Inleiding Palliatieve Zorg. Sander de Hosson

Transcriptie

1 Inleiding Palliatieve Zorg Sander de Hosson

2 Inhoud Geschiedenis van de Palliatieve Zorg Praktijkfoto Longkanker Definitie en epidemiologie Compassie Knelpunten in de palliatieve fase Stervensfase

3 Kanker begint en eindigt bij mensen. Door alle wetenschappelijke abstractie kan je dat basale idee wel eens uit het oog verliezen. Artsen behandelen ziekten, maar ze behandelen ook mensen, en daardoor worden ze in hun professionele bestaan soms in twee richtingen tegelijk getrokken (June Goodfield)

4 Werkgroep Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg bij COPD NVALT Koepelkerk Amsterdam S.M. De Hosson Longarts Wilhelmina Ziekenhuis Assen

5 Middeleeuwen

6 Consoler Toujours La médecine, c'est guérir parfois, soulager souvent, consoler toujours. (Ambroise Pare ) (Geneeskunde is soms genezen, vaak verlichten, maar altijd troosten)

7 Dame Cicely Saunders Christopher s Hospice

8

9

10

11

12 Praktijkfoto Longkanker Zorginstituut Nederland (2017/2018)

13 Achtergronden van de Systematische Analyse Nieuwvormingen: zorg in de laatste levensfase bij mensen met long- of darmkanker

14 Methode DIS en Vektis data Praktijkvariatie analyses regionale verschillen Factorscores Analyse SentiMELC Kenmerken van zorg Relatie behandelintentie en ziekenhuisopname Beschrijvende analyses PRADO Hulpvraag en kenmerken consult Interviews met experts

15 Praktijkfoto medisch specialistische zorg voor in 2013 overleden personen gediagnosticeerd met longkanker. Longkanker 2013 (N=9124) Aantal maanden voor overlijden Verpleegdag IC dag Contact spoedeisende hulp Palliatief overleg Klassieke chemotherapie Biologicals Operaties m.b.t. longkanker Overige operaties Radiotherapie fracties CT Labonderzoek Aantal personen dat deze zorg heeft gekregen (%) Gemiddeld volume per maand * (65,5) 4714 (51,7) 2712 (29,7) 1,7 3,3 9,0 435 (4,8) 344 (3,8) 257 (2,8) 0,8 1,8 5, (57,0) 3998 (43,8) 2188 (24,0) 0,2 0,4 1,2 264 (2,9) 229 (2,5) 167 (1,8) 0,3 0,5 1, (29,9) 1667 (18,3) 549 (6,0) 0,8 1,2 2,7 128 (1,4) 75 (0,8) 20 (0,2) 0,4 0,7 1,2 87 (1,0) 47 (0,5) 19 (0,2) 0,2 0,4 1, (14,9) 689 (7,6) 199 (2,2) 0,2 0,4 1, (30,7) 1898 (20,8) 707 (7,7) 1,6 2,4 5, (64,9) 3993 (43,8) 1485 (16,3) 0,3 0,6 1, (85,0) 6317 (69,2) 3515 (38,5) 8,1 15,1 46,6

16 Darm- versus Longkanker Maande n Verpleeg Dag ,4 49, 0 PK-bezoek 93,8 78, 7 Palliatief MDO 26, 6 39, 9 3,9 3,2 2,0 26,1 15, 5 4,6 Biologicals 12,8 7,5 2,3 Darm-ok s 8,6 4,9 1,8 9,2 7,4 5,6 Maanden Verpleegdag 65,5 51,7 29,7 PK-bezoek 94,7 81,8 46,1 Palliatief MDO 2,9 2,5 2,1 Chemotherapie ICopname Chemotherapie 29,9 18,3 6,0 Biological 1,4 0,8 0,2 Long-ok s 1,0 0,5 0,2 IC-opname 4,8 3,8 2,8

17 Conclusies Praktijkfoto Praktijkfoto strookt met ervaringen in de praktijk volgens experts. Geen opvallende verschillen over de jaren. Het zorggebruik is hoog en wordt steeds intensiever naarmate het levenseinde nadert. Van de zorg die is geregistreerd in laatste 6 maanden nam het grootste deel plaats in de laatste maand voor overlijden. Lange doorbehandeling en diagnostiek Veel opnames, CT scans en labonderzoeken in de laatste levensfase. Aantal palliatieve overleggen is zeer laag.

