Doepad Watertorenweg

Transcriptie

1 Doepad Watertorenweg Lessenserie voor groep 1 tot en met 8 Leerkrachtenhandleiding en opdrachten Doepad watertorenweg - handleiding

2 Colofon Deze lesbrief is opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Milieu, in opdracht van de gemeente Harderwijk. Wij hebben ons uiterste best gedaan om rekening te houden met de copyright op de gebruikte afbeeldingen. Mocht u afbeeldingen tegen komen die onrechtmatig gebruikt worden neemt u dan contact op met De Hortus. De Hortus Centrum voor Natuur en Milieu Melis Stokelaan GL Harderwijk Telefoon: (0341) info@hortusharderwijk.nl Doepad watertorenweg - handleiding 1

3 Inhoudsopgave Colofon... 1 Inhoudsopgave... 2 Lesbrieven Watertorenweg... 3 Opmerkingen... 5 Plattegrond... 6 Overzicht materialen per groep... 7 Materialenlijst groep 1/ Materialenlijst groep 3/ Materialenlijst groep 5/ Materialenlijst groep 7/ Opdrachten voor groep Opdrachten voor groep Opdrachten voor groep Invulblad groep Antwoorden groep Opdrachten voor groep Invulblad groep Antwoorden groep Doepad watertorenweg - handleiding 2

4 Lesbrieven Watertorenweg Voorwoord Met de komst van een nieuwe natuurspeeltuin aan de Watertorenweg in Harderwijk zag de gemeente Harderwijk ook kans om op deze locatie een aanbod te realiseren voor natuur en milieu educatie. De Hortus, Centrum voor Natuur en Milieu is door de gemeente gevraagd om dit aanbod te ontwikkelen. Het resultaat: een natuur educatief doepad rondom de speeltuin dat voornamelijk gericht is op de kinderen die de speeltuin bezoeken en een serie lesbrieven voor groep 1 t/m 8 van het basisonderwijs. Voor u ligt de leerkrachtenhandleiding van de lesbrieven voor een buitenles die u zelf kunt geven bij het doepad aan de Watertorenweg in Harderwijk. Achter de handleiding vindt u per doelgroep een beschrijving van de activiteiten. Deze lessen zijn een aanvulling op de educatieve route die rondom de speeltuin loopt. Er zijn in totaal 4 lesbrieven. Deze zijn voor groep 1/2, groep 3/4, groep 5/6 en groep 7/8. Inhoud van de les De kinderen gaan op een actieve manier aan de slag in het bos. Doormiddel van de verschillende opdrachten willen we de kinderen uitdagen om te ervaren dat een bos meer is dan een groep bomen. Door de opdrachten, die uiteenlopen van spel tot goed waarnemen, maken de kinderen kennis met een aantal van de vele aspecten die een bos rijk is. Organisatie Op de route rond de speeltuin staan verschillende bordjes met opdrachten. De opdrachten in de handleiding gaan over hetzelfde onderwerp, maar staan los van de opdrachten die op de bordjes staan. Daarnaast is er een extra opdracht bij de waterpomp. U kiest of u de leerlingen alleen de opdrachten op de bordjes, alleen de opdrachten uit deze lesbrief of beide opdrachten laat doen. Vertel duidelijk aan de leerlingen en de begeleiders welke vorm u kiest. Begeleiding Voor de lessen is het de bedoeling dat de klas in maximaal 7 groepjes wordt verdeeld. Uit ervaring weten we dat de leerlingen de opdrachten het beste uitvoeren wanneer er een begeleider mee loopt. We raden u dan ook aan om voor ieder groepje te zorgen voor een begeleider. Deze kan de kinderen helpen en stimuleren bij het uitvoeren van de opdrachten. Doepad watertorenweg - handleiding 3

5 Ieder groepje heeft een kopie nodig van het opdrachtenboekje. Daarnaast heeft ieder kind van groep 5 tot en met 8 een invulblad met een potlood nodig. Elk groepje gaat de verschillende pleintjes langs. Bij ieder pleintje voeren ze de opdracht op het bord en/of uit het lespakket uit. Met iedere opdracht uit de lesbrief kunnen de leerlingen ongeveer 10 minuten aan de slag. De totale les duurt dan ongeveer 1,5 uur. De musjes bij de opdrachten geven aan dat de opdracht uit verschillende onderdelen of stappen bestaat. Laat ieder groepje bij een ander pleintje beginnen. Zijn de kinderen klaar dan zoeken ze een pleintje waar ze nog niet zijn geweest. Eventueel kunnen ze op de plattegrond aankruisen welk pleintje ze hebben gehad. Geef de materialen mee aan het groepje dat de opdracht als eerste gaat doen. Laat het laatste groepje de materialen weer mee terug nemen. Materialen U kunt zelf voor de benodigde materialen en kopietjes van de opdrachten en het invulblad zorgen of u kunt een tas met de materialen lenen bij de Hortus in Harderwijk. Deze kunt u bestellen via info@hortusharderwijk.nl of via De borg bedraagt 10 euro. Kopietjes van het invulblad voor groep 5 t/m 8 dient u ook dan zelf te maken. Lees voorafgaand aan het geven van de les de opmerkingen op de volgende pagina. Wij horen graag hoe u de lesbrief ervaren heeft! Veel plezier! Doepad watertorenweg - handleiding 4

