2014 27-11-2014 SLO projectgroep burgerschap; Jeroen Bron CPS Onderwijsontwikkeling en advies;
Nadere informatieBurgerschapsvorming LVGS
Burgerschapsvorming LVGS Jacomijn van der Kooij Hoop 2 Een brede blik op burgerschap Mini-college Burgerschapsvorming en goed onderwijs Sinds 2006 verplicht: Wet actief burgerschap en sociale integratie.
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE
Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen
Nadere informatieIs er toekomst voor jeugdwerkers? POP-UP tijdens Innov8 17 mei 2017
Is er toekomst voor jeugdwerkers? POP-UP tijdens Innov8 17 mei 2017 Wat is je vraag? 1. Jeugdwerker, een onzeker bestaan of echte baan? 2. Cultuur en structuur veranderd. Heeft jeugdwerk toekomst? 3. Na
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik
Actief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik Dit document is bedoeld als verantwoording voor ons aanbod op de Wijde Blik te Kamerik voor actief burgerschap en sociale integratie en welke
Nadere informatieDe Democratiefabriek Een interactieve tentoonstelling over democratisch burgerschap
De Democratiefabriek Een interactieve tentoonstelling over democratisch burgerschap H U U R V O O R W A A R D E N De Democratiefabriek is een nieuw project van Museum BELvue, om jongeren vanaf 14 jaar
Nadere informatieAanbod burgerschap en sociale integratie
Aanbod burgerschap en sociale integratie 1 Kanjertraing Dronenplein 7 2411 HE Bodegraven www.d4w.nl/prinses-beatrixschool 2 Visie Levensbeschouwelijke visie: Wij zijn een open Protestants Christelijke
Nadere informatieIn welke mate kunt u zich vinden in het benoemen van vrijheid, gelijkheid/gelijkwaardigheid en solidariteit als basiswaarden voor
Ontwikkelteam Burgerschap Ronde Derde ronde () REFERENTIE BU000880 Naam Coen Gelinck Organisatie Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM) E-mailadres coengelinck@nvlm.nl Namens wie geeft
Nadere informatieVoor het Huis voor democratie en rechtsstaat wordt geëxperimenteerd met proeftuinen
Voor het Huis voor democratie en rechtsstaat wordt geëxperimenteerd met proeftuinen Het Huis voor democratie en rechtsstaat is een nog op te richten instelling. Het Huis wil kennis van burgers over onze
Nadere informatieObs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie
Obs de Bouwsteen Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN 1. Wat is actief burgerschap? Actief burgerschap is: de bereidheid en het vermogen om deel uit te kunnen maken van een
Nadere informatiePrimair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444
Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het
Nadere informatie2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie
201-2017 Actief burgerschap en sociale integratie Inhoudsopgave: Kwaliteitszorg actief burgerschap en sociale integratie Visie en planmatigheid Visie Doelen Invulling Verantwoording Resultaten Risico s
Nadere informatieDocentenhandleiding Educatieprogramma
Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,
Nadere informatieVormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015
Vormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015 Inhoud 3 Vooraf 5 Een andere kijk op spijbelen 6 Over de diepere betekenis van kinderspel 7 Kinderen hebben zo hun kijk op quality time 8 Plan
Nadere informatieVorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013
Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015
Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015 Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities
Nadere informatieActief Burgerschap op Eijkhagen 2013-2014
Actief Burgerschap op Eijkhagen 2013-2014 In de samenleving ontstaan nieuwe opvattingen over de manier waarop individuele burgers in de maatschappij behoren te staan: meer betrokken, meer gericht op het
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014.
Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014. Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities
Nadere informatieMet onder andere: Dolf Jansen De Democratiefabriek Politiek bingo Ambtsketting maken Met de burgemeester op de foto Open dag Fort de Bilt Gamestorm
Met onder andere: De Democratiefabriek Politiek bingo Ambtsketting maken Met de burgemeester op de foto Open dag Fort de Bilt Gamestorm DemoCreatie Colofon De gemeente Utrecht heeft de Dag van de Democratie
Nadere informatieIdentiteit. Roelofsbrink CK Den Ham (0546)
Identiteit Roelofsbrink 6 7683 CK Den Ham (0546) 672542 juni 2017 Voor u ligt het identiteitsdocument van GBS Domino in Den Ham. In dit document beschrijven we aan de hand van vier bouwstenen wie we zijn
Nadere informatieVELON conferentie 8 maart 2010 Ontwikkeling: Els Schellekens (Bureau ELS) Onderzoek: Dorian de Haan Marije de Hoogd
VELON conferentie 8 maart 2010 Ontwikkeling: Els Schellekens (Bureau ELS) Onderzoek: Dorian de Haan Marije de Hoogd Subsidie: Bernard van Leer Foundation Inhoud presentatie Onze Klas Mijn Wereld Ontwikkeling:
Nadere informatieVisie op burgerschap en sociale integratie
Visie op burgerschap en sociale integratie CNS De Regenboog Inleiding Tegenwoordig leven we in een multiculturele samenleving. Burgerschap is in toenemende mate belangrijk geworden. Kennis hebben over
Nadere informatieWelkom in mijn Museum
Docentenhandleiding Educatieprogramma Welkom in mijn Museum Primair Onderwijs groep 3 en 4 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3,4 Programma:
Nadere informatieVerslag college 4: De staat van burgerschapsonderwijs en een blik op de toekomst
Verslag college 4: De staat van burgerschapsonderwijs en een blik op de toekomst In de collegereeks Democratie en burgerschap, georganiseerd door ProDemos en de Universiteit van Amsterdam, kijken we naar
Nadere informatieDILEMMA 14/18, INLEEFSPEL OVER WERELDOORLOG 1 IN JOUW GEMEENTE
DILEMMA 14/18, INLEEFSPEL OVER WERELDOORLOG 1 IN JOUW GEMEENTE 1. TUMULT IS 1.1 ONZE KERNTHEMA S Conflicten hanteren en geweld aanpakken Bevorderen van de culturele dialoog Oorlog en vrede exploreren Citaat
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieDiscriminatie? Niet in onze school!
Discriminatie? Niet in onze school! voorlichting, training, lesmateriaal en advies voortgezet onderwijs Hé homo, doe s normaal! Uitsluiten, uitschelden en pesten horen niet bij een school waar leerlingen
Nadere informatieobs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl
obs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl 1 Actief burgerschap en sociale integratie: Door de toenemende individualisering in onze samenleving is goed
Nadere informatieBELVUE MUSEUM. Jongeren eerst!
BELVUE MUSEUM Jongeren eerst! HET BELvue Beheerd door de Koning Boudewijnstichting Geopend in 2005 als centrum voor democratie en geschiedenis Belangrijkste doelgroep: jongeren 2 Democratische waarden
Nadere informatieWAARDEGOED. betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten
WAARDEGOED betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten 1 HET DOEL VAN ONDERWIJS Jongeren kennis en vaardigheden aanreiken
Nadere informatieCompetenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject
Competenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject Deze lijst is het onderzoekresultaat van een PWO-traject binnen de lerarenopleidingen van de KAHO Sint-Lieven,
Nadere informatieDe Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap
De Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap Congres Leve het jonge kind! 2011 Deelsessie Democraatjes in de dop? Mirjam van der Ven, Eduniek Aanleidingen voor het ontstaan van De Vreedzame
Nadere informatieKernleerplan actief burgerschap en sociale integratie
SLO is het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Al 35 jaar geven wij inhoud aan leren en innovatie in de driehoek beleid, wetenschap en onderwijspraktijk. De kern van onze expertise betreft
Nadere informatieVisiedocument: Burgerschap in het vmbo van Wellantcollege
Visiedocument: Burgerschap in het vmbo van Wellantcollege Visiedocument: Burgerschap in het vmbo van Wellantcollege Inleiding Dit Wellant visiedocument beschrijft de algemene visie van Wellantcollege t.a.v.
