Genetische benaderingswijze = manier waarop je de ontstaansgeschiedenis van het Nederlandse landschap kan bestuderen
|
|
- Johannes de Valk
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting door een scholier 3624 woorden 28 mei ,2 43 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Atlantis NATUUR EN MILIEU SAMENVATTING EXAMEN 2007 Hoofdstuk 1 Puur Natuur $ 1.1 Geologie en Geomorfologie Genetische benaderingswijze = manier waarop je de ontstaansgeschiedenis van het Nederlandse landschap kan bestuderen Het uiterlijk van het Nederlands landschap is door verschillende natuurlijke processen gevormd: wind, zee, rivieren en ijs. Door deze processen zijn allerlei soorten sedimenten/afzettingen: grind, zand, keileem, klei en loss in Nederland neergelegd Geologie = bestudeert hoe natuurlijke of geologische processen in de loop van de tijd zorgeden voor afzettingen in het landschap. Geomorfologie = bestudeerd welke landschapsvormen er zijn ontstaan, dus hoe het landschap eruit ziet. Nederlands landschap is gevormd tijdens het Kwartair (2.5 milj. jaar geleden). Het Kwartair bestaat uit 2 perioden: Pleistoceen en het Holoceen. $ 1.2 Het Pleistoceen Pleistoceen is de perioden van de glacialen (ijstijden zomer temp. onder 10) en interglacialen (zomer temp. boven 10). In hoog Nederland (gebied hoger dan 1 NAP) liggen de afzettingen van het Pleistoceen aan het opp. Pleistoceen is opgedeeld in 3 tijdvakken: Preglaciaal, Glaciaal en Postglaciaal. Preglaciaal De grote rivieren uit het zuiden en oosten legden dikke lagen zand, klei en grind in Nederland neer in de vorm van een puinwaaier. Fluviatiele sedimenten = afzettingen door een rivier. In de koude periode la veel water opgeslagen in de ijskappen. Hierdoor daalde de zeespiegel. De Pagina 1 van 12
2 Noordzee lag dus voor een deel droog. De rivieren hadden hierdoor een grotere stroomsnelheid door de lage kustlijn. Door die grote stroomsnelheid werden grind en zand afgezet. In warme periode steeg de zeespiegel, doordat stroomsnelheid rivieren afnam werd klei neergelegd. Er ontstonden dikke lagen klei, zand en grind. Glaciaal (Saalien) In deze periode was het zo koud dat er een dik pakket landijs in Noord-Europa ontstond. Dit pakket liep uit tot in Nederland met aan de randen uitlopers (ijstongen) tot aan Haarlem, Utrecht, Nijmegen. De ijstongen stuwden grind en zand op tot heuvels (Stuwwallen). Door dikte van het ijs werd grind en zand vermalen tot keileem. Samen met grote zwerfkeien worden die glaciale sedimenten genoemd. De ijstongen smolten aan de zijkant af en verzamelde in beekjes, deze overstroomde en het water sneed door de stuwwal heen. Door het water werd grind en zand meegenomen en achter de stuwwal ontstond een spoelvlakte (sandr). Na deze ijstijd werd het nog 1 keer kouder. Het ijs rukte op tot Tex, Gr, Frl, Dr. Het keileem werd opgeschoven tot keileembulten. Postglaciaal In het postglaciaal begon laatste ijstijd het Weichselien. Er heerste een toendraklimaat. De grond was voortdurend bevroren (permafrost). De zeespiegel was gedaald, Noordzee lag voor een deel droog. Er was weinig plantengroei en westenwinden legden grote lagen dekzand neer over Nederland. In Oost- Nederland lagen langgerekte ruggen. De fijnste deeltjes (loss) kwamen terecht bij Dieren en Nijmegen en in Zuid-Limburg. Soorten sedimenten: Fluviatiele sedimenten = afzettingen door een rivier Marien sedimenten = afzettingen door de zee Eolische sedimenten = afzettingen door de wind Glaciale sedimenten = afzettingen door het ijs $ 1.3 Het Holoceen In het Holoceen leven we nu nog steeds. Temp. steeg, neerslag nam toe, bomen planten en struiken gingen weer groeien. West Nederland Noord en Zuidwest Nederland Oost Nederland Zuid Nederland Hoog Nederland (geb. boven 1 NAP) Grind/zand/klei Grind/zand/klei Grind/zand/klei Grind/zand/klei Grind/zand/klei Dekzand Dekzand Dekzand Dekzand/loss Dekzand basisveen basisveen X X Hoogveen, in geb met slecht doorlaat bare ondergrond(sommige delen NH, keileem en het peelgebied, Brabant, Limburg oude kleilaag. Oude duinen (aan een gesloten) Jonge duinen X X Pagina 2 van 12
3 Oude zeeklei (achter de oude duinen) Jonge zeeklei (achter de jonge duinen) Bodem: Waddenzee,Flevoland, delen Zeeland, Fr, Gr X X X Laagveen (achter de oude duinen) X X X X Jongen duinen (voor oude duinen) X X X X West Nederland De zeespiegel steeg en de grondwaterspiegel ook, er ontstonden moerassen hierin werd eerste veenlaag gevormd: basisveen. De zee legde zand neer ver voor de kust, de wind blies het zand op zo ontstonden oude duinen tot 10 M hoog. Achter de strandwallen ondiep water en zo werd op basisveen oude zeeklei afgezet. Het gebied slibde langzaam dicht, er groeide planten. Het afgestorven planten materiaal kon niet volledig worden afgebroken en er vormde zich laagveen/ Hollandveen. Later werd door de wind de jonge duinen gevormd. Noord en Zuidwest-Nederland In dit gebied vormden de oude duinen geen aaneengesloten rij. De zee sloeg de meeste oude duinen en het laagveen daarachter weg. Er werden jongen duinen gevormd. Achter deze duinen bezonk jonge zeeklei. (Bodem: Waddenzee,Flevoland, delen Zeeland, Fr, Gr). Het rivierengebied Overstromingen van Maas, Waal Rijn en IJssel zorgden voor zand en zavel. Zo ontstond er een oeverwal aan beide zeiden van de rivier. Op grotere afstand van de rivier bezonk klei in komgronden. Deze liggen lager dan de oeverwallen omdat zand een groter volume heeft dan klei. Bij vochtverlies neemt klei ook in volume af (inklinking). De rivierbedding + de oeverwallen = stroomrug. (zie blz. 11 voor grondsoorten/bodems) $ 2.1 Functies van natuur en landschap. 1.Productiefunctie Grondstoffen, drinkwater, delfstoffen in de grond. 2. Draagfunctie Stevige zandgrond geschikt voor grote bouwwerken, slappe veengrond minder. 3.Informatiefunctie Als je natuurlandschap goed bekijkt, leer je de mogelijkheden en beperkingen beter kennen. 4.Regulatiefunctie Natuur & landschap kunnen in beperkte mate de invloed van vervuiling & aantasting zelf herstellen. Pagina 3 van 12
