VOOR MANTELZORGERS EN VRIJWILLIGERS. Scholingsinstituut informele zorg CURSUSBOEKJE 2011

Transcriptie

1 VOOR MANTELZORGERS EN VRIJWILLIGERS Scholingsinstituut informele zorg CURSUSBOEKJE 2011

2 1 Samen leren is leuk

3 Inhoud Inleiding 3 Cursussen voor mantelzorgers De Zorg de Baas 4 Koffieochtenden voor ex-mantelzorgers 5 Themabijeenkomsten 6 Cursussen voor vrijwilligers Basiscursus 7 Gespreksvoering 9 Themabijeenkomsten 10 Cursussen voor mantelzorgers en vrijwilligers Computercursus 11 Themabijeenkomsten 13 Workshops 15 VIT Oost-Gelderland 17 2

4 Inleiding Voor u ligt het nieuwe cursusboekje van het VIT Scholingsinstituut informele zorg. In dit boekje vindt u de cursussen, themabijeenkomsten en workshops die wij in 2011 voor vrijwilligers en mantelzorgers organiseren. Met het aanbieden van cursussen en trainingen willen wij mantelzorgers ondersteunen bij hun zorgtaak, door hen inzicht te geven in hun situatie en handvatten te bieden om hiermee om te gaan. Daarnaast wordt hen tijdens themabijeenkomsten informatie over relevante onderwerpen aangereikt. In de themabijeenkomsten voor vrijwilligers en mantelzorgers wordt inhoudelijke informatie gegeven over een bepaald thema of ziektebeeld. De themabijeenkomsten worden verspreid over het jaar aangeboden. Op het aanmeldingsformulier vindt u de bijeenkomsten die in de eerste helft van 2011 zijn gepland. De workshops voor vrijwilligers en mantelzorgers zijn bijeenkomsten waarin één aspect van een thema verder wordt uitgediept, kennis over een specifiek onderwerp wordt gegeven of een praktische workshop wordt aangeboden. Nieuwe vrijwilligers worden voorbereid op hun werk en bestaande vrijwilligers hebben de mogelijkheid zich via themabijeenkomsten en workshops verder te scholen. Voor 2011 is de opzet en inhoud van een aantal cursussen en themabijeenkomsten veranderd. De basiscursus voor vrijwilligers bestaat nu uit drie bijeenkomsten waarin het werken als vrijwilliger centraal staat. Naast vrijwilligers van de bij de VIT Oost-Gelderland aangesloten vrijwillige thuiszorgorganisaties, zijn ook andere zorgvrijwilligers welkom op deze cursus. Voor alle cursussen, themabijeenkomsten en workshops in dit boekje geldt dat wij deze op verzoek ook op locatie kunnen aanbieden op een datum en tijdstip naar wens. Voor een bijeenkomst op locatie geldt een minimum aantal van tien deelnemers. Ook voor 2011 geldt: samen leren is leuk. 3

5 VOOR MANTELZORGERS Cursus de Zorg de Baas Deze cursus is specifiek bedoeld voor u als mantelzorger. Mantelzorg overkomt je, daar kies je niet voor. Dat betekent niet dat je alles maar over je heen moet laten komen. In deze cursus leert u om bewust te kijken naar de omstandigheden en de mogelijkheden om de zorg vol te houden. Mantelzorgers wikken en wegen doorgaans langdurig voor ze zich aanmelden voor deze cursus. Soms hebben ze het gevoel dat ze falen omdat ze ondersteuning wensen. De praktijk heeft echter uitgewezen dat mantelzorgers na het volgen van deze cursus beter in staat zijn hun, vaak zware, zorgtaak aan te kunnen en vol te houden. De volgende onderwerpen komen in de cursus aan de orde: Bijeenkomst 1 - Inzicht verwerven in uw situatie aan de hand van zeven vragen Bijeenkomst 2 - Omgaan met gevoelens; welke gevoelens kunnen zich voordoen als u langdurig voor een ander zorgt en welke gevolgen hebben deze gevoelens voor de zorg Bijeenkomst 3 - De veranderende relatie - Voorkomen van overbelasting - Leren opkomen voor jezelf Bijeenkomst 4 - Vormen van hulp; een algemene methode om problemen op te lossen - Informatie over ondersteuningsmogelijkheden. 4

