Onderzoek naar communicatie en. burgerparticipatie in Nieuwegein. Nota van Bevindingen

Transcriptie

1 Onderzoek naar communicatie en burgerparticipatie in Nieuwegein Nota van Bevindingen

2 2

3 Postbus AE Utrecht [t] [f] [i] Onderzoekers Drs. E.(Eelke) Horselenberg Drs. A.L. (Lauryan) Bakker Contactpersoon Drs. H.M. (Maarten) Hoogstad [t] [e] Kenmerk LD Datum 6 juli 2009 Beeld voorpagina: bestemmingsplan Binnenstad Nieuwegein Bron: gemeente Nieuwegein Onderzoek naar communicatie en burgerparticipatie in Nieuwegein 3

4

5 I N H O U D S O P G A V E INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave 3 1 Onderzoek naar communicatiebeleid en burgerparticipatie Inleiding Doelstelling en vraagstelling Normering Onderzoeksaanpak Leeswijzer 7 2 Communicatie en burgerparticipatie Inleiding Communicatie in Nieuwegein Burgerparticipatie in Nieuwegein Samenvatting Beoordeling 11 3 Communicatie en burgerparticipatie: project Binnenstad Inleiding Bestemmingsplan Binnenstad Communicatie rondom project Binnenstad Participatie bij het project Binnenstad Algemene communicatie-uitingen binnenstad Communicatie-uitingen gericht op inspraak Perceptie van burgers Samenvatting Beoordeling 24 4 Toepassing Inspraakverordening Toetsingscriteria en inspraaktrajecten Aankondigingen, termijnen en zienswijzen Verslag Onvolledigheid dossiers 28 Bijlage 1 - Normenkader 29 Bijlage 2 - Onderzoeksaanpak 31 Bijlage 3 - Geraadpleegde documenten 33 Bijlage 4 - Geïnterviewde personen 35 O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 3

6 Bijlage 5 - Belangrijke definities 37 4

7 O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E 1 ONDERZOEK NAAR COMMUNICATIEBELEID EN BURGERPARTICIPATIE 1.1 Inleiding De rekenkamercommissie Nieuwegein heeft in haar onderzoeksprogramma 2009 aangegeven onderzoek te willen doen naar de werking van de inspraakverordening. In 2008 is hiervoor door de rekenkamercommissie een vooronderzoek gedaan. Het onderzoeksbureau Jacques Necker/De Lokale Rekenkamer is eind 2008 begonnen met een benchmarkonderzoek, het zogenaamde DoeMee-onderzoek, naar communicatie en burgerparticipatie. De opzet van dit onderzoek hangt nauw samen met het onderzoeksonderwerp van de rekenkamercommissie en daarom is besloten deel te nemen aan de benchmark. In dit onderzoek wordt gekeken naar de effectiviteit van de gemeentelijke communicatie tijdens een interactieve beleidsvormingsproces. Omdat de rekenkamercommissie vooral geïnteresseerd is in de werking van de inspraakverordening, is gekozen voor het project Binnenstad als casus in het onderzoek. Daarbij is de communicatie rondom de inspraakprocedure voor het bestemmingsplan geanalyseerd. In aanvulling op het DoeMee-onderzoek, heeft De Lokale Rekenkamer specifiek gekeken naar het rechtmatigheidsaspect van de praktische toepassing van de inspraakverordening. Hier is een aparte casus van gemaakt. 1.2 Doelstelling en vraagstelling De doelstelling van dit onderzoek is: Inzicht geven in de effectiviteit van de communicatie met burgers bij interactieve beleidsvormingsprocessen van de gemeente Nieuwegein. De centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek luidt: Wat doet de gemeente Nieuwegein aan communicatie bij interactieve beleidsvormingsprocessen en wordt hiermee het beoogde doel bereikt? Deze centrale onderzoeksvraag is nader gespecificeerd in deelvragen. De deelvragen gaan achtereenvolgens in op het algemene communicatiebeleid van de gemeente, op de kaders voor burgerparticipatie en op de communicatie rond één specifiek project in de gemeente. Algemeen beleid 1. Heeft de gemeente een actueel communicatiebeleid geformuleerd waarin de algemene uitgangspunten van zijn communicatie zijn omschreven? Burgerparticipatie 2. Heeft de gemeente kaders gesteld ten aanzien van burgerparticipatie waarin specifiek aandacht is voor communicatie? 3. Zo ja, past dit binnen de kaders van het algemene communicatiebeleid? O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 5

8 Projectcase beleid en plan 4. Is er voor het gekozen project een actueel communicatieplan vastgesteld? Projectcase in de praktijk 5. Wat is de boodschap die de gemeente communiceert? 6. Met de inzet van welke communicatiemiddelen heeft de gemeente met burgers gecommuniceerd? 7. Wat is de kwaliteit van de communicatiemiddelen die de gemeente heeft ingezet? 8. Worden met de ingezette communicatiemiddelen de beoogde doelen bereikt? a. Zijn de betrokken burgers geïnformeerd over de resultaten van het project? b. Hoe beoordelen betrokken burgers de communicatie met de gemeente? Resultaat 9. Op welke punten zijn op basis van de bevindingen verbeteringen mogelijk? Rechtmatigheid inspraaktrajecten 10. In welke mate verlopen inspraaktrajecten conform de inspraakverordening en de Awb? 1.3 Normering Wij hanteren bij dit onderzoek verschillende normen. Deze normen zijn ontleend aan eerdere rekenkameronderzoeken naar dit onderwerp en algemeen geaccepteerde normen omtrent beleid. Het communicatiebeleid en burgerparticipatie worden getoetst aan de volgende hoofdnormen: Er is sprake van een actueel communicatiebeleid waarin de algemene beleidsuitgangspunten van communicatie zijn omschreven en vastgelegd als basis voor de uitvoering. Er is sprake van een actueel kader voor burgerparticipatie waarin specifiek aandacht is voor de communicatie met burgers. Er is sprake van een heldere communicatieboodschap die duidelijk wordt gecommuniceerd. Er is sprake van een afgewogen en onderbouwde communicatiestrategie. De gemeente heeft inzicht in de perceptie van de doelgroep en heeft mogelijkheden om hier op te anticiperen. Het volledige, uitgewerkte normenkader is als bijlage 1 aan het rapport toegevoegd. 1.4 Onderzoeksaanpak Het onderzoek bestond uit twee aspecten. In de eerste plaats een bestudering van het algemeen beleid van de gemeente Nieuwegein op het gebied van communicatie en participatie. Hierbij is nagegaan in welke mate er beleid aanwezig is en of dit voldoende kaders biedt voor de eensluidende wijze van communiceren door de gemeente alsmede voor het laten van participeren van burgers. In de tweede plaats is nagegaan hoe de gemeente de participatie van burgers in de praktijk vormgeeft en wat de resultaten hiervan zijn. Dit heeft plaatsgevonden aan de hand van een analyse van het participatietraject project Binnenstad. Voor dit project is 6