4 $ 2.2 Het zandlandschap Het zandlandschap in Oost-Nederland ontstonden in de 12e en 13e eeuw essenlandschappen (akkers). Naast akkers waren er gemeenschappelijke weidegronden in de beekdalen -> groengronden. De akkers op de onvruchtbare zandgronden werden bemest met schapenmest. De akker kwam hierdoor elk jaar hoger te liggen. Na enkele eeuwen een stuk hoger als het landschap (eerdgrond). In de achterhoek gingen individuele boeren grond ontginnen ( kampontginningen. Hier vind je in plaats van esdorpen meer verspreidde bewoning. Kavel is een stuk grond dat eigendom is van 1 boer. Sinds WO2 konden landbouwbedrijven alleen blijven bestaan als ze produceerden tegen zo laag mogelijke kosten voor grond, arbeid en kapitaal. Dit werd alleen mogelijk met ruilverkaveling = het opnieuw verdelen van grond onder de boeren. Landinrichting = herinrichting van een landelijk gebied waarbij rekening word gehouden met natuur, recreatie, verkeer en agrarische belangen. $ 2.3 Het rivierkleilandschap Mensen bouwden woningen op de oeverwallen. Later werd er uit veiligheid dijken omheen gebouwd (winterdijken). Hierdoor ontstonden dijkdorpen (lineaire nederzettingen/lintbebouwing). Het gebied tussen de rivier en de winterdijk (uiterwaarden) overstroomden regelmatig. In de loop van de jaren is er telkens een laagje slib bijgekomen en nu liggen de uiterwaarden vaak hoger dan de oeverwallen en komgronden achter de dijk. $2.4 Het veenlandschap Laagveen Cope = langgerekt stuk grond vanaf boerderij, 100M breed, 1250M lang. Deze smalle strokenverkaveling is gescheiden door sloten. Dit gebied ligt onder de zeespiegel (0 tot -2 NAP). Het gebied is dus erg nat en moet voortdurend worden leeggepompt. Polder = een gebied waar de grondwaterstand geregeld moet worden. Het laagveengebied werd gebruikt voor turfwinning en veeteelt. Het turf werd weggehaald en er ontstonden langgerekte plassen (petgaten). Tussen deze petgaten lag turf te drogen (legakkers). Door stormen ontstonden grote meren (Loosdrechtse plassen, Haarlemmer meer, Vinkeveense plassen, Friese meren) Hoogveen In Noordoost Nederland lagen uitgestrekte moerassen met hoogveen. Ook hier werd turf gewonnen. Het bovenste laagje liet men achter (bonkveen). Dit vermengde men met dekzand zo ontstond vruchtbare grond voor akkerbouw. Op deze dalgronden ontstonden brede lange kavels tussen de afwateringskanalen. Pagina 4 van 12
5 $ 2.5 Het zeekleilandschap Door de turfwinning in de laagveengebieden waren in Noord+Zuid Nederland grote meren ontstaan. In de 17e eeuw was er meer landbouwgrond nodig en men besloot de meren droog te leggen. Zo ontstonden droogmakerijen (Schermer en Haarlemmermeerpolder). De bodem ligt onder de zeespiegel (-3 tot -6 NAP) en bestaat uit vruchtbare oude zeeklei. Hier vind je akkerbouw. Jonge zeeklei De gebieden met jonge zeeklei liggen aan de kust van Gr, Frl, Zeeland en Flevoland. Later legden bewoner dijken aan. Door aanslibbing van klei door de zee kwam het gebied tegen de zeedijk zelfs bij vloed droog te liggen (Kwelders). Zo ontstond zeepolder (0 en -2 NAP oud) (jonge zeepolder 0 en 2 NAP). Flevoland is geen zeepolder maar droogmakerij.. Blokverkave. $ 2.6 Het duinlandschap Oude duinen vormden een plaats voor woningen. Sommige duinen zijn afgegraven om veen/klei grond te verstevigen. Deze duinen zijn kalkrijk en geschikt voor bloembollenteelt (geestgronden). Het zoete water onder de duinen werd gebruikt als drinkwater voor de grote steden in West-Nederland. Nu word rivierwater er naar toe geleid en na een paar weken is het schoon. $ 2.7 Het losslandschap In Zuid-Limburg vind je het losslandschap. Loss is erg vruchtbaar en ideaal voor akkerbouw. Doordat akkers na de oogst onbegroeid waren ontstond bodemerosie. Akkerbouwers zetten heggen neer om de vruchtbare grond op te vangen. De steilranden met heggen worden graften genoemd. $ 3.1 Ecologisch denken Door economisch denken werden landschappelijke verschillen aangetast. Ecologisch denken = Nederland mag zich wel verder economisch ontwikkelen maar het natuurlijk milieu moet beschermd worden en behouden blijven voor de volgende generatie. $ 3.2 Nationale parken Met beleidsvormen probeert de overheid landschappelijke verschillen te behouden + verbeteren. In bepaalde gebieden zijn bepaalde regels. - Nationaal park Minimaal 1000 hectare. Natuurbehoud, ontwikkeling, natuurgerichte recreatie, nauwelijks landbouw. - Natuurreservaat Hetzelfde als nationaal park, maar dan kleiner. Pagina 5 van 12
6 - Beheersgebied Klein gebied, waarin boeren tegen betaling van het Rijk rekening houden met natuur- en landschapsbehoud. - Nationaal landschap Minimaal hectare met natuurgebieden en mooie agrarische landschappen, boeren hebben beheersovereenkomsten met de overheid. $ 3.3 De Ecologische Hoofdstructuur Ecologische Hoofdstructuur = is een beleid om natuurgebieden aan elkaar te koppelen zodat een netwerk ontstaat. De Ecologische Hoofdstructuur bestaat uit: -Kerngebieden ->geb. min. 500 hectare dat nat. en internat. belangrijk ecosysteem vormt -Natuurontwikkelingsgebieden->geb. sluit aan op kerngeb. biedt mogelijkheden van verhogen natuurwaarden in NL. Geweerd word woningbouw, infrastuct., landbouw. - Verbindingszones->geb. in de vorm van water(wegen) of stroken bos die kerngeb met elkaar verbind. De eilandtheorie Deze theorie probeert de biodiversiteit op eilanden te verklaren. Hoe groter het eiland, hoe meer verschillende soorten dieren en planten er