Spinoza Denker in de contramine
|
|
- Hilde Bosman
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Spinoza Denker in de contramine
2 Kort overzicht Montaigne ( ): twijfel Descartes ( ): cogito, ergo sum Pascal ( ): geloof en ratio Spinoza ( ): determinisme Leibniz ( ): beste van alle werelden
3 Gravure Spinoza
4 Detail
5 Detail gravure
6 Wolfenbüttel portret (schilder onbekend)
7 Portret Spinoza (?) door Franz Wulfhagen ( )
8 Summiere biografie geboren in A dam op 24 november 1632 Spinoza s zijn Sefardische joden, afkomstig uit Spanje ze woonden in de buurt van het Waterlooplein vader Spinoza was een handelaar in olie, olijven... de zoon Baruch, later Benedictus, krijgt een grondige opleiding in de bijbel en Talmoed volgt les bij Franciscus van den Enden, een exjezuïet, bewonderaar van Descartes bij de jonge Spinoza ontstaan langzaam ketterse gedachten, o.a. een afwijkende Godsvoorstelling
9 op 27 juli 1656, Spinoza is dan 24 jaar oud, wordt de ban door de Joodse gemeente uitgesproken gevolgen: problemen met de handel die hij van zijn vader, overleden in 1654, had overgenomen vertrekt uit A dam naar de universiteit van Leiden? begint te schrijven van de Tractatus de Intellectus Emendatione, tractaat voor de verbetering van het verstand gaat in de zomer van 1661 in Rijnsburg wonen en voorziet in zijn levensonderhoud door het slijpen van lenzen. Schrijft aan de Ethica
10 Huis van Spinoza in Rijnsburg
11 Gevelsteen In een gevelsteen van het huis in Rijnsburg was een kort gedicht van Dick R. Camphuysen gebeiteld: Ach! waren alle Menschen wijs, En wilden daarbij wel! De Aard waar haar een Paradijs, Nu isse meest een Hel.
12 Voorburg en Den Haag verhuist in april 1663 naar Voorburg en blijft er waarschijnlijk wonen tot 1671 woont in bij een collegiant, Daniël Tydeman (collegianten streven naar een universeel christendom, nogal vrijzinnig) raakt bevriend met Christiaan Huygens, wiskundige en fysicus verhuist rond 1670 naar Den Haag
13 Spinozahuis in Den Haag
14 Haagse periode omstreeks 1670 publiceert hij het Tractatus Theologico Politicus (TTP) in het Latijn dit boek wordt als blasfemisch en gevaarlijk omschreven 1672: rampjaar in de Republiek. Reddeloos, radeloos en redeloos Fransen vallen binnen, gebroeders De Witt in de gevangenis. Vermoord door de Orangisten maakt Ethica af, maar publiceert hem niet 1676: ontmoeting met Leibniz 1677: overlijden op 21 februari
15 Grafsteen Spinoza Nieuwe Kerk Den Haag
16 Grafschrift van Carolus Tuinman Op B.D.S. Spouw op dit graf. Hier ligt Spinoza Was zijn leer daar ook bedolven! Wrocht die stank geen zielenpest meer wrochten: tot stand brengen, realiseren
17 Boekenkast van Spinoza (samengesteld)
18 Beperkte lijst van de auteurs en boeken in kast Aristoteles, Livius, Descartes Vergilius, werken van Machiavelli Grotius, Frans Van Schooten (wiskundige) een Rabbinisch Mathematisch Boeck Thomas More, de Meetkunst van Kinckhuyzen Encheiridion van Epictetus brieven van Seneca Homerus, Ovidius, Sallustius, Caesar, Euclides
19 Zegelring
20 Tijdsbeeld: Republiek der zeven Verenigde Provinciën
21 Tijdgenoten wiskundigen Isaac Beeckman, Frans van Schooten en Jan De Witt (ook staatsman) natuurkundigen Christiaan Huygens en van Leeuwenhoek Hugo Grotius (overleden 1645) en zijn boek Over het recht van oorlog en vrede schilders Frans Hals, Rembrandt en Jan Steen schrijvers Vondel, Bredero, Hooft en Cats architectuur, leger, zeevaart, boekuitgevers (Elsevier) staatsmannen Oldenbarneveld, Maurits van Nassau
22 Euclidische meetkunde boek van Euclides De Elementen dateert uit 4 de eeuw voor Chr. Zeer belangrijk leerboek geweest steunt op axioma s (als a=b en b=c, dan a=c) en 5 postulaten (bv. door 2 punten kan men slechts 1 rechte trekken) werkt met de deductieve redenering (bv modus ponens: als p waar is, dan ook q. Welnu p is waar, dus ook q hanteert bewijs uit het ongerijmde steunt op het principe van uitgesloten derde laatste twee onderdelen zijn niet geldig in de intuïtionistische meetkunde van L.E.J. Brouwer
23 Doel en werking doel is onbetwijfelbare waarheid enkele kenmerken: steunend op axioma s en postulaten wordt een eerste stelling bewijzen gebruik makend van bewezen stellingen en de axioma s en postulaten worden nieuwe stellingen bewezen traditioneel einde: quod erat demonstrandum er ontstaat een stevig, helder denksysteem Spinoza voegt nog scholia en corollaria toe scholium: opmerking corollarium: toegift, gevolg hoog abstractieniveau
24 God Opbouw Ethica: vijf onderdelen aard en oorsprong van de geest oorsprong en aard van de gevoelens de slavernij van de mens of de kracht van de gevoelens het vermogen van het verstand of de vrijheid van de mens Bedoeling? Salus, gelukkig worden?