9 O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E nagegaan hoe communicatie en participatie is geïncorporeerd in de beleidsdocumenten. Aanvullend hebben interviews plaatsgevonden zowel met ambtenaren als met burgers die bij het participatietraject zijn betrokken. Een volledig overzicht van de onderzoeksaanpak treft u aan in bijlage Leeswijzer In dit hoofdstuk stond beschreven welke doelstelling en vraagstelling De Lokale Rekenkamer bij dit onderzoek hanteert. Daarnaast zijn de hoofdnormen beschreven. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in verschillende fasen. Een uitgebreide beschrijving van de onderzoeksaanpak is opgenomen in bijlage 2. In hoofdstuk twee beschrijft De Lokale Rekenkamer haar bevindingen voor het algemene communicatiebeleid en het beleid rondom burgerparticipatie in de gemeente Nieuwegein. In hoofdstuk drie zijn de bevindingen voor de casus Binnenstad beschreven. Ten slotte zijn in hoofdstuk vier de bevindingen voor de rechtmatigheidscheck op de handhaving van de inspraakverordening beschreven. O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 7

10

11 C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E 2 COMMUNICATIE EN BURGERPARTICIPATIE 2.1 Inleiding Voor de gemeente Nieuwegein bestaat het beleidskader voor communicatie en burgerparticipatie uit een aantal (beleids)documenten. In dit hoofdstuk bekijkt De Lokale Rekenkamer het relevante beleid aan de hand van de vooropgestelde normen. Een overzicht van de bestudeerde documenten is opgenomen als bijlage Communicatie in Nieuwegein Binnen de gemeente Nieuwegein valt de unit Communicatie onder de afdeling Communicatie en Juridische Zaken. De unit wordt gecoördineerd door een communicatieadviseur en heeft enerzijds een adviserende rol en anderzijds een uitvoerende rol. De uitvoerende rol is met name gericht op het beheer van de centrale communicatiemiddelen, zoals de website en redactionele werkzaamheden. De communicatieadviseurs hebben ieder een eigen sector als klant. De unit Communicatie is onder andere met de volgende taken belast: projectadvisering, huisstijl bewaking, perswoordvoering, raadscommunicatie, stadspromotie en arbeidsmarktcommunicatie. De gemeente heeft geen algemeen communicatiebeleid. Door de unit Communicatie is er wel initiatief genomen voor het opstellen van een nota communicatie. Het doel hiervan was om meer lijn in de communicatie te krijgen. Hiervoor zijn de diverse relaties met burgers, bedrijven en het maatschappelijk middenveld in kaart gebracht. Het initiatief is echter gestrand in een startnotitie. De geïnterviewden geven aan dat er verschillende redenen zijn waarom een volledig beleidskader tot nu toe nooit van de grond is gekomen. In de eerste plaats kenmerkt de werkwijze het college en het directieteam (DT) zich door een pragmatische aanpak, waarbij het opstellen van (communicatie)beleid niet op de eerste plaats komt. In de tweede plaats liggen er bij de unit Communicatie dermate veel werkzaamheden en taken dat er geen tijd resteert voor het opstellen van beleid. Wel hanteert de unit Communicatie drie notities: omgang met de pers, huisstijl en project Klare taal. 1 De raad heeft in de programmabegroting 2007 enkele uitgangspunten voor communicatie verwoord. Zo wil de gemeente haar inwoners informeren over het totale gemeentelijke beleidsproces, de besluitvorming van beleid en de afwegingen daarbij en de mogelijkheden voor participatie en/of inspraak. Om de raad en het college goed te informeren over de standpunten die onder verschillende groepen leven, wil de gemeente meer interactieve beleidsvorming toepassen. 2 1 Het project Klare taal is gericht op het schrijven van heldere brieven en boodschappen aan burgers en bedrijven. Inmiddels hebben ongeveer 250 ambtenaren de cursus gevolgd. 2 Programmabegroting 2007, gemeente Nieuwegein, O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 9

12 In de programmabegroting van 2008 zijn er geen doelen of uitgangspunten geformuleerd. Wel wordt vermeldt dat er in 2007 een denktank van raadsleden is opgericht dat zich over de raadscommunicatie buigt. Volgens de geïnterviewden heeft het opstellen van een raadscommunicatieplan echter (nog) geen doorgang gekregen. 2.3 Burgerparticipatie in Nieuwegein De gemeente geeft onder andere invulling aan burgerparticipatie met de inspraakverordening 3 en de verordening burgerinitiatief welke momenteel wordt herzien. De inspraakverordening beschrijft wanneer de gemeente inspraak wel of niet toepast. Ook staat beschreven dat er na inspraak altijd een eindverslag opgesteld moet worden. In het eindverslag wordt de zienswijze van de betrokkene uiteen gezet en wordt een beargumenteerde reactie op deze zienswijze gegeven. Dit gebeurt vaak in de vorm van een Nota beantwoording zienswijzen, opgesteld door de betreffende beleidsafdeling, die wordt teruggekoppeld aan de betrokkenen. Naast de inspraakverordening is de gemeente momenteel bezig een nieuwe verordening burgerinitiatief op te stellen. Zoals hierboven is beschreven, heeft de raad in de programmabegroting van 2007 de wens geuit meer burgerparticipatie en interactieve beleidsvorming toe te willen passen. Omdat de gemeente van mening is dat elk participatietraject maatwerk is, is er (nog) geen overkoepelende nota burgerparticipatie opgesteld. De unit Communicatie is wel voornemens een dergelijke nota op te stellen. De nota zal volgens de geïnterviewden vooral op het procesmanagementniveau worden geschreven, aangezien participatie voor een belangrijk deel draait om goed procesmanagement aldus de organisatie. Daarnaast is in de programmabegroting van 2008 aangegeven dat de gemeente voornemens is een nota interactief beleid op te stellen. Hier is tot op heden nog geen invulling aan gegeven. Volgens de geïnterviewden komt dat door een wijziging in prioriteiten vanuit de raad. In de programmabegroting van 2008 staat ook als te realiseren doel aangegeven dat er een systematiek interactieve beleidsvorming is ontwikkeld en ingevoerd. 4 Vooralsnog wordt voor elk afzonderlijk participatietraject een specifieke aanpak bepaald. Hierbij wordt soms een afwegingslijst gebruikt, op basis waarvan getoetst wordt of participatie wel of niet gewenst is. Soms neemt ook de raad het initiatief om een project interactief in te steken. De totstandkoming van een participatietraject en de wijze waarop burgers betrokken worden is verder afhankelijk van de persoonlijke wensen en vaardigheden van de wethouders en de betrokken ambtenaren. De unit Communicatie wordt vaak informeel betrokken bij het opstellen van trajectplannen. De unit denkt dan mee over de aanpak en de procesinrichting. Bij het opstellen van de plannen wordt volgens de geïnterviewden vooral nagedacht over de grenzen aan de participatie. Er zijn een aantal instrumenten die relatief vaak tijdens de participatietrajecten worden ingezet: workshops, wijkconferenties, inloopavonden en inspraakavonden. Naast specifieke participatieprojecten heeft de gemeente Nieuwegein een aantal vaste overlegstructuren met burgers en belangenvertegenwoordigers. De Wmo-raad en de wijkplatforms zijn hier voorbeelden van. 3 Door de raad vastgesteld in De inspraakverordening verving de eerdere versie uit Programmabegroting 2008, gemeente Nieuwegein,