leven (hoge biodiversiteit) Tussen al die soorten en dieren zijn er veel relaties (complexiteit is groot) Op klein eiland kan een kleine verandering grote gevolgen hebben. Op eilanden dicht bij het vaste land zijn er meer soorten dan op een even groot eiland ver afgelegen. Onderzoeksbevindingen kun je samenvatten: Biodiversiteit hangt samen met het gemak waarmee nieuwe soorten zich op een eiland kunnen vestigen en het eiland kunnen verlaten, biodiversiteit hangt samen met de grootte van het opp. van een eiland. Door verbindingszones te maken tussen natuurgeb. kunnen dieren zich tussen natuurgeb. verplaatsen en kan de biodiversiteit vergroten of behouden blijven. Grensmilieus Grensmilieu/ gradient = natuurgeb. die een overgangsgebied vormen tussen verschillende landschappen of ecosystemen. Vb. overgangszones van hoog naar laag (heuvel/beekdal) van droog naar nat, voedselrijk naar voedselarm, kalkrijk, kalkarm etc. Bij een spreidingsgrens is de overgang van het ene gebied in het andere veel geleidelijker dan bij een concentratiegrens. In zo n grensmilieu vind je meer landschappelijke afwisseling en een grotere variatie aan planten en dieren. Hoofdstuk 2 De milieugebruiksruimte op aarde Pagina 6 van 12
7 $ 1.1 Een bos als ecosysteem Bomen nemen met hun wortels voeding en water op uit de bodem. Voor hun energie zijn ze ook aangewezen op het zonlicht. Bomen geven op hun beurt ook weer stoffen af aan hun omgeving, zuurstof en waterdamp. Ook zorgen bomen voor schaduw in het bos en daarmee voor een microklimaat (een bepaalde temp., vochtigheid, lichthoeveelheid in een klein geb.) Er bestaan veel relaties tussen niet levende (abiotische elementen) en de levende elementen (biotische elementen) (complexiteit is groot) samen vormen ze een ecosysteem. Een bos groeit van een eenvoudig ecosysteem (pioniersfase) naar een complex ecosysteem met vele relaties (climaxfase). Deze verandering noem je successie. Een ecologisch evenwicht is er als kleine dynamische veranderingen kunnen worden opgevangen. Als er veel konijnen zijn zal dit hersteld worden door vossen. Zo komt het konijnenevenwicht weer tot stand. Dit noem je terugkoppelingsmechanisme (feedback) Door dit word het verstoorde evenwicht weer hersteld, door de grote interne stabiliteit. Door een grote verandering van buitenaf (externe dynamiek) kan het ecologisch evenwicht voor goed gestoord worden. $ 1.2 Verschillende ruimtelijke schalen ecotoop = het gebied waar een ecosysteem voorkomt. Ruimtelijke schaalniveaus: - Lokaal (vijver) - Regionaal (natuurgebied) - Fluviaal (omvang van stroomgebied) - Continentaal (landen) - Mondiaal (biosfeer van alle ecosystemen op aarde). Ecosysteem op groot schaalniveau bevat ecosystemen op een lager schaalniveau. $ 1.3 De invloed van menselijke activiteiten op ecosystemen Ecosystemen worden beïnvloed en vervuild door de mens er zijn 3 soorten problemen: Verontreiniging Hierbij brengt de mens afvalstoffen in het milieu en de natuur is niet in staat om zichzelf hiervan te herstellen. Vb. van verontreiniging zijn vermesting en verzuring. Wanneer een boer teveel mest op zijn land brengt (vermesting) word de bodem te voedselrijk en zal de oorspronkelijke plantengroei verdwijnen en zullen er 2 of 1 overheersen. In waterrijke geb. bereiken de meststoffen via het grondwater de sloten. Algen gedijen goed in voedselrijk water, maar al ze afsterven onttrekken ze veel zuurstof aan het water, waardoor bepaalde vissoorten niet overleven. Belangrijkste oorzaak vermesting -> schaalvergroting landbouw. Lokaal, regionaal en fluviaal schaalniveau. Verzuring. Hierbij worden zure gassen in de lucht uitgestoten. Via neerslag bereiken deze zure stoffen de grond op het opp. water. Hierbij brengen ze schade toe aan de mens en gebouwen. Ook industrie zorgt voor verzuring door hoge schoorstenen (continentaal). Daarom filters in schoorstenen. Het verkeer tast door uitstoot van de zure stof stikstofdioxide gebouwen aan en geeft een zwarte laag aan monumenten. Pagina 7 van 12
8 Aantasting Als de natuur en het landschap door menselijke activiteiten onherstelbaar word beschadigd gaat de kwaliteit van de leefomgeving achteruit. Vb. van aantasting in NL zijn verzilting en verdroging. Bij verzilting komen door ontwatering en inklinking de veen en zeekleigebieden achter de duinen laag te liggen. Zout/brak water kan hierdoor dicht bij het opp. komen. De zoetwaterbel onder duin is namelijk door drinkwaterwinning te klein om het zoute water tegen te houden. Zo kan zout water laaggelegen polders binnendringen prob. Landbouw. Verdroging Het grondwaterpaal is laatste decennia erg gedaald. In Oost NL is spraken van verdroging. Dit proces is versneld door rechttrekken van beken. Hoogveengeb. Word ook bedreigd. Het grondwaterpeil moet hier hoog blijven anders sterft het veen af. Tegengaan door bos onder water te laten lopen en terrasjes aanleggen op kale hellingen + bomen. Uitputting In een hoog tempo worden natuurlijke voorraden (delfstoffen, energiebronnen, bodemmateriaal etc.) verbruikt. De natuur kan niet in hetzelfde tempo de voorraden weer aanvullen. Voor delfstoffen en fossiele energiebronnen geld op=op Door een aantal oorzaken is de ernst van een milieuprobleem groter als het op een hoger niveau van de ruimtelijke schaal ligt. 1. verstoringen worden vaak pas laat ontdekt (aantasting ozonlaag) 2. problemen op een hogere ruimtelijke schaal zijn moeilijker te bestrijden 3. op een hoger ruimtelijke schaal duurt het herstel van een milieuprobleem langer dan op een lager schaalniveau. $ 2.1 Wat is de milieugebruiksruimte? Voedsel, zoet water, grondstoffen en energie zijn natuurlijke hulpbronnen Milieuvoorraad = beschikbare hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen op aarde. Niet vernieuwbare hulpbronnen of grondstoffen hebben een voorraadkarakter. Hiertegenover staan vernieuwbare grondstoffen of hulpbronnen met een stroomkarakter vb. water, wind en zon. Bronnen die je onbeperkt kan gebruiken. Milieugebruiksruimte (is eindig) = de hoeveelheid energie, grondstoffen, water en landbouwgrond die we gebruiken om te leven Milieugebruiksruimte heeft 5 componenten: beschikbaarheid van water, vruchtbaarheid van bodem, aanwezige energiebronnen van de bodem, aanwezige grondstoffen, beschikbaar opp. voor de menselijke activiteiten. De laatste decennia neemt beschikbare milieugebruiksruimte af door: - groei van de wereldbevolking - de welvaartsstijging en verandering van leefstijl -> economische groei, meer verbruik - toenemende vervuiling -> verontreiniging,aantasting,uitputting 1971: club van Rome meld dat we te onverantwoordelijk met de aarde omspringen. Pagina 8 van 12
9 De Club van Rome en twee oliecrises hebben ontwikkelingen op gang gebracht en milieugebruiksruimte weer vergroot door: - ontwikkelingen kennis en techniek -> stuwdammen, Hydro elecktrici, windmolens - vergroting omvang winbare hulpbronnen-> worden nog steeds nieuw voorraden ontdekt. - $ 2.2 Wie krijgt welk deel van de milieugebruiksruimte? Wereld energiereserves / aantal wereldbewoners = Milieugebruiksruimte per individu Milieugebruiksruimte per individu x aantal inwoners van een land = beschikbare mgr dat voor dat land. Ecologische voetafdruk = de indirecte ruimte die nodig is om de duurzaamheid van verbruikte hulpbronnen te garanderen word berekend. Als mensen in een gebied over weinig natuurlijke hulpbronnen beschikt kunnen ze ook de milieugebruiksruimte in andere geb. op aarde benutten ze importeren: grondstoffen, voedsel water en energie. $ 3 wel of niet -> Hoofdstuk 3 Klimaatveranderingen. $ 1.1 Weer en Klimaat Weer = de toestand van de onderste laag van de atmosfeer op een bepaalde plaats op een bepaald tijdstip. Deze laag is van invloed op het menselijk handelen en word de troposfeer genoemd Klimaat = gemiddelde toestand van het weer in een groot gebied meestal word het klimaat berekend over een periode van 30 jaar. 1.2 Een mondiale airconditioning Met de energiebalans en de algemene luchtcirculatie in de atmosfeer kun je het klimaat verklaren. Een zonnestraal legt namelijk een langere weg af naar de polen dan naar de evenaar (stralings/energie balans). Hierdoor verliest het warmte aan bewolking en stofdeeltjes. Dus is het kouder op de polen. Door opwarming van de tropen zet de lucht daar uit (warme lucht groter volume dan koude) Hierdoor ontstaat aan het aardopp. Rond de evenaar, een tekort aan lucht: lage drukgeb. Hoog in de troposfeer (15 km) komt een stroming op gang die van de tropen af gericht is. Rond 30 graden NB en ZB (subtropen) zakt de inmiddels koude lucht naar het aardopp: hoge drukgeb. Verloren lucht aan de evenaar moet worden aangevuld dus er komt een wind op gang vanuit het N + Z richting de tropen. Rond de polen is de situatie omgekeerd. De lucht is erg koud en zakt-> hoge luchtdruk. In de polaire zone. Het teveel aan lucht verplaats zich naar het Z. op ong. 50 graden NB en ZB botst de koude lucht tegen warme lucht van de tropen. Warme lucht stijgt over koude lucht er ontstaat een laag drukgeb. Pagina 9 van 12
10 1.3 Klimaatfactoren Om voor een bepaalde plaats op aarde het klimaat te verklaren zijn ook van belang: - Scheve stand van de aardas-> op de hele wereld zorgt het voor seizoenen en de middernachtzon in de poolstreken ( zon gaat niet op en niet onder) - Door de hoge zonnestand wordt het aardopp. In de tropen sterk verwarmt. Op hoogte condenseert water waardoor het in de lucht gaat regenen -> stijgingsregens. - Verdeling land en zee -> uit de zee kan water verdampen dat vervolgens op een andere plaats weer op de aarde neerslaat, de zee heeft een grotere warmtecapaciteit dan het land zeewinden hebben in de zomer een verkoelende werking en in de winter een verwarmende werking (matigende werking), luchtstromen drijven stromingen in water aan - Hoogteligging -> omdat de atmosfeer van onderop wordt verwarmd door de aarde, wordt het met toenemende hoogte kouder - Ligging gebergte -> wanneer aanvoer van de lucht de bergen bereikt moet de lucht stijgen de lucht koelt af en het water in de lucht condenseert en het gaat regenen (stuwregens) aan de andere zijde van de berg daalt de lucht en word het warmer en droog. 1.4 Elk klimaat een eigen plek Je kunt de wereld indelen in klimaatzones. - tropisch regenklimaat-> tropisch regenwoudklimaat en het savanneklimaat - subtropen -> steppeklimaat (groeien, pollen struiken en planten) en het woestijnklimaat (zand en er groeit vrijwel niets) - polaire zones -> toendraklimaat (groeien struiken en planten, sneeuw, in de zomer niet) en het poolklimaat (altijd sneeuw geen begroeiing) - gematigde zone (streken tussen subtrop. en polaire zone)-> zeeklimaat (koele zomers milde winters, relatief veel neerslag) en het landklimaat. Bij het zeeklimaat onderscheid met gematigd zeeklimaat en Middellandse-Zeeklimaat. (hoge temp. en een drogere zomer dan een gematigd zeeklimaat. Landklimaat heeft strenge winters en warme/hete zomers met weinig neerslag (zie blz. 69 -> bron 5) $ 2.1 Had Nederland ooit een tropisch klimaat? Klimatologen doen onderzoek naar hoe het klimaat een bepaalde tijd geleden was. Dit onderzoek kunnen ze op verschillende manieren doen. Ze kunnen bijv. gebruik maken van het geologisch onderzoek. Dit wordt vooral verricht op de bodem van oceanen en op de landijskappen (Antarctica, Groenland). Op deze plekken zijn ongestoorde opeenvolgingen van afzettingen terug te vinden.. Een andere methode is het stuifmeelonderzoek. De samenstelling van het stuifmeelmengsel in een grondmonster geeft aan welke vegetatie er in het verleden voorkwam. De vegetatie zegt op haar beurt weer iets over het toenmalige klimaat (blz. 72 -> bron 8) Pagina 10 van 12
