Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 3

Transcriptie

1 Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 3 Samenvatting door A woorden 7 februari keer beoordeeld Vak Filosofie Filosofie: Hfst. 3 Paragraaf 2 Verschil mannen en vrouwen hersens: bij vrouwen worden emoties in hetzelfde gebied verwerkt als taal. Bij mannen zijn de taaldelen en emotiedelen in het brein niet met elkaar verbonden. oorzaak: het hormoon, testosteron. Mannen en vrouwen hebben verschillende karaktereigenschappen. Maar voor elk karakteristeik geldt dat je eenvoudig een man of vrouw kunt vinden waarvoor de karakteristiek niet opgaat. Paragraaf 3 In de beginperiode van een godsdienst geldt voor de meeste dat zij voor de positie van vrouwen een bepaalde vooruitgang betekende. Stagnatie in de verdere ontwikkeling, het verwerven van macht en de band met de traditie maken dat echter weer spoedig ongedaan. Boeddhisme: Boeddha maakte vaak vrouw-onvriendelijke opmerkingen. Een pas ingetreden monnik stond vele malen hoger in aanzien dan een non met een lange staat van dienst. Het is dan ook voor veel nonnnen de wens om als man te reïncarneren omdat zij daarmee zeker dichter bij de verlossing komen. Christendom: vrouw staat onder de man, rede: Adam werd als eerst geschapen en daarna pas Eva. Adam werd niet misleid, maar het was de vrouw die zich liet misleiden en daardoor tot overtreding kwam. Islam: De mannen zijn zaakwaarnemers voor de vrouwen, omdat God de een boven de ander heeft bevoorrecht en omdat zij van hun bezittingen uitgegeven hebben. De deugdzame vrouwen zijn dus onderdanig en zij waken over wat verborgen is, omdat God erover waakt. Paragraaf 4 Emancipatie: 1. Vrijmaken uit slavernij of lijfeigenschap. 2. Bevrijding van wettelijke, sociale, politieke, morele of intellectuele beperkingen, toekenning van gelijke rechten, gelijkstelling voor de wet; streven naar gelijkgerechtigdheid: maatschappelijke, politieke, seksuele emancipatie; de emancipatie van de vrouw, Pagina 1 van 5

2 van de burgerij. Het basiselement is vrijheid, maar het is al snel duidelijk dat vrijheid zonder gelijkheid een lege huls kan blijken. In de tweede, meer hedendaagse betekenis van emancipatie, gaat bevrijding in de diverse vormen dan ook gepaard met toekenning van gelijke rechten. Dus betekenis van emancipatie: een vloeiende overgang van bevrijding naar gelijkberechtiging en vandaar naar gelijkwaardigheid. Feminisme: streven naar een gelijkwaardige behandeling van vrouwen ten opzichte van mannen, met name op het maatschappelijke, economische en juridische vlak, en naar doorbreking van de traditionele rolpatronen. Belangrijke figuren: Mary wollstonecraft ( ) wordt ook wel moeder van het feminisme genoemd. A vindication of the rights of woman. Was gebaseerd op haar overtocht naar Frankrijk om de resultaten van de Franse revolutie van nabij te beleven. trouwde met William Goodwin, maar zagen hun huwelijk niet als een concessie aan de heersende moraal, en beschouwden elkaar als volkomen gelijkwaardige partners. John Stuart Mill ( ) wordt ook wel vader van het feminisme genoemd. The subjection of women. Hierin pleit hij vóór de emancipatie van de vrouw en verdedigt met kracht van argumenten de gelijkwaardigheid van amn en vrouw, op alle gebieden, politiek, wetenschap, kunst, levensbeschouwing, huwelijk. werd in zijn werk sterk beinvloedt door Harriet Taylor. Zij waren goed bevriend en na de dood van haar man, trouwden ze. Aletta Jacobs ( ) in ons eigen land was zij een van de grootste voorvechters voor vrouwenrechten. Ze bezocht als eerste vrouw, als eerste meisje, in Nederland een H.B.S. (hogere burger school). De directeur moest speciaal compensatie verlenen. Ook voor haar universitaire artsen-studie was een dergelijke compensatie nodig. Ze werd de eerste vrouwelijke arts in Nederland (1878) en promoveerde als eerste vrouw in Nederland. Als arts hield Aletta gratis spreekuur voor arme vrowuen, gaf voorlichting over zwangerschap en zwangerschapsbeperking. Ook in de strijd voor het vrouwenkiesrecht was zij belangrijk. 1894: Aletta richt de VVK (Vereniging voor Vrouwenkiesrecht) op. Zij was een van de grootste figuren in de Eerste feministische golf en een inspiratie voor de Tweede feministische golf. Joke Koool-Smit ( ) 1967: het onbehagen van de vrouw dit was het startsein voor de Tweede feministische golf in Nederland. 1968: samen met Hedy d Ancona richt ze de MVM (Man-Vrouw Maatschappij) op en verenigen zij zich in de Pagina 2 van 5