6 Opmerkingen Algemeen In de winter kan de waterpomp zijn afgesloten vanwege vorst. In dat geval maakt u 6 groepjes en komt de opdracht bij de waterpomp te vervallen. U moet zelf zorgen voor een kopie van de opdrachtenbladen. Één kopie per groepje is genoeg. Voor de groepen 5 t/m 8 heeft iedere leerling en iedere begeleider een invulblad nodig. Groep 3/4 Bij groep 3/4 moet bij opdracht 4 een touw gespannen worden tussen een aantal bomen. De kinderen moeten met hun ogen dicht het touw volgen. Zorg dat er een aantal obstakels zijn maar let vooral op de veiligheid. Vraag de begeleider van het groepje die als eerste naar deze opdracht gaat om het touw te spannen of loop zelf met dit groepje mee. Bij opdracht 5 is een zoekkaart nodig. Indien u de tas leent zit de kaart hierin. Anders kunt u hem zelf afdrukken op A4 formaat. U kunt de zoekkaart downloaden op onze site. De zoekkaart is bijgevoegd na toestemming van Veldwerk Nederland. Deze zoekkaart is ook in kleur verkrijgbaar. Ga naar In de webshop zijn veel interessante materialen te vinden op het gebied van natuurbeleving. Eenvoudig te bestellen. Advies op maat. Vraag een vrijblijvende offerte aan. Groep 7/8 Bij opdracht 1 gaan de kinderen op zoek naar een doosje met daarin een boekje. Dit doosje ligt in het vogelhuisje achter een boom. Wilt u aan het einde van uw les controleren of dit weer netjes op de juiste plaats is teruggelegd? Zo heeft de groep na u hier ook plezier van. Mocht dit niet het geval zijn wilt u dit dan melden bij de Hortus zodat wij het weer in orde kunnen maken? Doepad watertorenweg - handleiding 5

7 Plattegrond Hieronder staat een plattegrond met de route van het doe-pad. De getallen op de route geven aan welke opdracht waar plaats vindt. De titel van de opdracht is gelijk aan het thema van ieder pleintje. Doepad watertorenweg - handleiding 6

8 Overzicht materialen per groep Materialenlijst groep 1/2 Opdracht Naam Materialen 2 Bomen en struiken 20 bekertjes, niet doorzichtig 4 Zintuigen 3 eierdozen 5 Boomstronk evt loepjes of loeppotjes 6 Bodem 5 spiegeltjes 7 Waterpomp 2 even grote emmertjes, bekertjes met gelijke inhoud, stopwatch Materialenlijst groep 3/4 Opdracht Naam Materialen 2 Bomen en struiken Stopwatch 4 Zintuigen 3 blinddoeken (theedoeken), waslijn of touw 10 mtr 5 Boomstronk Zoekkaarten, evt. loepjes of loeppotjes 7 Waterpomp 2 even grote emmertjes, bekertjes, stopwatch Doepad watertorenweg - handleiding 7

9 Materialenlijst groep 5/6 Algemene materialen: Potlood Per kind een invulblad Opdracht Naam Materiaal 2 Bomen en struiken Vetkrijt 7 Waterpomp 1,5 literfles zonder bodem en dop, watten, 2 emmertjes of schalen, liefst doorzichtig Materialenlijst groep 7/8 Algemene materialen: Potlood Per kind een invulblad Opdracht Naam Materiaal 1 Windrichtingen Minimaal 2 kompassen 7 Waterpomp 1,5 literfles zonder bodem en dop, watten, 2 emmertjes of schalen, liefst doorzichtig Doepad watertorenweg - handleiding 8

10 Doe-pad Watertorenweg Opdrachten voor groep 1-2 Dit is de route die je gaat lopen. Bij elk getal is een opdracht. Doepad watertorenweg - handleiding 9

