Inleiding Ik ga onderzoeken wat het begrip huisvrouw betekende / betekent. Dit ga ik doen voor vier periodes:

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2627 woorden 21 april keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Ik ga onderzoeken wat het begrip huisvrouw betekende / betekent. Dit ga ik doen voor vier periodes: 1. Eind 19e eeuw heden Per periode ga ik uitzoeken wat het begrip inhield. Dat doe ik met behulp van de bronnen in basis- en werkboek. Ook staat er achtergrondinformatie in het werkboek die ik ga gebruiken. Alleen voor de 4e periode staan er weinig bronnen in, dus ga ik met een groepje nog meer informatie zoeken op internet en op encarta. De resultaten schrijf ik op in vier hoofdstukken, per periode een hoofdstuk. Werkplan Eerst ga ik Dossier Module 3 goed doorlezen in het basisboek en in het werkboek. Per periode ga ik die achtergrondinformatie beschrijven. In het basis- en werkboek staan ook een aantal beeldbronnen en een aantal schriftelijke bronnen in. Die ik ga onderverdelen onder de vier periodes. Die bronnen ga ik beschrijven aan de hand van de volgende twee vragen: 1. Wat toont de bron, waar gaat de bron over. 2. Hoe zou men in die tijd, volgens deze bron, tegen de huisvrouw aankijken? Als ik alles gedaan heb, ga ik de huisvrouw uit die tijd zo goed mogelijk beschrijven, met alle informatie die ik heb. Voor de laatste periode ga ik met twee klasgenoten op internet e.d. naar informatie zoeken. Tot slot ga ik volgens een stappenplan een conclusie schrijven over wat de huisvrouw door de jaren heen betekende. Het stappenplan is als volgt: Stap 1: "Welk begrip wil je definiëren?" Stap 2: "Wat is er over dat begrip bekend en waarover is men het eens?" Stap 3: "Waarover bestaan verschillen van mening?" Pagina 1 van 8

2 Stap 4: "Ontwikkel en verdedig je eigen standpunt." De huisvrouw vanaf eind 19e eeuw tot 1920 Begin deze periode was de eerste emancipatiegolf. Deze werd vooral door vrouwen uit het burgerlijk milieu gedragen. De burgervrouwen gingen liefdadigheidswerk doen en zo kwamen ze in aanraking met de ellende van de arbeidersvrouwen. Zij kwamen tot inzicht dat hun mannen vonden dat hun vrouwen het huishouden moesten doen en hun kinderen moesten opvoeden, terwijl de arme arbeidersvrouwen en hun kinderen voor hongerlonen bij hem moesten werken om te kunnen overleven. De burgervrouwen wilden hier verandering in brengen. Zij eisten algemeen vrouwenkiesrecht en gelijke kansen voor vrouwen wat betreft opleiding en werk. In 1919 lukte het de Nederlandse vrouw inderdaad het algemeen vrouwenkiesrecht te krijgen. De arme arbeidersvrouwen hadden het erg zwaar. Ze moesten namelijk buiten het huishouden ook nog werken in de fabriek, voor een hongerloon. Het gezin had niet genoeg aan het geld wat de man verdiende. Het huishouden zelf was al erg zwaar. Dit is het verhaal van een arbeidersvrouw: "'s Morgens om vier uur stond ik op, dan zorgde ik eerst voor het eten, dat dan in bed gezet werd. Dan maakte ik de kindertjes (6) gereed en bracht ze naar mijn moeder, een hele knappe vrouw, die ik, omdat ze het ook niet missen kon, daarvoor drie gulden in de week moest betalen, zodat ik met mijn man zeven gulden over had. Wanneer ik dan om kwart over twaalven weer thuiskwam, was mijn eerste zorg het eten op het vuur te warmen en de boel gauw wat op te knappen. Kwam ik dan 's avonds van de fabriek dan moest ik nog bij nacht en ontij gaan wassen en verstellen. Ik ging meestal om 1 uur naar bed, ook wel later maar dan stond ik ook wel eens wat later op, maar nooit na 5 uur, omdat ik precies om zes uur op de fabriek moest wezen en dan voor die tijd mijn kinderen nog had op te knappen en over te brengen." (Bron 16: fragment uit het levensverhaal van een 57-jarige arbeidersvrouw in 1891) Rijke huisvrouwen hadden het gemakkelijker: zij hadden huishoudelijk personeel om al het huishoudelijke werk te doen. Wel voedden zij zelf hun kinderen op, met behulp van een vroedvrouw. Moeders waren geacht hun kinderen op precies de juiste wijze op te voeden. Ze moesten hun dochters niet alleen het huishouden leren doen, maar hun kinderen (dochters en zonen) moesten ook leren wat goed en wat slecht is. Zij moeten dat op een boeiende, vertrouwelijke manier doen, niet wetenschappelijk, en zij mogen niet pronken met hun gezag. Pagina 2 van 8

