Overdracht van raadsbevoegdheden. Rekenkamer Leeuwarden

Transcriptie

1 Overdracht van raadsbevoegdheden Rekenkamer Leeuwarden Juli 2014

2 Colofon Samenstelling Rekenkamer Leeuwarden drs. P.L. Polhuis MA (voorzitter) ir. E. Voorwinde M.A. Hoekstra mw. J.E. Rijpma (secretaris) Telefoon: Website:

3 Inhoud 1 INLEIDING JURIDISCHKADER INLEIDING ATTRIBUTIE,DELEGATIEENMANDAAT DISCRETIONAIREBEVOEGDHEID,BELEIDSREGELSENBELEIDSNOTA S BEVINDINGENDELEGATIEVANBEVOEGDHEDEN OVERZICHTBEVINDINGENGEMEENTEN(BENCHMARK) LEEUWARDEN ALGEMENEBEVINDINGEN GEDELEGEERDEBEVOEGDHEDEN BENCHMARKDELEGATIE ALGEMEEN SPECIFIEKEBEVOEGDHEDEN CONCLUSIE BEVINDINGENBELEIDSREGELS BELEIDSREGELS LEEUWARDEN BELEIDSREGELSUBSIDIËRINGACTIVITEITENBUURT,WIJKENDORPSHUIZEN BELEIDSREGELTEGENPRESTATIENAARVERMOGEN BENCHMARKBELEIDSREGELS CONCLUSIE SAMENWERKINGSRELATIES AANLEIDING DETOEKOMSTVANGEMEENSCHAPPELIJKEREGELINGEN STURENOPBESTAANDERELATIES:ONDERZOEKVERBONDENPARTIJEN HETAANGAANVANNIEUWESAMENWERKINGSRELATIES CONCLUSIESENAANBEVELINGEN CONCLUSIES AANBEVELINGEN BESTUURLIJKEREACTIE...22 NAWOORDVANDEREKENKAMER...25 BIJLAGEIGESPREKSPARTNERS...26 BIJLAGE2 LITERATUURENGERAADPLEEGDESTUKKEN...27

4 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 1 Inleiding Deraadishethoogsteorgaanvandegemeente.Ditvolgtuitartikel125vandeGrondwet. Debevoegdhedendiederaadheeftomookdaadwerkelijkinvullingtegevenaanhet zogeheten hoofdschap zijnopgenomenindegemeentewet.sindsdeinvoeringvanhet dualismein2002zijndemeestebestuursbevoegdhedenovergegaannaarhetcollegevan burgemeesterenwethouders.tegelijkertijdiswaartenemendatderaadbevoegdheden heeftovergedragenaanhetcollegeen/ofsamenwerkingsverbandenwaardoorhet hoofdschapvanderaadsteedsverderdreigttewordenuitgehold. Inzijncolumn Deraadmoetgoedwetenwathijuithandengeeft waarschuwtkrijnvander Heiden,raadsgriffierteZutphen,gemeenteradenomaltesnelovertegaantothet overdragenvanbevoegdheden.gemeenteradenmoeteneerstgoednadenkenvoordatzij bevoegdhedenoverdragenofinstemmenmetbevoegdheidsoverdrachtdoorhetcollege aanderden. 1 Nietalleendebevoegdheden,maarookdepolitiekbestuurlijkeen controlerenderolwordendaarmeefeitelijkuithandengegeven.hetismaardevraagofdat gewenstisinhetdualisme,waarbinnenderaadtochalnietoverladenismet bevoegdheden.decolumnvanvanderheidenvormdeeenvandeaanleidingenvoorhet onderzoeknaarbestuursbevoegdhedenvanderaad. Eenandereaanleidingwordtgevormddoordegemeentelijkeherindelingendiedekomende periodeplaatsvindeninfryslân.volgensdewetarhigaatnadeformelesamenvoegingvan gemeenteneentweejarigeovergangsperiodevanstart.diebiedtdemogelijkheid regelgevingaantepassenenteharmoniseren.ditwasmedeaanleidingvoorde rekenkamersvandegemeentenleeuwarden,heerenveen,skarsterlân,lemsterlanden GaasterlânSleat(dedrielaatstenvormenper1januari2014samenindenieuwegemeente DeFryskeMarren/DeFrieseMeren(hierna:DFM))omonderzoekteverrichtennaarde positievandegemeenteraadindezegemeenten.ookisonderzoekgedaanbijdegemeente Opsterland,omdatdezegemeenteparticipeertinhetrekenkamerconvenantmetde gemeentenheerenveen,skarsterlânenlemsterland.hetonderzoekisdusin6gemeenten opbasisvaneengelijkluidendeprobleemstellinguitgevoerd.elkegemeenteheefteeneigen rapportageontvangen,waarinuiteraarddebenchmarkpassagesonderlingnietverschillen. 1 ColumnK.vanderHeiden, Deraadmoetgoedwetenwathijuithandengeeft,8maart2011,tevindenopdewebsite: uit_handen_geeft 1

5 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE Hetonderzoeknaarbestuursbevoegdhedenvanderaadbetreftinhetbijzonderdevraagin hoeverredoordegemeenteradenbevoegdhedenzijnovergedragen(gedelegeerd)aande collegesvanburgemeesterenwethouders.ditbegripwordtsamenmetandereverband houdendebegrippeninhoofdstuk2uitgelegd. Dehoofdvraagluidt: Inwelkemateenopwelkewijzevindtbinnendegemeentendeoverdrachtvan bestuursbevoegdhedendoorderaadplaats,berustdieopeenvoldoendewettelijke grondslagenisdieinovereenstemmingmetdegrenzendiedaarbijinachtdienente wordengenomen,isdegekozenbevoegdheidsoverdrachtookoverigensverstandigte achtenenwelkealgemeneenbijzondereaanbevelingenkunnenwordengedaanvoor deoverdrachtvanbevoegdhedendoorderaad? Eennevenvraagrichtzichdaarbijophetgebruikvanbeleidsregelsdoorhetcollege, wanneerbevoegdhedenaanhetcollegezijntoegekenddoordeformelewetgeverofdoor deraadenindiebevoegdhedendiscretionaireruimtezit. Indeloopvanhetonderzoekwerdduidelijkdatdegrootstezorgvanderaadnietzitinde delegatievan(juridische)bevoegdhedeneninhetgebruikvanbeleidsregels,maarveeleer temakenheeftmethettoenemendeaantalsamenwerkingsrelatieswaarbijgemeenten partijzijn,zoalsgemeenschappelijkeregelingenofprivaatrechtelijkerechtsvormen (stichting,bvofnv).juistookdanissprakevaneenafstandtussendecontrolerende gemeenteraadendeorganisatiewaardebeleidsuitvoeringplaatsvindt.daaromisbesloten ookeenbeschouwingtoetevoegenoverdebevoegdhedenvandegemeenteraadbij samenwerkingsrelaties. Deelvragen Delegatie 1. Hoeisdedelegatievanbevoegdhedendoorderaadvastgelegd?Welkevorm heeftdeoverdrachtvanbevoegdheid(statuutc.q.register, verzameldelegatiebesluitofafzonderlijkedelegatiebesluiten;voorbepaaldetijd, vooronbepaaldetijd,voorwaardelijk)? 2. Watisdeonderbouwingvoorde(gekozenvormvan)delegatievandebevoegd heid? 3. Zijnbijdeoverdrachtvanbevoegdhedenalgemeneaanwijzingengegevenoverde wijzewaaropdebevoegdheidmoetwordentoegepast? 4. Wordtdegemeenteraadgeïnformeerdoverdewijzewaaropdegedelegeerde bevoegdheidwordtuitgeoefend? 5. Isdeoverdrachtvanbevoegdheidjuridischjuistteachten?Berustdezeopeen juistejuridischegrondslagenwordendedaarbijaangegevengrenzeninacht genomen? 6. Hoekandeoverdrachtvanbevoegdheidvanuitpolitiekbestuurlijkof maatschappelijkoogpuntwordenbeoordeeld? 7. Welkeandereopmerkingenkunnenoverdeoverdrachtvanbevoegdhedenende uitoefeningdaarvanwordengemaakt? 8. Welkealgemeneenbijzondereadviezenkunnenwordengegevenoverdeover drachtvanbevoegdhedendoordegemeenteraad? 2