11 Opdracht 1 Windrichtingen Materialen: geen Bekijk de grote windroos die op dit plein aanwezig is. Jullie kunnen alleen de pijlen gebruiken of ook de letters bij het kompas. Kies samen 1 richting uit. 1 van jullie gaat in het midden van de windroos staan met zijn ogen dicht en telt tot tien. De rest zoekt een verstopplek in de richting die jullie hebben afgesproken. De teller zoekt de andere kinderen. Is iedereen gevonden dan spreken jullie een nieuwe richting af en komt er een nieuwe zoeker. Opdracht 2 Bomen en struiken Materialen: per tweetal 6 bekertjes (niet doorzichtig) Dit spel doen jullie in tweetallen. Zoek samen 2 stuks van 3 verschillende voorwerpen. Bijvoorbeeld 2 dezelfde bladeren, 2 stukjes schors, 2 takjes, 2 dennenappels enz. Vraag de begeleider om de voorwerpen onder de bekertjes te verstoppen. Jullie kijken dan de andere kant op. Klaar? Dan kunnen jullie memory gaan spelen. Degene die begint mag twee bekertjes optillen. Ligt er hetzelfde onder dan mag je het duo pakken en nog een poging doen. Ligt er niet hetzelfde dan mag de volgende. Ga zo door tot alle duo s gevonden zijn. Doepad watertorenweg - handleiding 10

12 Opdracht 3 Vogels Materialen: geen Ga eens rustig zitten en luister naar de geluiden in het bos. Zien of horen jullie de vogels? Soms lijkt het alsof twee vogels tikkertje spelen. Ze vliegen dan steeds achter elkaar aan, van boom naar boom. Doe net alsof jullie vogels zijn. Fladder in het rond of pik op de grond naar voer. Één van de vogels wordt de tikker. Als je bij een boom staat ben je eventjes vrij. Je mag maar kort (max 5 tellen) bij een boom rusten. Daarna moet je weer verder vliegen. Kan de tikker de vogels tikken? Als een vogel getikt is gaat deze aan de kant zitten. Zijn alle vogels afgetikt of is de tikker al lang bezig, wissel dan van tikker. Opdracht 4 Zintuigen Materialen: 1 eierdoos per tweetal Jullie gaan in tweetallen tien verschillende dingen uit de natuur verzamelen. Probeer zoveel mogelijk losse dingen te verzamelen. Als je iets plukt, pluk dan bijvoorbeeld alleen een blaadje, geen hele tak. Jullie krijgen een eierdoos. De bovenste rij is voor zachte dingen, de onderste voor harde dingen. Verzamel samen 5 zachte dingen en 5 harde dingen en stop deze in de doos. Probeer dit ook eens met de volgende tegenstellingen: Slijmerig droog / Prikkelig donzig / Klein groot Doepad watertorenweg - handleiding 11

13 Opdracht 5 Boomstronk Materialen: loeppotjes. Ga tussen de wortels op zoek naar levende diertjes. Sommige diertjes verstoppen zich graag op donkere, vochtige plekken zoals onder een boomstronk of tussen de bladeren op de grond. Probeer de diertjes voorzichtig op te pakken. Als je een diertje hebt gevonden, bekijk je hem goed (evt. met een loeppotje). Hoeveel poten heeft het beestje? Hoe ziet zijn lijf eruit? Heeft hij vleugels? enz. Opdracht 6 Bodem Materialen: 1 spiegeltje per kind Wat zie je als je om je heen kijkt? Kijk nu eens naar boven, wat zie je dan? Stel je voor dat je een kaboutertje bent, of een mier, of een ander klein diertje. Hoe zou de wereld er dan uitzien? Ga op je knieën zitten of liggen zodat je hoofd dicht bij de grond is. Zie je nu andere dingen dan je zag toen je stond? Met een spiegeltje kun je goed zien wat kleine beestjes zien als ze omhoog kijken. Pak een spiegeltje en houd het maar eens ergens onder, zoals onder een struik, een paddenstoel, een grasspriet. Wat zie je dan in de spiegel? Doepad watertorenweg - handleiding 12

14 Opdracht 7 Waterpomp Materialen: 2 emmertjes, 2 bekertjes, stopwatch N.B. In de winter kan de waterpomp afgesloten zijn. Zet een emmer op ongeveer 5 meter afstand van de waterpomp. Maak tweetallen. 1 tweetal begint. De begeleider houdt de tijd bij. Één van jullie begint met pompen. De ander zorgt dat het bekertje gevuld wordt en brengt het volle bekertje naar de emmer. Leeg het bekertje water in de emmer. Stop na één minuut, dan gaat het andere tweetal. Welk tweetal heeft na een minuut de volste emmer? Als het geen mooi weer is en je niet nat wil of mag worden zet je de emmer onder de pomp. 1 kind gaat pompen. Houdt met de stopwatch bij hoe lang het duurt voor de emmer overstroomt. Dan gaat de volgende. Wie dit het snelst kan is de winnaar. Doepad watertorenweg - handleiding 13

15 Doe-pad Watertorenweg Opdrachten voor groep 3-4 Dit is de route die je gaat lopen. Bij elk getal is een opdracht. Doepad watertorenweg - handleiding 14

