3.1.3 Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten

Transcriptie

1 3.1 Lokale heffingen Inleiding De lokale heffingen kunnen we onderscheiden in heffingen waarvan de bestedingen gebonden dan wel ongebonden zijn. Gebonden wil zeggen dat de besteding gerelateerd is aan een direct aanwijsbare tegenprestatie van de gemeente, zoals de afvalstoffenheffing, leges en de rioolheffing. Deze heffingen, ook wel retributies genoemd, worden verantwoord op de betreffende programma s en niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Ongebonden lokale heffingen zijn zuivere belastingen, waar geen directe tegenprestatie tegenover staat. Het gaat hierbij om de onroerende-zaakbelastingen (OZB), hondenbelasting en precariobelasting. Deze heffingen zijn niet verbonden aan een inhoudelijk programma en behoren tot de algemene dekkingsmiddelen. De paragraaf Lokale heffingen geeft inzicht in de diverse gemeentelijke belastingen en de consequenties daarvan voor de inwoners van Dordrecht en is als volgt opgebouwd: Ontwikkelingen en rijksbeleid (3.1.2); Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten (3.1.3); Woonlasten (lokale lastendruk) (3.1.4); Vergelijking woonlasten met gemeenten van vergelijkbare omvang en de regio (3.1.5); Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen (3.1.6); Overige belastingen (3.1.7) Ontwikkelingen en rijksbeleid OZB tarieven De maximale stijging van de totale opbrengst OZB in Nederland wordt door het Rijk bepaald, de zogenaamde macronorm. Volgens de Junicirculaire Gemeentefonds 2010 is deze voor 2011 bepaald op 3,5%. Dit betekent dat gemeenten de tarieven bij gelijkblijvende WOZ-waarden gemiddeld met 3,5% mogen laten stijgen. Achteraf wordt bekeken of gemeenten zich aan de norm hebben gehouden. Kostenonderbouwing bij retributies/bestemmingsheffingen Retributies zijn gemeentelijke heffingen die worden geheven voor door de overheid (individueel) verleende diensten, zoals het verstrekken van een paspoort (leges) of het beschikbaar stellen van een marktplaats aan marktkooplieden (marktgeld). Bij bestemmingsheffingen hoeft de verleende dienst niet gekoppeld te zijn aan het individuele profijt van de burger, maar kunnen kosten van collectieve maatregelen worden verhaald, zoals kosten van treffen van maatregelen ten aanzien van hemel- en grondwater (rioolheffing). VNG en rijksoverheid hebben afgesproken dat de kostenonderbouwing van gemeentelijke heffingen transparanter wordt. De systematiek van kosten toerekenen op basis van inzicht in de activiteiten moet voor het begrotingsjaar 2011 zo veel mogelijk worden toegepast. Als gemeenten de hiervoor beschikbare modellen onvoldoende toepassen, kan de minister van BZK toepassing afdwingen via het Besluit begroting verantwoording provincies en gemeenten. Leges omgevingsvergunning Met de definitieve invoering van de Wabo per 1 oktober 2010 kunnen burgers en bedrijven enkele tientallen vergunningen via een enkele vergunningaanvraag, de zogenoemde omgevingsvergunning, regelen. Dit verloopt via één loket, één besluit en één procedure. Bovendien kan de vergunning digitaal worden aangevraagd via het online Omgevingsloket Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten Onderstaande tabel geeft een overzicht, ingedeeld naar algemene dekkingsmiddelen en de gebonden heffingen, met de geraamde opbrengst voor 2011 en 2010 evenals de werkelijk verantwoorde opbrengsten over Wij merken op dat de verschillen tussen 2011 ten opzichte van 2010 geen indicatie geven van de stijging of daling van de tarieven, maar van de totale opbrengst. Factoren zoals ontwikkelingen in de WOZ-waarde en areaaluitbreiding spelen hierbij een belangrijke rol. 73