25 Definties Ethica
26 Axioma s Ethica
27 Voorbeeld stelling uit de Ethica
28 Geometrische methode propositie I, 19
29 Dualisme van Descartes
30 Substantie Attributen Modi (Modus) Monisme bij Spinoza
31 Metafysica Spinoza
32 uittreksel uit het boek Bibliothèque Ancienne et Moderne, deel XXII van Jean Le Clerc, A dam 1724, pag 135 God of Natuur?
33 Wijsgerige visie van Spinoza er kan geen sprake zijn van een persoonlijke God (heeft dus ook geen zin om hem te aanbidden, geen do ut des) deus sive natura (god of de Natuur). Naturalisme? geest en lichaam parallel aan elkaar? Perspectivisme? alles is gedetermineerd, dus geen vrije wil er is geen zelf, geen ego dus geen antropocentrisme, mens is niks bijzonders geen telos in de natuur, die is doelloos (Darwin!) gevoelens moeten ook more geometrico worden bekeken zijn Ethica is niet normatief, maar descriptief ( Machiavelli) drie graduele kennisniveau s: imaginatio, ratio en intuïtie belangrijk begrip: conatus, streven tot zelfhandhaving
34 Oorsprong en aard van de gevoelens
35 Voorwaarden voor de gevoelens gevoelens vloeien dus voort uit de conatus (meer dan alleen het streven naar zelfhandhaving) lust bevorderen (toename van handelen), pijn vermijden (afname van handelen) cognitie speelt een grote rol (door herinnering,door associatie van gelijkenis en nabijheid, door het waarnemen van emoties bij anderen) vandaar medelijden, welwillendheid, maar ook wedijver, eerzucht en vriendelijkheid het vermogen om zich emoties van anderen voor te stellen is een structurele voorwaarde voor een grote groep emoties
36 De kracht van gevoelens macht van de gevoelens komt voort uit de sterkte van de conatus (motivatie!) en dus het al dan niet kunnen voltrekken van een handeling let op: hier is geen sprake meer van wil of van een scheiding tussen gevoel en verstand niet alle emoties zijn even sterk. Afhankelijk van: macht van de uitwendige oorzaak blijheden en droefheden bij elkaar optellen (jalouzie is verlies + haat) effectiviteit van de informatie emoties kunnen alleen maar door andere emoties worden tegengewerkt
37 Actieve en passieve emoties actieve emoties zijn gevoelens die worden opgewekt door adequate voorstellingen, door een volledig inzicht in de causale verbanden passieve emoties, zoals vrees, woede en plezier zijn niet op adequate voorstellingen gebaseerd mogelijke benadering van emotie probleem: eerste onderzoek naar voorwaarden dan rationeel perspectief omzetten in emotioneel perspectief (rede is niet sterk genoeg om ratio te vormen) wijziging van de concepten (verandering van visie op de omstandigheden wijzigt ook de emotie)
38 Theologische visie Theologie te vinden in de TTP geen rechtzinnig christen kritiek op de joodse erediensten vrijheid van filosoferen en van godsdienst kritisch onderzoek van de bijbel: geen objectieve feiten, maar wel een oproep tot gehoorzaamheid. Het is een boek voor de grote massa Spinoza verdedigt een universele religie christologische visie: hij heeft een puur menselijke kijk op Christus, op het menszijn van Jezus
39 Staatsleer steunt op de verdragstheorie van Hobbes mensen dragen rechten over aan een Leviathan staat moet zo worden ingericht dat de belangen van de regeerders samenvallen met die van de burgers, streven naar machtsevenwicht democratie meest geschikt + trias politica vrijheid van de burgers in het oog houden
40 Laatste opmerkingen is Spinoza een mysticus? visie transcendent of immanent? panentheïsme? Cosmotheïsme? dobbelt God nu wel of niet? Deus sive Natura? Natura sive Deus? nachleben? sub specie aeternitatis? amor intellectualis Dei? mens niet de maat der dingen? Archimedisch punt mogelijk? website:
Descartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)
Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek
Nadere informatieSpinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis?