16 Opdracht 1 Windrichtingen Materialen: Geen Speel het spel: De specht zegt 1 kind staat in het midden van de windroos. Hij of zij zegt welke kant de andere kinderen op moet lopen. Jullie doen dit alleen als het kind in het midden voor de opdracht zegt: De specht zegt. Dus als het kind in het midden zegt: De specht zegt loop naar het noorden, loopt iedereen naar het noorden. Zegt het kind alleen: Loop naar het noorden, dan blijft iedereen staan. Wie het fout doet is af en gaat aan de kant staan. Wie blijft het langst over? Duurt het erg lang voor er 1 kind over is dan mag iedereen weer mee doen en komt iemand anders in het midden. De windrichtingen zijn: N Noorden NW- Noord Westen W Westen ZW- Zuid Westen Z Zuiden ZO Zuid Oosten O Oosten NO- Noord Oosten Doepad watertorenweg - handleiding 15

17 Opdracht 2 Bomen en struiken Materialen: stopwatch Jullie gaan een wedstrijdje doen. 1 van jullie (of de begeleider) houdt de tijd bij. De rest krijgt 2 minuten om zoveel mogelijk verschillende bladeren te verzamelen. Na 2 minuten komen jullie weer hier terug. Wie heeft de meeste verschillende bladeren? Probeer zoveel mogelijk losse dingen te pakken en geen dingen te plukken. Pluk je wel iets, pak dan 1 blaadje en niet een hele tak. Kijk op het bord dat op dit pleintje staat. Hierop staat welk blad van welke boom is. Van welke bomen of struiken hebben jullie het blad gevonden. Van welke nog niet? Kun je die nog vinden? Dit spel kun je nog een keer doen. Of probeer het spel eens met: bloemen, kleuren of dingen die niet in de natuur horen. Je mag ook zelf iets bedenken. Wie vindt de meeste verschillende dingen? Opdracht 3 Vogels Materialen: Geen Ga even rustig zitten en kijk en luister een paar minuten naar de dingen om je heen. Wat heb je gezien en gehoord? Wie of wat maakte het geluid? Zou jij ook niet een keer 1 van deze dieren of planten willen zijn? Kies welk dier of welke plant je wilt zijn. Kies uit: uil, paardenbloem, specht, besje, wild zwijn, bij of boom. Geef dan antwoord op de vragen: Waarom wil je dit dier of deze plant zijn? Wat zou je doen? Waar zou je heengaan? Waar laat je je zaadjes achter om een nieuwe bloem uit te laten groeien? Waar is je nest? Wie is je vijand? Wat eet je? Doepad watertorenweg - handleiding 16

18 Opdracht 4 Zintuigen Materialen: 1 blinddoek per tweetal, waslijn of touw (ca. 10 m) Dit spel doe je met 2 kinderen. 1 van jullie doet een blinddoek om en wordt een paar keer rondgedraaid. De ander brengt hem naar een plek en laat daar iets voelen. Of je geeft iets in de handen om te voelen. Dit kan zijn: een boom, een blad, mos, takken of iets anders. Als het kind met de blinddoek goed gevoeld heeft, gaat hij terug naar het begin. Daar mag de blinddoek af en gaat hij raden wat hij heeft gevoeld. Loop rond en zoek wat je voelde. Heb je een boom gevoeld? Kun je raden welke? Hierna draaien de rollen om. Hebben jullie beiden al een paar keer gevoeld? Ga dan naar het touw dat door het bos loopt. 1 kind doet de blinddoek om en pakt het touw. Volg nu het touw zonder te kijken. Het einde gevonden? Dan mag de volgende. Opdracht 5 Boomstronk Materialen: zoekkaart bodemdieren, eventueel loeppotjes Probeer hier in de buurt verschillende beestjes te vinden. Sommige beestjes verstoppen zich op donkere vochtige plekjes zoals onder een boomstam of tussen de bladeren op de grond. Of ga tussen de wortels van deze boom op zoek. Heb je een diertje gevonden? Volg dan de stappen op de zoekkaart en kijk of je kunt vinden hoe het beestje heet. Doepad watertorenweg - handleiding 17

19 Opdracht 6 Bodem Materialen: Geen Zoek in de omgeving voorwerpen waarmee je kunt gooien, zoals dennenappels, steentjes of takjes. Teken in het zand een grote cirkel met daarin twee kleinere cirkels. Op een paar meter afstand trek je een lijn. Ga achter de lijn staan en probeer de voorwerpen in de cirkel te mikken. De buitenste cirkel is 1 punt, de middelste 2 punten en de binnenste 3 punten. Wie heeft na 5 keer gooien de meeste punten? Opdracht 7 Waterpomp Materialen:2 emmertjes, 2 bekertjes, stopwatch N.B. In de winter kan de waterpomp afgesloten zijn. Zet de emmers op gelijke afstand van de waterpomp. Maak twee groepjes. 1 groepje begint. Het andere groepje (of de begeleider) houdt de tijd bij. Één kind begint met pompen. De ander zorgt dat het bekertje gevuld wordt en brengt het volle bekertje naar de emmer. Leeg het bekertje water in de emmer. Stop na één minuut, dan gaat het andere groepje zijn emmer vullen. Welk groepje heeft na de minuut de volste emmer? Als het geen mooi weer is en je niet nat wilt of mag worden zet dan de emmer onder de pomp. 1 kind gaat pompen. Houdt met de stopwatch bij hoe lang het duurt voor de emmer overstroomt. Wie dit het snelst kan is de winnaar. Doepad watertorenweg - handleiding 18