2 Heffingssoort bedragen x Rekening 2009 Begroting na wijz Begroting 2011 Mutatie 2011 t.o.v *) Algemene dekkingsmiddelen (ongebonden heffingen) Onroerendezaakbelastingen Hondenbelasting Precariobelasting Subtotaal Gebonden heffingen Afvalstoffenheffing Rioolheffing/-recht Lijkbezorgingsrechten Bouwleges Leges burgerzaken Parkeergelden/belastingen Marktgeld Havengelden Subtotaal TOTAAL *) Mutaties groter dan worden per heffingssoort toegelicht in de paragrafen en Aandeel per heffingssoort van de totale opbrengsten 2011 Parkeergelden 13% Marktgeld 0% Havengelden 5% Leges burgerzaken 4% Bouwleges 5% OZB 32% Hondenbelasting 1% Lijkbezorgingsr. 4% Rioolheffing 15% Afvalstoffen 21% Precario 0% Woonlasten (lokale lastendruk) Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling van de woonlasten volgens de Atlas van de lokale lasten van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) voor meerpersoonshuishoudens in euro s weergegeven over de laatste vier jaren. In de kolom 2011 zijn de gevolgen van de belastingvoorstellen verwerkt: 74

3 OZB-eigenaar 170,18 172,18 186,96 185,39 189,38 Afvalstoffenheffing 234,96 234,96 234,96 234,96 234,96 Rioolheffing eigenaar 65,90 68,54 71,28 74,13 77,10 Rioolheffing gebruiker 84,96 88,32 91,80 95,52 99,34 Ontwikkeling lastendruk % stijging tov vorig jaar 1,4% 3,7% 0,9% 1,8% Bij de berekening van de woonlasten voor 2011 zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Onroerende-zaakbelastingen + 2,15 % Afvalstoffenheffing + 0,00 % Rioolheffing + 4,00 % Deze verhogingen zijn gebaseerd op het gemeentelijke tarievenbeleid conform de vaststelling bij de kaderbrief Uit bovenstaande tabel blijkt dat de gemiddelde woonlasten in Dordrecht in 2011 met 1,8% zullen stijgen ten opzichte van het jaar ervoor. Onroerende-zaakbelastingen (OZB) De onroerende-zaakbelastingen (OZB) genereren de hoogste belastingopbrengst. De opbrengst vloeit naar de algemene middelen van de gemeente. Wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet en de verordening onroerende-zaakbelastingen. De raad bepaalt de tarieven en daarmee het bedrag dat de belastingplichtigen moeten betalen. De heffingsgrondslag is de waarde van de onroerende zaak. Deze wordt vastgesteld volgens de regels van de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ). Voor 2011 gelden de WOZ-waarden met als waardepeildatum 1 januari Vanaf 2009 wordt de OZB berekend naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak. De hogere opbrengstraming van in 2011 is met name een gevolg van de algemene tariefstijging in 2011 met 2,15%. Uitgangspunt bij het bepalen van de tarieven is de raming in de begroting van de meer- of minderopbrengst t.o.v. het jaar ervoor. Tevens dient rekening gehouden te worden met de WOZ-waardeontwikkeling. De werkelijke percentages voor 2011 kunnen pas aan het eind van het jaar berekend worden wanneer de ontwikkelingen (daling/stijging) van de WOZ-waarden bekend zijn. Deze zijn op dit moment onvoldoende bekend. Indien de werkelijke tarieven afwijken van de begroting zal aan de raad een tariefsvoorstel worden gedaan. Onderstaande tabel laat zien hoe de OZB-tarieven zich in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. Eigenaar woning 0,1072 0,1012 0,1005 0,0995 p.m. Eigenaar niet-woning 0,1948 0,1900 0,1938 0,1938 p.m. Gebruiker niet-woning 0,1560 0,1524 0,1554 0,1554 p.m. 75

4 Afvalstoffenheffing Afvalstoffenheffing wordt geheven ter dekking van de kosten voor het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval. Uitgangspunt is dat dit kostendekkend gebeurt. De opbrengst van de afvalstoffenheffing valt lager uit door een verwachte daling van het aantal objecten met 497 tegen een tarief van 234,96 (hogere leegstand en meer sloop dan nieuwbouw). Dit deels gecompenseerd door een toename van 900 extra minicontainers tegen een tarief van 75,00. Voor 2011 is het tarief voorlopig niet verhoogd. Aan de hand van een analyse van de afvalstoffenexploitatie wordt bezien in hoeverre het tarief geleidelijk verhoogd kan worden om het dekkingstekort vanuit de voorziening afvalstoffenheffing te compenseren. Wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet, de wet milieubeheer en de verordening afvalstoffenheffing. De tarieven ontwikkelen zich als volgt (x 1): Tarief 234,96 234,96 234,96 234,96 234,96 Stijging 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Rioolheffing Met ingang van 2010 is het rioolrecht ex artikel 229 van de Gemeentewet vervangen door de rioolheffing ex artikel 228a van deze wet. Dit is