Beleid informele zorg

Transcriptie

1 Beleid informele zorg Uitgiftedatum: Oktober 2017 Nummer: 1 Documenteigenaar: Hilde Hulsen Aanpalende procedures/werkinstructies: Kwaliteitsbeleid Continu verbeteren Jouw stem telt! Beleid cliëntparticipatie Werkproces Startpunt Attentieregeling Klachtenproces Beheer en toediening medicatie door vrijwilligers Gedragscode

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Inleiding Visie Doelstelling Begrippen Samenwerken met mantelzorgers Mantelzorg Aanmelding bij startpunt Samenwerken, Ondersteunen, Faciliteren, Afstemmen (SOFA) Grenzen verkennen Omgaan met problemen en aansprakelijkheid Van mantelzorger naar vrijwilliger Samenwerken met vrijwilligers Vrijwilligerswerk Vrijwilligers bij SDW Waarderen, Informeren, Faciliteren, Afstemmen (WIFA) Grenzen verkennen Omgaan met problemen en aansprakelijkheid Van vrijwilliger naar mantelzorger Andere aspecten informele zorg Sterrolhouder participatie Privacy: informatie cliënt naar mantelzorger/ vrijwilliger Cliëntparticipatie Rol- en taakverdeling, verantwoordelijkheden Pagina 2 van 13

3 1. Inleiding 1.1. Inleiding Informele zorg is van onschatbare waarde voor mensen die zorg en/of ondersteuning nodig hebben. In de samenleving wordt steeds meer een beroep gedaan op het sociale netwerk van mensen en krijgt het netwerk een steeds grotere rol. De samenwerking tussen informele zorg en formele zorg wordt intensiever. Binnen SDW heeft de samenwerking met informele zorg een belangrijke plek. Het wordt benoemd in het basisprocesmodel en in het meerjarenbeleid. In het meerjarenbeleid is onder andere opgenomen dat alles wat wij doen waarde moet toevoegen voor de cliënt en dat SDW gelijkwaardig samenwerken met mantelzorgers en vrijwilligers vanzelfsprekend vindt. Binnen SDW zijn twee medewerkers informele zorg aangesteld, die intern en extern het aanspreekpunt zijn voor het onderwerp informele zorg. In dit beleid informele zorg zijn de algemene kaders en uitgangspunten voor informele zorg binnen SDW beschreven. De algemene uitgangspunten in dit beleid gelden voor alle locaties. De specifieke uitwerking van informele zorg, vindt in de teams plaats onder verantwoordelijkheid van de unitmanager Visie SDW is er voor de cliënt, maar ook voor het netwerk. Binnen SDW wordt samengewerkt met het netwerk, vrijwilligers en mantelzorgers. De samenwerking is gelijkwaardig in een gezamenlijk zorgnetwerk (de driehoek) rond de cliënt. De cliënt staat daarbij altijd centraal. Formele en informele zorg geven samen een antwoord op ondersteuningsvragen van de cliënt, waarbij steeds wordt gezocht naar een juiste balans en afstemming in de driehoek (zie onderstaande figuur). Pagina 3 van 13

4 1.3. Doelstelling Dit beleid informele zorg geeft kaders om de samenwerking tussen de cliënt, formele en informele zorg invulling te geven. Een goede samenwerking tussen formele en informele zorg is van toegevoegde waarde voor de cliënt. De samenwerking is gebaseerd op open en heldere communicatie, erkenning van elkaars ervaring en kwaliteiten en op basis van gelijkwaardigheid. Zorgverleners, mantelzorgers en vrijwilligers zijn zich bewust van elkaars perspectief en werken samen aan goede zorg en ondersteuning voor de cliënt. SDW heeft de ambitie om deze samenwerking verder uit te breiden en te zorgen voor de randvoorwaarden die daarvoor nodig zijn Begrippen Formele zorg Formele zorg is de zorg en ondersteuning die zorgprofessionals, de beroepskrachten, geven. Informele zorg Zorg