11 3.2 De aarde als broeikas De atmosfeer functioneert als natuurlijke broeikas. De zon zendt straling uit van een relatief korte golflengte. De atmosfeer laat een groot deel van deze zonnestraling door. Het aardopp. Wordt hierdoor opgewarmd en zendt straling uit met een langere golflengte. Deze straling word geabsorbeerd door een aantal gassen koolstofdioxide, waterdamp, methaan en chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK). Door de absorptie van straling warmt de aarde op. Door een aantal gassen en verbranding van fossiele brandstoffen sinds het begin industriële revolutie (19e eeuw) is het broeikaseffect toegenomen. Versterkte broeikaseffect = de verwachte temp. stijging als gevolg van de toename van deze gassen. Er zitten negatieve kanten aan deze versterking: -Stijging van de zeespiegel -> door een temp. toenamen zullen de kleine landijskappen smelten voor laaggelegen kustgeb. Zal dit voor grote problemen zorgen. - Het opschuiven van klimaatzones -> bij toename van gemiddelde wereldtemp. Met 1 graad zullen klimaatzones 200 tot 300 meter opschuiven naar het noorden. Het Kyotoprotocol Vanaf jaren 80 werd duidelijk dat CO2 uitstoot verminderd moest worden. Ontwikkelingslanden vinden dat zei geen beperkingen in de uitstoot van CO2 hoeven. Dan gaan ze economisch nog verder achteruit. In 1997 werd het Kyotoprotocol opgesteld 1. Geïndustrialiseerde landen moeten in 2010 gezamenlijk de uitstoot van broeikasgassen hebben teruggebracht naar minstens 5% 2. Aan ontwikkelingslanden wordt nog geen uitstootbeperkingen opgelegd tot Industrielanden mogen hun reductieverplichting via maatregelen in het buitenland realiseren 4. Het gaat om een dwingende verplichting (bron 23 blz. 81) $ 3.3 Minder oerwoud, ander klimaat? Het tropisch regenwoud heeft een belangrijke verkoelende werking in een gebied. Je haalt met het kappen van de bossen de voeding uit de bodems. Zonder woud, zou er een woestijn ontstaan. Ook word de algemene luchtcirculatie beïnvloedt. Er wordt minder luchtvochtigheidnaar geb. op hogere geografische breedte getransporteerd. Een mondiaal gevolg is dat er een stijgend gehalte aan koolstofdioxide (CO2) in de atmosfeer komt en dat draagt weer bij aan een versterkt broeikaseffect. $ 3.4 De ozonlaag Cfk s zijn broeikasgassen. Deze gassen en met name de halonen hebben een schadelijke werking. Hoog in de atmosfeer breken ze ozonmoleculen af. In de stratosfeer (20 tot 40 km hoog) is de concentratie ozon Pagina 11 van 12
12 het grootst. De ozonlaag is een beschermende laag rondom de aarde waarin het grootste deel van de ultraviolette straling (UV straling) van de zon word geabsorbeerd(opgenomen). UV straling zorgt ervoor dat we in de zomer bruin worden. Maar wanneer de ozonlaag voor een deel word afgebroken en te veel UV straling de aarde kan bereiken levert dit gevaar op voor de gezondheid (huidkanker, oogaandoening, afnemende weerstand maar ook afnemende landbouwopbrengsten) Pagina 12 van 12
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, Mens en Milieu
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, Mens en Milieu Samenvatting door een scholier 2542 woorden 24 januari 2006 6 11 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Atlantis Samenvatting Aardrijkskunde
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 en 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 27 oktober 2004 5,3 30 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra Hoofdstuk 1 Het ontstaan van diversiteit
Nadere informatie7, Geologie & geomorfologie. 1.2 Pleistoceen. Samenvatting door een scholier 2229 woorden 11 februari keer beoordeeld.
Samenvatting door een scholier 2229 woorden 11 februari 2006 7,7 43 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Atlantis H1 Nederland, een mozaïek van landschappen 1.1 Geologie & geomorfologie Genetische
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2, Mens en Milieu
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2, Mens en Milieu Samenvatting door een scholier 1017 woorden 30 juni 2004 7,4 42 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Atlantis H2 De milieugebruiksruimte op
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Natuur en milieu
Samenvatting Aardrijkskunde Natuur en milieu Samenvatting door een scholier 1889 woorden 17 mei 2004 3,9 34 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Natuur en Milieu Hst. 1 Het ontstaan van diversiteit De landschappelijke
Nadere informatieSoms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.
Samenvatting door een scholier 1790 woorden 1 juni 2016 7,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 2: KLIMATEN 2.1 Klimaten Waardoor is het niet
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door J. 181 woorden 13 januari 2016 6,1 48 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra 2.1 Klimaten A Waardoor is het bij de evenaar warm? In bron
Nadere informatieVragen over landschappen die we gaan behandelen
Landschappen Vragen over landschappen die we gaan behandelen Wat zijn landschappen? Waar komen ze voor? Hoe zien ze er uit? Welke informatie geven ze? Hoe zijn ze ontstaan? Wat is landschap? Dit? Kerk
Nadere informatieKlimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.
Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het
Nadere informatieAardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar.
Samenvatting door S. 1016 woorden 28 februari 2016 6,2 47 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde samenvatting H2: Nadeel tropische klimaten: het vocht, en de insecten/ziektes.