6 VOOR MANTELZORGERS Koffieochtenden voor ex-mantelzorgers Deze ochtenden zijn specifiek bedoeld om mantelzorgers waarvan de zorgbehoevende is overleden, te ondersteunen in hun situatie. Tijdens deze ochtenden is er gelegenheid om met een kleine groep lotgenoten ervaringen uit te wisselen onder het genot van een kopje koffie of thee. Een deel van de ochtend kan worden besteed aan een thema. Steeds betreft het onderwerpen die toegespitst zijn op uw situatie als ex-mantelzorger, met als doel uw handvatten te bieden om een doorstart te kunnen maken naar een andere periode in uw leven. Hoe ervaart u uw situatie als ex-mantelzorger? Hoe gaat u om met het verlies van uw dierbare en met het wegvallen van de zorgtaak? Wat heeft anderen geholpen en wat kan u helpen in deze situatie? Onder deskundige leiding kunt u hierover van gedachten wisselen. 5

7 VOOR MANTELZORGERS Themabijeenkomsten Voor u als mantelzorger organiseert het VIT Scholingsinstituut een aantal themabijeenkomsten over onderwerpen die specifiek voor u van belang zijn. Kiezen tussen persoonsgebonden budget (pgb) en zorg in natura Als degene voor wie u zorgt een indicatie heeft voor AWBZ zorg, dan kunt u kiezen voor een persoonsgebonden budget, zorg in natura of een combinatie van beide. In deze bijeenkomst worden de voornaamste verschillen tusen pgb en zorg in natura op een rij gezet. Met behulp van deze informatie kunt u in uw situatie de juiste keuze maken. belangrijkste wetten en regels voor u op een rij gezet. Deze bijeenkomsten kunnen ook op locatie georganiseerd worden. Voorwaarde is wel dat er tenminste tien deelnemers zijn. Regelgeving Als mantelzorger krijgt u te maken met wetten en regels: Als degene voor wie u zorgt professionele hulp nodig heeft of een voorziening of hulpmiddel, als u zoekt naar mogelijkheden om uw mantelzorgtaken beter te kunnen combineren met betaald werk of als uzelf gebruik wilt maken van ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers. In deze bijeenkomst worden de 6

8 VOOR VRIJWILLIGERS Basiscursus In drie bijeenkomsten maken nieuwe vrijwilligers kennis met diverse aspecten van het werken als vrijwilliger. Dagdeel 1 Werken als vrijwilliger - Taken en verwachtingen; Wat zijn uw verwachtingen van het vrijwilligerswerk, wat verwacht de organisatie van u, welke taken verricht u als vrijwilliger en welke niet. - Onderscheid vrijwilliger met mantelzorger en professional; Wat is het verschil tussen een vrijwilliger en een mantelzorger en hoe verhoudt de zorg die zij bieden zich tot de zorg die professionals leveren. - Grenzen aan vrijwilligerswerk; Welke grenzen stelt u zelf aan uw vrijwilligerswerk, welke grenzen stelt de organisatie, hoe geeft u uw grenzen (en die van de organisatie) aan. 7

9 VOOR VRIJWILLIGERS Dagdeel 2 Communiceren en signaleren Dagdeel 3 Bejegening CURSUS VOOR VRIJWILLIGERS - Communicatie verbaal en non-verbaal; Wat is verbale en non-verbale communicatie, ervaar zelf wat het effect van verbale en non-verbale communicatie is. - Luisteren, samenvatten en doorvragen; Praktische inleiding over de functies van (actief) luisteren, samenvatten en doorvragen in een gesprek, oefenen aan de hand van concrete situaties. - Hoe gaat u om met cliënten, mantelzorgers en professionals; Belangrijk in de omgang met anderen is afstemmen, hoe doet u dat en welke aspecten spelen hierbij een rol. - Afstand en nabijheid; Hoe vindt en bewaakt u de balans tussen vertrouwde en veilige nabijheid, en gepaste afstand. - Signaleren, objectief en subjectief; Wat neemt u waar (objectief), welke interpretatie (subjectief) geeft u daaraan, welke rol heeft u als vrijwilliger in het signaleringsproces. - Bespreken van een signaal; Hoe bespreekt u een signaal met de cliënt, wanneer geeft u een signaal door. - Welke invloed hebben normen en waarden op omgang met anderen; De normen en waarden van mensen verschillen, hoe gaat u daarmee om, welke keuzen maakt u daarbij. 98