13 C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E 2.4 Samenvatting De gemeente Nieuwegein hanteert geen algemeen communicatiebeleid. Hier is min of meer bewust, vanuit een pragmatisch oogpunt, voor gekozen. Communicatie is als taak toebedeeld aan de unit Communicatie, die vooral een adviserende rol heeft. Uitvoering van communicatie door de unit bestaat uit redactionele werkzaamheden en het beheer van de website. De beleidsafdelingen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor communicatie en bij de meeste afdelingen is een beleidspecifieke communicatieadviseur werkzaam. De gemeentelijke communicatie krijgt vorm met drie specifieke notities: omgang met de pers, huisstijl en het project Klare taal. Verder is de uitvoering van communicatie vaak ad hoc: er zijn naast het informeren van burgers over gemeentelijk beleid, geen algemene doelen en uitgangspunten geformuleerd. Het beleidskader voor burgerparticipatie bestaat momenteel uit de inspraakverordening en een verordening burgerinitiatief die momenteel wordt herzien. De gemeente is voornemens om een nota burgerparticipatie op te stellen. De raad heeft hier echter tot nog toe geen prioriteit aan gegeven. Elk participatietraject wordt naar gelang de aard van het project ingericht. Hier zijn geen richtlijnen voor. Wel wordt er soms een vaste afwegingslijst gehanteerd en zijn er veel gehanteerde participatie-instrumenten. Tot slot bestaan er een aantal vaste overlegstructuren, waaronder de Wmo-raad en de wijkplatforms. De raad heeft aangegeven meer burgerparticipatie te willen toepassen, om zichzelf en het college te laten informeren over de standpunten van verschillende groepen in de samenleving. 2.5 Beoordeling Norm Er is een actueel communicatiebeleid vastgesteld waarin algemene beleidsuitgangspunten van communicatie zijn geformuleerd. De gemeente heeft een actueel plan voor burgerparticipatie vastgesteld, waarin onderscheid wordt gemaakt in het niveau van participatie en het belang van communicatie daarin. Beoordeling Deels voldaan. De gemeente heeft geen algemeen communicatiebeleid vastgesteld. Wel hanteert de unit Communicatie drie notities voor de omgang met de pers, duidelijke taal en huisstijl. Er zijn echter geen overkoepelende doelstellingen en uitgangspunten geformuleerd, met uitzondering van het informeren van burgers over gemeentelijke beleid. Niet voldaan. De gemeente heeft geen algemeen beleid voor burgerparticipatie vastgesteld. Algemene doelen en uitgangspunten zijn niet verwoord. Over de aanpak van participatieprojecten wordt ad hoc besloten. Hieraan liggen geen standaardprocedures ten grondslag. Wel hanteert de organisatie soms een O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 11

14 12 afwegingslijst en wordt er vaak samengewerkt met de unit Communicatie. Voor de specifieke participatieplannen wordt wel een afweging over het niveau van participatie gemaakt. Voor inspraaktrajecten hanteert de gemeente een inspraakverordening.

15 C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E : P R O J E C T B I N N E N S T A D 3 COMMUNICATIE EN BURGERPARTICIPATIE: PROJECT BINNENSTAD 3.1 Inleiding De gemeente Nieuwegein is eind jaren negentig begonnen met het project Binnenstad voor de herstructurering van de binnenstad. Het doel van het project, dat zich momenteel in de uitvoeringsfase bevindt, is het creëren van een levendig stadshart. Om dat te kunnen bereiken realiseert de gemeente onder andere een nieuw Stadshuis, een nieuw theater en parkeergelegenheid. De ruimtelijke uitwerking volgde in 2005 met de vaststelling van het Operationeel Ontwikkelingsplan Binnenstad (OOB) op 17 januari 2005, dat de basis vormde voor het bestemmingsplan Binnenstad. 5 De inspraakprocedure en de communicatie rondom het bestemmingsplan 6 vormt de casus voor dit onderzoek. Hieronder beschrijft De Lokale Rekenkamer haar bevindingen. 3.2 Bestemmingsplan Binnenstad Het bestemmingsplan is opgesteld op basis van het OOB. Op basis van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) was inspraak op het bestemmingsplan verplicht. De procedure verliep in drie stappen: het voorontwerp, het ontwerp en het uiteindelijke bestemmingsplan. Het voorontwerp heeft twee keer ter inzage gelegen, in februari en juni 2005, en is ter advisering aan de Provinciale Planologische Commissie (PPC) en verschillende overlegpartners voorgelegd. Binnenstad Nieuwegein Bron: presentatie voorontwerp binnenstad De inspraakreacties zijn verwerkt in de nota Beantwoording inspraakreacties en artikel 10 Besluit ruimtelijke ordening (Bro) overleg voorontwerp bestemmingsplan Binnenstad, dat door het college is vastgesteld op 26 juli De wijzigingen die naar aanleiding van de inspraak zijn gemaakt, hebben geleid tot het ontwerp bestemmingsplan. 7 Dit heeft van 11 november tot 22 december 2005 ter inzage gelegen. Hierop zijn 37 reacties binnengekomen. Een groot deel van de reacties hebben betrekking op de luchtkwaliteit. Er bestond onduidelijkheid over de rekenmethode die door de gemeente is toegepast. Dit 5 In 2001 is het stedenbouwkundig plan Integraal Ontwikkelplan Binnenstad vastgesteld, maar deze is na de raadsverkiezingen in 2002 aangepast in het OOB in Vastgesteld door de raad op 29 maart Nota beantwoording zienswijzen ontwerp bestemmingsplan Binnenstad, 13 februari 2007, 4-5. O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 13