6 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE Beleidsregels 9. Inwelkemateisersprakevanhetgebruikvanbeleidsregelsenwaarzijndiete vinden? 10. Hoeruimvulthetcollegedebestuursbevoegdheidmetbeleidsregelsin?Isdit ruimerdanaanvankelijkdoorderaadisbeoogd? 11. Hoewordtderaadgeïnformeerdover(vastgestelde)beleidsregels?Worden beleidsregelsbesprokeninderaad? Samenwerkingsrelaties 12. Welkeinvloedheeftderaadbijsamenwerkingsrelaties,inhetbijzonderbijhet aangaanvangemeenschappelijkeregelingen,enhoekandeuitvoeringbijeen bestaandegemeenschappelijkeregelingwordengecontroleerdengestuurd? Aanpak Aandehandvandewebsitewww.overheid.nlisomtebeginneninkaartgebrachtwelke bevoegdhedendoordegemeenteradenzijngedelegeerd.opgrondvandewet elektronischebekendmaking(web)zijngemeentenvanaf1januari2011verplichthun algemeenverbindendevoorschriften,zoalsverordeningenopinternetaantebieden.om uniformiteitindewijzevanpublicerentebewerkstelligenmoetregelgevingworden gepubliceerdviaeenmodelvanhetcvdr(centralevoorzieningdecentraleregelgeving). GemeentenkunnenaandeverplichtingvandeWebvoldoendoorpublicatievan regelgevingopwww.overheid.nl. 2 Ookbeleidsregelsendelegatiebesluitenkunnenworden gepubliceerdopdezewebsite. 3 Mitsregelingenvolgensafspraakwordengepubliceerd, biedtwww.overheid.nlduseengoedoverzichtvangedelegeerdebevoegdhedendoorde raad.overigensgeldtvanaf1januari2014datalgemeenverbindendevoorschriften (verordeningen)nietmeerbekendkunnenwordengemaaktineenhuisaanhuisblad.wel kanbijwijzevanservicedetekstwordengepubliceerdineenhuisaanhuisblad,maardit geldtnietalsofficiëlebekendmaking.gemeentenzijnper1januari2014verplichtalgemeen verbindendevoorschriftenbekendtemakenineenelektronischgemeentebladopinternet. 4 Naasthetinkaartbrengenvanderegelingenaandehandvanwww.overheid.nlhebbener gesprekkenplaatsgevondenmetsleutelfigurenindegemeenten,waarbijnieuwe delegatieregelingenenbeleidsregelsoptafelzijngekomen.meergerichtzijndaarnanog specifiekevragenaansleutelfigurengesteldoverdelegatiebesluitendienietop plaatsgevondenmetledenvandebetrokkengemeenteraden. Hetveldwerkvanhetonderzoekisverrichtdoorprof.dr.HeinrichWinterenmr.Carine Bloemhoff,beidenverbondenaanProFacto,bureauvoorpraktijkgerichtbestuurskundigen juridischonderzoek,adviesenonderwijsvanderijksuniversiteitgroningen. 2 Daadkrachtvoordeoverheid,Eenonderzoeknaardebeschikbaarheidenactualiteitvan regelgevingendekwaliteitvanmetadataindecvdr, Voordelegatiebesluitenenbeleidsregelsditistotophedengeenwettelijkeverplichting. 4 ZieookdecirculairevanhetMinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelatiesvan5juni2013metkenmerk

7 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 2 JURIDISCHKADER 2.1 Inleiding Deraadsteltkadersencontroleertdeuitvoeringvandiekadersdoorhetcollege.Daarbij pastinbeginseldatraadsbevoegdhedenmeteenuitvoerendkarakteraanhetcollege wordenovergedragenindevormvandelegatie.tijdenshetonderzoekisgeblekendat raadsledennietaltijdbekendwarenmethetjuridischebegrip delegatie endebetekenis daarvanvoorhuneigenrol.ookambtenarengebruiktendeverschillendejuridische begrippenenhunbetekenisdoorelkaar.datisheelbegrijpelijk,omdatvoornamelijkhet verschiltussenhetoverdragenvanbevoegdheden(delegatie)enhetcreërenvaneen nieuwebevoegdheid(attributie)nietaltijdevenduidelijkis.daaromwordtindithoofdstuk hetjuridischekadergegeven,waarbijdeverschillendebegrippenwordenuitgelegdenin eencontextwordengeplaatst. 2.2 Attributie,delegatieenmandaat Attributie Bestuursbevoegdhedenkunnenwordenverkregendoorattributie,delegatieenmandaat. Doorattributiewordteennognietbestaande,oorspronkelijkeofwel originaire bevoegdheidgecreëerd.hetattribueren(toekennen)vaneenbevoegdheidgeschiedtover hetalgemeenineenwettelijkvoorschrift;oprijksniveauineenformelewetenop gemeentelijkniveauineenverordening.eenvoorbeeldvaneenattributieopgemeentelijk niveauishettoekennenvandebevoegdheidaanhetcollegeomtebeslissenop subsidieaanvragenindealgemenesubsidieverordening. Delegatie Delegatieishetoverdragendooreenbestuursorgaanvaneenbevoegdheidtothetnemen vanbesluitenaaneenanderbestuursorgaandatdezebevoegdheidondereigennaamen verantwoordelijkheiduitoefent.voordeterm delegeren wordtdeterm overdragen als synoniemgehanteerd.eenvoorbeeldvandelegatieopgemeentelijkniveauishet overdragendoorderaadvandebevoegdheidomhuisnummerstoetekennenaan gebouwenindegemeente. 5 5 In artikel 6 van de Wet basisregistraties adressen en gebouwen is de raad aangewezen als bevoegd orgaan voor het toekennenvanhuisnummersaangebouwen.veelgemeenteradenhebbendezebevoegdheidbijverordeningovergedragen aanhetcollege. 4

8 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE Voordeoverdrachtvaneenbevoegdheidiseenwettelijkegrondslagnodig.Eenwettelijk voorschriftisnietalleeneenwetinformelezin,maarkanookeengemeentelijke verordeningzijn.artikel156,eerstelid,vandegemeentewetbiedteenalgemenegrondslag voorhetdelegerenvanraadsbevoegdhedenaanhetcollegeofaaneendoorderaad ingesteldebestuurscommissie.daarmeeisvoldaanaandeeisvaneenwettelijkegrondslag. Inbeginselkanelkebevoegdheidvanderaadwordenovergedragen,tenzijdeaardvande bevoegdheidzichtegenoverdrachtverzet.artikel156,tweedelid,vandegemeentewet geeftbovendieneenaantaluitzonderingenvanbevoegdhedendienietkunnenworden overgedragenenbijderaadbehorenteblijven.voorbeeldenvannietovertedragen bevoegdhedenzijn: a) hetinstellenvaneenrekenkamerofeenrekenkamercommissie; b) hetinstellenvaneenraadsonderzoek; c) devaststellingofwijzigingvandebegroting; d) devaststellingvandejaarrekening; e) hetstellenvanstrafopovertredingvandegemeentelijkeverordeningen; f) devaststellingvandefinanciëleverordeningen,bedoeldindeartikelen212,eerste lid,213,eerstelid,en213a,eerstelid,vandegemeentewet; g) deaanwijzingvandeaccountant; h) deheffingvanspecifiekebelastingenenrechten. Verschilattributieendelegatie Hetverschiltussendelegatieenattributiewordtdusbepaalddoordewijzewaaropeen bevoegdheidontstaat.bijattributiecreëertderaadzelfeenbevoegdheidenbepaaltdatdie bevoegdheiddooreenanderorgaan veelalhetcollege wordtuitgeoefend.bijdelegatie heeftderaaddebevoegdheidverkregenviaeenhogereregelingendraagtdiebevoegdheid overaaneenanderorgaan.dehogereregelingbepaaltinhoeverredebevoegdheidkan wordenovergedragen. Mandaat Mandaatishetdooreenbestuursorgaanmachtigenvaneenanderominnaamenonder juridischeverantwoordelijkheidvanhetbestuursorgaaneenbevoegdheiduitteoefenen (artikelen10:1en10:2vandeawb).mandateringgeschiedtinderegelaan ondergeschikten,dusambtenaren.hetgaatdanbijvoorbeeldomhetnemenvanbesluiten namenshetcollege,hetuitvoerenvanbesluitenofhetondertekenenvanstukkennamens hetcollege. Inditrapportwordtdedelegatievanbevoegdhedenonderzocht,waarbijtevenswordt ingegaanop(verschillenmet)attributievanbevoegdheden.mandaatvaltbuitendeopzet vanditonderzoek. 2.3 Discretionairebevoegdheid,beleidsregelsenbeleidsnota s Alsderaadineenverordeningbevoegdhedenheeftverstrektaanhetcollege(viaattributie ofdelegatie),kanhetcollegebeleidsregelsvaststellenteruitoefeningvandiebevoegdheid alserindebevoegdheiddiscretiezit.vaneendiscretionairebevoegdheidissprakewanneer indebevoegdheidsgrondslagvagetermenzitten(diebeoordelingsvrijheidvoorhet bestuursorgaanimpliceren)ofdebevoegdheidsgrondslagbeleidsvrijheid(bijvoorbeelddoor middelvaneen kanbepaling )aanhetbestuursorgaan veelalhetcollegetoekent. 5