18 Resultaten praktijkvariatie Longkanker Behandeling Gem. FS 2013 FS 2014 FS 2015 FS {spreiding} * {spreiding} * {spreiding} * IC-dagen (5+) 10,1 7,9 10,0 12,5 {7,0-54,8} {5,0-50,1} {5,0-63,3} Biological (1+) 7,9 9,4 6,5 7,9 {5,7-54,0} {7,9-51,7} {5,9-47} Operaties (1+) 7,1 3,8 7,7 9,7 {62,4-234,1} {15,8-121,5} {15,7-152,1} * spreiding: {gemiddelde van de drie regio s met de laagste praktijkvaratiescores gemiddelde van de drie regio s met de hoogste praktijkvariatiescores} ** Regio s zijn gepseudonimiseerd # Regio s scoren hoog als ze drie jaar op rij een praktijkvariatie score hebben waarmee ze tot de top 40% behoren van alle 90 regio s. FS= Factorscore Factorscore Gemiddelde praktijkvariatiescore van de drie hoogst scorende regio s / gemiddelde praktijkvariatiescore van de onderste drie regio s

19 Conclusie Er zijn regio s die drie jaar op rij een hoge praktijkvariatie score hebben bij alle zorgclusters, behalve bij IC-dagen. Factor scores zijn het hoogst bij 1+ biologicals, 5+ ICdagen, 2+ radiotherapie en 1+ operaties Inzetten van een palliatief beleid is laat, maar eerder bij patiënten met darmkanker dan bij patiënten met longkanker. beschermende werking van een palliatief behandeldoel en bevorderende werking van een curatief/levensverlengend behandeldoel op een ziekenhuisopname in laatste levensfase

20 Ontwikkelpunten Nagaan waardoor het aantal geregistreerde palliatieve overleggen laag is en dit vergroten. Nagaan of het aanvragen van CT-scans of labonderzoeken wel altijd noodzakelijk is in de laatste levensfase. Vroegtijdig starten met het inzetten van een palliatief beleid. Onderzoek doen naar achterliggende oorzaken van de regiovariatie. praktijkvariatie analyses en visualisaties die gemaakt zijn benutten voor vervolgonderzoek, zoals het in gesprek gaan met ziekenhuizen, vakgroepen en de Wetenschappelijke verenigingen.

21

22 Palliatieve Zorg Definitie en Epidemiologie

23 Definitie palliatieve zorg (WHO) Palliatieve zorg is actieve zorg voor patiënten bij wie de ziekte niet meer reageert op een (curatieve) behandeling. Pijnbestrijding, behandeling en begeleiding van andere symptomen en problemen van psychologische, sociale en spirituele aard zijn van groot belang. Het doel van palliatieve zorg is het bereiken van de beste kwaliteit van leven voor de patiënt en diens omgeving

24

25

26

27

28

29 Palliatieve Zorg Compassie

30

31

32 Mariska Koster, Medisch Contact 2013 Mijn aandachtsgebied is longkanker. Ik zie bange mensen, verdrietige mensen, wanhopige mensen. En ik moet ze vertellen dat ze doodgaan. Ik ben goed geworden in deze gesprekken. Maar aan het eind van de dag zit ik met een emmer vol met tranen. Niet perse mijn eigen tranen. Wel tranen. Ik, specialist achter een bureau, professioneel, warm, empathisch, rustig. Een baken van rust in een zee vol ellende. Maar ergens achter in de spreekkamer sta ik zelf geluidloos te gillen.

33 Mariska Koster, MC 2013 Roept op tot intervisie: Een chirurg staat een hele nacht te opereren om een patiënt te redden. Maar het lukt niet, en de patiënt sterft. Een brandweerman gaat een brandend huis in om een man te redden. Maar het lukt niet, en de man sterft. De brandweerman krijgt professionele opvang. De chirurg krijgt koffie. En gaat visite lopen, of begint met zijn spreekuur.

34 Palliatieve Zorg Behoeften en Knelpunten in de Palliatieve Fase

35 Behoeften in de palliatieve zorg Pijn en symptoombestrijding Communicatie over pijn- en sympt.bestrijding Informatie over ziekteproces Emotionele steun bij verwerking ziekte Steun bij problemen tussen patient en naasten Spirituele begeleiding en rituelen Begeleiding bij beslissingen rondom levenseinde Ondersteuning oa bij afscheid nemen Steun bij verliesverwerking Francke en Willems, 2000

36

37

38 Waar kunnen mensen beste sterven? Op de plaats waar ze zich veilig voelen B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014

39 Voorkeursplaats overlijden B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014

40 Daadwerkelijke plaats overlijden CBS, 2014

41 Per provincie B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014

42 Palliatieve Zorg Stervensfase

43 Medische interventies in de stervensfase Er zijn! Symptoombestrijding Palliatieve sedatie Acute Palliatieve sedatie Euthanasie

44

45 Dyspneureductie: Morfine Krachtig analgeticum Groep der opioïden 1806 Friedrich Sertuener (apotheker, Paderborn) Werkzame bestandsdeel van opium Geextraheerd uit de papaverplant Inmiddels synthetische productie

46

47 Morpheus Griekse God van dromen Zoon van Hypnos (God van de Slaap) Kon de vorm aannemen van elk mens Verscheen in dromen als geliefde

48

49

50 Palliatieve zorg: Nog veel uitdagingen Maatschappelijke relevantie Ethiek Empathie/ compassie Positie zorgverlener Zorg voor de zorgverlener

51