3 actiegroep de Dolle mina. Wilde zich richten op zaken als abortus, kinderopvang, vrouwenrechten in arbeid, onderwijs en politiek en de emancipatie van lesbiennes. Paragraaf 5 vooruitgang: positief gewaardeerde verandering van een bepaald verschijnsel. achteruitgang: negatief gewaardeerde verandering van een bepaald verschijnsel. Juridisch: Tot 1956: een vrouw is formeel niet handelingsbekwaam. Dit houdt in dat vrouwen na de huwelijkssluiting niet zelfstandig een overeenkomst konden afsluiten of andere rechtshandelinngen verrichten. Zij konden dat nog uitsluitend met medewerking, en dus afhankelijk, van hun echtgenoot. In de praktijk had dit ook tot gevolg dat een werkende en geld verdienende vrouw, als zij ging trouwen haar baan moest opzeggen. Dit paste perfect bij het tijdbeeld van toen: vrouwen zijn in eerste plaats moeder van de toekomstige kinderen. De echtgenoot was het hoofd van het gezin. De echtgenote was waan hem ondergeschikt. Eigenlijk was zij geen verantwoordelijk wilsbekwaam- wezen meer, en was zij in haar mogelijkheden beperkt. Ze kon geen voogd zijn. Ze kon geen zitting hebben in een familieraad. Evenmin kon zij getuige zijn bij het opmaken van akten. De man bepaalde de woonplaats en zij moest volgen. Als zij de echtelijke woning verliet kon zij door haar echtgenoot teruggehaald worden. De man mocht het briefgeheim schenden. Hij had alle gezag en rechten op de kinderen. De nationaliteit werd bepaald door de man. De vrouw moest in alles gehoorzamen. De man kon de vrouw dwingen tot seksuele omgang (al was geweld en verkrachting niet toegestaan). In de loop der jaren is er veranderingen gekomen. Allereerst verbeterde de positie van de vrouw als moeder. Daarna verbeterde de positie van de vrouw als echtgenote. Voor de ongehuwde vrouw gold lange tijd dat ze haar echte roeping, het moederschap misliep. Tegenwoordig is het allesbehalve vanzelfsprekend om het moederschap als roeping te zien. Vrouwen zien hun roeping eerder in beroepen waarin zij zich als individu en als persoon kunnen ontwikkelen. Economisch: Eind 19e eeuw begonnen er beroepen toegankelijk voor vrouwen te worden. Maar deze hadden allemaal te maken met omgang met mensen, verzorging en verpleging, beroepen met weinig toekomst, etc. de strijd om hun economisch aandeel te vergroten was niet makkelijk. minister Colijn in 1934: gehuwde vrouwen worden niet aangenomen en huwende ambtenaressen worden ontslagen. Vrouwen die in concubinaat leven mogen ook niet werken. Bij het ontslaan van personeel moet als eerste vrouwen de deur gewezen worden, tenzij zij kostwinner is van het gezin. Verder moeten vrouwen die niet speciaal vrouwelijke beroepen hebben, zo veel mogelijk worden vervangen door mannelijke Pagina 3 van 5