die onbetaald en niet beroepshalve wordt verricht. We onderscheiden drie vormen van informele zorg: 1. mantelzorg 2. familie- en netwerkparticipatie 3. vrijwilligerswerk in de zorg Mantelzorg Mantelzorg bestaat uit alle langdurige zorg langer dan drie maanden die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende door één of meerdere personen uit de directe omgeving van de cliënt. De zorgverlening vloeit hierbij direct voort uit de sociale relatie met de cliënt. Familie- en netwerkparticipatie Hieronder verstaan we minder intensieve en/of onregelmatige zorg en ondersteuning die familieleden en/of andere bekenden uit het sociale netwerk bieden aan de cliënt met wie ze een persoonlijke relatie onderhouden. Of aan de mantelzorger, zodat deze voor de naaste kan zorgen. In vergelijking met mantelzorgers kun je deze groep zien als een soort tweede lijn. Vrijwilligerswerk in de zorg Werk dat in georganiseerd verband wordt verricht ten behoeve van anderen die zorg en ondersteuning nodig hebben, geleverd door mensen die - bij aanvang van hun werkzaamheden - geen persoonlijke betrekking hebben met de cliënt. Daarbij maken zij geen aanspraak op betaling van loon. Geleid Vrijwilligerswerk Geleid vrijwilligerswerk is vrijwilligerswerk waarbij sprake is van enige mate van dwang of verplichting, zoals vrijwilligerswerk vanuit het UWV, of vanuit een opleiding. Bij geleid vrijwilligerswerk is vaak behoefte aan extra begeleiding en toezicht. Pagina 4 van 13

5 Sociaal netwerk Familie, vrienden, kennissen, buren en vrijwilligers Respijtzorg Het tijdelijk overnemen van de totale zorg ter ontlasting van de mantelzorger door beroepskrachten of vrijwilligers door thuisopvang, dagopvang, kortdurende opname, ambulante ondersteuning enz. 2. Samenwerken met mantelzorgers 2.1. Mantelzorg Mantelzorgers zijn belangrijke personen in het leven van de cliënt. Hun betrokkenheid, ondersteuning en hun bijdrage aan de ondersteuningsvraag van de cliënt is van grote waarde voor de cliënt en de organisatie. Mantelzorgers kennen de cliënt goed en zijn een belangrijke bron van informatie en samenwerkingspartner bij gedeelde zorg voor een cliënt. Een ouder en een begeleider kunnen bijvoorbeeld afstemmen hoe in een bepaalde situatie met een cliënt om wordt gegaan. SDW benadert mantelzorgers niet vanuit een plicht, of moeten, maar vanuit de overtuiging dat de meeste familieleden graag iets voor hun partner, broer/zus of kind met een beperking willen betekenen. Dit passend bij hun talenten en wensen, werkweek en privé-situatie. Goede communicatie en wederzijdse afstemming zijn hierbij belangrijk. Ook medewerkers van SDW kunnen mantelzorger zijn, waarbij ze werk en zorg moeten combineren. Niet alle mantelzorgers herkennen zich in de term mantelzorg. Zij vinden de zorg die zij geven vanzelfsprekend Aanmelding bij startpunt Het streven is om het aanmeldgesprek zowel met de cliënt als met de mantelzorger te voeren. In dit gesprek wordt onder andere besproken wat de cliënt en mantelzorger wel en niet kunnen verwachten van SDW. Er wordt ook specifiek aandacht aan mantelzorg besteed. De cliënt kan in dit overleg aangeven wat hij zelf wil blijven doen en wat een mantelzorger (indien gewenst) voor hem kan doen. Bij het aanmeldgesprek wordt ook de draagkracht en draaglast van de mantelzorger bevraagd Samenwerken, Ondersteunen, Faciliteren, Afstemmen (SOFA) Het SOFA-model is een methode die aandacht besteedt aan alle aspecten van het samenwerken met mantelzorgers. Dit