10 VOOR VRIJWILLIGERS Gespreksvoering Vrijwilligers geven ondersteuning aan de cliënt en de familie. De taken die zij hierin hebben als vrijwilliger kunnen verschillen, maar in alle contacten spelen communicatie en gespreksvoering een grote rol. Tijdens deze training leren zij de vaardigheden: luisteren, vragen en signaleren toepassen in gesprekken met cliënten en mantelzorgers. Dagdeel 2 Dit dagdeel staat in het teken van vragen stellen. Welke soorten vragen zijn er en wanneer gebruik je ze. Een tweede onderdeel is het doorvragen met behulp van open vragen. Hoe achterhaal je wat iemand werkelijk bedoelt of wat iemand echt wil. Ook tijdens deze bijeenkomst is er veel ruimte om te oefenen aan de hand van praktijksituaties. Dagdeel 1 Tijdens het eerste dagdeel wordt ingegaan op verbale en non-verbale communicatie en aandacht besteed aan luisteren, samenvatten en doorvragen. Beide onderwerpen worden kort ingeleid en daarna wordt er geoefend met de diverse vaardigheden. Deze bijeenkomsten worden alleen op aanvraag georganiseerd. 9

11 VOOR VRIJWILLIGERS Themabijeenkomsten CURSUS VOOR VRIJWILLIGERS Voor coördinatoren van vrijwillige thuiszorgorganisaties. Intake Een belangrijke taak van de coördinator is het doen van intakes van vrijwilligers en cliënten. Hoe pakt u dit goed aan, wat zijn de belangrijkste aandachtspunten, hoe achterhaalt u de motivatie van de vrijwilliger en hoe vertaalt u de vraag van de cliënt. Tijdens deze bijeenkomst krijgt u handvatten en hulpmiddelen aangereikt om een goede intake te kunnen doen bij zowel vrijwilligers als cliënten. Coaching op kwaliteit Als (vrijwillige) coördinator bent u de spin in het web tussen zorgvrager, vrijwilliger en eigen organisatie. Dit vraagt veel van uw inzicht en vaardigheden. In deze training oefent u begeleidingsvaardigheden en reflecteert u op uw eigen coachingscompetenties. Thema s zijn effectief communiceren en toepassen van de kwaliteitscirkel. De training wordt afgestemd op de persoonlijke leerdoelen van de deelnemers. De training bestaat uit vier dagdelen verspreid over twee dagen. 10

12 VOOR MANTELZORGERS en VRIJWILLIGERS Computercursus De computer maakt steeds meer deel uit van ons dagelijks leven. Vrijwilligers komen tijdens hun werk in aanraking met de computer, bijvoorbeeld als het gaat om registratie van hulpuren, gegevens van cliënten of onkostendeclaraties. Voor mantelzorgers kan de computer een goed hulpmiddel zijn om contact te blijven onderhouden met de buitenwereld. Ook internet biedt veel mogelijkheden. Behalve veel informatie zijn hier ook toepassingen te vinden waarmee mantelzorgtaken georganiseerd kunnen worden ( Heeft u geen of nauwelijks ervaring in het werken met de computer, dan is deze cursus iets voor u. U leert een aantal basisvaardigheden en met hulp van het cursusboek kunt u zelf thuis met de computer aan de slag. De groepen bestaan uit maximaal 15 personen, zodat er voldoende ruimte is voor individuele begeleiding. De cursus bestaat uit vier bijeenkomsten, waarin de volgende onderwerpen aan de orde komen: - Omgaan met de computer. - Basisbegrippen en basisvaardigheden van Word (tekstverwerken) - en en internetten (met aandacht voor het zoeken van informatie) Een halfjaar na de cursus is er een terugkombijeenkomst waar u terecht kunt met vragen en problemen, die u tijdens het werken met de computer bent tegengekomen. 11