20 Doe-pad Watertorenweg Opdrachten voor groep 5-6 Dit is de route die je gaat lopen. Bij elk getal is een opdracht. Je kunt je antwoorden invullen op het invulblad Doepad watertorenweg - handleiding 19

21 Opdracht 1 Windrichtingen Materialen: potlood, invulblad Jullie gaan een kruiswoordpuzzel invullen. Hiervoor heb je het kompas op de grond nodig. Voer de opdrachten uit vanaf het midden van het kompas. Waar kom je dan uit? Dit is het antwoord dat je in de puzzel moet opschrijven. 1 stap is ongeveer 1 meter. Doordat je soms kleinere en soms grotere stappen neemt kan het zijn dat je niet precies uitkomt. Kijk dan wat er het dichtst bij is en wat er in de puzzel past. Doe je het goed, dan staat onder de pijl een woord stappen naar het noord oosten stappen naar het zuid westen stappen naar het zuiden stappen naar het noord oosten stappen naar het noorden Doepad watertorenweg - handleiding 20

22 Opdracht 2 Bomen en struiken Materialen: vetkrijt, potlood, invulblad Heeft iedere boom dezelfde boomschors? Kijk eens goed naar de bomen om je heen. Welke verschillen zie je aan de schors? Op het bord bij dit pleintje zie je afbeeldingen van verschillende soorten schors. Kun je deze terug vinden? Je gaat nu zelf een verzameling boomschors maken. Nee, niet door de schors van de boom af te trekken maar door het over te trekken. Dit gaat zo: Leg een stuk papier uit je invulblad op de stam van de boom die je uitgekozen hebt. Zoek een stuk schors zonder mos. Leg het krijtje plat op het papier en wrijf hiermee over het papier. Zorg dat je papier zo plat mogelijk ligt en niet kan bewegen. Je krijgt nu een afdruk van de schors op je papier. Schrijf de naam van de boom erbij. Zoek bij iedere schors het goede blad. Dit kan je natekenen bij de schors, of op school erbij plakken. Neem je verzameling mee terug naar school. Doepad watertorenweg - handleiding 21

23 Opdracht 3 Vogels Materialen: potlood, invulblad Ga hier even rustig zitten. Het is belangrijk dat jullie heel stil zijn. Kijk goed om je heen of je vogels ziet. Zie je een vogel? Probeer erachter te komen welke vogel dit is. Gebruik hiervoor de bordjes op dit pleintje. Zie je geen vogel? Luister dan goed of je een vogel hoort. Kijk dan in de richting van het geluid, grote kans dat je dan alsnog een vogel ziet! Schrijf op het invulblad welke vogel(s) je hebt gezien en hoe deze eruit ziet. Doepad watertorenweg - handleiding 22

24 Opdracht 4 Zintuigen Materialen: geen Dit spel speel je in tweetallen. Om de beurt ben je of de fotograaf of het fototoestel. De fotograaf zoekt in zijn eentje in de buurt van het pleintje iets waarvan hij een foto wil maken. Dit kan een groot gebied zijn maar ook iets van heel dichtbij zoals een blad. Als de fotograaf iets gevonden heeft haalt hij het fototoestel op. Het fototoestel doet zijn handen voor de ogen en de ogen dicht. De fotograaf zet hem op de goede plek neer om de foto te maken. Staat het fototoestel goed dan telt de fotograaf tot 3 en dan mag het fototoestel 2 tellen kijken. Hierna brengt de fotograaf het fototoestel weer terug en vertelt het fototoestel wat hij allemaal heeft gezien bij het maken van de foto. Kan het fototoestel de plek terug vinden waar hij stond toen de foto werd gemaakt? Hierna draaien jullie de rollen om. Doepad watertorenweg - handleiding 23

25 Opdracht 5 Boomstronk Materialen: potlood, invulblad In een bos gaat niets verloren! Deze dode boomstronk wordt langzaam opgegeten door diertjes zoals wormen en pissebedden. Ook schimmels, bacteriën en paddenstoelen eten een hapje mee. In de boomstronk zitten voedingsdeeltjes. De beestjes, schimmels en bacteriën maken de voedingsdeeltjes zo klein dat ze in het water oplossen. Zo komen de voedingsdeeltjes in de bodem terecht en kan een boom of struik ze met zijn wortels weer opnemen. Zo kan aan een bestaande boom in de lente weer nieuw blad groeien. Ook kan er een nieuwe boom groeien in deze voedselrijke grond. Als deze boom later dood gaat begint alles weer opnieuw. Dit noem je een kringloop. Hieronder staat de kringloop. Schrijf op je invulblad bij elke stap wat er gebeurt Doepad watertorenweg - handleiding 24