model kan in de teams gebruikt worden om samenwerken met mantelzorgers anders en vanuit verschillende perspectieven vorm te geven. SOFA staat voor: Samenwerken: de mantelzorger aanspreken in de rol van samenwerkingspartner. Ondersteunen: de mantelzorger aanspreken in de rol van (mede)hulpvrager. Faciliteren: voorwaarden creëren om de persoonlijke relatie van de cliënt en diens familie zoveel mogelijk intact te houden. Zo mogelijk bewaken dat het zorgen de gelijkwaardigheid van de relatie zo min mogelijk in de weg staat. Pagina 5 van 13

6 Afstemmen: voortdurende communicatie over behoeften, zorgen en successen van cliënt en mantelzorger. Mantelzorgondersteuning SDW vindt het van belang om ook de behoefte van de mantelzorger in beeld te houden. Tijdens de evaluatie van het cliëntplan zijn ook de mantelzorgtaken onderwerp van gesprek. Draaglast, draagkracht en eventuele overbelasting kunnen per mantelzorger verschillen. De medewerker informele zorg kan, indien gewenst, als onafhankelijke gesprekspartner met (overbelaste) mantelzorgers in gesprek gaan, een wegwijs- en vraagbaakfunctie vervullen en bijvoorbeeld informeren over mogelijkheden voor respijtzorg Grenzen verkennen De grenzen in wat mantelzorgers wel en niet doen, kunnen verschillen per mantelzorger. Dit wordt besproken tijdens het aanmeldgesprek en bij de evaluatie van het cliëntplan. Samen met de mantelzorger, begeleider, cliënt en eventueel vrijwilliger worden duidelijke afspraken gemaakt, die vast worden gelegd in PlanCare. - Juridische en wettelijke grenzen: Aan het werk van een mantelzorger zitten geen juridische grenzen. Een mantelzorger mag elke handeling uitvoeren, inclusief voorbehouden handelingen, als hij of zij zich hier bekwaam voor voelt. De cliënt moet er wel mee instemmen dat de mantelzorger de handeling uitvoert. De begeleider kan ondersteunen en eventueel instructies geven voor het uitvoeren van de handelingen. De begeleider, cliënt en mantelzorger maken zo nodig afspraken die worden vastgelegd in PlanCare. - Persoonlijke grenzen: Persoonlijke grenzen gaan over de beschikbare tijd, belastbaarheid, vaardigheden en mate van betrokkenheid van de mantelzorger. Het vaststellen van deze grenzen is nodig om de zorg en ondersteuning vol te blijven houden en niet over eigen grenzen en die van anderen te gaan. Voor mantelzorgers kan het moeilijk zijn om grenzen te stellen, omdat hun betrokkenheid zeer groot is. De mantelzorger bepaalt in overleg met de cliënt en SDW wat hij wel en niet doet. - Relationele grenzen: Relationele grenzen hebben te maken met de samenwerking tussen de cliënten, de mantelzorger, en de beroepskrachten. Wie is bereid wat voor een ander te doen? Wat wel of niet en waarom? De betrokkenen bespreken de onderlinge samenwerking en of en hoe deze kan worden verbeterd. - Functionele grenzen: Functionele grenzen in de zorg maken duidelijk welke specifieke vaardigheden nodig zijn om bepaalde werkzaamheden uit te voeren. SDW heeft geen overeenkomst met mantelzorgers en kan dus ook niet bij voorbaat bepalen wat zij wel en niet doen. Functionele grenzen zijn vaak maatwerk per cliënt en mantelzorger. Na vaststelling van de functionele grenzen kunnen mantelzorgers vervolgens, indien gewenst, voor deze specifieke werkzaamheden instructies krijgen. Pagina 6 van 13