Nadere informatieTrainingen en workshops maart - juni 2019
academie Leren en doen! Trainingen en workshops maart - juni 2019 www.academie.zorgbelang-brabant.nl Trainingen & workshops KRACHTIG PITCHEN Vrijdag 29 maart 2019 Hoe vertel je kort en krachtig jouw idee
Nadere informatieDE DEMOCRATIEFABRIEK EEN DOE-TENOONSTELLING OVER IDENTITEIT, DIVERSITEIT EN ACTIEF BURGERSCHAP PERSDOSSIER
DE DEMOCRATIEFABRIEK EEN DOE-TENOONSTELLING OVER IDENTITEIT, DIVERSITEIT EN ACTIEF BURGERSCHAP PERSDOSSIER 2019 INHOUD De tentoonstelling... 2 De thema s van de Democratiefabriek... 2 Het bezoek aan de
Nadere informatieOpenbaar en betekenisvol: wij dagen de 21 e eeuw uit!
Openbaar en betekenisvol: wij dagen de 21 e eeuw uit! zelfbewust eigentijds ambities kritisch ondersteuning open uitdaging ruimdenkend samen ondernemend betrokken oog voor de wereld vrijheid creatief daadkracht
Nadere informatieAnalyse-instrument seksuele diversiteit in leermiddelen
Analyse-instrument seksuele diversiteit in leermiddelen Een instrument voor de analyse van hoe seksualiteit en seksuele diversiteit voorkomt in leermiddelen voor leerlingen van 4 tot 15 jaar Inleiding
Nadere informatieJaarplan schooljaar
Jaarplan schooljaar 2013-2014 Arnhem, september 2013 Voor u ligt het jaarplan schooljaar 2013-2014. Dit jaarplan bevat de uitgangspunten en doelen die centraal staan bij de invulling van het betreffende
Nadere informatieKinderen van nu groeien op in een mondiale, multiculturele samenleving. Respectvol kunnen. omgaan met verschillen tussen mensen
Kinderen van nu groeien op in een mondiale, multiculturele samenleving. Respectvol kunnen omgaan met verschillen tussen mensen en culturen is een voorwaarde om goed te functioneren. Het is belangrijk dat
Nadere informatieVisiedocument. Actief Burgerschap. Januari 2010
Visiedocument Actief Burgerschap Januari 2010 Gereformeerde scholen voor speciaal basisonderwijs Het Baken en De Drieluik Inleiding Actief Burgerschap U staat op het punt ons visiestuk actief burgerschap
Nadere informatieDe toekomst begint vandaag!
verder bouwen aan de kindcentra 0-13 s-hertogenbosch De toekomst begint vandaag! Als professionals, schoolbesturen, kinderopvangorganisaties en gemeente werken we samen aan de kindcentra 0-13 s-hertogenbosch;
Nadere informatieJaarcongres: De kracht van het sociale wijkteam. Samenwerken in de Vreedzame Wijk..
