Ervaringen. met de Crisiskaart. in de 1 e lijn.

Transcriptie

1 Ervaringen met de Crisiskaart in de 1 e lijn.

2 Ervaringen met de Crisiskaart in de 1 e lijn. Inleiding Sinds 2006 is Stichting Door en Voor actief in het ondersteunen van cliënten bij het beschrijven en maken van hun eigen Crisiskaart. Dit is een kaartje op bankpasformaat waarop de cliënt de wensen formuleert voor situaties waarin zij/hij de regie even kwijt is. Stichting Door en Voor doet dit in samenwerking met collega-organisaties in het land onder de vlag van Crisiskaart -Nederland. Opzet project. Stichting Door en Voor is in 2006 begonnen met de Crisiskaart voor cliënten van de GGz-instellingen waarmee wordt samengewerkt. In 2012 werd duidelijk dat er steeds meer interesse voor de Crisiskaart ontstond bij mensen die geen of weinig contacten hadden met de GGz. Hierbij speelde natuurlijk de opgang komende ambulantisering en het ontstaan van FACT-teams een rol. Daarnaast wilden de Crisiskaart -consulenten van Stichting Door en Voor hun ervaring ook gaan inzetten in het maatschappelijk domein. Zij wisten uit ervaringen van hun klanten en uit eigen ervaring dat de Crisiskaart een goede preventieve werking kan hebben om opnames en zware behandeltrajecten te voorkomen of te verkorten. Zie het ervaringsverhaal in bijlage 1. Intussen constateerden wij dat er weinig of geen ervaring was met de Crisiskaart in de 1 e lijn en het maatschappelijk domein. Dit bracht Stichting Door en Voor er toe om dit in een pilot-project uit te gaan werken en te toetsen. Vanuit het programma Versterking Eerste Lijn Zuid Nederland en met steun van diverse zorggroepen in onze regio heeft Stichting Door en Voor daar de kans voor gekregen en opgepakt. Beschrijving van dit project staat in bijlage 2.

3 De Crisiskaart. Wat is een Crisiskaart? De Crisiskaart is een opvouwbaar kaartje op bankpasformaat waarop staat hoe een psychische crisis er bij de cliënt uitziet en wat er dan moet gebeuren. Als deze zelf niet (meer) in staat is om aan te geven wat er aan de hand is, kunnen hulpverleners en anderen de tips en wensen lezen. De Crisiskaart verwijst naar het achterliggende crisis(preventie-actie)plan. Voor wie is de Crisiskaart? De Crisiskaart is bedoeld voor mensen die, als ze in psychische crisis zijn, niet in staat zijn om duidelijke informatie te geven en goede opvang te regelen. Door een Crisiskaart te maken krijgen ook anderen een duidelijke plek in de aanpak van een crisissituatie. De kaart is daardoor niet alleen waardevol voor mensen die te maken hebben (gehad) met psychische crisis, maar zeker ook voor de omgeving. Familie, vrienden en hulpverleners hoeven dan niet te gissen naar de beste aanpak. Hoe kom de cliënt aan een Crisiskaart? Iedereen beslist zelf of hij een Crisiskaart wil of niet. De cliënt kan terecht bij de consulent Crisiskaart van Stichting Door en Voor. In een aantal gesprekken wordt geïnventariseerd wat je als cliënt belangrijk vindt als je in crisis raakt en wat men dan wel of niet moet doen. Vervolgens worden afspraken gemaakt met personen en instellingen die van belang zijn. Deze afspraken worden bekrachtigd met een handtekening van alle betrokkenen. Wat staat er op de Crisiskaart? Hoeveel en welke gegevens er op de kaart komen te staan en wie over welke informatie kan beschikken beslist de cliënt zelf. Het kan gaan om persoonlijke gegevens, gegevens van vertrouwenspersonen en hulpverleners, medicijngebruik et cetera. In het bijbehorende crisis(preventie-actie)plan kunnen de afspraken opgenomen worden die gemaakt zijn met bijvoorbeeld hulpverleners of vertrouwenspersonen. Denk hierbij aan extra contacten met hulpverleners of medicatie voor als het minder goed gaat. Maar het kan ook gaan om de opvang van huisdieren, het verzorgen van planten of het afhandelen van post als iemand even opgenomen wordt in een instelling.