7 2.5. Omgaan met problemen en aansprakelijkheid Als zich situaties voordoen, waarin de cliënt, mantelzorger en SDW het niet eens worden over de bijdrage van de mantelzorger of de kwaliteit van werkzaamheden, maakt de begeleider dit bespreekbaar. In PlanCare wordt opgenomen dat dit besproken is met de cliënt. Aansprakelijkheid Tussen SDW en de mantelzorger bestaat geen formele relatie. SDW is daarom niet verantwoordelijk voor wat de mantelzorger doet en voor schade die de cliënt lijdt door diens eventuele fouten, ook niet binnen een (woon)locatie van SDW. De mantelzorger is daarvoor, ook als het om de uitvoering van zorghandelingen gaat, zelf aansprakelijk. SDW is wel aansprakelijk als gesignaleerd wordt dat de mantelzorger tekort schiet en hier vervolgens niet passend op wordt gereageerd. Als de begeleider dit signaleert, bespreekt hij dit met de cliënt en mantelzorger en legt het gesprek vast in PlanCare 1. Een mantelzorger kan ook spontaan bijspringen en een andere cliënt helpen of mee op stap nemen samen met zijn naaste. SDW staat positief tegenover mantelzorgers die zich ook om andere cliënten bekommeren. De mantelzorger doet dit vrijwillig, maar is daarmee nog geen vrijwilliger. Het verschil is dat een vrijwilliger zijn werkzaamheden verricht op verzoek van SDW, terwijl degene die spontaan een handje helpt daartoe zelf het initiatief neemt. SDW is niet verantwoordelijk voor schade die veroorzaakt wordt door iemand die op eigen initiatief ondersteuning biedt. Deze regel kent één uitzondering: als SDW had kunnen weten dat de hulp risicovol zou zijn en geen actie heeft ondernomen, dan komt de verantwoordelijkheid wel bij SDW te liggen Van mantelzorger naar vrijwilliger SDW biedt mantelzorgers de mogelijkheid om vrijwilliger te worden. Bijvoorbeeld wanneer een mantelzorger voor een cliënt zorgt en vervolgens ook andere cliënten op de woning wil helpen, of wanneer de mantelzorger na het overlijden van de cliënt behoefte heeft om te blijven zorgen. De mantelzorger moet hierbij wel in staat zijn om onderscheid te maken tussen de rol als mantelzorger en de rol als vrijwilliger. Wanneer een mantelzorger vrijwilliger wordt, zorgt de vrijwilliger in opdracht van SDW. De vanzelfsprekendheid verandert hierbij en er wordt een vrijwilligersovereenkomst afgesloten. 3. Samenwerken met vrijwilligers 3.1. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers zijn er voor de cliënt en worden ingezet om iets extra s mogelijk te maken voor de cliënt. De vrijwilliger heeft dus een toegevoegde waarde en is geen vervanging van de begeleider. In afstemming met de cliënt wordt de behoefte aan een vrijwilliger vastgesteld. Cliënten maken vaak geen onderscheid tussen begeleider en vrijwilliger. De vrijwilliger kan een vast gezicht zijn voor de cliënt en voor veiligheid en rust zorgen. Vrijwilligers doen hun werk onbetaald. Het vrijwilligerswerk is niet vrijblijvend, de vrijwilliger stemt met SDW af wat hij of zij gaat doen en maakt daar afspraken over. 1 In het geval van onverantwoorde zorg of mishandeling wordt de meldcode huiselijk geweld gevolgd. Pagina 7 van 13

8 Binnen SDW kan een vrijwilliger werkzaam zijn via SDW zelf, maar ook via verschillende vrijwilligersorganisaties en andere toeleidingsinstanties. Vrijwilligers kunnen cliënt gebonden activiteiten doen, zoals het begeleiden van activiteiten, of niet-cliënt gebonden activiteiten, zoals administratieve werkzaamheden of tuinonderhoud. Cliënten als vrijwilliger Cliënten zijn soms zelf ook vrijwilliger. Door middel van vrijwilligerswerk kan de eigen kracht van de cliënt bewust worden benut. In veel gevallen kiezen cliënten hier zelf voor en in sommige gevallen worden