Jaarcongres: De kracht van het sociale wijkteam Samenwerken in de Vreedzame Wijk.. Zorg voor Jeugd De Utrechtse visie De drie sporen van het Utrechtse model van de Zorg voor Jeugd: 1. Gewoon Opvoeden,
Nadere informatieDiscriminatie? Niet in onze school! voorlichting, training, lesmateriaal en advies. basisscholen
Discriminatie? Niet in onze school! voorlichting, training, lesmateriaal en advies basisscholen Zíj zijn stom, gemeen, lelijk Uitsluiten, uitschelden en pesten horen niet bij een school waar leerlingen
Nadere informatieBurgerschap in kaart gebracht
Burgerschap in kaart gebracht SLO is het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Al 35 jaar geven wij inhoud aan leren en innovatie in de driehoek beleid, wetenschap en onderwijspraktijk. De kern
Nadere informatiewat doen we aandacht ambitie leren dialoog
wat doen we Schooldialoog helpt scholen in het voortgezet onderwijs met hun visie en identiteit, verbetering schoolcultuur, schoolplannen die uitkomen, inspirerende teamdagen, een school als lerende organisatie
Nadere informatieBurgerschap: Aanbod per hoofddoel
Burgerschap: Aanbod per hoofddoel HOOFDDOEL 1 We voeden onze leerlingen op tot fatsoenlijke evenwichtige mensen die respectvol (vanuit duidelijke waarden en normen omgaan met de medemens.) Trefwoord De
Nadere informatieManagementsamenvatting
De titel van het Strategisch Meerjarenbeleidsplan is een citaat afkomstig van een leerling van de stagegroep 1a van het Praktijkcollege Tilburg. Het citaat geeft het droombeeld van de leerling weer op
Nadere informatiePedagogisch fundament. handboek ikc leeuwarden
Pedagogisch fundament handboek ikc leeuwarden pedagogisch fundament Inhoud Moreel kader IKC Leeuwarden Dit handboek is een hulpmiddel te komen tot een pedagogisch fundament voor een IKC s. Uitgangspunt
Nadere informatieSprekende Portretten
Docentenhandleiding Sprekende Portretten Sprekende Portretten Jacob Cuyp, Michiel Pompe van Slingelandt, 1649 Primair Onderwijs Groep 4 t/m 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling programma..
Nadere informatieDeel 1 Over het wat en hoe 15. 1 Over het wat 17
Inhoud Deel 1 Over het wat en hoe 15 1 Over het wat 17 Alles is sociaal: sociale competentie in schema 17 De activiteiten 19 Geen methode, maar een methodiek 19 De opzet van het boek 21 2 Over het hoe
Nadere informatieThema in de kijker : Filosoferen met kinderen
Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen Wat is filosoferen met kinderen? Samen op een gestructureerde wijze nadenken en praten over filosofische vragen. Zoeken naar antwoorden op vragen die kinderen
Nadere informatieOPVANG JEUGDWERK? WAT? 16/12/2011
OPVANG JEUGDWERK? WAT? Kan de gemeente zelf jeugdwerk opzetten? Wat is de functie van gemeentelijk jeugdwerk? Toenemende opvangvraag hoe profileren? 1 lokale overheden beschouwen het als hun taak om naast
Nadere informatieBurgerschap in kaart gebracht
SLO is het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Al 35 jaar geven wij inhoud aan leren en innovatie in de driehoek beleid, wetenschap en onderwijspraktijk. De kern van onze expertise betreft
Nadere informatieDe leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en de ander.