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Nederlandse Landschappen, het natuurlijk milieu, klimaatveranderingen
Samenvatting Aardrijkskunde Nederlandse Landschappen, het natuurlijk milieu, klimaatveranderingen Samenvatting door R. 5420 woorden 10 februari 2009 7,4 7 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Nederlandse
Nadere informatieKlimaten Verschillende klimaten - Tropisch klimaat - Droog klimaat - Gematigd klimaat - Landklimaat - Poolklimaat - Mediterraan klimaat - Subtropisch klimaat https://schooltv.nl/video/klimaatzones-van-de-wereld-waarom-zijn-er-verschillende-klimaatzones/
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1
Nadere informatieIJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd
IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Glaciaal tijdens het pleistoceen 2.500.000-100.000 jaar geleden 1. ijs duwt de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen. 2. ijs
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6
Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting door een scholier 1392 woorden 15 januari 2014 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs AARDRIJKSKUNDE PW 4.1 T/M 4.6 H 4 1 *Reliëfkaart:
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Broeikaseffect
Praktische opdracht Economie Broeikaseffect Praktische-opdracht door S. 1631 woorden 7 april 2015 4 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie De economische kijk op het broeikaseffect.
Nadere informatiePraktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap
Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap Praktische-opdracht door een scholier 2220 woorden 15 juni 2007 6,3 33 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht 3 Inleiding Deze
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 122 woorden 17 juni 2016 6, 75 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Samenvatting aardrijkskunde H2 2.1 Het weer: beschrijft
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatie6,7. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari 2005 6,7 63 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 8, Landschappen. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. 1. Landschap: Het
Nadere informatie7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd.
Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april 2017 7,5 15 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand paragraaf 2 klimaten wereldwijd breedteligging: de afstand van een plaats tot de evenaar in
Nadere informatieHoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap milieuaantasting door verdroging optreden en hoe kan dit worden tegengegaan?
Praktische-opdracht door een scholier 1523 woorden 16 januari 2006 6,4 18 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Stap 1: De onderzoeksvraag Hoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap
Nadere informatieToets_Hfdst2_WeerEnKlimaat
Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Antwoorden Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: dinsdag 31 januari 2017 Tijd: 11:02 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 11, 12, 12, 13, 13, 14, 14, 15,
Nadere informatie2 Landschapszones op aarde SO 1
Aardrijkskunde 1 havo/vwo 2 Landschapszones op aarde SO 1 Deze toets bestaat uit tien vragen: open vragen en meerkeuzevragen. Ook zijn er vragen waarbij de atlas (Grote Bosatlas, editie 54) nodig is. Bij
Nadere informatieToets_Hfdst2_WeerEnKlimaat
Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:02 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 11, 12, 12, 13, 13, 14, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8
Samenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8 Samenvatting door Anouk 747 woorden 19 januari 2018 6,3 7 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand H.2 Klimaat 1 De stralingsbalans van de aarde
Nadere informatiePost I. A: Oude duinen B: Zeekleilandschap. Bodemgebruik: A: Bos. B: Grasland
Post I Opdracht I: Om welke twee landschappen gaat het? A: Oude duinen B: Zeekleilandschap Grondsoorten: Bodemgebruik: Inrichtingselementen: A: Oud duinzand A: Bos A: Kasteel, woningen B: Jonge zeeklei
Nadere informatieSectorwerkstuk Aardrijkskunde Landschappen
Sectorwerkstuk Aardrijkskunde Landschappen Sectorwerkstuk door een scholier 1784 woorden 31 januari 2006 5,8 79 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde P1 De aarde is ongeveer 4,6 miljard. Nederland
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde De 6 landschappen in Nederland
Werkstuk Aardrijkskunde De 6 landschappen in Nederland Werkstuk door een scholier 1949 woorden 5 juni 2001 6,4 447 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Voor het maken van dit werkstuk heb ik de
Nadere informatieIk heb gekozen voor vier gemeenschappelijke deelvragen, deze behandel ik per landschap.
Werkstuk door een scholier 2220 woorden 4 maart 2003 6,1 59 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1.1 Inleiding Nederland, een land wat bestaat uit verschillende soorten landschappen. Al deze landschappen
Nadere informatieLANDSCHAPSANALYSE. 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland. Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii. 27 september 2013 Academie van Bouwkunst
LANDSCHAPSANALYSE 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland 27 september 2013 Academie van Bouwkunst Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii Onderwerpen 1. Rivierenlandschap 2. Zandlandschap 3. Krijt-
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 7
Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 5 juni 2012 6,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Par. 1 De mens is afhankelijk van het milieu. De mens
Nadere informatieWeer en klimaat. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/87209 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieGeschiedenis van de duinen
Geschiedenis van de duinen Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld
Nadere informatieHoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren?
Werkstuk door een scholier 2717 woorden 21 mei 2003 6,3 1219 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren? Deelvragen
Nadere informatieBANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Nadere informatie2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van
Nadere informatieWat is Meteorologie?
Meteorologie Niek van Andel www.alweeronline.nl Wat is Meteorologie? Latijn: Meteorologia Grieks: Meteorologos metewros (hoog in de lucht) logos (leer van) Leer van iets, hoog in de lucht (abstract) 1
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 2417 woorden 27 mei 24 5 49 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inleiding Nederland is een land dat bestaat uit verschillende
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense duinen
Werkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense d Werkstuk door een scholier 1890 woorden 30 oktober 2004 7 79 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De Loonse en Drunense D A. Tot welk landschapstype behoort het
Nadere informatieKlimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14
Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14 Samenvatting door een scholier 1712 woorden 1 november 2008 7,2 27 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Begrippenlijst Ak Interglaciaal
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 en 3 (Actieve aarde)
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 en 3 (Actieve aarde) Samenvatting door een scholier 1641 woorden 7 december 2004 6 29 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde Actieve aarde Hoofdstuk 2
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2: De werking van het natuurlijke milieu
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2: De werking van het natuurlijke milieu Samenvatting door een scholier 1585 woorden 28 september 2006 5 12 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Weer en Klimaat hoofdstuk 3
Samenvatting Aardrijkskunde Weer en Klimaat hoofdstuk 3 Samenvatting door Jordan 595 woorden 14 december 2017 5,5 2 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 3 Aardrijkskunde Weer en klimaat in de VS
Nadere informatieSamenvatting aardrijkskunde H9:
Samenvatting aardrijkskunde H9: 1.Opbouw van de atmosfeer: opbouw atmosfeer of dampkring gebaseerd op temperatuursschommelingen. Hoogte atmosfeer Naam atmosfeerlaag Temp.-verloop verschijnsel 80-1000Km
Nadere informatieWat zijn de kenmerken van het landschap en hoe is het landschap ontstaan?