26 Opdracht 6 Bodem Materialen: potlood, invulblad Kies allemaal een onderwerp uit onderstaande lijst. Iedereen kiest iets anders. Struiken Bomen Bloemen Vruchten Niet natuurlijke dingen (denk aan zwerfafval, masten, verkeersborden, asfalt) Kleuren Schaduwen Mossen Dieren Grond /bodem Neem de tijd om in de omgeving van dit pleintje jouw onderwerp te bekijken. Schrijf onderaan de bladzijde dingen op die je ziet. Voorbeelden van vragen die je kunt onderzoeken zijn: Welke soorten bomen, struiken, bloemen enz. zie ik? Hoeveel? Zie je beschadigingen? Hoe denk je dat die er gekomen zijn? Wat is het voor gebied waar iets groeit? Is het er zonnig, vochtig, zanderig enz.? Leven er dieren? Wat voor soort? Hoe komen de niet natuurlijke dingen hier? Wat is het nut van deze dingen? Bespreek hierna in je groepje wat je is opgevallen en bedenk hoe dit zou kunnen. Doepad watertorenweg - handleiding 25

27 Opdracht 7 Waterpomp Materialen: een 1,5 literfles zonder bodem en dop, watten, steentjes, 2 emmers. Zoek zelf in de omgeving zand. N.B. In de winter kan de waterpomp afgesloten zijn. Jullie gaan je eigen waterfilter maken. Dit doe je als volgt: 1. Houd de fles ondersteboven. Stop een laag watten in de fles 2. Leg op de watten een laag zand 3. Leg op het zand een laag grind Nu is je waterfilter klaar. Vul nu 1 emmer met water. Maak dit water vuil door er aarde, bladeren, takjes enz. uit het bos in te doen. Is je water goed vuil? Giet het dan beetje bij beetje door jullie waterfilter en vang het water op in de lege emmer. Wat is er met het water gebeurd? Kun je het nu drinken? Als het goed is, is het water een stuk schoner geworden. De grote dingen zoals takjes en bladeren zijn in het filter blijven hangen. Ook de aarde zal voor een groot deel in het filter gebleven zijn. Het water kan je nu nog niet drinken. Het kan zijn dat er stoffen in opgelost zijn of dat er bacteriën in het water zitten. Dit haalt je filter er niet uit. In een waterzuiveringsinstallatie kunnen ze dit wel uit het water halen zodat ons kraanwater super schoon is. Ben je klaar met de proef? Gooi de gebruikte watten dan in de prullenbak! Doepad watertorenweg - handleiding 26

28 Invulblad groep 5-6 Naam: Groep: Opdracht 1, Windrichting Opdracht 2, Bomen en struiken Blad Blad Doepad watertorenweg - handleiding 27

29 Opdracht 3, Vogels Deze vogel heb ik gezien:.. Tekening van de vogel Hier zag ik de vogel:.. Zo zag de vogel eruit: Kleur(en). Grootte. Vorm snavel.. Deze vogel heb ik gezien:.. Tekening van de vogel Hier zag ik de vogel:.. Zo zag de vogel eruit: Kleur(en). Grootte. Vorm snavel.. Opdracht 5, Boomstronk Opdracht 6, Bodem Doepad watertorenweg - handleiding 28

30 Antwoorden groep 5-6 Opdracht 1, Windrichting 1. Prullenbak 2. Bospad 3. Mos 4. Tafel 5. Stronk Oplossing: BOMEN Opdracht 2, Bomen en struiken Antwoorden afhankelijk van welke boom ze hebben uitgekozen. Opdracht 3, Vogels Antwoorden afhankelijk van welke vogels ze hebben gezien. Opdracht 5, Boomstronk 1. Een boom groeit door met zijn wortels voedingsstoffen uit het grondwater te halen. 2. Als de boom omvalt blijft een dode boomstronk over. 3. Beestjes, schimmels en bacteriën maken het dode hout klein. 4. De voedingsstoffen komen in het grondwater terecht Opdracht 6, Bodem Antwoorden afhankelijk van welk onderwerp de kinderen hebben Doepad watertorenweg - handleiding 29

31 Doe-pad Watertorenweg Opdrachten voor groep 7-8 Dit is de route die je gaat lopen. Bij elk getal is een opdracht. Je kunt je antwoorden invullen op het invulblad. Doepad watertorenweg - handleiding 30