4 Algemene ervaringen met de Crisiskaart in de 1 e lijn. Tijdens de projectperiode ontstonden er vele contacten met huisartsen, praktijkondersteuners (POH- GGZ) en eerstelijns-psychologen over de Crisiskaart. Door de ontwikkelingen van de BasisGGZ, de ambulantisering van de 2 e -lijns GGZ, de opkomst van de FACT-teams en de transitie AWBZ-WMO kregen deze beroepsgroepen steeds meer te maken met cliënten die begeleiding en ondersteuning nodig hadden in het kader van hun crisisgevoeligheid. Dit was een eerste grond voor interesse in de Crisiskaart in de 1 e lijn. Ervaring met onderdelen: Voorlichting Wij hebben op 3 manieren voorlichting gegeven: 1. Aan Multidisciplinaire teams bij gezondheidscentra. Hier bestond de voorlichting uit het ervaringsverhaal van een Crisiskaart -klant, liefst uit de omgeving van het gezondheidscentrum. Dit gaf iedere keer een duidelijk beeld van de meerwaarde voor die cliënt. Hoe die de regie beter in de hand heeft bij crisissituaties en hoe die door het maken van de Crisiskaart meer inzicht in zichzelf opbouwde. Dit werd gevolgd door een technische uitleg over hoe de Crisiskaart werkt. Vooral het feit dat de cliënt, onder begeleiding van de Crisiskaart -consulent, het voorliggende Crisiskaart -plan en uiteindelijk de Crisiskaart maakt en dat dit niet door de betrokken hulpverleners gedaan wordt, was even wennen voor zorgverleners. Maar de uitleg van de herstelvisie en dan vooral het thema zelfregie en eigen verantwoording trok de deelnemers over de streep. 2. Aan teams van POH-GGZ-ers, groepen huisartsen: Dit was meer van technische aard. Deze hulpverleners waren vooral geïnteresseerd in hoe de cliënt het best geïnformeerd kan worden, hoe de aanmelding bij Stichting Door en Voor verloopt en welke rol zij spelen in de Crisiskaart voor de klant. 3. Aan individuele huisartsen en POH-GGZ-ers: Gaandeweg het project wordt Stichting Door en Voor steeds meer benaderd door individuele hulpverleners met vragen over de Crisiskaart. Dit resulteert een enkele maal in de aanvraag van een Crisiskaart door de cliënt. Daarnaast wordt steeds meer het Crisiskaart -plan toegevoegd aan het HIS (Huisartsen Informatie Systeem) als de cliënt dit nadrukkelijk verzoekt. Mailingen Vanaf medio 2014 hebben wij twee soorten mailingen uitgevoerd: 1. Digitale informatie via de Zorggroepen in onze regio met beschrijving van de Crisiskaart, het werkproces en verwijzing naar de website van Stichting Door en Voor en van Crisiskaart -Nederland. Ook werd deze informatie verspreid via het mailsysteem van de spoedposten in onze regio. 2. Klassieke postverzendingen met flyers voor cliënten en voorbeeld-crisiskaarten naar huisartsenpraktijken.

5 Vinden van contacten zorggroepen en beroepsgroepen Stichting Door en Voor heeft contact gelegd met de zorggroepen en beroepsgroepen via: - De centrale adressen van de zorggroepen - De kaderartsen GGZ - Zorgmanagers Gezondheidscentra - De verenigingen van Eerstelijns Psychologen - Diverse Sociale (wijk) teams Afspraken met 1 e lijn Bij de betrokken Gezondheidscentra, individuele huisartsen en POH-GGz-ers is afgesproken dat zij de cliënt informeren over de Crisiskaart en dat Stichting Door en Voor dan de verdere informatie en uitvoering ter hand neemt. Een aantal huisartsen ziet de meerwaarde van het opnemen van het Crisiskaart -plan in het Huisartsen Informatiesysteem (HIS). Bij opnemen van het Crisiskaart -plan in het HIS is de informatie ook bereikbaar voor de spoedposten. Materiaal dat is gebruikt - Stichting Door en Voor heeft flyers over de Crisiskaart. - Er is een voorbeeld Crisiskaart om uit te delen - Er is een korte presentatie (Powerpoint) over de Crisiskaart en de procedure bij Stichting Door en Voor. Dit materiaal vindt u in de bijlagen. Na deze pilotperiode hebben wij geleerd uit de feedback uit het veld dat de voorbeeldkaart en de presentatie aangepast moeten worden aan de maatschappelijke context van de cliënten, de medewerkers in de 1 e lijn en het maatschappelijk domein. De verbeterde versies komen op de website Meerwaarde Crisiskaart voor werkers 1 e lijn De hulpverleners in en om de huisartsenpraktijk hebben met de Crisiskaart een gereedschap erbij, waarmee zij de cliënt de regie kunnen laten houden in moeilijke tijden. Met voorlichting over de Crisiskaart is er een dimensie bijgekomen in de gesprekken met cliënten over crisis, de eigen regie en hoe het eigen vertrouwen op peil te houden.