3 Men vond dat er een duidelijk verschil tussen man en vrouw was. De man was door God geschapen om te leven in het openbare leven. Hij moest voor het geld zorgen om het brood te verdienen voor zijn gezin en om de maatschappij nog beter te maken door zijn goede daden. De vrouw was voorbestemd om thuis te blijven en voor de kinderen te zorgen. Zij deed het huishouden en voedde de kinderen op, zodat de kinderen het later net zo goed deden als zij en haar man. Dit 'ideaal' kon echter niet altijd waargemaakt worden, omdat de vrouwen uit de arbeidersgezinnen vaak gedwongen waren om bij te verdienen, en dus niet de hele dag thuis te zijn, d.w.z. thuis te werken. De huisvrouw vanaf 1921 tot 1950 Ondanks het kiesrecht voor vrouwen veranderde er niet zoveel. De mannen waren nog steeds degenen die voor het geld zorgden en de vrouwen moesten nog steeds het huishouden doen en de kinderen opvoeden. Door de economische groei was het voor de meeste arbeidersvrouwen ook niet meer noodzakelijk om buitenshuis te werken. Slechts 2% van de gehuwde vrouwen werkte buitenshuis, en alleen als zij dat wilde. De samenleving vond echter dat een goede huisvrouw gewoon thuis zat en het huishouden deed. Ook de wet van handelings-onbekwaamheid van de vrouw, die Napoleon tussen 1802 en 1805 vastlegde, bestond nog altijd. Dat wil zeggen dat de vrouw niets officieels mocht doen (bijvoorbeeld een huis kopen of huren). Ze mocht namelijk geen contracten tekenen, daar was een handtekening van een man voor nodig. In deze periode is de emancipatie wel goed op gang gekomen. Er komen tijdschriften speciaal voor vrouwen, bijvoorbeeld 'De denkende huisvrouw'. Op de voorkant van dat tijdschrift (zie dossierbron 7) stond eens een netjes geklede vrouw (huisvrouw) die haar man aan het werk heeft gezet en zelf op het punt staat te vertrekken, waarschijnlijk naar haar werk. Of om gewoon wat leuks te gaan doen. Zo laat ze haar man achter om het huishouden te gaan doen en de kinderen op te voeden (die overigens op het plaatje niet te zien zijn). In het boek staat ook een tekst die gaat over technische hulpmiddelen in het huishouden. Het stukje houdt ongeveer in dat huisvrouwen er niets aan hebben als ze niet weten hoe het apparaat werkt. Ook is er aan bron 19 goed te zien dat emancipatie aanwezig is: het is een pamflet uit Vrouwen worden tot actie opgeroepen om te protesteren tegen het ontslag van vrouwen. Vrouwen werden namelijk ontslagen omdat ze vrouwen waren. Dit is natuurlijk niet erg eerlijk. Ook verdienden vrouwen minder dan mannen en ze hadden minder kans op besturende banen. De rijkere burgervrouwen hadden hulpcomités om de armen te helpen. Het 'Algemeen Vrouwen Hulpcomité' en de 'Hulp Organisatie Amsterdam' hadden eens een pamflet opgehangen om iedereen op te roepen de armen te helpen. Ze beginnen ermee dat de situatie van de armen erg slecht is. Dan vragen ze Pagina 3 van 8