Spinoza s Visie Dag 1 Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot
Nadere informatieSpinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis?
Spinoza s Visie Dag 1 Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot
Nadere informatie2. Descartes, Spinoza
Van Socrates tot Wittgenstein 3.1.2012 Van Socrates tot Wittgenstein Tweede helft: nieuwere tijd 2. Descartes, Spinoza René Descartes = Renatus Cartesius 2 Positie Descartes in geschiedenis Begin van de
Nadere informatieSpinoza - ook tafels hebben een ziel
Spinoza - ook tafels hebben een ziel In de zeventiende eeuw kwam de filosoof René Descartes met de beroemde stelling dat alles in de wereld tot twee substanties teruggeleid kan worden: lichaam of geest.
Nadere informatieSpinoza over de vrije wil. Miriam van Reijen Academisch Genootschap Eindhoven 15 februari 2013
Spinoza over de vrije wil Miriam van Reijen Academisch Genootschap Eindhoven 15 februari 2013 Benedictus de Spinoza 1632 (Amsterdam) 1677 (Den Haag) Spinoza is als tweede generatie allochtoon in Amsterdam
Nadere informatieSpinoza s Visie. Dag 3. Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur?
Spinoza s Visie Dag 3 Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich
Nadere informatieRene Descartes. René Descartes, een interview door Roshano Dewnarain
Rene Descartes René Descartes, een interview door Roshano Dewnarain Cogito ergo sum, ik denk dus ik ben. Een uitspraak van René Descartes. Een belangrijk wiskundige en filosoof in de geschiedenis. Volgens
Nadere informatieSamenvatting en structuur Ethica
SPINOZA NOTITIE Nummer 2 Samenvatting en structuur Ethica De structuur, een korte en een lange samenvatting van de Ethica Rikus Koops 27 november 2012 Versie: 1.0 STEEKWOORDEN: Ethica, structuur, samenvatting
Nadere informatieGeluk. Extra informatie over Spinoza
Geluk Extra informatie over Spinoza Lezen in gewone taal Doe meer met Leeslicht! Bij een aantal boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze
Nadere informatieGeloven en redeneren. Religie en filosofie
Geloven en redeneren Religie en filosofie Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Het begin
Nadere informatie11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets Opdracht 1 Wat is de Sokratische methode? Opdracht 2 Waarom werd Sokrates gedwongen de gifbeker te drinken? Opdracht 3 Waarom zijn onze zintuigen
Nadere informatieLEVINAS EN SPINOZA EEN (ONVERWACHTSE) ONTMOETING
LEVINAS EN SPINOZA EEN (ONVERWACHTSE) ONTMOETING Emmanuel Levinas Een kennismaking Bento de Spinoza Een geheugensteuntje Levinas en Spinoza Een ontmoeting Discussie EMMANUEL LEVINAS EMMANUEL LEVINAS LEVEN
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieSpinoza s Visie. Dag 3. Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur?
Spinoza s Visie Dag 3 Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur? Module 3 Herhaling Belangrijke lessen dag 1 en 2 Kennis is de bron van ons geluk. Kennis van het hoogst denkbare geeft het grootst mogelijke
Nadere informatieSpinoza s Visie. Dag 2. Over God en de Natuur
Spinoza s Visie Dag 2 Over God en de Natuur Module 2 Herhaling dag 1 Over geluk, kennis en God Belangrijke lessen Streven naar eer, rijkdom en lust brengt niet het gewenste geluk. Denken, het opdoen van
Nadere informatieLes 7 Drie Hollandse denkers
Les 7 Drie Hollandse denkers? 38 Les 7 Drie Hollandse denkers 1. De Erasmusbrug locatie de knik bij hoge schepen U gaat een presentatie houden van 5 minuten over de Erasmusbrug voor mensen die de brug
Nadere informatieAbsolutisme in Engeland
1 Absolutisme in Engeland 1534 > Hendrik VIII > stichting Anglicaanse kerk Voor opvolgers geldt: vorst bepaalt geloof! vb: Eduard VI (prot) vervolgt RK Mary Stuart (RK) vervolgt prot - gehuwd/gescheiden
Nadere informatieSpinoza s metafysica: Ethica I. Spinozalyceum Amsterdam 20 februari 2010. Wiep van Bunge