het gevolg van de inwerkingtreding van de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken. Hiermee hebben gemeenten de mogelijkheid gekregen om naast de kosten van zorgplicht voor het afvalwater ook de kosten van de zorg voor het hemel- en grondwater te verhalen via de rioolheffing. Tot 2010 kon alleen de kosten van aanleg en onderhoud van het gemeentelijk rioleringsstelsel via het rioolrecht worden verhaald. Welke kosten via de nieuwe rioolheffing worden verhaald dient met het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) te zijn vastgesteld. Het beleid ten aanzien van deze zorgplichten dient uiterlijk 1 januari 2013 in het GRP te zijn opgenomen. De opbrengst rioolheffing valt lager uit door dat de hogere opbrengst ingevolge de tariefsstijging met 4% teniet wordt gedaan door een neerwaartse correctie van het aantal woningeigenaren en -gebruikers en niet-woningen kleinverbruik als gevolg van meer leegstand en meer verwachte sloop dan nieuwbouw. Wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet en de verordening rioolheffing De tarieven hebben zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld (x 1): Eigendom 65,90 68,54 71,28 74,13 77,10 Gebruik meerpersoons 84,96 88,32 91,80 95,52 99,34 Gebruik eenpersoons 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Stijging 4,0% 4,0% 4,0% 4,0% Er wordt van eigenaren van panden een vast bedrag per jaar geheven. Ook van gebruikers van panden wordt rioolheffing geheven. Eenpersoonshuishoudens betalen geen rioolheffing gebruik Vergelijking woonlasten 2010 met gemeenten van vergelijkbare omvang en met de regio Om inzicht te krijgen in het algemene verloop van de hoogte van de woonlasten (OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing) is het goed een vergelijk met andere gemeenten te maken. Ook het landelijk gemiddelde is hierin opgenomen. Jaarlijks brengt Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) in opdracht van het Belastingoverleg grote gemeenten, een platform van 37 gemeenten met meer dan inwoners en alle provinciehoofdsteden, het Belastingoverzicht grote gemeenten uit. Het rapport is terug te vinden op www. coelo.nl. Het onderzoek is er op gericht de gemeentelijke tarieven, de belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. In dit onderzoek worden de woonlasten vergeleken voor een huishouden met een gemiddelde gezinsomvang in een woning met een gemiddelde WOZ-waarde. Volgens dit onderzoek neemt Dordrecht in 2010 met 590 de 33ste plaats in (47ste plaats op totaal gemeenten). Dat betekent dat in 32 van de grote gemeenten de lokale woonlasten hoger liggen. Alkmaar is het goedkoopst en neemt met 480 de eerste plaats in. Zaanstad is het duurst en neemt met 698 de laatste plaats in. De gemiddelde verhoging van de woonlasten bedraagt in 2010 voor geheel Nederland 1,3% en voor de gemeenten 0,6%. Deze stijging komt voor rekening van de rioolheffing. Voor onze gemeente is de verhoging berekend op 0,9%. Een vergelijking met alle gemeenten in het land op basis van de tarieven 2010 wordt in onderstaand overzicht 76

5 gegeven. Deze gegevens zijn ontleend aan de Atlas van de lokale lasten 2010 van COELO en geven de woonlasten voor een meerpersoonshuishouden weer. Deze worden up-to-date gehouden via de Digitale Atlas op Vergelijking van woonlasten kan worden gemaakt met de Drechtstedengemeenten. Deze is gebaseerd op de actuele gegevens van de Digitale Atlas van de lokale lasten 2010 op en geeft de woonlasten van een meerpersoonshuishouden weer. De woonlasten in 2010 in Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht laten zich samenvatten in onderstaand schema (x 1) Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen Als een belastingplichtige de gemeentelijke belasting niet kan betalen kan de gemeente om kwijtschelding worden gevraagd. In de verordening kwijtschelding belastingen 2001 is geregeld dat kwijtschelding kan worden verleend voor: Onroerendezaakbelastingen; Rioolheffing gebruikers/eigendom; Afvalstoffenheffing; Hondenbelasting; Leges voor huisvestingsvergunning en urgentieverklaring en plaatsing verkeersbord