16 vormde voor het college aanleiding om nogmaals naar de verschillende onderzoeken die hierover bestaan te kijken en de resultaten van nieuwe onderzoeken af te wachten. Het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) had wel normen voor luchtkwaliteit opgesteld, maar er was geen eenduidige rekenmethode. Pas eind 2006 is deze er gekomen. Tot die tijd koos de gemeente er volgens de geïnterviewden voor om zich niet actief te mengen in de discussie over luchtkwaliteit, maar de inwoners van Nieuwegein vooral te informeren over de stand van zaken. Wel waren betrokken medewerkers en bestuurders zoveel mogelijk bij bijeenkomsten die rond dit thema zijn georganiseerd. De boodschap die de gemeente hiermee wilde afgeven, was volgens de geïnterviewden dat de gemeente zich wilde conformeren aan regels, maar dat deze eerst helder moesten zijn. Toen een eenduidige rekenmethode beschikbaar kwam, heeft het college de nota Beantwoording zienswijzen ontwerp bestemmingsplan Binnenstad (nota Zienswijzen) in februari 2007 vastgesteld. Hierin worden de inspraakreacties uit 2005 beantwoord met de opgedane kennis uit Het aangepaste bestemmingsplan is vervolgens door de raad vastgesteld en ter goedkeuring bij de Gedeputeerde Staten van de Provincie Utrecht ingediend. Belanghebbenden die eerder inspraak hadden geleverd, konden dat nu binnen zes weken weer doen. Na de goedkeuring heeft het plan nogmaals zes weken ter inzage gelegen en konden belanghebbenden beroep indienen bij de Raad van State. Hierna is het bestemmingsplan Binnenstad onherroepelijk geworden. Op de nota Zienswijzen gaan de onderzoekers in paragraaf 3.5 verder in. 3.3 Communicatie rondom project Binnenstad Het totale project Binnenstad is ondergebracht bij het gemeentelijke projectbureau Binnenstad. Ook de communicatie voor dit project is hier ondergebracht en staat los van de unit Communicatie. Wel vindt er tussen beide afstemming plaats. Voor de communicatie rondom de binnenstad zijn in deze periode een communicatiemanager en incidenteel een medewerker werkzaam. De eindverantwoordelijkheid voor het project Binnenstad ligt bij de directeur Binnenstad. De verantwoordelijkheid voor de bestemmingsplanprocedure ligt bij de directeur van de sector Stadsontwikkeling. Hoewel er geen directe samenwerking of vaste overlegstructuur tussen het projectbureau en de unit Communicatie is, vindt er op projectniveau, vooral voor de stadspromotie, wel overleg plaats. Daarnaast worden de publicaties over de binnenstad door de redactie van de unit geplaatst in diverse communicatie-uitingen. Uit de interviews kwam naar voren dat de unit een vaste overlegstructuur wenselijk acht. Voor de communicatie over de binnenstad is echter specifieke kennis van het project vereist. Omdat de afdeling communicatie meer een adviserende afdeling is, en de communicatiemanager Binnenstad ook verantwoordelijk is voor de uitvoering van de communicatie, is er voor gekozen de communicatie bij het projectbureau onder te brengen. Dit betekent wel dat bij afwezigheid van de communicatiemanager of medewerker, vervanging lastig is en de uitvoering van communicatie vertraagt. 3.3.a. Communicatieplan In 2001 is een communicatieplan geschreven dat in 2002 na de raadsverkiezingen is vervangen door het communicatieplan Volgens de geïnterviewden is dit plan 14

17 C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E : P R O J E C T B I N N E N S T A D op hoofdlijnen het uitgangspunt voor de communicatie tot aan Het plan is overkoepelend; voor deelprojecten werden specifieke plannen van aanpak geschreven, waar ingegaan wordt op planning, kosten en activiteiten. In het communicatieplan zijn onder andere deze vier uitgangspunten beschreven; transparantie, beheersbaarheid, betrokkenheid en projectpromotie. Omdat de projectpromotie een specifiek project binnen de herinrichting van de binnenstad is en een rol speelt bij de bredere stadspromotie, laat De Lokale Rekenkamer het in dit onderzoek buiten beschouwing. Het communicatieplan is omvangrijk en beschrijft per hoofdstuk meerdere doelen, uitgangspunten en aandachtspunten. In het hoofdstuk waarin de communicatiestrategie uiteen is gezet, wordt het volgende doel omschreven: De te onderscheiden doelgroepen (intern en extern) bekend maken met zowel het verdere proces, het nut en de noodzaak en de inhoud van het project en hen laten weten waar zij welke informatie kunnen verkrijgen. De betrokkenheid bij het project Binnenstad vergroten. Uiteindelijk is het doel dat de bekendheid en betrokkenheid bij de doelgroepen uitgroeien tot een trots gevoel over het project Binnenstad (en de stad Nieuwegein). 9 De communicatiestrategie richt zich vooral op de informatievoorziening over het project, maar heeft ook aandacht voor participatie. Door middel van informatievoorziening wil de gemeente dat betrokkenen begrijpen waarom het project wordt uitgevoerd en dat zij een globale kennis hebben van de inhoud van de plannen. Herhaling van de beweegredenen voor het project is dan van belang. Het projectbureau wil gevarieerde middelen inzetten en promotioneel getinte en doelgroepgerichte communicatie uitvoeren. De toon moet zakelijk zijn en ruimte bieden voor interactie met burgers. Op het gebied van participatie moet er duidelijkheid zijn over de bereikbaarheid van de gemeente en moeten er afspraken gemaakt worden over de regels en de speelruimte tijdens participatietrajecten. De rol die burgers door de gemeente krijgen toebedeeld is het leveren van ideeën en het meedenken vanuit eigen ervaring. Het plan is verder uitgewerkt in doelgroepen, doelen per doelgroep en mogelijk in te zetten media. De mogelijke communicatiekanalen bestaan uit landelijke en regionale bladen, de gemeentelijke website, een digitale nieuwsbrief en een jaarverslag van het project. De middelen moeten in de deelplannen aan bod komen. Op basis hiervan wordt ook een integrale begroting opgesteld. Tot slot wordt de organisatie van communicatie uiteengezet. Deze bestaat uit een projectmanager en medewerker communicatie. De rol van het college bij de communicatie over de binnenstad bestaat uit het contact met de private partijen, de Planbegeleidingscommissie en de bewoners. De raadscommissie Grote Gebiedsgerichte Ontwikkelingen (GGO) moet actief op de hoogte gehouden worden van alle communicatie-initiatieven, zodat de commissie ook buiten haar vergaderingen om een rol kan spelen b. Deelplannen Voor de binnenstad zijn meerdere deelplannen opgesteld. Hieronder behandelen we ter illustratie van de deelplannen een plan van aanpak voor het deelproject Palmtorens. Voor het project Palmtorens moet de gemeente de grond saneren en bouwrijp maken en 8 In 2008 werd het plan vervangen door het communicatieplan Oorspronkelijk liep het plan tot aan de definitieve ontwerpen van centrum oost en centrum west. 9 Communicatieplan Binnenstad , Ibidem, 22-24, O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 15