9 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE Eenbeleidsregeliseenbijbesluitvastgesteldealgemeneregel,nietzijndeeenalgemeen verbindendvoorschrift,omtrentdeafwegingvanbelangen,devaststellingvanfeitenofde uitlegvanwettelijkevoorschriftenbijhetgebruikvaneenbevoegdheidvaneen bestuursorgaan(artikel1:3,vierdelid,vandeawb). Eenbeleidsregelbrengtlijnindeuitoefeningvaneenbevoegdheidvanhetbestuursorgaan, zoalseenbeschikkingsbevoegdheid.beleidsregelswordenvastgesteldzodatinde uitvoeringspraktijkniettelkensdeafwegingvanbelangenopnieuwbehoeftteworden gemaakt,dewijzevanfeitenvaststellingduidelijkisenookdeinterpretatievanhetwettelijk kadervaststaat.eenbeleidsregelisnietalgemeenverbindend.beleidsregelsworden gekenmerktdoorzelfbinding:beleidsregelsbindenalleenhetbestuursorgaanzelfendiens ondergeschikten.voorbeeldenvanbeleidsregelszijntevindenophetterreinvande uitvoeringvandewetmaatschappelijkeondersteuningendewetwerkenbijstand, bijvoorbeelddebeleidsregeltegenprestatienaarvermogenvandegemeenteleeuwarden. Eenbeleidsnotavandegemeenteraadis(inbeginsel)geenbeleidsregel.Ineenbeleidsnota wordthetalgemenebeleidskadergeschetst:deraadlegtvastwelkedoelenhijwilbereiken, wathetmagkostenenwanneerdedoelengerealiseerdmoetenzijn.eenbeleidsnotaisdus eenkaderstellenddocumentvanderaad:hetgaatoverhetalgemenebeleiddatdoorhet collegeofderaaddekomendejarenwordtuitgevoerd,bijvoorbeeldhetwmobeleidofhet evenementenbeleid.eenbeleidsregeldaarentegenisspecifieker:hetgaat zoalsgezegd overdeafwegingvanbelangen,devaststellingvanfeitenofdeuitlegvanwettelijke voorschrifteninconcretegevallen.eenbeleidsregelkanalleenwordenopgestelddoorhet orgaandatdaartoebevoegdis.alsderaadeenbevoegdheidaanhetcollegetoekent (attributie)ofhetcollegebijformeleweteenbevoegdheidheeftgekregen,kanalleenhet collegebeleidsregelsvaststellenoverdeuitoefeningvandiebevoegdheid. 6 Debeleidsnota vanderaadgeldtinhetrechtals richtlijn ;detekstisjuridischnietdirectafdwingbaar. 7 Een notaisvooralpolitiekrelevant,omdatdenalevingervaninhetpolitieke verantwoordingsproceskanwordenafgedwongen. 6 Artikel4:81vandeAwb. 7 Debeleidsnotakanweldoorwerkeninhetzorgvuldigheidsenmotiveringsbeginsel. 6

10 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 3 BEVINDINGENDELEGATIEVANBEVOEGDHEDEN 3.1 Overzichtbevindingengemeenten(benchmark) Opbasisvanhetonderzoekblijktdatdegemeenteradenweinigbevoegdhedenhebben gedelegeerd.eenzoektochtopwww.overheid.nlbijeenvijftalanderegemeenten (Amsterdam,Breda,Groningen,MiddenDrentheenWeststellingwerf)leverdeopdatookin diegemeentennietmeerdaneenpaarbevoegdhedenzijngedelegeerd. 8 Dezeconstatering moetinhetlichtvandeinvoeringvandewetdualiseringgemeentebestuurper7maart 2002gelezenworden.EenvandepijlersvandeWetdualiseringgemeentebestuurisde concentratievanzoveelmogelijkbestuursbevoegdhedenbijhetdagelijksbestuur(het college).bestuursbevoegdhedenvanhetcollegebetreffenvoornamelijkallebevoegdheden dienietgaanoverhetvaststellenvandebegrotingenderekening,verordeningen,ofhet vaststellenvan(andere)algemeneregelsofplannenmeteenverordenendkarakter.de gemeenteraadheeftsindsdedualiseringbijnageenbevoegdhedenmeerdiewettelijk geziengedelegeerdzoudenkunnenworden.sindsdedualiseringisdegemeenteraadvan formeel(mede)besturendorgaandatveel(formele)besluitenneemtveranderdineen politiekerorgaandatzichrichtopzijnkaderstellendeencontrolerenderol. Tabel3.1bevateenoverzichtmetgeldendegedelegeerdebevoegdhedenperonderzochte gemeente. 8 InAmsterdamzijnenkelebevoegdhedenvanderaadindeParkeerverordeninggedelegeerdaandestadsdeelradenenisde bevoegdheidaanhetpresidiumovergedragenomtebeslissenoverkostenvoorbuitenlandsereizen.inbredaisaanhetcollege debevoegdheidgedelegeerdtrouwlocatiesaantewijzenenhuisnummerstoetekennen.laatstgenoemdebevoegdheidisook inmiddendrenthegedelegeerd.ingroningenenweststellingwerfzijngeengeldendedelegatiebesluitengevonden. 7

11 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE GEMEENTE GEDELEGEERDEBEVOEGDHEID Het(niet)vaststellenvaneen exploitatieplanbijeen projectomgevingsvergunning, Het(niet)vaststellenvaneen exploitatieplanbijhetwijzigenvan eenbestemmingsplan TABEL3.1OVERZICHTGELDENDEGEDELEGEERDEBEVOEGDHEDENPERGEMEENTE LEEUWARDEN HEERENVEEN OPSTERLAND LEMSTERLAND SKARSTERLÂN GAASTERLÂNSLEAT 9 x x 10 x x Huisnummerstoekennen x x x x Bestedingvanhetbudget educatiebedragen,bedoeldin artikel2.3.3.vandeweteducatie enberoepsonderwijs Werkgeverstakengriffie overdragenaaneen werkgeverscommissie Beschikkenonderwijsreservestot 5000,peraanvraag Beschikkenreservesen voorzieningenbedrijfsvoering x x x 11 x x x 12 x 13 (huisvestingenict) x=bevoegdheidisgedelegeerd. =bevoegdheidisnietgedelegeerd. Intabel3.1zijndeaangetroffenennogsteedsgeldendegedelegeerdebevoegdhedeninde onderzochtegemeentenvermeld.zoalseerderisopgemerkt,maghiernietuitworden opgemaaktdatditeenlimitatieveopsommingisvanalletedelegerenbevoegdheden.een dergelijkeopsommingvereisteenseparaatonderzoek.welmagwordenaangenomendat tabel3.1eengoedeindicatieisvandepraktijkvantedelegerenbevoegdhedenvanradenin Nederland. Detabelgeeftverderaanleidingtotenkeleopmerkingen.Watopvaltisdateenvergelijking tussendegemeentengeeneenduidigbeeldoplevert.slechtstweegemeenten(leeuwarden enopsterland)vertoneneenidentiekbeeld;deanderegemeentenleggenelkeeneigen accent.zoblijktdegemeentelemsterlanddeminstebevoegdhedentehebbengedelegeerd endegemeenteskarsterlândemeeste.eenblikopdebevoegdhedenzelfleertdatgeen 9 Bij amendement is dit voorstel door de raad van de gemeente Lemsterland geamendeerd. Deze bevoegdheid is in tegenstellingtotdeanderetweegemeentendiedegemeentedefriesemerenzullenvormennietgedelegeerd. 10 Idem. 11 Inderegelingisdeterm mandaat gehanteerd. 12 DezebevoegdheidisopgenomenindebijlagebijdeRegelingdelegatie,mandaat,machtigingenvolmachtvandegemeente Heerenveen.Hetbesluitzelfisnietgevonden. 13 Idem. 8