ze gestimuleerd om vrijwilligerswerk te doen en zo te participeren in de samenleving. Cliënten die als vrijwilliger werken worden ook benaderd als vrijwilliger en moeten zich aan dezelfde afspraken houden als andere vrijwilligers. Geleide vrijwilligers Geleide vrijwilligers zijn vrijwilligers die vrijwilligerswerk in de zorg verrichten vanuit een bepaalde opdracht van een organisatie, school, instantie of overheid. Geleide vrijwilligers doen dezelfde taken als gewone vrijwilligers. Met hen wordt, net als bij gewone vrijwilligers, gekeken naar een goede match tussen vrijwilliger en vrijwilligerswerk. Bij geleid vrijwilligerswerk is vaak behoefte aan extra begeleiding en toezicht Vrijwilligers bij SDW Unitmanagers zijn binnen de zelfverantwoordelijke teams eindverantwoordelijk voor de werving en selectie van vrijwilligers voor hun locatie. De cliënten en het team bepalen samen welk type vrijwilliger past bij hun vraag, zodat de werving lokaal op deze vrijwilligers gericht kan worden. Het werven van vrijwilligers in de omgeving van de locatie of in het netwerk van medewerkers en cliënten maakt de kans op een succesvolle match groter, vanwege een hogere betrokkenheid. De medewerkers informele zorg kunnen ondersteunen in het aanmaken van een profiel voor de vrijwilliger. Op SDW niveau werven de medewerkers informele zorg vrijwilligers via onder andere de SDW website, het Vrijwilligers Informatie Punt (VIP) en informatiemarkten. De medewerkers informele zorg zorgen ook voor waardering 2 van vrijwilligers, door bijvoorbeeld het organiseren van vrijwilligersactiviteiten en het huldigen van jubilarissen en voor administratieve afsluiting bij beëindiging van het vrijwilligerswerk. Door gerichte samenwerking met andere organisaties die vrijwilligers hebben, kunnen meer vrijwilligers ingezet worden die iets voor onze cliënten kunnen betekenen. De medewerkers informele zorg onderhouden contacten met deze organisaties en gemeentes en maken afspraken over samenwerking. Selectie vrijwilligers In principe kan iedereen, vanaf 15 jaar, voor vrijwilligerswerk in aanmerking komen. Het doel is vrijwilligerswerk te vinden dat past bij iemands betrokkenheid, talenten en competenties, zodat een goede match ontstaat. 2 Attenties zijn beschreven in de Attentieregeling Pagina 8 van 13

9 Cliënten geven aan dat een vrijwilliger geïnteresseerd, behulpzaam, aardig en vrolijk moet zijn. Ze willen met de vrijwilliger leuke dingen doen en er moet vertrouwen zijn. SDW vraagt van vrijwilligers, afhankelijk van het soort vrijwilligerswerk, de volgende competenties: Oog voor het welzijn van cliënten en dit vooropstellen. Geduld en affiniteit met mensen met een verstandelijke beperking. Afspraken nakomen die gemaakt zijn. Fysiek, psychisch en sociaal in staat zijn om het vrijwilligerswerk uit te voeren; In staat om in samenspraak te werken met andere vrijwilligers en beroepskrachten. In staat om tijdig hulp te vragen aan een beroepskracht bij (dreigende) problemen. Bereid om zo nodig scholing of themabijeenkomsten te volgen. Per locatie kunnen specifiekere eisen worden opgesteld, waaraan een vrijwilliger op die locatie moet voldoen. Vrijwilligersovereenkomst SDW sluit met een nieuwe vrijwilliger die bij SDW vrijwilligerswerk komt doen een vrijwilligersovereenkomst af. Hierin staan de rechten en plichten van een vrijwilliger benoemt, onder andere over de Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Ter bescherming van de cliënten moeten vrijwilligers een