Burgerschapsvorming en sociale integratie De visie van de school We zijn een openbare basisschool. We werken volgens de richtlijnen en doelstellingen zoals beschreven in de Wet Primair Onderwijs. Het doel
Nadere informatie& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1
Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP & Sociale Integratie Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1: Visie op actief burgerschap & sociale integratieactie Hoofdstuk
Nadere informatieWat is Samsam? SAMSAM, AMSTERDAM JULI 2015
Wat is Samsam? SAMSAM, AMSTERDAM JULI 2015 2/9 Samsam is een educatief platform voor wereldwijze kinderen. Samsam wil bijdragen aan de ontwikkeling en opvoeding van kinderen tot wereldburgers. Wereldburgers
Nadere informatieSamenspel Formeel - Informeel. Vanuit ieders waarde en nieuw verhaal schrijven, 22-5-15, Jolanda Elferink
Samenspel Formeel - Informeel Vanuit ieders waarde en nieuw verhaal schrijven, 22-5-15, Jolanda Elferink 6/12/2015 Programma - Korte kennismaking; - Ontwikkelingen in de vrijwillige zorg; - Uitgangspunt
Nadere informatieOp expeditie naar waarde(n)
Op expeditie naar waarde(n) 21e eeuwse educatie Effectief leiderschap Vakmanschap: de leraar doet ertoe! Verbinding met de gemeenschap Waardengedreven onderwijs Op expeditie naar waarde(n) De hele opvoeding
Nadere informatieDe Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap:
Actief Burgerschap Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Actief Burgerschap: een nadere kennismaking 3 3. Actief Burgerschap: een doel en een middel 4 4. Actief Burgerschap: Hoe leren we dit aan? 5 5. Actief
Nadere informatieDe slimste route? Vormgeven toegang
De slimste route? Vormgeven toegang Grote veranderingen in zorg en ondersteuning Taken vanuit AWBZ, Jeugdzorg, Werk en inkomen. Passend onderwijs (toegang tot onderwijs) De slimste route (voor Hengelo)
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 31 289 Voortgezet Onderwijs Nr. 355 DE MINISTER VOOR BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS EN MEDIA Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP. Op CDS t Kompas
ACTIEF BURGERSCHAP Op CDS t Kompas ACTIEF BURGERSCHAP Voorwoord Kinderen voorbereiden op hun rol van burger in de samenleving is al eeuwenlang een taak van het onderwijs. In de Wet op Primair Onderwijs
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG. Datum 27 november 2017 Reactie op burgerschapsonderzoek ICCS
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieJeugdzorg en sport. Niels Hermens (Verwey-Jonker Instituut & Wageningen Universiteit) nhermens@verwey-jonker.nl
Jeugdzorg en sport Niels Hermens (Verwey-Jonker Instituut & Wageningen Universiteit) nhermens@verwey-jonker.nl Agenda Samenwerking jeugdzorg en sport: achtergrond en ervaringen Sport in de interventiepiramide
Nadere informatieKwaliteitsvol. jeugdwerk. In vogelvlucht. Startmoment traject Jeugdwerk in de Stad Brussel, 27 september 2016
Kwaliteitsvol jeugdwerk Startmoment traject Jeugdwerk in de Stad Brussel, 27 september 2016 In vogelvlucht Kwaliteitsvol jeugdwerk Toelichting bij de politieke discussie in de EU en het traject van de
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatieExpertopleiding Cultuur in de Spiegel
Expertopleiding Cultuur in de Spiegel 2019-2020 Muzische lessen, schoolvoorstellingen, mediaprojecten, erfgoeduitstappen, rondleidingen in musea, culturele reizen, kunstenaars in de klas, artistieke workshops,
Nadere informatiePubliciteit en werving OSA
Publiciteit en werving OSA Bereik de ouders persoonlijk Het is belangrijk om veel aandacht aan werving en publiciteit te besteden. In het bijzonder als u met open inschrijving werkt. Denkt u hierbij aan
Nadere informatielogoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon geen
logoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom Den Haag Ons kenmerk 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Onderwerp Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon Bijlage(n) geen Geachte heer Van
Nadere informatieWILLEM VAN ORANJE Ons Identiteitsbewijs, bestaande uit onze beginselen en ons paspoort Definitieve tekst d.d. 4 maart 2016
---------------------------------------- WILLEM VAN ORANJE Ons Identiteitsbewijs, bestaande uit onze beginselen en ons paspoort Definitieve tekst d.d. 4 maart 2016 ----------------------------------------
Nadere informatieMeldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek
GASTLESSEN 2016-2017 Meldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek Het afgelopen schooljaar is het Meldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek met veel plezier en succes gestart met het geven van gastlessen
Nadere informatieTaal verbindt mensen Wij verbinden mensen met taal Want Taal doet meer dan schrijven, spreken en lezen Het is de sleutel naar een nieuwe toekomst!