6 Invloed van uitrol BasisGGZ op project. De projectperiode viel samen met het opstarten van de BasisGGZ. Stichting Door en Voor werd in grote delen van haar werkgebied nadrukkelijk betrokken bij de ontwikkeling van alle werkvormen in deze BasisGGZ. In alle contacten en uitwisselingen in dat kader is de Crisiskaart regelmatig genoemd als aanvullend instrument om de cliënt meer regie en steun te geven de in moeilijke tijden. Dit leverde veel steun, interesse en nuttige contacten op voor de Crisiskaart. Kwaliteiten voorlichters en Crisiskaart -consulenten Elke Crisiskaart -consulent heeft de landelijke cursus consulent Crisiskaart van het LCIO (Landelijk Crisiskaart Informatie- en Ondersteuningspunt) gevolgd, waarin hij gereedschappen aangereikt krijgt en oefent in vaardigheden om als Crisiskaart -consulent de Crisiskaart effectief met de cliënten op te stellen. De Crisiskaart -consulent beschikt over kwaliteiten die hij kan inzetten in het werken met de Crisiskaart. Deze kwaliteiten zijn o.a. omgang met onrust en weerstanden, kennis, werken in teamverband, een evenwicht tussen professionele afstand en betrokkenheid met de cliënt, aanpassing aan de cliënt en creativiteit.

7 Bijlage 1 De voordelen van een Crisiskaart : Een ervaring op het gemeentehuis in s-hertogenbosch Bijna twee jaar geleden moest ik voor het vernieuwen van mijn rijbewijs en paspoort toch echt in levende lijve verschijnen op het gemeentehuis. Best lastig als één van je problemen is dat je bang bent voor groepen mensen en als je ook nog straatvrees hebt. Helaas kon er niemand met me mee dus ik heb toch maar besloten het zelf te proberen. Met mijn Crisiskaart in de hand. Als een reddingsboei hield ik m vast! Doodeng!! Maar het eerste bezoek was me wel gelukt en de aanvragen werden in de behandeling genomen. Terug in mijn auto brak het zweet me uit, maar ik voelde me ook trots dat ik het zelf had gedaan. Dat gaf me hoop en moed voor het vervolgbezoek. Een aantal dagen later kreeg ik bericht dat het klaar was en maakte dus een afspraak via internet om de boel op te halen. Gelukkig kun je zelf de tijd kiezen en ik voelde me gesterkt door de vorige keer. Ik heb dus niemand gevraagd om mee te gaan. Mijn Crisiskaart ging met me mee. Het wachten in het gemeentehuis ging wel goed. Genoeg ruimte, een overzichtelijk plekje gezocht en er werd ook op tijd gewerkt dus al met al goede ingrediënten voor een geslaagd bezoek. Ik kreeg mijn nieuwe paspoort en rijbewijs en liep richting de grote draaideur in de hal. Opeens was het daar heel druk. Allemaal mensen die bleven staan en druk praatten. Ook wat mensen in de periferie. Jongeren. En ik kon er niet langs. Ik klampte me vast aan mijn Crisiskaart en probeerde mezelf toe te spreken. Er is geen gevaar! Deze mensen doen je niets, dat zijn beelden uit het verleden! Maar ik kreeg het benauwder en benauwder en mijn hart zat in mijn keel. Ik bevroor en was weg: in het verleden met alle beelden, geluiden en geuren die er waren tijdens mijn gijzeling. Ik ben me daar dan niet bewust van. Dat is altijd pas achteraf. Maar het gebeurde. Toen ik weer bij mijn positieven kwam was ik op een rustig plekje met een mevrouw die bij de gemeente werkt. Waarschijnlijk een receptiemedewerkster. Ze vertelde me had zien staan en had gezien dat er iets was. Toen zag ze de kaart die ik in mijn handen had. Deze had ze gepakt en gelezen en was toen begonnen om me te vertellen waar ik was, welk jaar het was en dat ik veilig was. Samen met een collega had ze me begeleid naar een rustige hoek in de hal, vertelde ze me. En langzaam werd ik me weer bewust van mijn omgeving. Ze vertelde me dat het maar goed was dat ik mijn Crisiskaart bij me had, want anders hadden ze de ambulance gebeld. En dat is nou precies wat ik dus niet wil! Mijn reddingsboei had dus toch gewerkt. Ook al voelde ik me naderhand enorm voor schut staan. Want wees eerlijk: wie wil dat zo iets gebeurd in het openbaar? Deze mevrouw ben ik heel dankbaar. Door haar optreden is voorkomen dat ik helemaal van het padje af raakte, is er snel gehandeld en hoefde zelfs mijn contactpersoon niet gebeld te worden. Niet iedereen kan of durft zo te handelen. Dus hierbij alsnog: mevrouw van de gemeente, bedankt voor uw hulp!!!! Ik kwam weer thuis, met paspoort en rijbewijs dus, en vertelde mijn verhaal. Het gevoel van voor schut staan verdween en maakte plaats voor een beetje trots. Ik had tenslotte toch maar voor het eerst in heel veel jaar zelf deze dingen geregeld. En dat er dan een reddingsboei is in de vorm van een Crisiskaart heeft mij geholpen om het ook zelf te kunnen doen.