VOG aanleveren. SDW vergoedt de kosten van deze verklaring. Kennismakings- en evaluatiegesprek Het eerste kennismakingsgesprek met vrijwilligers die op de locatie geworven zijn, wordt door de sterrolhouder participatie, aandachtsfunctionaris vrijwilligers of de begeleider met deze regeltaak gevoerd. De medewerkers informele zorg houden kennismakingsgesprekken met nieuwe vrijwilligers die niet via een specifieke locatie binnenkomen. In het kennismakingsgesprek met de vrijwilliger wordt onder andere besproken wat de talenten van de vrijwilliger zijn, wat hij of zij wel of niet wil doen en wat de wederzijdse verwachtingen zijn. Een vrijwilliger kan bijvoorbeeld aangeven vanaf de start betrokken te willen zijn bij het opstellen van het activiteitenplan van de locatie, maar kan ook aangeven alleen bij de uitvoering van activiteiten aanwezig te willen zijn. De inwerkperiode wordt formeel afgesloten met een gesprek, daarna wordt minimaal jaarlijks een evaluatiegesprek gehouden met de vrijwilliger om onder andere te bespreken wat goed en minder goed bevalt en af te stemmen over werkzaamheden en de samenwerking. De sterrolhouder/ aandachtfunctionaris vrijwilligers haalt informatie op bij cliënten, netwerk en medewerkers en maakt afspraken om deze gesprekken te voeren. Scholing vrijwilligers Voor de start van het vrijwilligerswerk krijgen vrijwilligers een introductie, briefing en instructie op locatie. Vrijwilligers nemen ervaringen en kennis mee die ze kunnen inzetten. Voor een deel van de taken/rollen die vrijwilligers gaan doen, zal dit voldoende zijn en goed aansluiten op de activiteiten die ze gaan uitvoeren. Voor een ander deel van de activiteiten kan nieuwe kennis nodig zijn. Dit wordt op maat besproken en afgestemd met de vrijwilliger. Hierbij kan gedacht worden aan een algemene basistraining voor vrijwilligers, een EHBO of BHV training, of scholing over gedragsproblematiek. Pagina 9 van 13

10 Medewerkers als vrijwilligers Medewerkers van SDW kunnen ook vrijwilliger worden bij SDW. Dit is alleen mogelijk indien het vrijwilligerswerk op een andere locatie plaatsvindt dan de locatie waar de medewerker werkt. Op dezelfde locatie kan vrijwilligerswerk gedaan worden, indien de inhoud van de werkzaamheden als vrijwilliger verschilt van de inhoud van de werkzaamheden als medewerker Waarderen, Informeren, Faciliteren, Afstemmen (WIFA) Goede samenwerking met vrijwilligers is belangrijk om ze te behouden. Het WIFA-model is een methode die aandacht besteedt aan alle aspecten van het samenwerken met vrijwilligers. Teams kunnen het WIFA model gebruiken om het samenwerken met vrijwilligers vorm te geven. WIFA staat voor: Waarderen: waardering en respect realiseren tussen vrijwilligers en beroepskrachten. Informeren: op maat informeren van vrijwilligers over zaken met betrekking tot cliënten, uitvoering van taken en organisatie. Niet meer dan wat nodig is; met instemming van cliënt. Faciliteren: regelen van voorwaarden, relevante kennis en toerusting van vrijwilligers. Zo nodig specifieke scholing geven. Dit aansluitend bij wat vrijwilligers al weten en wat verder belangrijk is om te weten of kunnen. Afstemmen: afstemming tussen vrijwilligers en beroepskrachten over zaken met betrekking tot cliënten en werkzaamheden Grenzen verkennen De grenzen in wat vrijwilligers wel en niet doen kunnen verschillen per locatie en per cliënt. Dit wordt besproken tijdens het kennismakingsgesprek en geëvalueerd na de afgesproken inwerkperiode. Ook tijdens