4 werkkrachten. 1955: motie dat de Staat gehuwde vrouwen niet mag verbieden om te werken. Maatschappelijk: Grote strijd voor het vrouwenkiesrecht. Argumenten die tegen het vrouwenkiesrecht inbracht: De vrouw is in haar aard ongeschikt om te stemmen want de vrouw kan niet objectief oordelen. Kinderen en curatele kregen toch ook geen kiesrecht. Op intellectueel gebied hebben vrouwen nooit iets gepresteerd, dus waarom zou zij dan toch mee beslissen? De gehuwde vrouw is ondergeschikt aan haar man en niet volledig handelingsbekwaam. Daar past geen kiesrecht bij. Zij zou dan immer zelfs boven de man gekozen kunnen worden. Het kiesrecht zal het gezin ontwrichten. Moederplichten zullen verwaarloosd worden, er zal een strijd tussen man en vrouw ontbranden. De vrouw is makkelijk te beïnvloeden en daarom dus eerder vatbaar voor demagogische leiders. Als gevoelsmens is de vrouw, anders dan de man, niet in staat tot het nemen van verstandelijke besluiten. Mannen kunnen toch net zo goed steeds de belangen van vrouwen behartigen en zullen daarin niet in gebreke blijven. Rede moeilijke strijd: al deze argumenten zijn gebaseerd op vooroordelen ipv. op feiten. Traditionele rolpatronen: Vrijheid voor verdere ontwikkeling kwam voor een groot deel door de geboortebeperkingtechnieken. Een vrouw was nu vrij om te kiezen of ze wel of geen kinderen wilde. Behalve naar gelijkwaardigheid wordt er ook naar gelijkheid gestreefd. Die gelijkheid wordt gezocht op het gebied van de eigen ontwikkeling en ontplooiing als mens. Er is een rol thuis, maar er is ook een rol buitenshuis. Paragraaf 6 vrouwelijke filosofen: door de geschiedenis heen zijn er altijd wel vrouwelijke filosofen geweest. Pythagoras maakte geen onderscheid tussen mannelijke of vrouwelijke volgelingen of studenten. Socrates daarentegen filosofeerde alleen met mannen. Arete van Cyrene was de eerste vrouwelijke filosofe waar we vanaf weten en een andere bekende filosofe was Hypatia, die in alexandrië leefde. feministische filosofen: maken vrouw, vrouwelijkheid, man-vrouw verhouding tot expliciete thema s van hun filosoferen. Dit kunnen vrouwen en mannen zijn. Harriët Taylor ( ) De onderwerping van de vrouw zij en John Stuart Mill schreven kritische stukken over de huwelijkse staat, omdat alle afspraken in het nadeel waren van de vrouw. Vrouwen moesten (economisch) zelfstandig worden. Uiteindelijk trouwt ze in 1851 met John Stuart Mill, maar John zet formeel op schrift dat hij Harriët als een Pagina 4 van 5

5 volledig gelijkwaardige partner ziet en haar vrijheid niet wil afpakken dmv. een huwelijk. Simone de Beauvoir ( ) volgens haar en Paul Sartre moet ieder mens zelf de zin en beteknis aan zijn eigen leven geven. Daartoe bezit je de vrijheid en daartoe ben je in vrijheid verplicht. Eenmaal gemaakte keuzes zul je steeds opnieuw onder ogen moeten zien en moeten herbevestigen, of veranderen. Dit is een existentialistische en atheïstische levensvisie. De tweede sekse. Hierin beschrijft Simone dat iemand wordt niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt. In haar ogen onderscheidden vrouwen zich niet van mannen door fysiologische of anatomische verschillen, maar is het veeleer zo dat de mannen de vrouwen tot vrouwen maken. En dat schept de mogelijkheid dat mannen van vrouwen geen volwaardige individuen maken. Mannen zijn volgens haar daarom subjecten die wel voor zichzelf kunnen leven, terwijl vrouwen objecten zijn, die dat niet kunnen en dienstbaar moeten zijn ten opzichte van mannen. Paragraaf 7 empirisch gegeven: je kunt door onderzoek vast stellen of twee zaken al dan niet aan elkaar gelijk zijn.je kijkt naar hoe de zaken zijn. Gelijkheid, of ongelijkheid, is empirisch. Gelijkwaardigheid verschilt wezenlijk van deze gelijkheid, of het ontbreken ervan. Gelijkwaardigheid vertaalt zich in vormen van door de mens gecreëerde gelijkheid. Deze door de mens gecreëerde gelijkheid richt zich niet op hoe zaken in de werkelijkheid zijn, maar op hoe ze behoren te zijn. Gelijkwaardigheid is dus geen empirisch gegeven, iets wat je in de werkelijkheid constateert of eruit afleidt; het is een ethische of morele waarde die je aan de werkelijkheid toevoegt. Hume: zijn versus behoren. Hij constateerde dat hij in elk moreel systeem waar hij mee kennismaakte aanvankelijk bewering over feiten tegenkwam, in de trant van dit is zus, dit is zo. Bewering dus over hoe dingen zijn. Maar, stelt Hume, op zeker moment lees ik ineens dit hoort zus, dit hoort zo. Beweringen dus over hoe dingen behoren te zijn. Maar het verschil tussen de ene soort bewering en de andere wordt nergens toegleicht, laat staan gerechtvaardigd, aldus Hume. Pagina 5 van 5