18 hiervoor wordt een apart communicatietraject ingezet. Het plan van aanpak behandelt algemene uitgangspunten bij het project, deelactiviteiten, doelgroepen, communicatieacties, kosten en planning. 11 Uit het plan blijkt dat er een algemeen budget voor de communicatie over de binnenstad beschikbaar is gesteld. De omvang van het budget is niet duidelijk. Wel blijkt dat een deel van de activiteiten wordt bekostigd uit het algemene communicatiebudget van het projectbureau Binnenstad en een deel uit het specifieke projectbudget van de Palmtorens. Voorbeelden van activiteiten zijn het gereed maken van de website en het organiseren van een bouwspreekuur en een inloopavond. Voor het bestemmingsplan is geen specifiek communicatiedeelplan geschreven. Uit de interviews blijkt dat het stappenplan van de bestemmingsplanprocedure is gebruikt om de communicatiemomenten af te stemmen. Het gaat dan vooral om de communicatie rondom de formele inspraakmomenten. Hierbij zijn de website, nieuwsbrieven en het huis-aanhuisblad als belangrijkste communicatiemiddelen gebruikt. 3.3.c. Evaluatie, voortgang traject en een nieuw communicatieplan In 2003 heeft er een nulmeting voor de communicatie rondom de binnenstad plaatsgevonden. Hieruit blijkt dat veel inwoners nog niet voldoende op de hoogte zijn van de plannen voor de binnenstad. Er is wel behoefte aan informatie, maar de informatie die inwoners tot dusver hebben ontvangen is verwarrend, omdat de plannen steeds veranderen. Inwoners ontvangen informatie het liefst via het huis-aan-huisblad en via nieuwsbrieven. In het rapport is aangegeven dat de communicatie in een gedwongen windstilte zat vanwege een aantal zakelijke ontwikkelingen en het aanpassen van het IOB. 12 De nulmeting is een bouwsteen voor het nieuwe communicatieplan van , maar heeft ook tussentijds tot een aantal ontwikkelingen geleid, zoals de website voor de binnenstad en de digitale nieuwsbrief. Daarnaast wordt er vaker gepubliceerd op de gemeentepagina. Tijdens de bestemmingsplanprocedure ontstond de discussie over luchtkwaliteit. Hierdoor is de procedure vertraagd. Het projectbureau heeft er toen voor gekozen geen promotionele communicatie te voeren, alleen functionele. Deze vertraging heeft tot 2007 geduurd, tot de procedure weer werd opgestart. In de twee jaar heeft het projectbureau de inwoners wel geïnformeerd over de stand van zaken. In deze periode is het communicatieplan niet actief gebruikt, maar hierna is er een start gemaakt met een nieuw communicatieplan voor de nieuwe (realisatie) fase in het project. 11 Plan van aanpak Palmtorens, september Raadsadvies uitkomsten communicatieonderzoek binnenstadsplannen, 23 september

19 C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E : P R O J E C T B I N N E N S T A D De communicatiemanager heeft in 2008 het huidige communicatieplan opgesteld voor de realisatiefase waarin het project zich momenteel bevindt. Het plan hanteert het overkoepelende doel om een levendige binnenstad te creëren, maar heeft vooral aandacht voor de tijdelijke situatie, vanwege alle bouwactiviteiten. De nadruk ligt daarom ook op informeren. 13 Het plan is helder opgesteld met een analyse, een probleemstelling en communicatiedoelen. De uitgangspunten zijn hetzelfde als het voorgaande plan uit Ook in 2008 blijkt dat nog te weinig inwoners inhoudelijke kennis van de plannen hebben. Het projectbureau wil de kennis vergroten door het realiseren van het informatiecentrum, het bijhouden van de website en het uitlichten van speciale momenten, zoals het schroeven van de eerste paal voor het nieuwe stadshuis. Speciale actie ter gelegenheid van de eerste paal voor het stadshuis Bron: gemeentelijke website 3.4 Participatie bij het project Binnenstad In het communicatieplan zijn verschillende externe doelgroepen benoemd en vooral bij de doelgroepen bewoners en adviesgroepen is participatie van toepassing. De participatietrajecten moeten per doelgroep en per situatie ingericht en omschreven worden in de communicatiedeelplannen. Voorbeelden van specifieke situaties zijn betaald parkeren, bereikbaarheid voor gehandicapten, sloop en het integraal programma van eisen voor de deelgebieden centrum oost en centrum west. 14 In het communicatieplan zijn een aantal ideeën voor participatievormen genoemd: een architectuurdebat met de samenleving en functioneel opdrachtgeverschap voor de inrichting van deellocaties. Een belangrijk onderdeel van het participatietraject is de Planbegeleidingscommissie (PBCB). De PBCB bestaat uit bewoners, ondernemers en culturele instellingen uit de binnenstad en fungeert als adviesorgaan bij de planvorming. De binnenstad is opgedeeld in tien buurten en uit elke buurt zit een vertegenwoordiger in de commissie. Alle plannen omtrent de binnenstad worden aan de PBCB voorgelegd. Deze voorziet het college van een advies dat samen met het plan aan de raad wordt aangeboden. Daarnaast dient de commissie als klankbord en verbindingsofficier tussen bewoners en de gemeente. De PBCB geeft een jaarverslag uit en heeft een vaste rubriek in het huis-aan-huisblad de Molenkruier en op de internetsite. De adviezen van de PBCB zijn openbaar. Naast de PBCB is er korte tijd (ten tijde van de Milieu Effect Rapportage) een speciale milieubegeleidingscommissie (MBCB) geweest. Deze bestond uit milieudeskundigen en had een adviserende rol. Andere manieren die zijn genoemd om de interactie met bewoners te bewerkstelligen zijn een chat room en een forum op de gemeentelijke internetsite en een informatiecentrum. Het informatiecentrum is in 2008 gerealiseerd, de chat room en het forum zijn niet op de website zijn niet gerealiseerd. 13 Communicatieplan Binnenstad , Communicatieplan Binnenstad , 26. O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 17