12 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE enkelebevoegdheidinallegemeentenisgedelegeerdendatdeenebevoegdheiddiein Lemsterlandisgedelegeerdnietindeandereviergemeentenisovergedragen. Tijdenshetonderzoekisvoortsopgevallendatindetoelichtingbijenkeleverordeningen wordtgesprokenoverdedelegatievaneenbevoegdheid,terwijldaarinfeitegeensprake vanis.wijgevendriepraktijkvoorbeeldenuitdeonderzochtegemeentenoverde verwarringronddebegrippendelegatieenattributie: 1. IndeWinkeltijdenwetisvoorgeschrevendatderaadbijverordeningaanhetcollege een bevoegdheid kan verlenen tot ontheffing van verboden met betrekking tot winkeltijden. 14 Alsdiebevoegdheidisverleendineenverordening hetgeeninalle zesonderzochtegemeentenhetgevalisbetrefthetattributie.determ delegatie wordtinditgevaldannietjuistgebruikt. 2. In de Verordening naamgeving en nummering (GaasterlânSleat, Leeuwarden, OpsterlandenSkarsterlân)wordtaanhetcollegedebevoegdheidtoegekendomte besluiten omtrent naamgeving van straten of pleinen. Dit betreft een originaire bevoegdheid en daardoor is sprake van attributie. De bevoegdheid om huisnummerstoetekennenisechteralineenwettoebedeeldaanderaad. 15 De raad heeft die bevoegdheid in de Verordening naamgeving en nummering overgedragenaanhetcollege.ditisdaaromdelegatie. 3. De raad in de gemeenten Leeuwarden (in specifieke gevallen), Opsterland, Skarsterlân en GaasterlânSleat heeft besloten dat voor bepaalde gevallen geen verklaringvangeenbedenkingenisvereistalsbedoeldinartikel2.12,lid1,ondera, sub3,vandewabo. 16 DegemeenteLemsterlandheeftdaarnadrukkelijknietvoor gekozen. 17 Ditisechtergeenvoorbeeldvandelegatie,omdatergeensprakeisvan een overdracht van bevoegdheid. De raad blijft bevoegd, maar spreekt uit voor bepaalde gevallen geen gebruik te maken van die bevoegdheid. Daarom is deze bevoegdheidnietopgenomenintabel3.1.degemeentensprekenechterwelover delegatievandezebevoegdheid,hetgeengeletophetvoorgaande,dusonjuistis. 3.2 Leeuwarden Algemenebevindingen DegemeenteLeeuwardenkentgeenalgemeendelegatiebesluitwaarbij raadsbevoegdhedenwordenovergedragenaanhetcollege.delegatiegeschiedtdoormiddel vanlossedelegatiebesluiten.wijtroffenenkeledelegatiebesluitenaan,waarvandemeeste delegatiebesluitennietmeergeldendzijn,omdatdejuridischegrondslagiskomente vervallen.dezelossedelegatiebesluitenwordenindevolgendesubparagraafbesproken. Tijdenshetonderzoekiseenaantalalgemenezakenopgevallen.Binnendegemeentekan niemandeentotaaloverzichtverschaffenvandoorderaadgedelegeerdebevoegdheden.er 14 Artikel3,tweedelid,vandeWinkeltijdenwet. 15 Hetbetreftartikel6vandeWetbasisregistratiesadressenengebouwen. 16 Degrondslagisartikel6.5,derdelid,vanhetBesluitomgevingsrecht. 17 IndegemeenteLemsterlandishetdoorhetcollegevoorgelegderaadsvoorsteldoorderaadopditpuntgeamendeerd. 9

13 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE isgeenalgemenecoördinatordieverantwoordelijkisvoorhetbijhoudenvaneenactueel overzichtvangedelegeerdebevoegdheden.hetzouvoordehandliggendie verantwoordelijkheidtoetedelenaandefunctionarisdieookverantwoordelijkisvoorhet overzichtvanderegelgeving. Ookiseenaantaloudedelegatiebesluitenaangetroffen,waaraandegrondslagiskomente vervallen.alseenwetisgewijzigdendebevoegdheidiskomentevervallen,isergeen bevoegdheidmeerdiekanwordenovergedragen.eenvoorbeeldishetprojectbesluituitde oudewetruimtelijkeordening.dezedelegatiebesluitenzijnnietingetrokken,hetgeenstrikt genomenwelzoumoeten. Wijconcluderendatdewebsitewww.overheid.nlindegemeenteLeeuwardeneen accuraatoverzichtbiedtvandegemeentelijkeregelingen Gedelegeerdebevoegdheden Indezeparagraafwordteenoverzichtgegevenvandebevoegdhedendiedoorderaadzijn gedelegeerdaanhetcollege.besprokenwordtdeonderbouwingvoordezeoverdracht, welkeaanwijzingenzijngegevendoorderaadenofderaadwordtgeïnformeerdoverde uitoefeningvandegedelegeerdebevoegdheid(deelvragen2,3en4). Perbevoegdheidwordtbeoordeeldofersprakeisvaneenjuistejuridischegrondslag,hoe deoverdrachtpolitiekbestuurlijkofmaatschappelijkkanwordengeduidenwelkeandere opmerkingenkunnenwordengemaakt(deelvragen6,7en8). BijdegemeenteLeeuwardentroffenweenkeledelegatiebesluitenaan.Hetbetreftde volgendebesluiten. Actueel 1. Hetbesluitvan30januari2012tothetinstellenvaneenwerkgeverscommissievan de raad, waar aan worden gedelegeerd bevoegdheden betreffende het werkgeverschapvandegriffie DeVerordeningnaamgevingOpenbareRuimteennummertoekenning,vastgesteld doorderaadop29juni2009.hettoekennenvanhuisnummersisdelegatie. Nietmeeractueel 1. Eendelegatiebesluitvan6mei2004betreffendeenkelebevoegdhedenindeWet geluidhinder.debetreffendebepalingenindewetgeluidhinderzijnvervallendan wel gewijzigd, waardoor de grondslag voor delegatie en daarmede de desbetreffendebestuursbevoegdheidiskomentevervallen. 2. Eendelegatiebesluitvan24april2007tothetdelegerenvandebevoegdheidtothet voeren van een vrijstellingsprocedure en het verlenen van vrijstelling, bedoeld in artikel 19, eerste lid, van de Wet ruimtelijke ordening. Ook dit besluit is na een wijziging van voornoemde wet van juridische en praktische politieke betekenis ontdaan. 18 HetgaatomdebevoegdhedendierechtstreeksvoortvloeienuitdeAmbtenarenwet,deopdezewetgebaseerdeendoorde raadvastgestelderechtspositionelevoorschriftenendeartikelen107totenmet107egemeentewet,metuitzonderingvande bevoegdhedenalsbedoeldinartikel107,107a,tweedelid,107d,eersteliden107e,eerstelidvandegemeentewet. 10