Taal verbindt mensen Wij verbinden mensen met taal Want Taal doet meer dan schrijven, spreken en lezen Het is de sleutel naar een nieuwe toekomst! Taal doet meer In Utrecht wonen meer dan 15.000 volwassenen
Nadere informatieHet belang van burgerschapsvorming
ONTWIKKELINGEN CULTUUREDUCATIE IN HET MBO BURGERSCHAPSVORMING Het belang van burgerschapsvorming De WEB (Wet Educatie en Beroepsonderwijs) legt sinds 1996 vast dat het mbo zijn studenten niet alleen voorbereidt
Nadere informatieNaar nieuw Jeugd-, Onderwijs- en Zorgbeleid
Naar nieuw Jeugd-, Onderwijs- en Zorgbeleid Het gemeentelijke beleid is in beweging. De decentralisaties in het sociale domein brengen nieuwe taken voor gemeenten met zich mee én bieden ruimte om de zaken
Nadere informatieDe Schoolwerkplaats school van nu
2015 De Schoolwerkplaats school van nu Visie en uitgangspunten Manon van der Linde Ilse Overzier Marjan van Baekel- Kan 1. Waar de Schoolwerkplaats voor staat Missie Wat we willen is dat alle kinderen
Nadere informatieHandleiding voor begeleiders en docenten
Handleiding voor begeleiders en docenten Jan Durk Tuinier en Geu Visser - 1 - De ontwikkeling en productie van het project De Democratiefabriek is gerealiseerd met financiële steun van de Adessium Foundation
Nadere informatieRadicalisering bij jongeren signaleren en bespreekbaar maken
Radicalisering bij jongeren signaleren en bespreekbaar maken Verslag Fort van de Democratie Utrecht dinsdag 31 maart 2015 Doelstelling van de middag Na deelname aan de studiemiddag over radicalisering
Nadere informatieomgeving wereld regie vanuit de jongere Jongeren leren organiseren
Jongeren leren organiseren Hoe kunnen jongeren regie hebben over eigen handelen en toch in verbinding zijn met alles om hen heen? Hoe verstaan jongeren de kunst om te bouwen aan netwerken, om een positie
Nadere informatieWeten waar we goed in zijn 1
Inburgering als voortdurend proces voor allen Lezing ter gelegenheid van de Conferentie Burgerschapsvorming. Islamitisch Onderwijs Ingeburgerd. Jaarbeursgebouw Utrecht Zaterdag 4 juni 2005. A.M.L. van
Nadere informatieGecertificeerde Opleidingen
Gecertificeerde Opleidingen TOP Class Communicatie Vaardigheden Gordon Communicatie Trainer www.gordoncommunicatie.nl Top Class Communicatie Vaardigheden Persoonlijk en professioneel communiceren In deze
Nadere informatiePROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN
PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN 3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens 3.2 Exploreren, verkennen en integreren van de grenzen van de mens 3.3 Ontdekken
Nadere informatieGewoon opvoeden in Groningen
Gewoon opvoeden in Groningen Voorbeeld : gewoon opvoeden, alledaags opvoeden, alledaagse opvoedvragen Wat is dit? Start: Eigen voorbeeld geven. Voor iedereen verschillend, afhankelijk van de situatie van
Nadere informatieHaal Bint in huis. aanbod van Theatergroep Bint voor het onderwijs. maakt lastige onderwerpen bespreekbaar. Voor docenten, leerlingen en ouders.