13 CURSUS VOOR VRIJWILLIGERS Foto: Joost van Velsen

14 VOOR MANTELZORGERS en VRIJWILLIGERS Themabijeenkomsten Hieronder vindt u een overzicht van alle themabijeenkomsten die in 2011 aangeboden worden. De bijeenkomsten die plaatsvinden in het eerste halfjaar, vindt u op het aanmeldingsformulier. De overige bijeenkomsten worden in het najaar aangeboden. U ontvangt hiervoor tijdig een aanmeldingsformulier. Chronische ziekten In deze bijeenkomst wordt besproken wat het betekent om chronisch ziek te zijn en welke invloed dit heeft op het dagelijks leven. Daarnaast worden aandoeningen als de ziekte van Parkinson, CVA, COPD, diabetes en reuma besproken. U krijgt per ziektebeeld inzicht in de oorzaken van de ziekte, het verloop en de gevolgen in het dagelijks leven. Praktische vaardigheden Veel ziekten brengen lichamelijke beperkingen met zich mee. Voor u als mantelzorger of vrijwilliger kan dit betekenen dat uw hulp gevraagd wordt bij dagelijkse zaken als het opstaan uit een stoel, het begeleiden bij het lopen, of het rijden van een rolstoel. Tijdens deze bijeenkomst bespreken en oefenen we met verschillende til- en verplaatstechnieken, het rijden met een rolstoel en worden u handige tips aangereikt voor de zorg in het dagelijks leven. Dementie De kans dat iemand in zijn leven dementie krijgt is 20%. Bijna iedereen krijgt dan ook in zijn naaste omgeving met deze ziekte te maken. In deze bijeenkomst wordt ingegaan op de oorzaken van dementie, de verschillende vormen van dementie en het verloop van deze ziekte. Gespreksvoering met dementerenden In het beginstadium van dementie is het vaak nog wel mogelijk om een gesprek met de dementerende te voeren. Naarmate de dementie vordert wordt dit steeds lastiger. Tijdens deze bijeenkomst krijgt u handvatten aangereikt om gesprekken te voeren met dementerenden en oefent u deze technieken aan de hand van praktijksituaties

15 VOOR MANTELZORGERS en VRIJWILLIGERS Veel voorkomende beperkingen Spasticiteit, epilepsie, gehoorstoornissen en slechtziendheid zijn beperkingen die veel voorkomen. Hoe ontstaan deze beperkingen, wat is het verloop en wat zijn de gevolgen voor in het dagelijks leven. CURSUS VOOR VRIJWILLIGERS Autisme Autisme is een verzamelnaam van verschillende stoornissen die te maken hebben met een stoornis in het functioneren van de hersenen. Hoe functioneren de hersenen van iemand met een autistische stoornis en wat betekent dit voor het dagelijks leven. Hoe kunt u als mantelzorger of vrijwilliger hiermee omgaan. Psychiatrie Veel mensen hebben te maken met psychische problemen. Soms als stoornis op zich, maar ook vaak als bijkomend verschijnsel bij een andere aandoening. In deze bijeenkomst krijgt u informatie over verschillende psychische aandoeningen, waaronder depressiviteit. Hoe ontstaan deze aandoeningen, hoe is het verloop, wat is er aan te doen én hoe kunt u als mantelzorger of vrijwilliger hiermee omgaan. 14