14 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 3. EenspecifiekdelegatiebesluitvoordeuitbreidingvanPietsBloemenboetiekaande Wilgenstraat gedateerd 20 januari Bij dit besluit is de afhandeling van de vrijstellingsprocedure,bedoeldinartikel19,lid1,vandewetruimtelijkeordening aan het college gedelegeerd. Het betreft een eenmalige delegatie. Inmiddels bestaat met de invoering van de Wabo de grondslag die voor het nemen van dergelijkebesluitendestijdsindewetruimtelijkeordeninglag,nietmeer. 4. Bij besluit van 23 maart 2009 heeft de raad bevoegdheid tot het nemen van een projectbesluitalsbedoeldinartikel3.10vandewetruimtelijkeordeningaanhet college gedelegeerd onder voorwaarde dat ontwerpbesluiten die afwijken van gemeentelijk beleid dan wel ontwerpbesluiten die in het voortraject veel zienswijzen hebben opgeroepen schriftelijk ter beoordeling aan de commissie Stadsontwikkeling worden voorgelegd. Ook de bevoegdheid tot het afwijzen van een verzoek om een projectbesluit heeft de gemeenteraad gedelegeerd aan het college.metdeinvoeringvandewaboishetprojectbesluitindewetruimtelijke ordeningvervallenendusisookdedelegatieregelingnietmeervanbetekenis. 5. Deraadheeftop23maart2009eveneensdebevoegdheidombestuurlijkoverlegte voeren in het kader van de coördinatieregelingen met de provincie en het Rijk gedelegeerdaanhetcollege. 19 Hoewelindetekstvanhetbesluitdetermdelegatie wordtgebruikt,isergeensprakevandelegatieomdatdebevoegdheidnietzietom hetnemenopbesluiten.debevoegdheidzietophetvoerenvanoverleg;datiseen feitelijkehandeling. InLeeuwardenisopditmomentduseentweetalbevoegdhedengedelegeerd. Dewerkgeverscommissie Deonderbouwingvoorhetinstellenvaneenwerkgeverscommissiewaaraanderaad bevoegdhedenopwerkgeversgebiedoverdraagtisdathetvanwegedeomvangvooreen gemeenteraadnietpraktischenhaalbaarisalsgeheelalletakenopwerkgeversgebiedvoor degriffieuittevoeren,zoalshetvoerenvanfunctioneringsgesprekkenofhetbeslissen omtrentvakantiedagen. IndeVerordeningwerkgeverscommissiezijnenkelealgemeneaanwijzingenmeegegeven voorhetuitoefenenvandebevoegdheid.hetgaatomdewijzevanbesluitvorming,de takenvandevoorzitterendevergaderingen.dewerkgeverscommissieinformeertde gemeenteraadiederjaardoormiddelvaneenverslag. 20 Overigensiseenaantalbevoegdhedenvanderaadopwerkgeversgebiednietgedelegeerd. Ditbetreftondermeerdebenoeming,deschorsingenhetontslagvandegriffier.In2010 adviseerdeprof.elzingagemeenteradenomeenwerkgeverscommissieintestellen,maar hijsteldeookdatdetakenvanhetbenoemen,schorsenenontslaanvandegriffier(enzijn vervanger)nimmerkunnenwordenovergedragen. 21 Dezetakenzijnzonauwverbonden metdewettelijketakenvanderaaddatdeaardvandezebevoegdhedenzichdaartegen verzet.dezebevoegdhedendienendaaromdoorderaadalsgeheeluitgeoefendteworden. 19 Hetbetreftdecoördinatieregelingen,bedoeldinartikel3.34,eerstelid,enartikel3.36,eerstelid,vandeWetruimtelijke ordening, 20 Ditisopgenomeninartikel7vandeverordening. 21 Ledenbrief van de VNG, de Vereniging van Griffiers en Raadslid.nu van 3 juni 2010 betreffende de Handreiking De (rechts)positie griffie(r) in het decentrale bestuur, te vinden via: brief_handreiking_gemeenteraden_en_colleges_versie_definitief_s_b _1.pdf. 11

15 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE DerhalveisdemodelverordeningvandeVNGopdiemaniergeformuleerd.Deverordening vanleeuwardenisconformditmodel.dedelegatieisdusjuridischjuistteachten. Huisnummers Hettoekennenvanhuisnummersiseentypebevoegdheiddatzichgoedleentvoor delegatie.hetismeeruitvoeringdankaderstelling.veelgemeenteradenhebbendeze bevoegdheiddaaromgedelegeerdaanhetcollege.inleeuwardenisdebevoegdheid juridischcorrectgedelegeerd. 22 Deraadwordtnietstandaardgeïnformeerdoverde uitoefeningvandebevoegdheid.datis,geletopdeaardvandegedelegeerdebevoegdheid, ooknietnodig. 3.3 Benchmarkdelegatie Algemeen Tijdenshetonderzoekisgeblekendatdoordeonderzochtegemeenteninderegelgeen eenduidigoverzichtkonwordenverschaftvandelegatiebesluiten.dekennisoverdelegatie vanbevoegdhedenwasverspreidoverdeorganisatie. Voortsistijdenshetonderzoekgeblekendatdewebsitewww.overheid.nlindegemeenten LeeuwardenenOpsterlandeenaccuraatoverzichtbiedtvangemeentelijkeregelingen.Inde overigeonderzochtegemeentenisdatniethetgeval. AlleendegemeenteHeerenveenkenteenalgemeneregelingdelegatieenmandaat, inclusiefeenbijlagemeteenoverzichtvangedelegeerdeengemandateerdebevoegdheden. DegemeenteOpsterlandkendetot2009eenalgemeendelegatiebesluit,maardieis inmiddelsingetrokken. Deonderzoekerstroffenbijvrijwelalleonderzochtegemeentendelegatiebesluitenaandie verouderdbleken.geregeldbleekdatdegrondslagwaskomenvervallen,omdatde wettelijkebepalingenwaardebevoegdheidopwasgebaseerdgewijzigdofingetrokkenwas. AlleendegemeenteOpsterlandhadverouderdedelegatieregelingenookingetrokken. Voorraadsledenisnietinzichtelijkwelkeraadsbevoegdhedenzijngedelegeerd.Ookwordt in de onderzochte gemeenten niet standaard stilgestaan bij welke bevoegdheden precies zijngedelegeerd. Eenvergelijkingvanovergedragenbevoegdhedentussendegemeentenlevertgeen eenduidigbeeldop Specifiekebevoegdheden DegemeentenHeerenveen,Leeuwarden,OpsterlandenSkarsterlânhebbenbijverordening bevoegdhedengedelegeerdaandewerkgeverscommissievanderaad.alleenderaadvan degemeenteleeuwardenheeftditopjuridischjuistewijzegedaan.inheerenveenwordtin deregelingtenonrechtegesprokenvanhetmandaterenvanbevoegdheden.inopsterland enskarsterlânlijkendebenoeming,deschorsingenhetontslagvandegriffiertenonrechte tezijngedelegeerd. 22 Hetbetreftartikel3vandeVerordeningnaamgevingOpenbareRuimteennummertoekenning. 12

16 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE DebevoegdheidomhuisnummerstoetekennenisindegemeentenGaasterlânSleat, Leeuwarden,OpsterlandenSkarsterlângedelegeerdaanhetcollege.InGaasterlânSleatis debevoegdheidtweekeergedelegeerd;indeoverigegemeentenisdebevoegdheidopde juistewijzegedelegeerd. 3.4 Conclusie Delegatieisnieteeninstrumentdatalszodanigveelwordtgebruiktdoorgemeenteraden. Deoorzaakhiervanisgelegenindedualiseringvanhetgemeentebestuur,waarbijveel bestuursbevoegdhedendoordeformelewetgevervanderaadnaarhetcollegezijn overgeheveld.ervaltdusvoorderaadnogmaarweinigtedelegeren.indatopzichtmoet hetbeelddatgriffiervanderheideninzijncolumnschetste,namelijkdatradenveel bevoegdhedenoverdragenaanhetcollege,wordenbijgesteld. 23 GeziendebenchmarkdoetgemeenteLeeuwardenhetgoedinvergelijkingmetdeandere gemeenten:detweebevoegdhedenzijnopeenjuridischjuistewijzegedelegeerden ingetrokkenenisergeenoverzichtisvanhetgeendoorderaadisgedelegeerd.deraadzou daaromeenkeerperraadsperiodekunnenevaluerenwelkebevoegdhedenprecieszijn gedelegeerd. 23 Ziedeinleiding. 13

17 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 4 BEVINDINGENBELEIDSREGELS 4.1 Beleidsregels De gemeenteraad kan in een verordening bevoegdheden verlenen (attributie) of overdragen(delegatie)aanhetcollege.terinvullingvandiebevoegdheidkanhetcollege beleidsregels opstellen. Beleidsregels vinden hun formele grondslag in verordeningen en kunneneenrelatiehebbenmetkaderofbeleidsnota s. 24 Ditkaneenprobleemvormenals de beleidsregels verder gaan dan door de raad was beoogd. Ook kan de mate waarin de raadbetrokkenwordtbijhetopstellenvandebeleidsregelsverschillen: deraadwordtüberhauptnietactiefgeïnformeerdoverdebeleidsregels; deraadwordtgeinformeerdoverbeleidsregelsalsderaaddaaromverzoekt; debeleidsregelskunnenstandaardterkenniswordengebrachtaanderaad; deraadbespreektdebeleidsregelsindevergadering; deraadbespreektdebeleidsregelsvoorafgaandaandebevoegdheidsoverdracht. Als de raad tijdens een bespreking van de beleidsregels van oordeel is dat deze moeten worden aangepast, kan alleen via de politieke weg, bijvoorbeeld door middel van het indienen van een motie of het uitlokken van een toezegging door het college, om aanpassing van de beleidsregels worden verzocht. Wel is het als ultimum remedium mogelijkdatderaadbesluithetcollegedebevoegdheidteontnemendoordeverordening tewijzigen. Indevolgendeparagraafwordtdealgemenesituatietenaanzienvanbeleidsregelsvoorde gemeenteleeuwardengeschetstenwordentweebeleidsregelsonderdeloepgenomen. 24 Eenbeleidsregelkanwordenopgesteldvoordeinterpretatievaneenwettelijkvoorschrift,devaststellingvanfeitenofde afweging van belangen bij de uitvoering van een bevoegdheid. Er moet dus een wettelijk voorschrift zijn (dat kan ook een verordening zijn) wanneer een bestuursorgaan een beleidsregel opstelt. De inhoud van beleidsregels kan ook (mede) gebaseerdzijnopkaderofbeleidsnota sdierechtstreeksofindirectophetdesbetreffendeonderwerpbetrekkinghebben, maardienenaltijdeenformelegrondslagtehebbenineenverordening.dus:gemeentelijkekaderofbeleidsnota skunnen nooit op zich zelf een beleidsregel creëren; daarvoor is altijd een verordening vereist. Omgekeerd kan een beleidsregel rechtstreeksuiteenverordeningvoortvloeienzonderdatereenbegeleidendeinhoudelijkebeleidsnotaoverdatonderwerpis. 14