8 Bijlage 2: Projectinformatie pilotproject Crisiskaart in de eerste lijn. Gefaciliteerd door het programma Versterking Eerste Lijn Zuid Nederland Aanleiding van het project.* De Crisiskaart GGZ is de afgelopen 10 jaar ontwikkeld door cliëntenorganisaties in Nederland. Daarbij hebben zij zich vooral gericht op cliënten uit de tweede lijn GGZ. Met de Ambulantisering, de opkomst van de Basis-GGZ is het logisch om dit instrument in te gaan zetten in de eerste lijn. In samenspraak met diverse partners in deze trajecten is het idee ontstaan om daarvoor een project op te zetten. Korte omschrijving van het project.* Stichting Door en Voor wil in samenwerking met Gezondheidscentrum Noord in 's-hertogenbosch haar Crisiskaart -consulenten inzetten met voorlichting aan de vele betrokken beroepsgroepen in dat centrum over de Crisiskaart. Dit zijn allereerst de huisartsen, de ELP, POHGGZ en maatschappelijke werk. Deze beroepsgroepen kunnen cliënten adviseren zich te melden bij Stichting Door en Voor voor het opzetten en onderhouden van hun Crisiskaart. Met de Crisiskaart worden de wensen van cliënten die in een crisis komen vastgelegd. Hiermee heeft de cliënt een stem in de behandeling op een moment dat die stem niet hoorbaar kan zijn. Het geeft cliënten ook steun en kracht omdat ze weten dat er niets tegen hun wil in zal gebeuren. Voor hulpverleners is de kaart handig omdat er gelijk goede handvatten zijn om een interventie te doen. De Crisiskaart is hanteerbaar voor vele soorten problematiek. Bij Stichting Door en Voor komen wij nagenoeg alle diagnostische ziektebeelden tegen onder de Crisiskaart -klanten. De Crisiskaart kan een opname voorkomen of verkorten en zorgen dat de cliënt in zijn kracht kan blijven. Hulpverleners kunnen adequaat medicatie verstrekken of hun benaderingswijze aanpassen aan de behoeftes van de cliënt. De Crisiskaart is een landelijk model en zal er voor de eerstelijn dus hetzelfde uitzien als voor de tweedelijn. Hierin staan beknopt de gegevens van de cliënt en de contactpersonen die het gehele crisisplan hebben en door de cliënt zijn aangewezen om die informatie te verstrekken aan hulpverleners. Het belangrijkste aspect is dat het gaat om wat de cliënt graag wil en nodig heft en dat dit geïnitieerd wordt door de cliënt zelf. De meerwaarde van de Crisiskaart in de eerstelijn is net zo groot als die in de tweedelijn: zorgen voor tijdige en adequate hulp om een crisis te voorkomen of zo kort mogelijk te laten duren met de wensen van de cliënt voorop. Aangezien er meer mensen nu in de eerstelijn zullen blijven vanwege veranderingen in de zorg is het wenselijk dat voor hen dit hulpmiddel voor verzelfstandiging in de zorg ook voorhanden is. Veel informatie over de Crisiskaart is te vinden op Doelstelling en doelgroep van het project.* Het doel is dat de cliënt regie en eigen verantwoordelijkheid neemt en krijgt in zelfmanagement ten aanzien van zijn/haar crisisrisico. Daarnaast zijn er de bewezen effecten van minder opname, kortere opname en meer participatie door afname van onzekerheidsfactoren bij de cliënt. De doelgroep is primair de cliënt die zijn of haar crisiservaring wil omzetten in gerichte aanwijzingen om een crisis te voorkomen, niet te laten escaleren of zo goed mogelijk te doorstaan. Gebleken is dat de Crisiskaart ook veel meerwaarde heeft voor familie en andere betrokkenen omdat deze door de Crisiskaart beter inzicht krijgen in de situaties van hun naaste.

9 Bijlage 3: Flyer

10 Bijlage 4 Voorbeeld Crisiskaart