16 VOOR MANTELZORGERS en VRIJWILLIGERS Workshops In 2011 worden verschillende workshops voor mantelzorgers en vrijwilligers aangeboden. Op het aanmeldingsformulier vindt u de workshops voor de eerste helft van De andere workshops staan in het najaar op het programma. Hierover ontvangt u te zijner tijd bericht. Belevingsgerichte zorg bij dementie Belevingsgericht zorgen betekent dat u niet alleen probeert aan te sluiten bij de wensen van de dementerende, maar dat u zich ook inleeft in de gevoelens van de dementerende. Iemand die zich emotioneel begrepen voelt, zal zich meer ontspannen gedragen.tijdens deze bijeenkomst wordt ingegaan op de beleving van de dementerende in de verschillende stadia van dementie en krijgt u handvatten om de dementerende in al deze fasen te kunnen ondersteunen, begeleiden en verzorgen. Workshop levensboek maken In een levensboek vindt u foto s en verhalen waarin het leven van een dementerende centraal staat. Samen aan een levensboek werken is een goede manier om met de dementerende in gesprek te blijven. In een later stadium van dementie kunnen de vastgelegde herinneringen ook weer een ingang bieden om een gesprek op gang te brengen. Zo biedt het levensboek aan naasten en hulpverleners handvatten voor de omgang met de dementerende. Het is immers gemakkelijker om iemand te begrijpen en te helpen als u zijn of haar verleden kent. In deze praktische workshop leert u hoe u een levensboek kunt maken, hoe u het gesprek met de dementerende aangaat en met welke zaken u rekening moet houden. U krijgt een map met werkbladen die u als basis voor het levensboek kunt gebruiken. 15

17 VOOR MANTELZORGERS en VRIJWILLIGERS Versterk je netwerk Een goed sociaal netwerk biedt u waardevolle contacten, respect, waardering en ondersteuning. Hoe ziet uw netwerk eruit? Hoe behoudt u uw netwerk? En wat kunt u doen om uw netwerk uit te breiden? Tijdens deze bijeenkomst krijgt u inzicht in uw eigen netwerk en krijgt u tips en adviezen aangereikt om uw netwerk te behouden en uit te breiden. Uw levensverhaal in 7 zinnen In deze workshop leert u op verschillende manieren uw levenservaringen op papier te zetten. U gebruikt taal om uw gevoelens uit te drukken. Het gaat dan om zowel gesproken taal als geschreven taal. Maar ook beeldtaal en lichaamstaal komen aan bod. U leert in 7 zinnen een kort persoonlijk verhaal op te schrijven en vervolgens, met behulp van beelden (tekenen) gecombineerd met woorden (schrijven), uw gevoelens op papier te zetten. 16

18 VIT Oost-Gelderland Mantelzorgers zorgen langdurig en intensief voor hun hulpbehoevende, chronisch zieke of gehandicapte partner, ouder, kind, vriend of buur. Mantelzorg geef je vanuit verbondenheid. Dat maakt mantelzorg waardevol maar soms ook zwaar. Voor jezelf en voor de persoon die de zorg ontvangt. Vrijwilligers bieden hulp en steun aan mantelzorgers en degenen waar zij voor zorgen. Ze houden gezelschap, maken een wandeling of ondernemen andere activiteiten. Vrijwilligers zorgen ervoor dat een mantelzorger even op adem kan komen. Zij doen dit met een bepaalde deskundigheid en vanuit georganiseerd verband. Ondersteuning voor mantelzorgers VIT Oost-Gelderland ondersteunt mantelzorgers door het geven van informatie, advies, cursussen, begeleiding en praktische ondersteuning. Koepel voor vrijwillige thuiszorgorganisaties VIT Oost-Gelderland is een koepel voor vrijwillige thuiszorgorganisaties in deze regio. De VIT ziet het als haar taak deze organisaties zodanig toe te rusten dat zij hun werk optimaal kunnen uitvoeren. Zij vervult van daaruit een voorwaardenscheppende rol, neemt initiatieven, adviseert en ondersteunt maar kan ook een uitvoerende taak hebben. Scholingsinstituut Het VIT Scholingsinstituut biedt trainingen en themabijeenkomsten voor verschillende doelgroepen: Coördinatoren van vrijwillige thuiszorgorganisaties Besturen van vrijwillige thuiszorgorganisaties Vrijwilligers Mantelzorgers 17

19

20 VIT Oost-Gelderland Borculoseweg 4, 7261 BJ RUURLO Telefoon (0573) Scholingsinstituut informele zorg