1 Spinoza s metafysica: Ethica I Spinozalyceum Amsterdam 20 februari 2010 Wiep van Bunge Vanmiddag maken we een begin met de studie van de niet-geometrische Ethica, en dat vanuit de gedachte dat het misschien
Nadere informatieHEIDEGGER EN SPINOZA
HEIDEGGER EN SPINOZA Lezing door Jan Flameling Sommigen beweren dat Martin Heidegger de grootste filosoof van de moderne geschiedenis is. Anderen vinden juist dat Spinoza de grootste filosoof aller tijden
Nadere informatieDE POLITIEKE FILOSOFIE VAN SPINOZA
DE POLITIEKE FILOSOFIE VAN SPINOZA onderwijs trainingen gesprekken SPINOZA EN NIETZSCHE TWEE ENKELINGEN SPINOZA EN NIETZSCHE TWEE ENKELINGEN twee mannen die leven als enkeling twee denkers die een levenshouding
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities
Nadere informatieSpinoza s Visie. Dag 2. Over God en de Natuur
Spinoza s Visie Dag 2 Over God en de Natuur Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot de wereld? Waarin
Nadere informatieSPINOZA EN DE VREUGDE VAN HET INZICHT. Lezing en boekpresentatie door prof. Kees Schuyt. i.s.m. Spinozakring Soest. Boekhandel Cursief in Gorinchem
SPINOZA EN DE VREUGDE VAN HET INZICHT Lezing en boekpresentatie door prof. Kees Schuyt i.s.m. Spinozakring Soest Boekhandel Cursief in Gorinchem 8 juni 2017 'Spinoza behandel je niet in 90 minuten,' begint
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Wijsgerige antropologie
Samenvatting Filosofie Wijsgerige antropologie Samenvatting door Cristel 1201 woorden 26 juni 2016 3,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Wijsgerige antropologie 1 Verschillen tussen mens en
Nadere informatieSessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles
Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene in zijn colleges aan het Lyceum over ethiek? Wat beschouwde hij als het doel van handelen? Wat verstond
Nadere informatieGeschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren
Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers
Nadere informatieOnderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur?
Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse
Nadere informatieGod wil oorlog. Voordracht Thijmgenootschap, bisschoppelijk paleis, Parade 11, Den Bosch, 13 oktober 2017, uur.
God wil oorlog Voordracht Thijmgenootschap, bisschoppelijk paleis, Parade 11, Den Bosch, 13 oktober 2017, 14.00 uur door Paul Cliteur 1 Hoe weet je wat God wil? Houdt God van vrijzinnigheid of juist niet?
Nadere informatieBenedictus de Spinoza (1632-1677)
Benedictus de Spinoza (1632-1677) prof. dr. P.M.L. Steenbakkers Bewerkt door drs. H. Simissen Inhoudsopgave 1 Typering en chronologie...2 2 Het raadsel Spinoza...3 3 Van scholastiek naar moderne wijsbegeerte...4
Nadere informatieOneindigheid in de Ethica van Spinoza
1 Oneindigheid in de Ethica van Spinoza [tekst nog in bewerking] (0) Inleidend Na de inleiding van Vincent Icke over de rol van de oneindigheid in de wetenschap zal ik praten over de rol en het belang
Nadere informatieLeidse Studenten Ekklesia, maandag 14 oktober 2013 Religie buiten de kerk. Zoeken naar diepgang.
Leidse Studenten Ekklesia, maandag 14 oktober 2013 Religie buiten de kerk. Zoeken naar diepgang. Spinoza: evenveel geluk als wijsheid. Miriam van Reijen Inleiding. De filosofie van Benedictus de Spinoza
Nadere informatiefilosofie vwo 2015-II
Opgave 1 Over vrijheid en christelijk geloof 1 maximumscore 2 Een uitleg in welk opzicht Mill vindt dat het calvinistische idee van gehoorzaamheid niet overeenstemt met het christelijk geloof: als de mens
Nadere informatieStudiewijzer ETHICA SPINOZA. maart Rikus Koops
Studiewijzer ETHICA SPINOZA maart 2015 Rikus Koops Studiewijzer ETHICA SPINOZA 1 Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in readers en andere compilatiewerken dient men zich tot de auteur te
Nadere informatieGELOOF EN WETENSCHAP. Modellen over de relatie tussen geloof en (natuur)wetenschap in historisch perspectief.