het jaarlijkse overleg met de vrijwilliger is dit een van de gespreksonderwerpen. Samen met de vrijwilliger, begeleider, cliënt en eventueel mantelzorger worden duidelijke afspraken gemaakt. Op verschillende vlakken kunnen grenzen worden vastgesteld: - Juridische en wettelijke grenzen: Zolang SDW aan de plicht voldoet om goede zorg te leveren, kan de organisatie zelf bepalen voor welke werkzaamheden vrijwilligers worden ingezet. Vrijwilligers moeten wel voldoende kennis en vaardigheden hebben om hun werkzaamheden uit te kunnen voeren. Volgens de wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (wet BIG) mag een vrijwilliger alleen voorbehouden handelingen verrichten met een geldige BIG-registratie. - Persoonlijke grenzen: Het vaststellen van persoonlijke grenzen heeft alles te maken met beschikbare tijd, belastbaarheid, vaardigheden en mate van betrokkenheid van de vrijwilliger. Een vrijwilliger bepaalt in overleg met SDW wat hij wel en niet doet. - Relationele grenzen: Relationele grenzen hebben te maken met de samenwerking tussen de cliënten, de vrijwilliger, en de beroepskrachten. Het is belangrijk om als betrokkenen de onderlinge samenwerking te bespreken en te kijken of en hoe deze kan worden verbeterd. - Functionele grenzen: Functionele grenzen maken duidelijk welke specifieke vaardigheden nodig zijn om bepaalde werkzaamheden uit te voeren. Voor vrijwilligers geldt, dat SDW bepaalt wat zij wel en niet mogen doen in de zorg voor de cliënt. Dit is maatwerk per vrijwilliger en cliënt. Als dit is Pagina 10 van 13

11 vastgesteld, kunnen vrijwilligers, indien nodig, voor deze specifieke werkzaamheden instructies ontvangen Omgaan met problemen en aansprakelijkheid Problemen zijn te voorkomen door tijdig met elkaar te bespreken wat vrijwilligers mogen en willen doen, wat ze daarvoor moeten weten en kunnen, en door dit vast te leggen. Klachten van cliënten over vrijwilligers, worden volgens het klachtenproces van SDW behandeld. Aansprakelijkheid Vrijwilligers in de zorg werken vanuit een organisatie. Dat kan SDW of een vrijwilligersorganisatie zijn. Voor de vraag wie aansprakelijk is maakt het niet uit of de vrijwilligers afkomstig zijn van een vrijwilligersorganisatie of niet. In beide gevallen worden zij door SDW ingezet en kan SDW aansprakelijk worden gesteld bij schade. SDW heeft voor vrijwilligers een aansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Mantelzorgers die op verzoek van SDW ondersteuning en zorg bieden aan andere cliënten dan hun naaste, zijn in die situatie geen mantelzorger meer maar vrijwilliger met een vrijwilligersovereenkomst. SDW wordt daarmee verantwoordelijk voor hun verrichtingen Van vrijwilliger naar mantelzorger Als een vrijwilliger langere tijd activiteiten doet met een cliënt kunnen zij een persoonlijke relatie opbouwen. Een vrijwilliger kan dan mantelzorger worden van de cliënt. De cliënt erkent de vrijwilliger dan als mantelzorger. De mantelzorger doet zijn of haar activiteiten dan niet meer vanuit SDW en deze activiteiten vallen dan ook niet meer onder de vrijwilligersovereenkomst. Vanaf dit moment gelden de grenzen, zoals benoemd in 2.4 Grenzen verkennen voor mantelzorgers. 