18 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 4.2 Leeuwarden IndegemeenteLeeuwardengeldtgeenstandaardafspraakdatbeleidsregelsvanhetcollege terinformatieaanderaadwordengezonden.weliseenaantalbeleidsregelsinhet verledenterkennisgevingaandegemeenteraadgestuurd.inenkelegevallenzijnderegels ookinderaadbesproken. Beleidsregelswordenafentoetegelijkertijdmeegezondenmetdeconceptverordening waarindebevoegdheidistoebedeeld.bijdewmoverordeningheeftderaadzelfsexpliciet afgesprokenmethetcollegeomeerstdebeleidsregelsintezienenerwatvantekunnen vinden,voordatdeverordeningzouwordenvastgesteld. ErzijninLeeuwardendusverschillendemogelijkheden: a. Deraadwileerstdebeleidsregelszien,alvorensdeverordeningvasttestellen; b. Deverordeningisvastgesteldmetkennisnamevandebeleidsregels; c. Debeleidsregelszijnachteraftoegezonden; d. Debeleidsregelszijnniettoegezondenaanderaad. Debeleidsregelsdiewordenvastgestelddoorhetcollegestaaniniedergevalopde besluitenlijstvanhetcollege.elkedinsdagontvangtderaadper debesluitenlijstvan decollegevergaderingwaarmeederaadopdehoogteisvandebesluitendiehetcollege heeftgenomen.raadsledenkunnenvragenomtoezendingvandebeleidsregels.indiende raadsledendatwensen,kunnenzijhetpuntvoorderondvraagindecommissieaanmelden. Mochtdatniettoereikendblijkendankanhetpuntindedesbetreffendecommissieworden geagendeerd.eventueelkanderaadgebruikelijke(zwaardere)politiekeinstrumenten aanwenden,zoalseenmotie,schriftelijkevragenofeeninterpellatie. Inhetkadervanditonderzoekzijnenkelebeleidsregelsbekeken,diezijngepubliceerdop 1. Beleidsregelsubsidiëringactiviteitenbuurt,wijkendorpshuizen; 2. BeleidsregeltegenprestatienaarvermogengemeenteLeeuwarden. Aandehandvanbeidebeleidsregelswordtgeïllustreerdhoehetsamenspelvanderaaden hetcollegeindepraktijkverlooptbijhetopstellenvanbeleidsregels.bijbeidebeleidsregels isonderzochthoeruimhetcollegedebestuursbevoegdheidmetbeleidsregelsinvult.voorts isbekekenhoederaadwordtgeïnformeerdover(vastgestelde)beleidsregelsenofdezezijn besprokeninderaad.erisbewustgekozenomtweeverschillendetypenbeleidsregelste onderzoeken:bijdebeleidsregelsubsidiëringactiviteitenbuurt,wijkendorpshuizenisde bevoegdheidvanhetcollegedoorderaadgedelegeerd.bijdebeleidsregeltegenprestatie naarvermogenishetcollegeopgrondvandewetwerkenbijstandreedsbevoegdenis geensprakevaneendelegatievanbevoegdhedendoorderaad.geletopdebeleidsmatige ofpolitiekekeuzeswasechterdeverwachtingdatderaadhierweleenoordeeloverzou willenvellen.daaromisgekekeninhoeverredebehandelingvanbeidetypenbeleidsregels verschilt BeleidsregelSubsidiëringactiviteitenbuurt,wijkendorpshuizen2014 Opgrondvanartikel2,eerstelid,vandeAlgemenesubsidieverordeningLeeuwarden2011 heefthetcollegedebevoegdheidtotsubsidiëringopgrondvanbudgettendiebijde vaststellingvandegemeentebegrotingbeschikbaarzijngesteldvooraldaaromschreven 15

19 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 16 effectenenkandaarvoornadereregelsvoorsubsidiëringvanbepaaldeactiviteiten vaststellen. Dienadereregelsvoorsubsidiëringvanbuurt,wijkendorpshuizenzijnvastgelegdin voornoemdebeleidsregel.dezebeleidsregelisterkennisnameaanderaadgezonden,maar isnietinderaadgeagendeerd.erheeftinderaaddusgeendiscussieplaatsgevondenover debeleidsregels.onzeanalysevandebeleidsregelswijstuitdatdecollegebevoegdheidniet dermateruimisgeformuleerddatsprakezoukunnenzijnvanhetongeoorloofdruim interpreterenvandecollegebevoegdheid.inartikel4vandebeleidsregelisvoorgeschreven dathetmaximaalteverlenenbedragperaanvraagisvermeldinbijlagehvande programmabegrotingzoalsdiejaarlijksdoordegemeenteraadisvastgesteld.daarmee wordtuitvoeringgegevenaanhetbudgetrechtvanderaad Beleidsregeltegenprestatienaarvermogen Hetcollegeheeftopgrondvanartikel9,eerstelid,onderc,vandeWetwerkenbijstandde bevoegdheidonbeloondemaatschappelijknuttigewerkzaamhedenoptedragendie bijstandsgerechtigdendienenteverrichtennaastofinaanvullingopregulierearbeidendie nietleidentotverdringingopdearbeidsmarkt.indebeleidsregeltegenprestatienaar vermogenzijndezemaatschappelijknuttigewerkzaamhedenopgenomen. Ondanksdatdebevoegdheidineenformelewet(deWetwerkenbijstand)istoebedeeld aanhetcollege,enhetderhalveuitvoeringvaneenwettelijketaakinmedebewindis,is dezebeleidsregelbehandelddoordegemeenteraadinderaadsvergaderingvan2 september2013. Hetcollegeheeftdebeleidsregelvoorgelegdaanderaadmetdekernvraagofderaad voldoendeisgeïnformeerdoverdewijzewaaropdetegenprestatieuitgevoerdzalworden. Tijdensdebehandelinginderaadzijnoverdebeleidsregeldevolgendetoezeggingen gedaan: alleenstaandeoudersmetkinderenzullenalleenvrijwilligeinzetvooreentegenprestatie gevraagdworden,en voorheteffectuerenvaneenmaatregelzaleerstmetbetreffendecliëntgesproken worden.debeslissingligtnietinhandenvanéénpersoon. Hetvoorstelisaangenomenmet22stemmenvooren12tegenwaardooraangenomenkan wordendatdeaangepastebeleidsregelbinnendedoorderaadgedelegeerdebevoegdheid valt. Indetekstvandebeleidsregel,zoalsgepubliceerdopoverheid.nl,isdeeerstetoezegging pasrecent,op28november2013,verwerkt. 4.3 Benchmarkbeleidsregels Deonderzochtegemeentenverschillenindematewaarinderaadbetrokkenwordtbijde totstandkomingvanbeleidsregels.ingeenvandeonderzochtegemeentenisereen standaardafspraakdatbeleidsregelsvanhetcollegeterinformatieaanderaadworden gezonden.indegemeenteopsterlandisheteennatuurlijkproces;beleidsregelswordenin principestandaardterinformatieaanderaadgezonden.indienditnietgebeurt,trekken