GELOOF EN WETENSCHAP Modellen over de relatie tussen geloof en (natuur)wetenschap in historisch perspectief. 1. HET HARMONIEMODEL De leer van de twee boeken Het Ptolemaeïsche of Aristotelische wereldbeeld
Nadere informatieHet begrip natuur in techniek, filosofie en religie. Deel I: Van voormodern naar modern denken
Het begrip natuur in techniek, filosofie en religie Deel I: Van voormodern naar modern denken 1. Inleiding 2. Franciscus 3. Descartes 4. Pascal 5. Conclusies Inleiding Lynn White in Science (1967): Christendom
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Wegen naar wijsheid, hoofdstuk 4 en 5
Samenvatting Filosofie Wegen naar wijsheid, hoofdstuk 4 en 5 Samenvatting door een scholier 1742 woorden 4 juli 2010 4,3 21 keer beoordeeld Vak Filosofie Hoofdstuk 4 Denken over de mens Filosofische vragen
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Emoties
Samenvatting Filosofie Emoties Samenvatting door een scholier 1030 woorden 28 mei 2013 3,2 2 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Filosofie samenvatting Emoties (theorie en primaire teksten) THEORIE
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2010 - II
Opgave 2 Religie in een wetenschappelijk universum 6 maximumscore 4 twee redenen om gevoel niet te volgen met betrekking tot ethiek voor Kant: a) rationaliteit van de categorische imperatief en b) afzien
Nadere informatieWijsgerige Antropologie
Wijsgerige Antropologie Er was een grote overlap tussen filosofie en theologie in de middeleeuwen. Wat de mens scheidt van een dier is het verstandelijke vermogen, het vermogen tot taalgebruik en het besef
Nadere informatieJOOST VAN DEN VONDEL. Jakub Jun Kristýna Němčanská Ema Kubovičová
JOOST VAN DEN VONDEL Jakub Jun Kristýna Němčanská Ema Kubovičová 1. Geboren in Duitsland op 17 november 1587 Overleden te Amsterdam op 5 februari 1679 Vanaf 1596 leefde hij in Amsterdam 2. Streven naar
Nadere informatieDE ETHICA DOOR DE OGEN VAN EEN 21 E -EEUWER (door Frans Holtkamp)
DE ETHICA DOOR DE OGEN VAN EEN 21 E -EEUWER (door Frans Holtkamp) De Ethica i heb ik tweemaal gelezen: de eerste keer globaal om het gehele bouwwerk zo goed mogelijk te kunnen overzien, de tweede keer
Nadere informatie(NRC Handelsblad, ) Arnold Heumakers
Benedictus de Spinoza. Theologisch-politiek traktaat. Uit het Latijn vertaald, ingeleid en van verklarende aantekeningen voorzien door F.Akkerman. Wereldbibliotheek Wim Klever. Mannen rond Spinoza (1650-1700).
Nadere informatieSPINOZA KRING SOEST DE POLITIEKE FILOSOFIE VAN SPINOZA
DE POLITIEKE FILOSOFIE VAN SPINOZA Jan Flameling, hoofddocent van de ISVW, hield op 14 november 2015 voor de Spinozakring Soest een lezing met als thema: De politiek filosofie van Spinoza. De avond ervoor
Nadere informatieInleiding Filosofie en Ethiek Derde Bijeenkomst: De 2e wetenschappelijke revolutie Dinsdag 19 september 2006
Inleiding Filosofie en Ethiek Derde Bijeenkomst: De 2e wetenschappelijke revolutie Dinsdag 19 september 2006 Freud (1917) Narcistische krenking Copernicus (1543) Darwin (1859/1871) Galileo Galileï (1564-1642)
Nadere informatieDoor onze keuze is er een breuk tussen God en mens.
Probleem: breuk tussen en mens Door onze keuze is er een breuk tussen en mens. maakte de mens omdat Hij een vriend wilde. Hij wilde aanhoudend contact met de mens. Hij gaf de mens een verrassend mooi leven.
Nadere informatieNaam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt
Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden
Nadere informatieOntmoeting met (heftige) emoties een handreiking vanuit de levenskunst
Ontmoeting met (heftige) emoties een handreiking vanuit de levenskunst Palliatieve Zorg symposium Ontmoeten is Leren Kasteel Maurick Vught 2 oktober 2012 Dick Kleinlugtenbelt Agenda Emoties zijn waardevolle
Nadere informatiede praktijk te brengen is van belang voor ieder mens. Jezelf misleiden
- 1 - Jezelf misleiden Er wordt in het nieuwe testament op tamelijk veel plaatsen gesproken over misleiding; dat wij door anderen misleid kunnen worden maar ook, dat wij onszelf kunnen misleiden. We gaan
Nadere informatiedoor spinoza s lens SPINOZA-press.indd 1 13/09/12 12:46
door spinoza s lens Tinneke Beeckman Door Spinoza s lens Macht, meditatie, manifestatie, evolutie en seksualiteit Pelckmans / Klement Kalmthout Voor meer info: www.pelckmans.be 2012, Tinneke Beeckman
Nadere informatieDrie Bernoullilezingen 2014 in licht van RUG 400
Drie Bernoullilezingen 2014 in licht van RUG 400 Henk Broer Johann Bernoulli Stichting voor de Wiskunde Samenvatting 1 Aankondiging In het jubeljaar 2014, waarin de Groningse Universiteit zijn vierhonderdjarig
Nadere informatieEuclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef "De Elementen",
Euclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef "De Elementen", een boek uit dertien delen. Dat boek is logisch opgebouwd
Nadere informatieLESPAKKET MICHIEL DE RUYTER
@ LESPAKKET MICHIEL DE RUYTER pagina 2 en 3! inleiding DE NEDERLANDSE ZEEHELD MICHIEL DE RUYTER Voor het maken van deze opdracht moet je eerst het stripboek Het geheim van Michiel de Ruyter hebben gelezen.