invalidenparkeerplaats. Toekenning van kwijtschelding wordt beoordeeld aan de hand van het vermogen en inkomen en de uitgaven die moeten worden gedaan. Hierbij wordt de landelijke richtlijn toegepast. Het inkomen mag niet hoger liggen dan 90% van de bijstandsnorm. Deze inkomensgrens kan worden verruimd naar 100%. Onze gemeente hanteert de zogeheten 100%-norm, wat betekent dat inwoners met een inkomen op bijstandsniveau in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking komen. Wel vindt een vermogenstoets plaats. Een groot deel van de kwijtscheldingen wordt geautomatiseerd getoetst om de administratieve lasten voor de burger te verminderen Overige belastingen Hondenbelasting Onder de naam hondenbelasting wordt door de gemeente een belasting geheven ter zake van het houden van honden. De hondenbelasting is een zuivere belasting die, net als de onroerende- zaakbelastingen, naar de algemene middelen van de gemeente vloeit. De wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet en de verordening hondenbelasting. Voor 2011 is het tarief verhoogd met 2,15%. Precariobelasting Precariobelasting wordt geheven ter zake van het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond. Hierbij moet worden gedacht aan een winkeluitstalling, opslag van bouwmaterialen, terrassen, reclame voorwerpen etc.. De precariobelasting is een zuivere belasting. De opbrengst is sterk afhankelijk van wisselende activiteiten in de openbare ruimte. De wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet en de verordening precariobelasting. Voor 2011 is het tarief, zoals vastgesteld in de kaderbrief, verhoogd met 2,15%. 77

6 Lijkbezorgingsrechten Voor het verlenen van diensten door en/of het gebruik van de faciliteiten van de Essenhof worden rechten geheven betreffende cremeren en asbestemming, begraven, onderhoudsrechten, accommodatiegebruik en andere lijkbezorgingsrechten. De wettelijke basis voor de heffing is de Gemeentewet en de Heffingsverordening Essenhof. De tariefsverhoging voor 2011 wordt na vaststelling van de begroting en aanpassing van de verordening voor 2011 bekend. De Essenhof heeft een gesloten exploitatie. Dit betekent dat verhoging van kosten verdisconteerd worden in de heffing op de lijkbezorgingsrechten en hiermee een budgettair neutraal effect hebben op de gemeentelijke begroting. De hogere opbrengstraming in 2011 van wordt veroorzaakt door de loon- en prijscompensatiestijging (respectievelijk 1,95% en 2,15%) en door hogere kapitaallasten van een aantal investeringskredieten (oude aula en de filterinstallatie). Eind augustus 2010 is het Masterplan Essenhof aan het College voorgelegd. Hierin wordt voorgesteld om in 2011 het exploitatietekort in 2011 te verlagen met een eenmalige onttrekking van 0,1 miljoen uit de bedrijfsreserve Essenhof. Bij honorering zal de hogere opbrengstraming verlaagd worden tot en hiermee de tariefsverhoging voor de lijkbezorgingsrechten neerwaarts worden bijgesteld. Leges Publieksdiensten Onder de naam leges worden rechten geheven terzake van het genot van door het gemeentebestuur verstrekte diensten en stukken. Voor 2011 is het tarief verhoogd met 2,15%. De wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet en de legesverordening. In 2011 is de opbrengstraming van de leges lager dan in De verwachting is dat er in 2011 minder rijbewijzen worden verstrekt in verband met de vervangingscyclus van de rijbewijzen. De daling van de rijbewijsleges van in 2011 zal aan het einde van 2010 inzetten en zijn volledige effect hebben in Hier tegen over staat een ophoging van de raming in 2011 met ingevolge de tariefsstijging in Bouwleges (onderdeel van de leges omgevingsvergunning) In 2010 is de gemeentelijke legesverordening omgebouwd naar het VNG-model, met verwerking van de Wabo. Hiermee is landelijk een uniforme opzet van de legseverordening gerealiseerd. Deze actie staat niet op zichzelf, ook de kostendekkendheid van de verordening moet worden bepaald. De tarieven van de diverse vergunningen moeten namelijk dusdanig zijn dat maximaal sprake is van kostendekkenheid, m.a.w. er mag geen winst