Inhoud. Wat blijft 11 Groet aan de lezer GOD - GROND, HOUVAST EN DOEL

Transcriptie

1 Inhoud Wat blijft 11 Groet aan de lezer GOD - GROND, HOUVAST EN DOEL God bestaat 21 Nee of ja tegen God onmogelijk 21 God - een zaak van vertrouwen 22 Het geloof in God als uiteindelijk gefundeerd oervertrouwen 24 Geloof in God rationeel verantwoord 27 Geloof in God als geschenk 30 De God der liefde 33 Bedrogen door het leven? 33 Een mee-lijdende God 35 God en het lijden 38 De strijd van Job 38 God als begin? 52 De vraag naar het begin van het begin 53 De beginsingulariteit 53 'Copernicaanse omwenteling in defilosofie:descartes 55 Godsbewijzen - tot mislukken gedoemd: Kant 56 Ook tegenbewijzen mislukken 57 Hoe moeten we God denken? 59 Een alternatief voor het woord God? 60 God - een bovenaards wezen? 61 Tijdruimte, omvat door eeuwigheid en onmetelijkheid 62 Is God persoon? 64 Hoe te denken over God en de wereld? 68 Een vergeestelijkt godsverstaan 69

2 Het oneindige werkt in het eindige Geen concurrentie tussen God en wereld JEZUS - LEVENSMODEL EN MAATSTAF De hoogste norm - over de ethische boodschap van Jezus 77 De wil van God in plaats van wetticisme 77 De betekenis van de Bergrede 81 Jezus - het conflict 85 De strijd om God 85 Revolutie in het godsbegrip 85 Vader van de verlorenen 88 De niet vanzelfsprekende aanspreekvorm 91 Zijn Vader en onze Vader 95 Het einde 98 Een laatste maaltijd 98 Arrestatie, proces, veroordeling 102 De terechtstelling 105 Waarom hij moest sterven 106 Voor niets gestorven? 111 Dood en daarna? Opwekking van Jezus 115 Radicalisering van het geloof in God OECUMENE - EENHEID IN HET GELOOF Gescheiden door geloof? 125 Katholiek - protestants. Een oecumenische balans 131 Het tot nu toe bereikte 131 Wat is er in de christenheid in het geheel veranderd? 133 Wat is er veranderd voor de kerken van de Reformatie? 134 Wat is er veranderd voor de oosterse kerken? 136 De opgaven van de toekomst 137 Wat betekenen 'katholiek' en 'protestants'? 139

3 4. KERK - ONTWAKEN IN VRIJHEID Manipulatie der vrijheid? 143 Kerk en rijk Gods 151 Provisorische kerk 151 Pretentieloze kerk 152 Dienende kerk 153 Gehoorzame kerk 155 Waarom dit een grote paus was 159 Het evangelische 160 Open voor alle christenen 162 Waarom ik in de kerk blijf 167 Afscheid van de kerk? 167 Een persoonlijk antwoord 169 Kerk als pleitbezorger van Jezus Christus VRIJHEID - ERVAREN EN GELEEFD Inzake de problematiek van onfeilbare zinnen 177 De problematiek van zinnen, stellingen en uitspraken 177 De rationalistische oorsprong van het kennisideaal 181 van heldere zinnen Opheffing van de aporie 185 Blaise Pascal - de grond van het hart 187 Tussen oneindigheid en niets 188 Onopgeloste vragen 192 De vrijheid van een christen 198 Eigendom, familie, staat DE DOOD - GEEN EINDE, MAAR VOLEINDING Eeuwig leven 209 Alleen God aanschouwen? 209 De nieuwe aarde en de nieuwe hemel 213 Het einde van alle dingen 219 Natuurwetenschappelijke hypothesen over het einde 219 Apocalyptische visioenen van het einde 221

4 De betekenis van de bijbelse visioenen 224 Sterven in het licht 226 Menswaardig sterven 228 Een theologisch verantwoorde middenweg 228 Hoe sterven? WERELDRELIGIES - HORIZON EN UITDAGING Levensmodellen van de wereldreligies 239 Religies in wedijver 239 Het hindoeïstische model 240 Het boeddhistische model 242 Het confucianistische model 245 Het joodse model 247 Wanvoorstellingen van christelijke spiritualiteit 249 Het christelijke model 252 Een uniek leven 255 Het islamitische model 258 De religies - mogelijk fundament van het ethos 262 Wat maakt ze bindend? 262 Kan iets menselijk voorwaardelijks onvoorwaardelijk 264 verplichten? Alleen iets onvoorwaardelijks kan onvoorwaardelijk 266 verplichten Basisfuncties van de godsdienst 267 Ethische perspectieven van de wereldreligies 269 Het welzijn van de mens 269 Stelregels van elementaire menselijkheid 270 Verstandige weg van het midden 271 Gouden regel 272 Morele motivaties 273 Horizon van zin, bepaling van doel 274

5 8. WERELDETHOS - ORIËNTATIEPUNT VOOR DE MENSHEID Moraal zonder religie? 277 Beslissingsvrijheid voor of tegen godsdienst 278 Ethiek in het derde millennium 280 Doel en criterium: de mens 280 Ethiek als publieke aangelegenheid 282 Geen wereldorde zonder wereldethos 284 Niet alleen rechten, ook plichten 286 Mensenplichten versterken mensenrechten 286 De 'plicht', maar ook het recht' kan misbruikt worden 291 Niet alle plichten zijn af te leiden uit rechten 295 Politiek en ethos 300 Geen meedogenloze realpolitiek maar ook geen moraliserende gezindheidspolitiek 301 Een middenweg van de verantwoorde rede 302 In plaats van thetiek of tactiek een verantwoorde 303 gewetensbeslissing Geen wereldpolitiek zonder wereldethos 304 Economie en ethos 308 Welk economisch concept? Sociale markteconomie 308 Uitwegen uit de economische wereldcrisis? Drie complexen 309 van het falen Verantwoordelijke economieën: zonder geïnstitutionaliseerde 309 hebzucht en leugen Wereldeconomie vereist een wereldethos van de humaniteit 310 Geen oneconomische gezindheidsethiek 310 Ook geen gezindheidsloze succesethiek 311 Voor een ethisch gefundeerde ondernemingscultuur 312 De auteur van dit boek 315 Boeken van de auteur tot verdieping 317