20 De raad zijn uitgenodigd voor interactieve bijeenkomsten. Daarnaast komt het voor dat wethouders de raadsleden uit eigen partij uitnodigen. Tijdens de bijeenkomsten vindt dan eerder politieke profilering plaats dan raadsbrede vertegenwoordiging. De raadscommissie GGO is periodiek op de hoogte gehouden door middel van een voortgangsrapportage van het projectbureau. Daarnaast komen de adviezen van de PBCB in de commissie aan de orde bij de onderwerpen waarop is geadviseerd. 3.5 Algemene communicatie-uitingen binnenstad De gemeente gebruikt omtrent de Binnenstad diverse communicatiekanalen om plannen, informatie en participatie kenbaar te maken. In deze paragraaf wordt een inzicht gegeven in welke kanalen er zijn gehanteerd voor de algemene informatie over de Binnenstad. De voornaamste vormen van communicatie zijn: 1. De website 2. Nieuwsbrieven 3. Gemeentepagina in de Molenkruier 4. Bulletin Binnenstad Website De gemeente Nieuwegein heeft voor het project Binnenstad een eigen website opgesteld. Deze website was eerst compleet onafhankelijk van de eigen gemeentelijke website, maar is in een later stadium geïntegreerd in de gemeentelijke website. De website biedt toegang tot de nieuwsbrieven die zijn verschenen sinds 2001 en de persberichten vanaf Daarnaast is een aparte pagina met de noemer Denkt u Mee? Op deze pagina zijn de mogelijkheden van participatie voor de burger weergegeven. Concreet wordt hier de functie van de planbegeleidingscommissie Binnenstad beschreven, waarbij is aangegeven dat burgers bij de commissie hun mening kunnen geven. Tevens wordt op deze pagina de raadscommissie GGO toegelicht, ook hier vermeldt de website dat de burger de mogelijkheid heeft in te spreken tijdens vergaderingen van de raadscommissie. De website biedt daarnaast informatie over het project binnenstad zelf en wordt aandacht besteed aan het informatiecentrum Binnenstad. Nieuwsbrieven Naast de website heeft de gemeente de burger geïnformeerd door middel van nieuwsbrieven. Van maart 2001 tot en met mei 2005 zijn er in totaal acht nieuwsbrieven verschenen die zijn verstuurd naar alle inwoners van de gemeente Nieuwegein. Het valt op dat met name in de periode 2001 en 2002 de nieuwsbrieven relatief Nieuwsbrief Binnenstad: special OOB frequent verschijnen (tweemaal per jaar), hierna neemt verschijningsfrequentie af tot eenmaal per jaar. De inhoud van de nieuwsbrieven is divers, van een toelichting op plannen, een vooruitzicht op de uitwerking van de plannen, tot de mogelijke inspraak op deze plannen. De nieuwsbrieven zijn in verregaande mate burgergericht geschreven: meer vakspecifieke elementen zoals procedures en termen worden toegelicht en teksten zijn leesbaar opgesteld. 18

21 C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E : P R O J E C T B I N N E N S T A D In 2004 verschijnt er een speciale nieuwsbrief over het Operationeel Ontwikkelingsplan Binnenstad. In deze special wordt onder meer ingegaan op de inspraak. Onder de noemer Plannen Binnenstad klaar voor inspraak geeft de gemeente de mogelijkheden hiervoor aan: Het concept-operationeel Ontwikkelingsplan Binnenstad (OOB) is klaar. Het plan heet nog concept omdat de gemeenteraad het laatste woord heeft en haar besluit nog moet nemen. Dat doet zij pas nadat de inwoners en belanghebbenden van Nieuwegein en de Planbegeleidingscommissie hun reactie op het plan hebben gegeven. Vandaar ook dat er eerst inspraak wordt georganiseerd van 29 oktober tot en met 26 november Naast de mogelijkheden tot inspraak, geeft de gemeente ook aan dat er informatie avonden worden georganiseerd om het OOB toe te lichten. Uit de nieuwsbrief blijken duidelijk de boodschap nut en noodzaak en voorgang van het project - aan en mogelijkheden voor de burgers aangaande het OOB, welke conform het communicatieplan zijn. De laatste nieuwsbrief verschijnt in Dit heeft de gemeente gedaan omdat zij de keuze had gemaakt geen promotionele communicatie te doen ten tijde van de bestemmingsplanprocedure. In deze editie gaat de gemeenten in op de inspraak op het voorontwerp Bestemmingsplan Binnenstad, die opnieuw wordt ingezet. Dit vanwege een schaalonnauwkeurigheid in het oorspronkelijke OOB. Aangegeven is dat de inspraak opnieuw zal plaatsvinden, maar dat reeds ingediende zienswijzen meegenomen worden in de hernieuwde procedure. De exacte datum van de inspraak was nog niet bekend en is daarom niet opgenomen in de nieuwsbrief. Op welke wijze deze wel kenbaar wordt gemaakt, geeft de nieuwsbrief niet aan behalve dat dit zo snel mogelijk is. Door de keuze van de gemeente om de nieuwsbrieven aan alle inwoners van de gemeente te sturen, hebben deze inwoners in ieder geval de mogelijkheid gehad zich bekend te maken met het project en de mogelijkheid tot inspraak. Gemeentepagina in de Molenkruier De persberichten die op de website zijn gepubliceerd, zijn ook in de Molenkruier verschenen. Vanaf 2001 zijn er regelmatig berichten geplaatst over onder andere specifieke deelprojecten, besluitvorming, inspraakmomenten en overeenkomsten. In de eerste periode gaat de aandacht vooral uit naar de besluitvorming over het project, de planvorming en het aangaan van de overeenkomsten met de verschillende samenwerkingspartners. Hierna verschuift de aandacht enigszins naar de inspraakmomenten, inloopavonden en het bestemmingsplan. Vanaf 2007 bericht de gemeente vooral over de uitvoering van de deelprojecten. De inwoners van Nieuwegein zijn regelmatiger geïnformeerd over de binnenstad via de gemeentepagina dan via de nieuwsbrieven. In 2006, toen de communicatie over het bestemmingsplan min of meer tot een halt geroepen is, hebben er nog regelmatig berichten over de voortgang van deelprojecten in de Molenkruier gestaan. Een voorbeeld hiervan is het participatietraject rondom de inrichting van de openbare ruimte in de binnenstad. Er heeft in 2006 drie keer een bericht over de voortgang van de bestemmingsplanprocedure en het lopende onderzoek naar luchtkwaliteit op de gemeentepagina gestaan. 15 Nieuwsbrief OOB Nieuwegein, oktober 2004, 2. O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 19