worden gemaakt op de legesverordening. Een belangrijke kanttekening is dat de kostendekkendheid niet over het totaal van de legesverordening wordt bepaald, maar op onderdelen. In het derde en vierde kwartaal van 2010 zal daarom de kostendekkendheid van de legesverordening worden gecontroleerd. Dit dient twee doelen: Controle of de mate van kostendekkendheid moet of kan leiden tot tariefaanpassingen; De opbouw van de tarief transparant maken, zodat de gemeente aan een aanvrager kan duidelijk maken hoe het tarief tot stand is gekomen. Uit het resultaat van de eerste stap volgt of de tarieven van de verordening 2011 moeten worden aangepast. Dit kan twee kanten op werken. In geval van te hoge tarieven (waardoor meer opbrengsten dan kosten worden gerealiseerd) moeten de tarieven worden verlaagd. In geval van te lage tarieven (er is minder dan 100% kostendekkendheid) kan de afweging worden gemaakt om de tarieven te verhogen tot maximaal 100% kostendekkendheid. Voor 2011 is het tarief voor de bouwleges verhoogd met 2,0%. Deze verhoging verklaart de hogere opbrengstraming in 2011 van Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek naar de kostendekking van de bouwleges kunnen er nog wijzigingen in het tariefbeleid 2011 plaatsvinden. De begroting 2010 wordt in het kader van de Bestuursrapportage 2010 (voorgesteld) afgeraamd met 1,3 miljoen. Voor alsnog wordt in de begroting 2011 uitgegaan van de oorspronkelijke begroting (2010) met indexering. De ontwikkeling van de bouwleges hangt voor een groot deel samen met de algemene economische ontwikkeling en deze is voor 2011 (en verder) moeilijk in te schatten. Parkeerbelastingen Onder de naam parkeerbelasting wordt een belasting geheven in het kader van de parkeerregulering. Betaling vindt plaats via een geldige parkeervergunning of bij de parkeerapparatuur zoals de parkeermeter, parkeerautomaat of de persoonlijke parkeermeter. Naheffingsaanslag parkeerbelasting wordt opgelegd als er niet of onvoldoende parkeergeld is betaald voor de daarvoor geldende parkeerplaatsen. De wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet, de Wegenverkeerswet en de parkeerverordening Dordrecht In de loop van 2010 worden de parkeeropbrengsten van de parkeergarages Gezondheidspark, Riedijkshaven en Achterom, respectievelijk , en (totaal ) opgehoogd. Deze inkomsten worden vanaf eind 2010 (middels verzamelwijziging) meerjarig in de begroting opgenomen. In 2010 zouden naar verwachting de parkeertarieven conform de landelijke indexatie met 10 cent verhoogd worden. Doordat de indexatie door de recessie minder hard stijgt wordt deze verhoging pas in 2012 verwacht. 78

7 In de begroting 2010 en 2011 was al rekening gehouden met deze indexatieverhoging en de daarmee samenhangende verwachte meeropbrengsten. Deze meeropbrengsten worden in 2010 en 2011 niet gerealiseerd en afgeraamd. Bij de bestuursrapportage 2010 wordt tevens een voorstel gedaan om de incidentele tariefsverhoging van 2012 vervroegd in 2011 (gedeeltelijk) in te voeren. Doordat hierover nog geen besluit is genomen is het effect hiervan nog niet meegenomen. Marktgeld Marktgeld wordt geheven voor het innemen van stand- of staanplaatsen voor het uitstallen, aanbieden of verkopen van goederen op markten en openbare plaatsen. De wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet en de verordening marktgeld. Voor 2011 is het tarief verhoogd met 2,15%. De raming 2011 dient hierop nog te worden aangepast. Havengelden Binnenhavengeld wordt geheven voor het gebruik met een binnenschip van de haven en voor het genot van door of vanwege de gemeente verstrekte diensten. De wettelijke basis voor de heffing is de Gemeentewet en de Binnenhavengeldverordening. De aframing met 0,2 miljoen in 2011 is een doorschuiving van de incidentele aframing in 2010 (conform de Kaderbrief 2011). Dit op grond van de verwachting dat met name de handel in het segment bulkgoed nog achter zal blijven. De begroting 2010 wordt in het kader van de Bestuursrapportage 2010 (voorgesteld) afgeraamd vanwege achterblijvende omzetten in het eerste halfjaar 2010 met 0,5 miljoen. 79