Nadere informatieSpinoza: Theologisch Politiek Traktaat, hoofdstuk 20, p. 434 (vertaling Akkerman).
Spinoza: Theologisch Politiek Traktaat, hoofdstuk 20, p. 434 (vertaling Akkerman). Uitgegeven in Amsterdam 1670 Tot bewijs voorts van de stelling dat uit deze vrijheid geen ongemakken kunnen voortkomen
Nadere informatieToelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 1
Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 1 Deel 1, Hoofdstuk 1 - Dat er iets buiten ons bestaat. Rikus Koops 8 juni 2012 Versie 1.1 In de inleidende toelichting nummer 0 heb ik gesproken
Nadere informatieSchets 1 De vreze des HEEREN
Schets 1 De vreze des HEEREN A. Doel 1. Betekenis benoemen Laten zien dat echte wijsheid het vrezen en dienen van de Heere is. 2. Actualiteit aangeven Wat maakt dat jij wijs bent? Hoe denk je over je eigen
Nadere informatieSpinoza SPINOZA SCHOOLOPDRACHT. Baruch de Spinoza Vervaardiger: onbekend Materiaal: olieverf op linnen Jaartal: 1670
WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. bhet onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: Spinoza Baruch de Spinoza Vervaardiger: onbekend Materiaal: olieverf
Nadere informatieSPINOZA EN DE OPENBAARHEID
SPINOZA EN DE OPENBAARHEID Toespraak van Egbert Dommering, voorzitter van stichting Spinoza Centrum Amsterdam, bij de opening van de Amsterdamse kunstmanifestatie My Name is Spinoza op vrijdag 8 mei 2009
Nadere informatieToelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 4
Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 4 Deel 1, Hoofdstuk 3 Dat de Natuur de oorzaak is. Rikus Koops 15 juni 2012 Versie 1.0 In de vorige toelichting heb ik de organisatie van de Natuur
Nadere informatieVan Bethlehem tot Golgotha
Van Bethlehem tot Golgotha Het Mysterie van Inwijding Esoterische Begrippen Elly Lichtenberg De Bijbel, een mystiek verhaal of..? Deel I De Bijbel: een mystiek verhaal of..? Is het evangelieverhaal juist?
Nadere informatie1 Korintiёrs 1:9. Marcus 10:45. Handelingen 4:12. Johannes 17:3. 1 Korintiёrs 3:16. Johannes 15:9,10. Psalm 32:8
[1] [2] [3] Johannes 3:16 1 Korintiёrs 1:9 Johannes 3:19 God wil met ons omgaan God wil met ons omgaan Zonde brengt scheiding [4] [5] [6] Romeinen 3:23 Marcus 10:45 Romeinen 5:8 Zonde brengt scheiding
Nadere informatieOPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35
God en je naasten liefhebben LES 3 DEEL 5 DISCIPLE OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35 Wat leer
Nadere informatieImmanuel Kant (1724-1804)
Lieve 9D-ers, Lesbrief dinsdag 12 mei 2015 Nederlands 9D, Sanne Ruhaak Vandaag lezen jullie deze lesbrief over de vier grote denkers die belangrijk zijn geweest binnen de Verlichting. Lees de informatie
Nadere informatieSPINOZA KRING SOEST SPINOZA KRING SOEST
SPINOZA KRING SOEST DEUS SIVE NATURA Benedictus de Spinoza Amsterdam: 24-11-1632 Den Haag: 21-02-1677 Maar àl het voortreffelijke is even moeilijk als zeldzaam. (Ethica 5 st 42) Inhoud Welkom bij Spinoza
Nadere informatie18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.
Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen
Tijdvak 7 Toetsvragen 1 In de Tijd van Pruiken en Revoluties hielden kooplieden uit de Republiek zich bezig met de zogenaamde driehoekshandel. Tussen welke gebieden vond deze driehoekshandel plaats? A
Nadere informatieTussen vrijheid en determinisme: voorwaarden voor autonomie bij Descartes, Spinoza en Kant
Tussen vrijheid en determinisme: voorwaarden voor autonomie bij Descartes, Spinoza en Kant Ulrich Grün, stud.nr.: 9212647 2 september 2007 In de filosofische stelsels van Descartes, Spinoza en Kant neemt
Nadere informatieFrankrijk in de 18de eeuw 1715: Lodewijk de 14de dood. Frankrijk is in 1715 bij en met de dood van Lodewijk de 14de failliet.