Haal Bint in huis aanbod van Theatergroep Bint voor het onderwijs maakt lastige onderwerpen bespreekbaar Voor docenten, leerlingen en ouders. Haal Bint in huis Theatergroep Bint maakt lastige onderwerpen
Nadere informatieSamen de Wereld Kleuren PEDAGOGISCHE VISIE
Samen de Wereld Kleuren PEDAGOGISCHE VISIE Geboeid kijk je de wereld in om je te blijven verwonderen. Of je nu oud of jong bent, die verwondering moet je vasthouden. 2 SWK-Kinderopvang SWKGroep Kinderopvang
Nadere informatieKaruur vzw JEUGDBELEIDSPARTICIPATIE BINNEN LOKALE BESTUREN
Karuur vzw JEUGDBELEIDSPARTICIPATIE BINNEN LOKALE BESTUREN Wat is Karuur? Ontstaan in 2009 Gesubsidieerd door de Vlaamse overheid (decreet Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleid) 3 vaste stafmedewerkers,
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP & SOCIALE INTEGRATIE. Visie. Actief Burgerschap & Sociale Integratie
ACTIEF BURGERSCHAP & SOCIALE INTEGRATIE Visie Actief Burgerschap & Sociale Integratie Zuukerschool Epe Januari 2010 Hoofdstuk 1, Kenmerken van de omgeving en de leerlingen De Zuukerschool is een landelijk
Nadere informatieSamen de Wereld Kleuren PEDAGOGISCHE VISIE
Samen de Wereld Kleuren PEDAGOGISCHE VISIE SWKGroep Geboeid kijk je de wereld in om je te blijven verwonderen. Of je nu oud of jong bent, die verwondering moet je vasthouden. Stichting SWKGroep staat voor
Nadere informatieDiscriminatie? Niet in onze school!
Discriminatie? Niet in onze school! voorlichting, training, lesmateriaal en advies voortgezet onderwijs Hé homo, doe s normaal! Uitsluiten, uitschelden en pesten horen niet bij een school waar leerlingen
Nadere informatieONDERWIJS EN LEREN IN HET EUROPEES PARLEMENT GRATIS
NL ONDERWIJS EN LEREN IN HET EUROPEES PARLEMENT GRATIS Het Europees Parlement verwelkomt bezoekers van alle leeftijden. Deze brochure bevat, ter aanvulling op het standaardaanbod voor bezoekers in Brussel
Nadere informatieControversiële en emotionele onderwerpen in de klas
Controversiële en emotionele onderwerpen in de klas Inhoud Spannend... 2 Belang... 2 Onbalans... 2 Reflectieve dialoog... 2 Verschillen tussen dialoog en debat... 3 Praktische aandachtspunten voor een
Nadere informatiearbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo het beeld van het hbo als werkgever onder hoogopgeleide professionals Samenvatting imago-onderzoek
arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo het beeld van het hbo als werkgever onder hoogopgeleide professionals Samenvatting imago-onderzoek Zestor is opgericht door sociale partners in het hbo: onderzoeksvraag
Nadere informatieKrachtlijnen voor een sterk basisonderwijs Praktijkvoorbeeld
Een onderzoek in kader van de opleiding Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs Departement Onderwijs en Pedagogie Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs Praktijkvoorbeeld Kenniscentrum Urban Coaching
Nadere informatieCLUBAANBOD EN TRAINING SAMEN HET GELOOF ONTDEKKEN EN VERDIEPEN
CLUBAANBOD EN TRAINING SAMEN HET GELOOF ONTDEKKEN EN VERDIEPEN Bruisend Jeugdwerk De kerk als plek waar jongeren, gelovig of niet, graag naartoe gaan om God beter te leren kennen. Jeugdleiders die dichterbij
Nadere informatieSOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale
Nadere informatieKwetsbare gemeenten, ondernemende burgers
Kwetsbare gemeenten, ondernemende burgers Een nieuw sociaal paradigma voor opvoeding, onderwijs en jeugdbeleid MICHA DE WINTER Jeugdzorg-problemen zijn niet oplosbaar binnen de jeugdzorg Stelselherziening
Nadere informatieDocentenhandleiding Educatieprogramma. Schilderspraktijken. Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, 1851. Primair Onderwijs groep 7 en 8
Docentenhandleiding Educatieprogramma Schilderspraktijken Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, 1851 Primair Onderwijs groep 7 en 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling
Nadere informatie