4 aan degene die het kunnen missen zoveel mogelijk geld en kleding (of oude lappen) te geven. De burgervrouwen doen dus aan liefdadigheid. De huisvrouw vanaf 1951 tot 1970 Door de wetgeving in 1956 werd de handelingsonbekwaamheid van de vrouw afgeschaft. Op bron 11 is een de voorkant van een brochure te zien waarin de consequenties van de wet die de handelingsonbekwaamheid van de vrouw afschafte. Er is een vrouw te zien met een besturende functie die aan een andere vrouw een handtekening vraagt, waarschijnlijk om een contract te tekenen. In de jaren '60 was er een tweede emancipatiegolf in Nederland, gedragen door een bredere laag in de samenleving. Een belangrijke actiegroep uit die tijd was 'Dolle Mina'. Zij streefde naar een volledige maatschappelijke gelijkheid van man en vrouw. In het werkboek staat een 'ganzenbordspel' dat gaat over de levensloop die een vrouw zou kunnen hebben. Alle negatieve dingen die een vrouw meemaakt zijn de dingen die toen bestonden, alle positieve dingen wilde Dolle Mina 'invoeren'. Uit de dingen die toen bestonden kun je afleiden hoe het toen ongeveer was; Meisjes krijgen voor hun verjaardag alleen 'meisjesdingen', zoals poppen, ook al willen ze iets anders. Als ze wat ouder zijn moeten ze naar de huishoudschool. Daarna trouwen ze en krijgen kinderen. Als ze een zoon krijgen vindt de buitenwereld dat prachtig, als ze een dochtertje krijgt is dat ook wel leuk, maar een zoon is veel beter. Ze moet de kinderen opvoeden en natuurlijk ook het huishouden doen. Als haar man vroeger sterft dan zij, krijgt ze het erg moeilijk, wat betreft geld en aanzien. De huisvrouw werd in die tijd nog geacht goed voor haar man en kinderen te zorgen en het huishouden te doen. Er waren huishoudbeurzen waar de vrouwen heen konden gaan. Een catalogus van zo'n huishoudbeurs staat in het basisboek, dossierbron 10. De mannen vinden in die tijd nog steeds dat de vrouw thuis moet zitten om het huishouden te doen en de kinderen op te voeden. Zij vinden dat de mannen de kost moeten verdienen door buitenshuis het zogenaamde 'echte werk' te doen. De vrouwen horen dat niet te doen. Die horen thuis te blijven. Mannen die zelf het huishouden doen en waarvan de vrouwen buitenshuis het geld verdienen vinden dat zij het heel zwaar hebben en klagen bij het leven. Natuurlijk werkten er vrouwen. Maar zodra ze gingen trouwen werden ze ontslagen (bij bepaalde beroepen). Ook als vrouwen zwanger waren wilden de werkgevers hun geen werk meer verlenen. Vrouwen in overheidsdienst hadden hier geen last van, omdat er een gebrek was aan ambtenaren en aan onderwijzend personeel. Pagina 4 van 8

5 De huisvrouw vanaf 1971 tot nu Sinds 1970 is de positie van de huisvrouw in Nederland erg veranderd. Dit kwam vooral door acties van emancipatiegroepen zoals Dolle Mina en Man Vrouw Maatschappij (MVM). Emancipatie stond voor het streven naar gelijkberechtiging en gelijke kansen voor beide seksen. Feminisme, daarentegen, doelde op de bevrijding van mannenonderdrukking. MVM werd eind 1968 opgericht, als eerste actiegroep van de tweede emancipatiegolf, door Joke Kool-Smit en Hedy d Ancona. Zowel vrouwen als mannen mochten lid worden. De eerste vrouwelijke leden waren over het algemeen goed opgeleid, daarna kwamen de vrouwen uit lagere klassen. In 1971 waren er 2000 leden. MVM stond voor gelijke behandeling van vrouwen en mannen, dat ze hetzelfde werk mochten doen en dat ze daar ook voor betaald kregen. Bovendien streefde MVM naar betere opleidingskansen voor meisjes, kinderopvang, herverdeling van arbeid, algemene werktijdverkorting en gezinsplanning, waaronder abortus. MVM bleef nog lang succesvol, ze werkte samen met allerlei organisaties. In 1988 werd MVM opgeheven. Dolle Mina (bijnaam van Wilhelmina Elizabeth Drucker) werd in 1969 opgericht. Dolle Mina is vooral bekend geworden door acties zoals Baas in eigen buik. Deze actie stond voor het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen wat betreft abortus. In 1977 ging Dolle Mina ten onder. Hoe is het besef van emancipatie tot stand gekomen? In 1857 in New York werd voor het eerst geprotesteerd tegen de twaalf-urige werkweek. Na dat protest veranderde er nog niet veel. In 1912 ( 8 maart ) werd in Nederland voor het eerst de Internationale Vrouwendag gevierd. In 1978 werd door vrouwenorganisaties samen zo'n dag georganiseerd. Het ging daar toen niet alleen om de werktijden maar ook andere onderwerpen kwamen ter sprake. O.a. vrije arbortus, seksueel geweld en het doorbreken van heteroseksuele normen. Ook wordt er dan aandacht gevraagd voor gelijke rechten van seksen en zelfbeschikking voor vrouwen. In 1992 werd de Wet Gelijke Behandeling in werking gesteld, dat betekende niet dat er in praktijk een einde kwam aan de achterstelling van vrouwen. Vrouwen stoten toch regelmatig tegen het glazen plafond, wat inhoudt dat ze minder kans hebben op beloningen, promotie en leidende functies. Vrouwen willen vaak part-time werken, omdat de man ook werkt en zij voor de kinderen en het huishouden wil of moet zorgen. Om die reden is in de jaren negentig de discussie vooral gericht op de herverdeling van zorgtaken in de Pagina 5 van 8