Werkstuk door een scholier 1791 woorden 23 juni 2007 5.9 42 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat zijn de kenmerken van het landschap en hoe is het landschap ontstaan? Het Kwartair wordt gekenmerkt door
Nadere informatieHet Nederlandse landschap. Rianne van den Braak. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/72126
Auteur Rianne van den Braak Laatst gewijzigd 01 March 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/72126 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieBIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering
BIODIVERSITEIT RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering DUURZAME ONTWIKKELING INTEGRAAL WATERBEHEER BIODIVERSITEIT Wat? Belang?
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Landschapszones
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Landschapszones Samenvatting door M. 900 woorden 6 december 2015 7,1 13 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde SAMENVATTING AARDRIJKSKUNDE HOOFDSTUK 2 VWO 6 LANDSCHAPSZONES
Nadere informatieHoe komen de verschillende klimaten op Aarde tot stand?
Klimaat Wat is klimaat? Klimaat is de gemiddelde toestand van het weer over een langere periode op een bepaalde plaats. Veel meteorologische instituten hanteren een periode van 30 jaar voor de berekening
Nadere informatieZand en klei 1. Van veen tot weiland 2. Blad 1. Heide Een lage plant met paarse bloemen.
5 Lastige woorden Blad Zand en klei Heide Een lage plant met paarse bloemen. Voedingsstoffen Voedsel dat planten nodig hebben om te groeien. Boomgaard Een stuk land met fruitbomen. Greppel Een kleine droge
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Natuur en Milieu
Samenvatting Aardrijkskunde Natuur en Milieu Samenvatting door een scholier 3403 woorden 22 maart 2004 7,3 105 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Atlantis Hoofdstuk 1 Benaderingswijzen om landschap
Nadere informatieHet soort weer dat een land tijdens een lange periode heeft. Gebied in de wereld waar het klimaat overal hetzelfde is.
Meander Samenvatting groep 6 Thema 4 Streken en klimaten Samenvatting Klimaatgebieden De aarde kun je verdelen in gebieden met verschillende klimaten. Nederland heeft een zeeklimaat. Dat is een gematigd
Nadere informatie5,9. Werkstuk door een scholier 2016 woorden 21 mei keer beoordeeld. Scheikunde. Broeikaseffect. Inhoudsopgave:
Werkstuk door een scholier 2016 woorden 21 mei 2007 5,9 37 keer beoordeeld Vak Scheikunde Broeikaseffect. Inhoudsopgave: Deelvragen: - Wat is de oorzaak van het broeikaseffect? - Wat zijn de gevolgen van
Nadere informatieHet gebied Begrenzing
Cursus Reitdiep Het gebied Begrenzing -In het Oosten: de lijn Westerdijkshorn Wolddijk - Noorderhogebrug -In het Westen: de lijn Zuurdijk Lammerburen - Balmahuizen -In het Noorden: de lijn Onderwierum
Nadere informatieAntwoorden door een scholier 722 woorden 23 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Hoofdstuk 4 Mens en milieu.
Antwoorden door een scholier 722 woorden 23 november 2002 4 69 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Mens en milieu Paragraaf 1 Vraag 1: a) Dat zijn de levende onderdelen van de natuur. b) Water,
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo 2005-I
Natuur en milieu Opgave 6 bron 13 Fragment van een deel van de topografische kaart van Noord-Brabant rond 1990 vrij naar: Staatsbosbeheer, het land van Peel en Maas, Roermond, 1996 1p 18 Welk deel van
Nadere informatieklimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk
Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario s Prof Dr Bart van den Hurk Watis 06 hetmondiale klimaatprobleem? Klimaatverandering is van alle tijden Natuurlijke invloeden: Interne schommelingen
Nadere informatie3. Hydrologie van Nederland
3. Hydrologie van Nederland 3.1. Geologie In Nederland liggen voornamelijk de geologische lagen van het Kwartair aan de oppervlakte. De oudere lagen uit het Tertiair liggen op grotere diepte; alleen in
Nadere informatieNederland Waterland Basisonderwijs
Nederland Waterland Basisonderwijs Introductie Nederland is een land vol met water. Water in rivieren en meren. De zee klotst tegen onze duinen. En de zachte bodem van Nederland zit ook vol met water.
Nadere informatieDe geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1).
De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1). Afbeelding I.1. Vorming stuwwal Nijmegen en stuwwal Reichswald Zandige
Nadere informatie6, De erfenis van landijs. Samenvatting door Saskia 1715 woorden 8 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde.
Samenvatting door Saskia 1715 woorden 8 april 2014 6,6 92 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 5.1 De erfenis van landijs Het Pleistoceen De geologische afzettingen in Nl zijn gevormd in de
Nadere informatieINDONESIË. Natuurlijke en landschappelijke kenmerken
INDONESIË Natuurlijke en landschappelijke kenmerken Structuur [1/2] De kandidaat kan gebiedskenmerken van een ontwikkelingsland beschrijven en analyseren. Het betreft: a. sociaal-geografische en fysisch-geografische
Nadere informatieHet milieu is rechtstreeks verantwoordelijk voor onze gezondheid (zuivere lucht, zuiver water zijn nodig om te overleven.)
Samenvatting door een scholier 988 woorden 20 mei 2015 0 keer beoordeeld Vak Biologie Welke soorten verontreiniging van het milieu kennen we? Lucht verontreiniging Water verontreiniging Bodem verontreiniging
Nadere informatieeconomische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Nadere informatieKustlijn van de Noordzee
International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers
Nadere informatieH2: Europa, verenigd of versnipperd?