Geschiedenis aantekeningen 07-12-2011 t/m 13-01-2011 07-12-2010 a) Maak duidelijk dat de Vrede van Utrecht historische gevolgen had. - De vrede van Utrecht markeerde het eind van de bloeiperiode van Nederland
Nadere informatieIs Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie?
Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie? Johannes 14:6 Jezus zeide tot hem: Ik ben de weg en de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij. Genesis 20:1-12 1 Abraham
Nadere informatieGeloven is niet zomaar instemmen met een geheel aan abstracte waarheden. Geloven is een weg gaan, die voert tot gemeenschap met de levende God.
GELOVEN Encycliek Lumen Fideï zegt: Geloven is niet zomaar instemmen met een geheel aan abstracte waarheden. Geloven is een weg gaan, die voert tot gemeenschap met de levende God. PROBLEEM VAN PAROCHIES
Nadere informatieTIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES Hoofdstuk 4 PARAGRAAF 4.1 Pruikentijd Standenmaatschappij De verlichting VERVAL EN RIJKDOM In de 17 e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld Van stilstand komt achteruitgang
Nadere informatieBijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2
Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2 Bijbelstudies voor de Bruggroepen van de protestantse gemeente De Brug in Amersfoort, seizoen 2012-2013 Schrijvers: Iwan Dekker, Leantine Dekker,
Nadere informatieTijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.2 Wie heeft de macht? Deel 2. Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht?
Onderzoeksvraag: Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht? Kenmerkende aspect: Het streven van vorsten naar absolute macht. De bijzondere plaats in staatskundig opzicht
Nadere informatieGeloven in Jezus Christus
Geloven in Jezus Christus Zoon van God Jezus krijgt God een menselijk gezicht. Immanuel wordt Hij genoemd: God met ons. Het is de naam die Hij bij zijn geboorte krijgt. ZIn Daar begint zijn bijzondere
Nadere informatieInhoud. Wat blijft 11 Groet aan de lezer GOD - GROND, HOUVAST EN DOEL
Inhoud Wat blijft 11 Groet aan de lezer 17 1. GOD - GROND, HOUVAST EN DOEL God bestaat 21 Nee of ja tegen God onmogelijk 21 God - een zaak van vertrouwen 22 Het geloof in God als uiteindelijk gefundeerd
Nadere informatieBeleidsplan 2011-2017 VDGH "Ploegen, zaaien en oogsten "
Beleidsplan 2011-2017 VDGH "Ploegen, zaaien en oogsten " De afbeelding op deze pagina 1s van Marc Chagall Concept beleidsplan 2011-2017 :Ploegen,zaaien en oogsten ". Inleiding: Deze aanzet tot het beleidsplan
Nadere informatiePositie wedergeboren christen Ef.2:5 levend gemaakt met Christus,..geplaatst in de hemelse gewesten.
Schepping en Evolutie in de Kerk Bedreiging? of Uitdaging? Positie wedergeboren christen Vanuit welke overtuiging Hoe andersdenkenden benaderen Geloof en wetenschap Modellen en werkelijkheid Conclusies
Nadere informatieDoel van Bijbelstudie
Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het
Nadere informatieHartelijk welkom in de kerk! Thema 2 Blij met beleving!
Hartelijk welkom in de kerk! Thema 2 Blij met beleving! Mededelingen Wilt u aub uw mobiele telefoons uitzetten i.v.m. storing van de beeldopnames? Lied van de week Lied Thuis in Gods huis Couplet 1 en
Nadere informatieGeworteld leven. Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015
Geworteld leven Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015 Psalm 1 Gelukkig de mens Die vreugde vindt in de wet van de HEER en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht. Hij zal zijn als een boom,
Nadere informatieHet bewijs van het bestaan van God
Spinoza notitie Nummer 8 Een analyse van Ethica deel 1 stelling 1 tot en met 11 Rikus Koops 6 december 2016 Versie 1.0 Steekwoorden Spinoza, bewijs van God, Korte Verhandeling Samenvatting In deze notitie
Nadere informatieDeze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt
Deze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt bedoeld: het Israël dat wij ontmoeten in de bijbel en
Nadere informatieWat is Reiki? De bijbel en Reiki zijn het er allebei over eens dat de mens bestaat uit een GEEST een ZIEL en een LICHAAM.