6 privé-sfeer en op voorzieningen voor de opvang van kinderen van werkende moeders. Maar van een brede feministische beweging, laat staan van een feministische golf is in de jaren negentig geen sprake meer. Er is een land waar vrouwen willen wonen Er is een land waar vrouwen willen wonen Waar vrouw-zijn niet betekent: tweederangs en bang en klein Waar vrouwen niet om mannen concurreren Maar zusters en gelieven kunnen zijn Waar rimpel/s niet de eenzaamheid voorspellen Maar paspoort zijn naar wijsheid, aanzien, 's werelds raadsvrouw zijn Waar jonge vrouwen dus een leven voorbereiden Waarin zij veertig, zestig, tachtig zullen zijn Er is een land waar vrouwen willen wonen Waar onrecht niet als een natuurgegeven wordt beschouwd Waar dienstbaarheid niet toevalt aan één sekse En niet vanzelf een man de leiding houdt Waar moeder niet hetzelfde is als huisvrouw Waar steeds opnieuw wordt nagegaan wie zwak zijn en wie sterk Waar allen zorgen voor wie hulp behoeven En 't brood verdienen met maar vijf uur werk Er is een land waar mannen willen wonen Waar jongens van de plicht tot flink en stoer doen zijn bevrijd Waar niemand wint ten koste van een ander En manszijn ook betekent: zorgzaamheid Waar angst en rouw niet weggemoffeld worden Waar mannen zonder baan niet denken dat ze minder zijn Waar vrouw en man elkaar niet hoeven haten Maar eindelijk bondgenoten kunnen zijn Er is een land waar mensen willen wonen War jong zijn niet betekent dat je steeds wordt genegeerd Waar zwakken met respect benaderd worden En vreemdelingen niet meer gekleineerd Waarin geweld door niemand meer geduld wordt Waar allen kunnen troosten als een mens ten onder gaat Dat is het land waar mensen willen wonen Pagina 6 van 8

7 Het land waar de saamhorigheid bestaat. Conclusie In de conclusie ga ik met behulp van het stappenplan dat ik in het werkplan heb beschreven beschrijven wat het begrip huisvrouw betekent, in het algemeen. Stap 1: "Welk begrip wil je definiëren?" Ik wil het begrip huisvrouw definiëren (in het algemeen). Stap 2: "Wat is er over dat begrip bekend en waarover is men het eens?" Een huisvrouw is getrouwd en heeft kinderen. De huisvrouw doet ten minste een gedeelte van het huishouden en voedt de kinderen voor tenminste 50% op. De man helpt haar wel of niet mee. Stap 3: "Waarover bestaan verschillen van mening?" Moet de man een gedeelte van het huishoudelijk werk op zich nemen? De gemiddelde man wil dat in geen van de periodes graag. De vrouw wil in de loop der tijd steeds liever dat de man haar meehelpt met al haar taken. De maatschappij vond in de eerste periodes nog dat de vrouw binnenshuis moest blijven, maar nu is dat veranderd, in de zin dat het absoluut niet gek meer is als vrouwen werken. Stap 4: "Ontwikkel en verdedig je eigen standpunt." Ik vind dat de vrouw én de man samen het huishouden moeten doen, en sámen de kinderen op moeten voeden. Zij zouden dan beiden wel moeten kunnen werken, zij zouden bijvoorbeeld allebei een parttime baan kunnen nemen. Het is natuurlijk niet noodzakelijk dat iedere man en vrouw kinderen moeten hebben, het lijkt mij ook goed als er mensen geen kinderen willen hebben, je moet ze niet dwingen. Want als mensen geen kinderen willen hebben mag dat geen schande zijn. Volgens mij leven we nu in een redelijk goede maatschappij wat de verdeling van deze dingen tussen de man en de vrouw betreft. Helaas hoor je nog wel af en toe dat mannen worden voorgetrokken bij bepaalde banen. Algemene conclusie. Er is heel veel veranderd de laatste 50 jaar. Nog steeds zijn er veel verschillen tussen man en vrouw wat betreft de inkomens en kans in Pagina 7 van 8

8 arbeidsplaatsen. Maar dat verschil is veel kleiner dan vroeger. Ook staan vrouwen die nu nog steeds achtergesteld worden ook veel sterker dan vroeger. Er zijn verschillende organisaties waar een vrouw zich bij aan kan sluiten. Zo zal een vrouw nu veel sterker staan als zij iets wil ondernemen omdat ze nu hetzelfde meemaakt als al die andere vrouwen die ook aangesloten zijn bij zo'n organisatie. Er wordt natuurlijk gestreefd naar gelijkheid, waar we met z'n allen naar toe moeten leven en zo misschien in een volkomen geëmancipeerde samenleving kunnen leven. Pagina 8 van 8