20 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE raadsledenaandebel.indegemeentengaasterlânsleat,lemsterlandenskarsterlân wordenbeleidsregelsterkennisgevingaanderadengestuurd,maarditgeldtnietvoorelk onderwerp.beleidsregelszijninenkelegevallenookinraadsverbandbesproken. IndegemeenteLeeuwardenwordtderaadopverschillendemanierenbetrokken,zoals beschrevenindevorigeparagraaf.indegemeenteheerenveendaarentegenisdecultuur datraadsledeninbeginselnietbetrokkenwordenbijdetotstandkomingvanbeleidsregels. Alseenraadslidzijnmeningwiluitenoverdoorhetcollegegeformuleerdebeleidsregels,is dereactievanhetcollegedathetcollegebevoegdisenhetvaststellenvanbeleidsregels nietdesraadis. 4.4 Conclusie Alseenbevoegdheidaanhetcollegewordtovergedragen,danishetcollegebevoegd beleidsregelsvasttestellen.indienderaadvraagtekenszetbijdeinvullingvandie bevoegdheid,kanderaadhetcollegeverzoekenomdebeleidsregelstoetezendenen/of dezebeleidsregelsagenderen.deraadkanookeenstapverdergaanenhetcollege verzoekendebeleidsregelstoetezendenaanderaadalvorensdezevasttestellen.erzijn verschillenwaartenementussendegemeenten entussenverschillendeonderwerpen binneneengemeente indematewaarinderaadbetrokkenwordtbijdetotstandkoming vanbeleidsregels. 17

21 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 5 SAMENWERKINGSRELATIES 5.1 Aanleiding Bijdeuitvoeringvandediversetakenvandegemeentekangekozenwordenvoor verschillendesoortensamenwerkingsrelaties.gedachtkanwordenaanbijvoorbeeld gemeenschappelijkeregelingen,beslotenennaamlozevennootschappenofstichtingen. Hoewelhetonderwerpsamenwerkingsrelatiesaanvankelijkbuitenhetbereikvandit onderzoeklag,bleektijdensgesprekkenmetraadsledendatzijzichnietzozeerzorgen makenoverdedelegatievanbevoegdhedenaanhetcollegeofoverdedoorhetcollegevast testellenbeleidsregels,maarjuistomhetafnemenvaninvloedalsgevolgvanhet toenemendeaantalsamenwerkingsverbanden,inhetbijzonderdegemeenschappelijke regelingen.daaromisbeslotentijdenshetonderzoekookaandachtteschenkenaan samenwerkingsrelatiesendaaroverinditlaatstehoofdstukookterapporteren. 5.2 Detoekomstvangemeenschappelijkeregelingen Deafgelopenjarenisdepopulariteitvangemeenschappelijkeregelingeningemeenteland afgenomen.gemeentenkiezensteedsvakervooreenstichting,bvofnvensteedsminder vaakvooreengemeenschappelijkeregeling(gr). 25 Demogelijkhedenvandemocratische controleopdegrzoudenbeperktzijn.erdoenzichmetnameknelpuntenvoorophet gebiedvandebetrokkenheid,invloedenfinanciëlecontroledoordegemeenteraden. 26 DitvormdeaanleidingvooreenwetsvoorsteltotwijzigingvandeWetgemeenschappelijke regelingen(wgr)omeenaantalpraktischeknelpuntenaantepakkenendeinvloedvande raadteversterkenopgr s.ditwetsvoorstelligtopditmomentbijdetweedekamer. 27 Wat zalerveranderendoordenieuwewet? 25 I.Pröpper,H.KessensenE.Weststeijn,Trendstudie Samenwerkingdecentraleoverheden,uitgavevanPartners+Pröpper, Vught:augustus Democratische legitimatie intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, uitgave van het Ministerie van Binnenlandse Zaken,DenHaag: KamerstukkenII2013/14,33579,nr.2. 18

22 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 19 DeGRisstraksverplichtomvóór1aprilvaniederjaardealgemenefinanciëleen beleidsmatigekadersvoorhetvolgendejaarendevoorlopigejaarrekeningaanderadente sturen.hierdoorkrijgenderaadsledenindepraktijkstukkeneerderdanvoorheenensluit hetmomentbeteraanopdebehandelingvandejaarstukkenvandeeigengemeente. Deraadheeftopditmomentzeswekendetijdomeenzienswijzeintedienenopde begrotingvandegr.dezetermijnwordtverlengdnaarachtweken.deraadheeftvanaf dandusrechtopminimaaleentermijnvanachtwekenomzienswijzenintedienenbijde begrotingenhoeftzichniettelatendwingendatveeleerdertedoen. OpditmomentkandeGRzelfbepalenomnieuwerechtspersonenopterichten,zoalseen stichting,bvofnv.hierdoorwordtderaadnogverderopafstandgeplaatst.deze mogelijkheidwordtbeperkt.eengrkanalleeneenrechtspersoonoprichtenalsdatinde regelingzelfisopgenomenenhetvoornemenwordtvoorgelegd(wensenenbedenkingen) aandebetreffendegemeenteraden. TotslotzalbijdenieuweweteennieuwsoortGRmogelijkworden,namelijkde bedrijfsvoeringsorganisatiemetrechtspersoonlijkheid.erbestaatnamelijkbehoefteaaneen samenwerkingsvormdiewelrechtspersoonlijkheidheeftmaargeenbestuurlijkedruktekent meteenalgemeenbestuur,eendagelijksbestuureneenvoorzitter.de bedrijfsvoeringsorganisatieiservoorbedrijfsmatigeofuitvoerendetakendieweinig bestuurlijkeaansturingencontrolevergen.datligtandersbijtakenwaarruimteisom beleidsmatigekeuzestemaken.eenbedrijfsvoeringsorganisatieisvooralaangewezenvoor hetbehartigenvantakenvoordedeelnemers,zoalspersoneel,informatievoorziening, administratieenhuisvesting,envoordeuitvoeringwaarbijgeenofweinigbeleidsmatige keuzeruimtevoorhetbestuurbestaat,zoalshetinvorderenvanbelastingen. 5.3 Sturenopbestaanderelaties:onderzoekverbondenpartijen DegemeenteLeeuwardenkentverschillendesamenwerkingsrelaties. Samenwerkingsrelatiesdiedevormhebbenvaneenpubliekofprivaatrechtelijke organisatiewaarinde gemeenteeenbestuurlijkéneenfinancieelbelangheeft,wordenverbondenpartijen genoemd.injanuari2010heeftderekenkamerhetrapport Verbondenpartijenverbonden uitgebracht.vooreenantwoordopdevraaghoederaadregiekanhoudenopdebestaande verbondenpartijen,verwijstderekenkamergraagnaardeaanbevelingendiealzijngedaan indatrapport. 5.4 Hetaangaanvannieuwesamenwerkingsrelaties Hetcollegebesluittotoprichtingofdeelnemingvanprivaatrechtelijkerechtsvormenalseen stichtingofeenvennootschapenderaadsteltdaarbijvoorafkadersdoorhetnaarvoren brengenvanwensenenbedenkingen.hetbesluittothettreffenvaneengrwordt genomendoorhetbestuursorgaandatbevoegdisinzakehetonderwerpwaardegrvoor wordtgetroffen.deraad,hetcollegeendeburgemeesterbeslissendaaromoverhuneigen deelname.hetcollegeen/ofdeburgemeesterhebbenweltoestemmingnodigvanderaad voorhetoprichtenvaneengr.erisdusaltijdeenraadsbesluitnodigvoordeoprichtingvan eengr.

23 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE Bijhetaangaanvaneennieuwerelatiemoetnagedachtwordenoverdemogelijkheden voorderaadenhetcollegeominvloeduittekunnenoefenenopdebetreffenderelatie. Voorafduidelijkekadersstellenvoorkomtdateraandeachterkantproblemenontstaanen deraadnietinstaatisgoedtecontrolerenenbijtesturen.hetisdaarombelangrijkomals raadmeteenbijhetoprichtenvaneennieuwesamenwerkingsrelatiealerttezijnente kijkenofsamenwerkeninhetconcretegevalwenselijkisenwelkesamenwerkingsvorm gekozenmoetworden.hetverdientaanbevelingomvoorafduidelijkedoelenteformuleren enmethetcollegeafsprakentemakenoverdeinformatievoorziening,zoalshetontvangen vanjaarverslagen,enoverevaluatiemomenten.maakduidelijkeafsprakenovertijdstipen inhoudvanrapportages.ookkunnenafsprakenwordengemaaktoverdebevoegdhedenom directeaanwijzingenofopdrachtentegeven,bestuurderstebenoemenofteontslaan, richtlijnenoptestellenenomtrentuittreding. 20