22 De berichten in de Molenkruier zijn net als de nieuwsbrieven burgergericht geschreven in de standaardopmaak van de gemeentepagina. Vaak is vermeld waar je terecht kunt voor vragen. De berichten zijn informatief, maar bevatten niet allemaal de overkoepelende communicatieboodschap (het creëren van een levendig stadshart). Bulletin Binnenstad Vanaf oktober 2007 verschijnt het Bulletin Binnenstad, welke in april 2008 vervolg krijgt in de vorm van een stadshuis special. Deze bulletins geven inzicht in de (voortgang van de) diverse projecten en zijn in die zin logische opvolgers van de nieuwsbrieven. De bulletins zijn voornamelijk gericht op het informeren van burgers en bedrijven. De bulletins zijn de eerste uitingen die verschijnen na de inspraakperiode. In geen van de bulletins wordt echter inhoudelijke aandacht geschonken aan het verloop van de inspraak op het OOB. De enige berichten die hieraan refereren zijn een algemeen bericht in het bulletin van 2007 en één in In de eerste is aangegeven dat het bestemmingsplan weer een stap verder is na de Algemene Verklaring van geen bezwaar van Provinciale Staten. In het bulletin van 2008 staat dat de provincie eind november 2007 akkoord is gegaan met het bestemmingsplan binnenstad, maar dat er nog beroepsprocedures lopen. Over het algemeen kan gesteld worden dat de gemeente op redelijke actieve wijze de burger heeft geïnformeerd over de binnenstad. Dit informeren heeft echter gedurende 2004 tot en met 2006 op een lage frequentie plaatsgevonden in vergelijking met de periode en na Communicatie-uitingen gericht op inspraak Bestemmingsplan Zoals in de vorige paragraaf aangegeven, konden de betrokkenen informatie vinden over de inspraak op het bestemmingsplan op de website in de nieuwsbrieven en op de gemeentepagina van de Molenkruier. Daarnaast heeft de gemeente ook meer specifiek gerichte communicatie uitgebracht omtrent de inspraak op het bestemmingsplan. In de eerste plaats is de inspraak op het bestemmingsplan aangekondigd op onder meer de gemeentepagina in de Molenkruier. Daarnaast zijn er diverse brieven opgesteld voor de belanghebbenden, waarin zij geïnformeerd worden over de mogelijkheid tot inspraak. In de brieven is aangegeven gedurende welke periode het bestemmingsplan ter inzage ligt. De gemeente heeft op 24 maart en 25 mei 2005 het persbericht Inspraak op Voorontwerp Bestemmingsplan Binnenstad opnieuw uitgegeven. 16 Hierin is uitgelegd dat de inspraakprocedure op het voorontwerp opnieuw zal plaatsvinden. Ook de verdere voortgang van de bestemmingsplanprocedure is gecommuniceerd in 2006 en Deze berichten informeren over de stand van zaken en gaan niet in op de inspraak die op dat moment al is geleverd. 16 Persbericht: Inspraak op Voorontwerp Bestemmingsplan Binnenstad opnieuw, 24 maart Persbericht: Voorontwerp Bestemmingsplan Binnenstad opnieuw in de inspraak, 25 mei

23 C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E : P R O J E C T B I N N E N S T A D Naast de schriftelijke uitingen heeft de gemeente ook inspraakavonden georganiseerd naar aanleiding van het voorontwerp en het ontwerp bestemmingsplan. De bezoekers ontvingen bij binnenkomst een hand-out. Hierin was ondermeer de agenda opgenomen, een lijst met aandachtspunten en een overzichtskaartje. Tijdens de inspraakavond zijn de bezoekers met een presentatie geïnformeerd over het bestemmingsplan en was er voor de bezoekers de mogelijkheid in te spreken. Pas in de presentatie heeft de gemeente de bezoekers van de inspraakavond uitgelegd wat de inspraak precies inhield en welke grenzen aan de inspraak werden gesteld. Van de inspraakavond is verslag gemaakt, waarin alle reacties op een rij zijn gezet, welke later door het college beantwoord worden. Het verslag is teruggekoppeld aan alle bezoekers. Daarnaast is er naar aanleiding van de inloopavonden een artikel in de Molenkruier geplaatst. Hierin zijn niet de reacties opgenomen, maar is wel aangegeven tot wanneer en hoe je nog schriftelijk inspraak kunt leveren. Over de vertraging die de procedure opliep naar aanleiding van de discussie over luchtkwaliteit, is tevens in de Molenkruier bericht. Daarnaast hebben de mensen die inspraak hebben geleverd persoonlijk een brief ontvangen van het college, waarin is uitgelegd waarom de procedure is vertraagd en waarom het college wacht met een formele reactie op de inspraak. 17 Aangekondigd is dat er een Nota beantwoording zienswijzen zal worden opgesteld zodra er een afweging is gemaakt in relatie tot de luchtkwaliteit. Op 13 februari 2007 verschijnt de Nota beantwoording zienswijzen ontwerp bestemmingsplan Binnenstad. Hierin is de voorgeschiedenis van het bestemmingsplan omschreven en is er extra aandacht voor de reden van de vertraging in de procedure en de discussie over luchtkwaliteit. Vervolgens zijn alle reacties uit 2005 op het ontwerp bestemmingsplan geclusterd per onderwerp in een tabel weergegeven en is er op elke reactie door het college een antwoord geformuleerd. Tot slot is er een lijst met toezeggingen naar aanleiding van de zienswijzen opgenomen. 18 Uit de interviews blijkt dat over het algemeen de opkomst per bijeenkomst sterk verschilt en afhankelijk is van het thema. Wanneer een aansprekend thema zich op wijkniveau bevindt, zoals parkeren of sloop, dan is de opkomst hoger - zo n vijftig mensen - dan bij een algemener thema. Andere participatiemomenten Naast de inspraak op het bestemmingsplan hebben er enkele andere participatiemomenten plaatsgevonden. Een voorbeeld is de inrichting van de openbare ruimte in de binnenstad. In een bericht op de gemeentepagina is de bijeenkomst aangekondigd, is uitgelegd wie hiervoor zijn uitgenodigd en hoe je jezelf kunt aanmelden. Het is niet aangegeven waar de deelnemers precies over mee mogen praten. 19 Na de bijeenkomst is een verslag in de Molenkruier geplaatst. Hierin is aangegeven dat alle deelnemers worden uitgenodigd om te zien wat er met hun input is gebeurd Brieven inzake beantwoording zienswijzen, 2 februari Nota beantwoording zienswijzen ontwerp bestemmingsplan Binnenstad, 13 februari Persbericht: Bijeenkomsten over de nieuwe binnenstad in de Bron, 13 juni Persbericht: Vele ideeën over inrichting van de binnenstad, 21 juni O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 21