32 Opdracht 1 Windrichtingen Materialen: potlood, minimaal 2 kompassen, invulblad Je start in het midden van de windroos. Hieronder zie je steeds hoeveel stappen je in welke richting moet doen. Probeer stappen van een meter te nemen. Na iedere opdracht kom je bij een herkenbaar punt uit. Om te controleren of je de goede kant uit bent gegaan vul je bij iedere opdracht het invulblad. Als dit klopt met het aantal stippen en met de letters heb je het goed gedaan. Als je alle opdrachten goed hebt gedaan vind je op het eindpunt een doosje met een boekje erin. Hierin mogen jullie je naam, school en de datum schrijven. Stop daarna het boekje weer in het doosje en leg het doosje terug op zijn plek voor de volgende groep kinderen. 1. Ga 20 meter naar het noord-oosten, hier staat een: 2. Ga 10 meter naar het zuid westen, hier is het: 3. Ga 25 stappen naar het noord westen, je bent bij de: 4. Ga 20 meter naar het westen, nu sta je bij een: 5. Hier ga je op zoek naar het doosje. Vergeet niet om alles weer netjes terug te leggen. Doepad watertorenweg - handleiding 31

33 Opdracht 2 Bomen en struiken Materialen: potlood, invulblad Zoek verschillende bomen of struiken. Teken in het vakje op het invulblad het blad en schors na of trek het om (een naald is ook een blad). Zoek met de vragenlijst op van welke boom of struik je het blad hebt gevonden. Het getal achter de pijl geeft aan welke vraag je vervolgens moet lezen. Als er een naam van de boom staat dan heb je jouw boom gevonden. 1. Mijn boom is a) een loofboom 2 b) een naaldboom 3 2. De schors is a) groenbruin 4 b) wit 7 berk 3. De naalden zitten a) met twee naalden bij elkaar 8 den b) alleen 9 spar c) als bundel 10 lariks 4. de rand van het blad is a) gezaagd 5 b) gelobd 6 c) gaaf 11 vuilboom 5. De bladeren staan a) alleen aan het takje of tak? 12 vogelkers b) als een veer aan een takje 13 lijsterbes 6. de bladeren zijn a) rond gelobd, 14 eik b) puntig scherp gelobd 15 Amerikaanse eik 7. Je boom is een berk. Een berk herken je aan zijn witte schors met bruine strepen. De vruchten van de berk zijn katjes. De takken zijn dun en buigzaam. 8. Je boom is een den. Een den kan meer dan 35 meter hoog worden. De naalden Doepad watertorenweg - handleiding 32

34 staan per twee bij elkaar. De vrucht van de den is de dennenappel. 9. Je boom is een spar. Dit is een slanke, piramidevormige boom. De korte naalden staan verspreid over de tak. 10. Je struik boom is een Lariks. De naalden staan in bundels aan de tak. De lariks verliest in de winter zijn naalden. De vrucht is een ronde kegel. In de winter zie je deze kegel goed zitten. 11. Je boom is een vuilboom. De bladeren zijn gaaf. De vuilboom heeft zwarte bessen die darmklachten geven als je ze opeet. 12. Je struik is een vogelkers. Dit is een struik met lichte stippen op de takjes. De bladeren zijn een beetje leerachtig en glimmend. In de herfst heeft de stuik zwarte besjes. 13. Je boom is een lijsterbes. Je herkent hem aan de bladeren die als een veer aan de takjes zitten. De lijsterbes heeft in de lente veel witte bloemen, dit worden later oranjerode bessen. Vogels eten die graag. 14. Je boom is een eik. De eik wordt ongeveer 35 meter hoog. De stam en de takken zijn kronkelig en de schors is ruw met diepe groeven. De vrucht van de eik is een eikel. 15. De boom is een Amerikaanse eik. De eik kan tot 35 meter hoog worden. De stam en de takken zijn recht. De bladeren zijn puntig scherp gelobd. De bladeren en eikels zijn groter dan die van de eik. In de herfst kleuren de bladeren mooi oranjerood. Opdracht 3 Vogels Materialen: potlood, invulblad Ga op zoek naar vogels. Kijk en luister goed naar de vogels. Hoe ziet de vogel eruit? Wat voor geluid maakt hij? Wat doet de vogel verder? Vul het schema op het invulblad in. Probeer tweee verschillende vogels te vinden. Gebruik de bordjes op het plein om de naam van jouw vogel te vinden. Doepad watertorenweg - handleiding 33

35 Opdracht 4 Zintuigen Materialen: geen Verdeel je groepje in tweeën. Spreek een stuk bos af waar jullie de opdracht gaan doen. Maak het gebied niet te groot (ongeveer 5 bij 10 meter) De eerste groep bekijkt dit gebied erg goed. Probeer alle details te onthouden. Hebben jullie alles bekeken, dan gaat de andere groep 5 dingen veranderen. Zorg dat de veranderingen wel te vinden zijn. De eerste groep mag niet zien wat de tweede groep verandert. Als er 5 dingen veranderd zijn dan mag de eerste groep proberen alle 5 veranderingen te vinden. Hierna draaien jullie de rollen om. Wie vindt de meeste veranderingen? Tips voor de veranderingen: - leg een steen aan de andere kant van het pad - leg dennenappels onder een loofboom - zwerfafval weghalen of verplaatsen Doepad watertorenweg - handleiding 34