Wat is Reiki? REIKI staat voor universele levensenergie. Deze leer is afkomstig uit het Japanse Boeddhisme. In het Japans betekent REI geest en KI energie ; het is dus de leer van de geestesenergie. Het
Nadere informatieEthiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.
Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal
Nadere informatieOp reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Nadere informatieGalaten 4. Een binnenkomer en de bron van het evangelie. Zaaien, oogsten maar besnijdenis of kruis
Galaten Avond 1 : 1:10-2:14 Avond 2 : 2:15 3:18 Avond 3 : 3:19 4:11 Avond 4 : 4:12 5:12 Avond 5 : 5:13 6:5 Avond 6 : 6:6 6:18 Een binnenkomer en de bron van het evangelie Waarheid en eenheid, zelf en vertrouwen
Nadere informatieThema: Waar religie en wetenschap elkaar ontmoeten, deel 2: de Bijbel als medicijn.
Thema: Waar religie en wetenschap elkaar ontmoeten, deel 2: de Bijbel als medicijn. Spreuken 4:20-22 20 Mijn zoon, sla acht op mijn woorden, neig uw oor tot mijn uitspraken; 21 laat ze niet wijken uit
Nadere informatieÉén Herder en één kudde. Johannes 10:1-11. Één lichaam. 1 Korinthe 12: Één. tempel. 1 Korinthe 3: Één
Les 6 voor 10 november 2018 De Bijbel bevat verschillende afbeeldingen die spirituele en theologische waarheden vertegenwoordigen. Bijvoorbeeld, water in Johannes 7: 38, wind in Johannes 3: 8 en een kolom
Nadere informatieLevenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15
Inleiding 13 Levenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15 1 Plato: rechtvaardigheid als harmonie 19 Wat is rechtvaardigheid? 20 De rechtvaardige staat 25
Nadere informatieDe Heer Jezus Christus - Zijn Persoon
De Heer Jezus Christus - Zijn Persoon 1.1 Wie is Christus? Deze vraag (Matth. 16:15) is de belangrijkste die je ooit onder ogen zult krijgen. Het Evangelie naar Johannes werd geschreven opdat u gelooft
Nadere informatie3 Ten aanzien van Zijn Zoon, Die wat het vlees betreft geboren is uit het geslacht van David. De boekenlegger in het Boek
- 1 - De boekenlegger in het Boek We vergelijken in deze uitleg de Heere Jezus met het Boek en de mens (onszelf) als de boekenlegger. Onze bevrijding van de zonde is niet gebaseerd op wat wij kunnen doen
Nadere informatieToon mijn liefde, aan de ander dien de ander, zo heb Ik ook jou liefgehad. Heb elkaar lief, wat er ook gebeurt, de ander, zo heb ik ook jou
Paasviering 2016 Bij U komen Jezus, ik wil heel dicht bij u komen in uw nabijheid wil k zijn. Zo dicht bij U voel 'k uw liefde stromen, U maakt mij heilig en rein In de schuilplaats van de Allerhoogste
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Afgelopen vrijdagavond verscheen ineens een bericht op mijn telefoon. Zo n alert-melding, bij een belangrijke gebeurtenis. Coup-poging in Turkije Ik
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2, wie is de mens
Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2, wie is de mens Samenvatting door een scholier 1380 woorden 30 november 2011 5,4 20 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Zin in zin Samenvatting Levensbeschouwing
Nadere informatieLes 7 Drie Hollandse denkers
Les 7 Drie Hollandse denkers gatentekst versie 1 In de Nederlandse varen al eeuwenlang handelsschepen af en. Door de eeuwen heen werden niet goederen aangevoerd, maar zetten ook vreemdelingen aan wal.
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het gaat om aanraken vandaag. Aanrakingen die mensen beter maken. Heilzame, helende aanrakingen.
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het gaat om aanraken vandaag. Aanrakingen die mensen beter maken. Heilzame, helende aanrakingen. De verhalen van vandaag uit het evangelie van Marcus
Nadere informatieCopyright Shaker Media 2009
Copyright Shaker Media 2009 Alle rechten voorbehouden (*). Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm, zonder
Nadere informatie6,9. Praktische-opdracht door een scholier 2093 woorden 6 april keer beoordeeld. Geschiedenis. De Stoa
Praktische-opdracht door een scholier 2093 woorden 6 april 2005 6,9 51 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Stoa De Stoa is een filosofische stroming die ontstaan is rond 300 v. Chr. in Athene. De grondlegger
Nadere informatieVerslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken
Nadere informatieDe straf op de zonde 15
A1 1 De straf op de zonde 15 Lezen en bespreken Romeinen 2:1-12 Wat is het gevolg van de zonden van de mens? (vers 3) Hoe komt het dat mensen zich niet bekeren tot de Heere? (vers 5) Welke mensen ontvangen
Nadere informatie