24 3.7 Perceptie van burgers Om een indruk te krijgen van hoe de gemeentelijke communicatie rondom het bestemmingsplan is ervaren, hebben de onderzoekers een telefonische enquête onder betrokken personen gehouden. Deze personen hebben in 2005 een inspraak gehad op het bestemmingsplan. De lijst met respondenten die De Lokale Rekenkamer aangeleverd heeft gekregen, bleek achterhaalde gegevens te bevatten. Het inspraakproject heeft in 2005 plaatsgevonden. Een deel van de respondenten is inmiddels niet meer via de aan ons verstrekte contactgegevens te bereiken. Ook bleken enkele respondenten wethouder of raadslid te zijn. Zij hebben uiteraard geen deel genomen aan het inspraaktraject. Hieronder vindt u de resultaten van de negen telefonische interviews die wij wel hebben kunnen houden. Alle respondenten op één na geven aan van tevoren op de hoogte gesteld te zijn van de algemene doelstelling van de gemeente bij het bestemmingsplan voor de binnenstad. Enkele respondenten waren als vertegenwoordiger van een stichting, winkeliersvereniging of belanghebbende al langere tijd geïnformeerd over de planvorming omtrent de binnenstad. Andere manieren waarop de respondenten op de hoogte zijn gebracht waren de gemeentepagina en andere algemene communicatiemiddelen van de gemeente. Het vermeende doel komt in dit geval overeen met de centrale communicatieboodschap: het creëren van een levendig stadshart. Vier van de negen respondenten waren hier niet van op de hoogte. De mate waarin de respondenten zijn voorbereid op de inspraak, verschilt. Drie respondenten zijn hier tevreden over. Zij werden op de hoogte gebracht van de inhoud van het bestemmingsplan, via brieven of het bijwonen van vergaderingen. Eén respondent zegt met name te zijn voorbereid vanuit de actiegroep in de wijk, maar ook stukken te hebben ontvangen vanuit de gemeente. Vijf respondenten geven aan niet tevreden te zijn over de wijze waarop zij vanuit de gemeente zijn voorbereid op de inspraak. Een terugkerend aspect is dat ze met name vinden dat ze procedureel voldoende zijn voorbereid, maar dat ze inhoudelijke informatie over de plannen zelf moesten opvragen. Daarnaast was ook de informatie over de inspraak niet als voldoende ervaren. Wel stond er algemene informatie in het huis-aan-huisblad en het volledige dossier was in te zien in de stadswinkel. De meeste respondenten, acht van de negen, vonden het verloop de informatieavonden voldoen aan de verwachtingen. De gemeente stond open voor vragen en suggesties van burgers. Tijdens de avonden is een toelichting op het bestemmingsplan gegeven en is uitgelegd hoe de inspraakprocedure zou verlopen. De resterende respondent heeft de informatieavonden niet bijgewoond. In 2007 heeft het college een formele reactie kunnen geven op alle ingebrachte zienswijzen via een Nota beantwoording zienswijzen. Zes respondenten geven aan de nota persoonlijk te hebben ontvangen, maar de helft hiervan toont zich ontevreden over het feit dat er niets met de inspraak gebeurt is. Drie respondenten hebben de formele reactie niet persoonlijk ontvangen. Deze hebben uiteindelijk via verenigingen waaraan zij verbonden waren de reactie wel ontvangen. Eén van hen merkt op dat individuele bezwaren naar de betreffende personen zijn teruggekoppeld maar niet aan de overige personen en noemt dit merkwaardig. 22

25 C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E : P R O J E C T B I N N E N S T A D Opvallend is het aanzienlijk aantal respondenten dat aangeeft de inspraak niet te beschouwen als een moment waarop invloed op het beleid kan worden uitgeoefend. Zij ervaren de inspraak als een instrument dat wettelijk ingezet moet worden, waarbij er geen ruimte is om met de ingebrachte punten iets te doen. Eén van de respondenten geeft aan niet tevreden te zijn, omdat zijn standpunt in de eerste instantie niet werd ingewilligd. Uiteindelijk heeft de gemeente dit alsnog gedaan, nadat de respondent had aangegeven gerechtelijke stappen te ondernemen. Iets minder dan de helft van de respondenten ervaart de communicatie gedurende het proces als voldoende. Vijf van de negen respondenten geven echter aan dat de communicatie beter had kunnen verlopen. Dit recht zich bovenal op het proces rondom de inspraak. De algemene communicatie beoordelen zij vaak nog wel als voldoende, zoals folders en nieuwsbrieven. De gemeentelijke communicatie over het bestemmingsplan is volgens de drie respondenten onvoldoende geweest. Eén respondent geeft aan dat er door de gemeente teveel vanuit de projectontwikkelaar is geredeneerd. Er was weinig ruimte voor het perspectief van de inwoners van Nieuwegein. Een andere respondent geeft aan dat de directe communicatie met de projectleiders vanuit de gemeente goed was, maar dat de algemene communicatie onvoldoende was. Volgens acht van de negen respondenten heeft de gemeente de verwachtingen die zij had geschept ten aanzien van de inspraakprocedure, niet waargemaakt. De invloed van inwoners werd als beperkt ervaren en de respondenten hebben het gevoel dat alle plannen eigenlijk al vast stonden. Zij voelen zich over het algemeen niet serieus genomen. 3.8 Samenvatting De communicatie rondom de binnenstad is ondergebracht bij twee medewerkers van het projectbureau voor de binnenstad. De unit Communicatie heeft een kleine ondersteunende rol op redactioneel niveau en op deelprojectniveau. Er zijn drie communicatieplannen geschreven voor het project. De eerste twee plannen zijn niet actief gebruikt, het derde plan ( ) is relatief nieuw: de effecten hiervan moeten nog blijken. Voor het project binnenstad is een overkoepelend doel geformuleerd: een levendig stadshart creëren. De communicatie moet hier aan bijdragen. In het plan staat echter een meervoud aan doelen en uitgangspunten beschreven en er is geen sprake van een eenduidige boodschap. Na een evaluatie in 2003 is er wel invulling gegeven aan een aantal punten uit het plan , zoals de ontwikkeling van de website voor de binnenstad. In de periode zijn er tevens een aantal deelplannen opgesteld. Hierin is naast de uitvoering van het deelproject, ook aandacht voor communicatieactiviteiten. Deze verhouden zich niet direct tot het overkoepelende communicatieplan. Voor het deelproject Bestemmingsplan Binnenstad, is geen specifieke communicatieaanpak opgezet. De bestemmingsplanprocedure heeft vertraging opgelopen en de communicatie hieromtrent is reactief geweest. Belanghebbenden zijn in deze periode van twee jaar summier O N D E R Z O E K N A A R C O M M U N I C A T I E E N B U R G E R P A R T I C I P A T I E I N N I E U W E G E I N 23