36 Opdracht 5 Boomstronk Materialen: potlood, invulblad In een bos gaat niets verloren! Voedingsstoffen uit bladeren of dood hout worden opgegeten door beestjes, bacteriën en schimmels. Zij maken de deeltjes zo klein dat ze in het water oplossen. Een boom of struik neemt deze voedingsdeeltjes weer op met zijn wortels en heeft zo voedsel om te groeien. Op het invulblad staan vier lege vakjes. Onder ieder vakje staat een tijd. Teken in ieder vakje hoe je denkt dat dit stukje bos met de omgevallen boom er dan uitziet of toen uit zag. Opdracht 6 Bodem Materialen: potlood, invulblad Lees het bordje over de grondlagen dat op dit pleintje staat en bekijk de plaatjes. Met de informatie die je daar vindt kun je de puzzel op het invulblad oplossen. Doe je het goed, dan lees je van boven naar beneden (onder de pijl) een woord. 1. De mineralen uit de bladeren komen hier terecht. 2. Wat zit er onder de harde laag? 3. Hoe noem je de resten van bladeren die de bovenste laag van de bodem vormen? 4. Na welke periode veranderde het klimaat? 5. Uit hoeveel lagen bestaat de bodem hier? 6. Wat zorgt ervoor dat voedingsstoffen in de bodem terecht komen? 7. Welke kleur is het zand tussen de bovenste en de harde laag? Doepad watertorenweg - handleiding 35

37 Opdracht 7 Waterpomp Materialen: een 1,5 literfles zonder bodem en dop, watten, steentjes, 2 emmers. Zoek zelf in de omgeving zand. N.B. In de winter kan de waterpomp afgesloten zijn. Jullie gaan je eigen waterfilter maken. Dit doe je als volgt: 1. Houd de fles ondersteboven. Stop een laag watten in de fles 2. Leg op de watten een laag zand 3. Leg op het zand een laag grind Nu is je waterfilter klaar. Vul nu 1 emmer met water. Maak dit water vuil door er aarde, bladeren, takjes enz. uit het bos in te doen. Is je water goed vuil? Giet het dan beetje bij beetje door jullie waterfilter en vang het water op in de lege emmer. Wat is er met het water gebeurd? Kun je het nu drinken? Als het goed is, is het water een stuk schoner geworden. De grote dingen zoals takjes en bladeren zijn in het filter blijven hangen. Ook de aarde zal voor een groot deel in het filter gebleven zijn. Het water kan je nu nog niet drinken. Het kan zijn dat er stoffen in opgelost zijn of dat er bacteriën in het water zitten. Dit haalt je filter er niet uit. In een waterzuiveringsinstallatie kunnen ze dit wel uit het water halen zodat ons kraanwater super schoon is. Ben je klaar met de proef? Gooi de gebruikte watten dan in de prullenbak! Doepad watertorenweg - handleiding 36

38 Invulblad groep 7-8 Naam: Groep: Opdracht 1, Windrichting. i.... ck. a.... i.... ck. a... B... a.. p... t.. o. Tekening van het blad Opdracht 2, Bomen en struiken 1. Mijn boom is een: 2. De schors is: 3. De naalden zitten: 4. De bladeren van de boom zijn: 5. De bladeren staan: Tekening van de schors 6. De bladeren zijn: 7. Mijn boom heet: Opdracht 3, Vogels Deze vogel heb ik gezien Kleur Vorm snavel Geluid Waar? Wat doet de vogel? Doepad watertorenweg - handleiding 37

39 Opdracht 5, Boomstronk 10 jaar geleden zag deze plek er zo uit: Nu ziet deze plek er zo uit: Over 20 jaar ziet deze plek er zo uit: Over 10 jaar ziet deze plek er zo uit: Opdracht 6, Bodem Let op, de ij geldt als 1 letter. Een zwart hokje is een spatie, het antwoord bestaat dan uit twee woorden Doepad watertorenweg - handleiding 38

40 Antwoorden groep 7-8 Opdracht 1, Windrichting 1. picknicktafel 2. bospad 3. specht 4. boom Het doosje hangt in een vogelhuisje achter de boom. Opdracht 2, Bomen en struiken Antwoorden afhankelijk van welke boom ze hebben uitgekozen. Opdracht 3, Vogels Antwoorden afhankelijk van welke vogels ze hebben gezien. Opdracht 5, Boomstronk 10 jaar geleden: een oude boom Nu: een dode boomstronk Over 10 jaar: half vergaan, met mos en bodemdiertjes Over 20 jaar: een jonge boom Opdracht 6, Bodem 1. p o d z o l b o d e m 2. s c h o o n z a n d 3. h u m u s 4. ij s t ij d 5. v i e r 6. r e g e n w a t e r 7. g r ij s Doepad watertorenweg - handleiding 39