24 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 6 CONCLUSIESENAANBEVELINGEN 6.1 Conclusies Deconclusiesvanhetonderzoekzijnvermeldaanhetslotvandehoofdstukken3en4. Kortheidshalveverwijzenwijdaarnaar.Deaanbevelingenin6.2zijnnaastdespecifieke bevindingeninleeuwardengebaseerdopalgemenebevindingendieuitdevergelijkingmet deandereonderzochtegemeenten(dezogenaamdebenchmark).deaanbevelingendienen voortsinhetlichtvandekomendedecentralisatiesinhetsociaaldomein. 6.2 Aanbevelingen 1. Evalueeralsraadinhetvierdejaarvanelkeraadsperiodewelkebevoegdhedenzijn gedelegeerdofgeattribueerdenofdedaarovergenomenraadsbesluitennog opportuunzijn. 2. Corrigeerenkeleinhetonderzoekgeconstateerdeonjuistheden: - VervangindetoelichtingvandeVerordeninginzakeWinkeltijdendeterm delegatie door attributie.vervangindeverordeningnaamgevingen nummeringbijdebevoegdheidtotnaamgevingeveneensdeterm delegatie door attributie ; - Trekdelegatiebesluitenwaarvandegrondslagiskomentevervallenin. 3. Maakmethetcollegeeenstandaardafspraakoverdewijzeenhetmomentwaarop deraadbetrokkenwilwordenbijdetotstandkomingvanbeleidsregels. 4. GeefdegriffiedeopdrachtomeenbestuurlijkeconferentieinFryslânte organiseren,waarintenminstetweeonderwerpencentraalstaan: - detoetsingvandehuidigegemeenschappelijkeregelingenaandenieuwewet GemeenschappelijkeRegelingen; - deproblematiekvandebestuurlijkeinvloedvanradenencollegesop gemeenschappelijkeregelingen. 21

25 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE 7 BESTUURLIJKEREACTIE Geachte leden van de Rekenkamer, U heeft ons in de gelegenheid gesteld om een bestuurlijke reactie te geven op het in opdracht van de Rekenkamer uitgevoerde onderzoek Overdracht van raadsbevoegdheden. Van deze gelegenheid maken wij graag gebruik. Door een intern misverstand is het ons niet gelukt om binnen de afgesproken termijnen een bestuurlijke reactie te geven. Wij willen u hartelijk danken dat u ons een verlenging van de reactietermijn heeft geboden. Het onderzoek had tot doel inzicht te bieden in de mate waarin en de wijze waarop binnen de gemeente Leeuwarden de overdracht van bestuursbevoegdheden door de raad plaatsvindt en in de wettelijke grondslag van deze overdracht en om te komen tot aanbevelingen voor de overdracht van bevoegdheden door de raad. In het onderzoeksrapport worden 6 gemeenten in Friesland met elkaar vergeleken over de wijze waarop er met delegatie en beleidsregels wordt omgegaan. De Rekenkamer constateert dat delegatie niet een instrument is dat frequent door gemeenteraden wordt toegepast. Met de invoering van de dualisering heeft de formele wetgever veel bestuursbevoegdheden bij het college neergelegd. Voor de raad betekent dit dat er niet veel meer gedelegeerd kan worden, maar ook niet hoeft te worden. Naast delegatie is er ook gekeken naar het gebruik van beleidsregels en naar de wijze waarop het college invulling geeft aan de bestuursbevoegdheden op basis van beleidsregels. Specifiek is gekeken naar de wijze waarop de raad wordt geïnformeerd over beleidsregels. De Rekenkamer maakt daarbij een onderscheid in beleidsregels die gebaseerd zijn op eigen gemeentelijk beleid (verordeningen) en beleidsregels die voortkomen uit medebewind. Algemeen De Rekenkamer constateert dat er in Leeuwarden slechts twee geldende delegatiebesluiten zijn, namelijk de delegatie aan de werkgeverscommissie van de raad en de delegatie aan het college van de bevoegdheid om huisnummers aan te wijzen. Verder wordt geconcludeerd dat de website een accuraat overzicht geeft van de geldende regelingen binnen de gemeente Leeuwarden. De Rekenkamer constateert dat de gemeente Leeuwarden het in de benchmark met de andere 5 Friese gemeenten goed doet. Ten aanzien van beleidsregels constateert de Rekenkamer dat uit de benchmark blijkt dat in de onderzochte gemeenten de raad op verschillende manieren wordt betrokken bij de totstandkoming van beleidsregels. In Leeuwarden is er geen uniforme werkwijze over hoe de raad geïnformeerd wordt over beleidsregels. Ten aanzien van samenwerkingsrelaties wordt voor Leeuwarden expliciet verwezen naar het eerder verschenen rapport van de Rekenkamer Verbonden partijen verbonden. 22

26 BESTUURSBEVOEGDHEDENVANDERAADEINDRAPPORTAGE Conclusies en Aanbevelingen In het rapport worden de volgende aanbevelingen meegegeven: 1. Evalueer als raad in het vierde jaar van elke raadsperiode welke bevoegdheden zijn gedelegeerd of geattribueerd en of de daarover genomen raadsbesluiten opportuun zijn. Als het gaat om delegatie aan het college van de bevoegdheid om huisnummers toe te kennen, constateert de Rekenkamer zelf dat het gelet op de aard van deze bevoegdheid niet nodig is dat het college over de uitoefening van de bevoegdheid rapporteert. Het toekennen van huisnummers is een bevoegdheid die langjarig uitgeoefend zal moeten worden. In deze aanbeveling wordt ook gesproken over attributie. Zoals de Rekenkamer zelf aangeeft vindt attributie van bevoegdheden aan het college op gemeentelijk niveau plaats in een verordening. De aanbeveling zou betekenen dat aan het einde van iedere raadsperiode een beoordeling gemaakt zou moeten worden of het in de ogen van de raad nog opportuun is dat bevoegdheden aan het college via verordeningen zijn geattribueerd. Wij zijn van oordeel dat het een omvangrijke opgave is om een dergelijke generieke beoordeling te maken, waarbij het ook de vraag is waaraan precies getoetst moet worden om te kunnen beoordelen of het besluit nog opportuun is. Als gevolg van de herindeling met Boarnsterhim zijn alle verordeningen opnieuw beoordeeld en waar nodig geharmoniseerd en vervolgens ter besluitvorming voorgelegd aan de raad. Het bestand aan regelgeving is opgeschoond en geactualiseerd. De voorgenomen herindeling met Leeuwarderadeel is een volgend moment waarop een harmonisatie van de regelgeving zal plaatsvinden. In dat kader zou de raad tevens kunnen beoordelen of de attributie of delegatiebepalingen in de verordeningen in haar ogen (nog steeds) gewenst zijn. Verder kan de raad bij besluiten over een inhoudelijke aanpassingen van verordeningen tevens meewegen of het toekennen van bevoegdheden aan het college (nog steeds) gewenst is. 2. Corrigeer onjuistheden in de Verordening inzake Winkeltijden en in de Verordening naamgeving en nummering en trek alle delegatiebesluiten in waarvan de grondslag is komen te vervallen. Op 2 september 2013 heeft de gemeenteraad een nieuwe verordening winkeltijden Leeuwarden 2013 vastgesteld. Daarin is geen toelichting opgenomen waarin gesproken wordt over delegatie. Mogelijk is het advies gebaseerd op een eerdere versie van de verordening. Op 6 januari 2014 heeft de gemeenteraad de Verordening naamgeving Openbare Ruimte en nummertoekenning vastgesteld in het kader van de harmonisatie. Alleen in de toelichting op deze verordening wordt gesproken over delegatie. Mogelijk is het advies gebaseerd op een eerdere versie van de verordening. De aanbeveling om delegatiebesluiten, waarvan de grondslag is komen te vervallen, in te trekken, moet beoordeeld worden in het licht van de harmonisatie van regelgeving in verband met de herindeling met Boarnsterhim. Technisch is het zo dat de gemeenteraad deze besluiten niet kan intrekken, omdat door de herindeling een nieuwe gemeente Leeuwarden is ontstaan. De gemeenteraad zou deze besluiten alleen vervallen kunnen verklaren. Dan is het vervolgens de vraag of het opportuun is om een dergelijk voorstel voor te leggen aan de raad. De lijn die bij de harmonisatie is gehanteerd is dat alle regelgeving en beleid die gaat gelden in de nieuwe gemeente Leeuwarden door de gemeenteraad respectievelijk ons college opnieuw zijn of nog zullen worden vastgesteld. Er is niet voor gekozen om ook alles wat niet over gaat laat staan alle besluiten waarvan de grondslag is komen te vervallen, vervallen te (laten) verklaren. 23