H2: Europa, verenigd of versnipperd? Klas 2 Geo Vragen 5 1. Europa is te herkennen aan een aantal natuurkenmerken. Noem er drie. 6 2. Het aantal inwoners verandert door natuurlijk bevolkingsgroei (geboorte
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap
Werkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap Werkstuk door een scholier 2277 woorden 29 mei 2006 5,8 250 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Beschrijven: Waar: Hoogveen: Op het kaartje is te zien dat de hoogveen
Nadere informatieFysisch milieu. Cursus natuurgids
Fysisch milieu Cursus natuurgids 1 Inhoud 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems 2 1 Abiotische processen 1 Abiotische processen vaststellingen Lithosfeer:vast
Nadere informatieDe duinen hebben een belangrijke functie in ons land:
De duinen De duinen hebben een belangrijke functie in ons land: 1 Zeewering 2 Waterwingebied en waterberging 3 Recreatie 4 Natuurwetenschappelijk onderzoek en natuurstudie Laatst las ik: Als de zeespiegel
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Mens & Milieu, Hoofdstuk 1
Samenvatting Aardrijkskunde Mens & Milieu, Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 1512 woorden 10 oktober 2002 6,1 30 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 1: Landschappelijke diversiteit Hoofdvraag:
Nadere informatieBodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer
Bodem & Klimaat Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Jaartemperaturen en warmterecords in De Bilt sinds het begin van de metingen in 1706 Klimaatverandering KNMI scenarios Zomerse dagen Co de Naam
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 11 Mens en milieu
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 11 Mens en milieu Samenvatting door een scholier 1683 woorden 29 juni 2006 6,8 86 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 11 Mens
Nadere informatieKlimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
Nadere informatieWerkstuk Maatschappijleer Broeikaseffect
Werkstuk Maatschappijleer Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1897 woorden 18 januari 2003 6,4 35 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Wat is het broeikaseffect? Wat is het broeikaseffect nu precies?
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H2, paragraaf 1 t/m 3
Samenvatting Aardrijkskunde H2, paragraaf 1 t/m 3 Samenvatting door A. 1377 woorden 2 februari 2017 6,9 63 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 2 par. 1-3 wat moet je leren samenvatting
Nadere informatie2. Zijn aarde, grond en bodem drie omschrijvingen van hetzelfde? Geef met behulp van bovenstaande bronnen een omschrijving van deze drie begrippen.
Vragen en opdrachten Bodem van Nederland ORIENTATIE BODEM... 1 BODEMVORMING... 2 ZANDGRONDEN... 5 HOOGVEEN:... 7 LAAGVEEN... 8 ZEEKLEI... 9 RIVIERKLEI... 9 LÖSSGROND... 10 DE BODEMKAART VAN NEDERLAND...
Nadere informatie5.: a. Wat was daarvan het gevolg? b. Beschrijf het ontstaan van het veen in deze periode?
flr 5.: * Toets 3HV Hoofdstuk 5 Het Nederlandse Landschap paragraaf 1 Um 4 Vraag 1 TijdeÀs het Pleistoceen wisselden ijstijden en warme perioden elkaar af. De Saale ijstijd is eén belangrijke ijstijd voor
Nadere informatie4,9. Opdracht door een scholier 1800 woorden 11 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. India, een wereld van verschil.
Opdracht door een scholier 1800 woorden 11 maart 2002 4,9 52 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo India, een wereld van verschil. 1 zie bladen 2 Opdracht 1 India andere waarden Voorbeeld:
Nadere informatieEen wadi is een rivier die slechts een deel van het jaar water bevat. Je kunt er gemakkelijk grondwater winnen.
Samenvatting door een scholier 912 woorden 19 december 2017 4.8 16 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 1: 1: het Midden-Oosten Droog Groot deel Midden-Oosten heeft steppeklimaat
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde De werking en het gebruik van het natuurlijk milieu (mens en milieu hoofdstuk 2)
Samenvatting Aardrijkskunde De werking en het gebruik van het natuurlijk milieu (mens en milieu hoofdstuk 2) Samenvatting door een scholier 1510 woorden 11 mei 2005 6,2 83 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde
Nadere informatieKlimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Nadere informatieKNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Stof tot nadenken? Opzet presentatie Klimaatverandering en het (versterkte) broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering De nieuwe KNMI-klimaatscenario s Mogelijke effecten 1
Nadere informatieMilieuproblemen: Stoffen worden in het milieu onttrokken (deel verwijderen) en er worden andere stoffen aan toegevoegd = veranderen van het milieu.
Biologie hoofdstuk 7 Mens en milieu Paragraaf 1 mens en het milieu de mens is afhankelijk van het milieu: - voedsel => voor de mens. - zuurstof => voor planten (fotosynthese) en om te ademen. - water =>
Nadere informatieDe Geo H3 Nederland duurzaam: energie en water 3.1 Energie en klimaatverandering Energie de kracht die dingen laat werken aardgas Slochteren
Samenvatting door Stressedstudent 1304 woorden 14 januari 2018 7,5 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo De Geo H3 Nederland duurzaam: energie en water 3.1 Energie en klimaatverandering
Nadere informatieVan de regen in de drup
Doelen Kerndoel 43: De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren de waterkringloop. Kerndoel 47: De leerlingen leren de
Nadere informatieLESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE
BIJZONDERE SCHATTEN LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom is
Nadere informatieHet Regenwoud in Amazonië
Het Regenwoud in Amazonië A. Situering B. Klimaat en vegetatie Warm en altijd nat. Tropisch regenwoud 1. Kenmerken van het tropisch woud Woudreuzen: 40 m hoog en kunnen vrij van de zon en lucht genieten.
Nadere informatieLesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO BIJZONDERE SCHATTEN De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom komt er een uitbreiding
Nadere informatiePingoruïnes. Strandheem
Pingoruïnes Op dit punt liggen drie zogenaamde pingoruïnes bij elkaar. Tijdens het ontwikkelen van bedrijventerrein Azeven Noord zijn deze pingoruïnes ontdekt en gerestaureerd. Nu vormen ze een uniek stukje
Nadere informatieLesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - HAVO/VWO BIJZONDERE SCHATTEN De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom komt er een uitbreiding
Nadere informatie1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?
1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Welke extremen kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario
Nadere informatieAK HF SE 2 'Wonen in NL' hoofdstuk 1
Balgstuw Opblaasbare dam in de rivier. Bij Kampen bedoeld om te voorkomen dat water van het IJsselmeer de IJssel in wordt gestuwd door de wind. Als dit wel gebeurd kan dat leiden tot hoge waterstanden
Nadere informatieLesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Watersysteem Droge voeten en schoon water www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Droge voeten en schoon water Waterschappen zorgen ervoor dat jij en ik droge
Nadere informatie6,4. Werkstuk door een scholier 2086 woorden 22 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 2086 woorden 22 juni 2011 6,4 37 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave Voorpagina Blz.1 Inhoud Blz.2 Inleiding Blz.3 Klimaatverandering Blz.4 Zeespiegelstijging Blz.5
Nadere informatie