4. Andere aspecten informele zorg 4.1. Sterrolhouder participatie Binnen elk team van de locaties van SDW is een sterrolhouder participatie aangesteld. De sterrolhouder participatie heeft in het team een coördinerende taak op het gebied van cliëntparticipatie en informele zorg. Bij deze sterrol horen verschillende regeltaken, die uitgevoerd kunnen worden door de sterrolhouder of door de begeleider met de betreffende regeltaak Privacy: informatie cliënt naar mantelzorger/ vrijwilliger Begeleiders kunnen niet zomaar informatie over de cliënt en de mantelzorger aan derden doorgeven. Zij hebben een geheimhoudingsplicht. De geheimhoudingsplicht geldt echter niet als de cliënt of diens wettelijk vertegenwoordiger toestemming heeft gegeven voor het verstrekken van informatie aan derden of inzage in zijn dossier door derden. In PlanCare kan deze toestemming worden vastgelegd en om wie het precies gaat. Zo is het mogelijk om elkaar over en weer goed te informeren. 3 Zie hiervoor onder andere de richtlijn Beheer en toediening medicatie door vrijwilligers. Pagina 11 van 13

12 4.3. Cliëntparticipatie In het beleid cliëntparticipatie is opgenomen wat informele zorg kan betekenen voor cliëntparticipatie. Het netwerk van een cliënt kan bijvoorbeeld deelnemen aan een ouderraad/ commissie van de locatie. Zij worden hierbij ondersteund door de cliëntenraadcoach Rol- en taakverdeling, verantwoordelijkheden Taken Eindverantwoordelijk voor informele zorg op locatie Informele zorg bespreken bij aanmeldgesprek nieuwe cliënt Informele zorg bespreken bij cliënten die al in zorg zijn Met (overbelaste) mantelzorgers in gesprek gaan, een wegwijs- en vraagbaakfunctie vervullen en bijvoorbeeld informeren over mogelijkheden voor respijtzorg. Wensen en behoeften van cliënten op het gebied van vrijwilligers in kaart brengen. Werving en selectie vrijwilligers op locatie Ondersteunen in het aanmaken van een profiel voor de vrijwilliger. Werving vrijwilligers via onder andere SDW website, VIP, informatiemarkten Administratieve afwikkeling bij nieuwe vrijwilligers, VOG enz. Waardering van vrijwilligers en afsluiting bij beëindiging van het vrijwilligerswerk. Kennismakingsgesprek vrijwilliger geworven op locatie Kennismakingsgesprek met vrijwilliger centraal geworven Introductie, briefing en instructie voor de start van het vrijwilligerswerk en benodigde scholing op maat. Jaarlijks evaluatiegesprek met vrijwilligers Tijdens de evaluatie van het cliëntplan ook mantelzorgtaken bespreken Afspraken over informele zorg bij binnenkomst van de cliënt en bij evaluatie van het cliëntplan vastleggen in PlanCare, bijvoorbeeld over communicatie, verantwoordelijkheden en eventuele taken van en Verantwoordelijke Unitmanager Cliëntadviseur Persoonlijk begeleider Sterrolhouder participatie/ persoonlijk begeleider Unitmanager/ team Medewerker informele zorg, unitmanager en team/begeleider Sterrolhouder participatie/ verantwoordelijke regeltaak /aandachtsfunctionaris vrijwilligers Sterrolhouder participatie/ verantwoordelijke regeltaak /aandachtsfunctionaris vrijwilligers Sterrolhouder participatie/ verantwoordelijke regeltaak /aandachtsfunctionaris vrijwilligers Persoonlijk begeleider Cliëntadviseur en persoonlijk begeleider Pagina 12 van 13

13 afspraken met zowel mantelzorgers als vrijwilligers. Ondersteuning van participatie van het netwerk van de cliënt. Bijvoorbeeld logeercommissie met vrijwilligers, mantelzorgers en begeleiders, of ouderraad waar mantelzorgers samen mee denken over de dienstverlening van SDW. Ondersteuning en adviseren van unitmanagers en sterrolhouders participatie over informele zorg Thema bijeenkomsten/algemene scholingen verzorgen Contacten onderhouden in de verschillende gemeentes op het gebied van informele zorg Cliëntenraadcoach Pagina 13 van 13