Servicedocument. Profiel. Kwalificerend Beoordelaar (BPV)

Transcriptie

1 Servicedocument Profiel Kwalificerend Beoordelaar (BPV) Maart 2011

2 Colofon Profiel van de kwalificerend beoordelaar (BPV) Betrokkenen bij dit document MBO Raad Nicoline Adèr - Werkgroepleider Examenprofielen BTG GWS Adviserende werkbijeenkomsten (11 januari/ 15 februari 2011) - Leden Calibris platforms kwalificatiestructuur: Verpleging & Verzorging Assisterenden Gezondheidszorg Sociaal Agogisch Werk Onderwijsassistent Sport & Bewegen - Leden Paritaire Commissie Calibris (maart 2011). Werkgroep profiel beoordelaar (juni 2010) - Leden van de werkgroepen Examenprofiel: Maatschappelijke Zorg (MZ) Onderwijsassistent (OA) Helpende Zorg en Welzijn (HZW) Sport en Beweging (SB) Calibris: Ontwikkelgroep Frans Sijben Rutger van der Kaaij Sandra de Groot Maart 2011 Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 1

3 Inhoudsopgave 1. Aanleiding 2. Op naar een sectoraal profiel Kwalificerend beoordelaar (BPV) 3. Status en plek van dit sectoraal profiel 4. Professionele grondhouding en kennis & vaardigheden van de Kwalificerend beoordelaar 4.1 Grondhouding 4.2 Algemene kennis en vaardigheden 5. De activiteiten van de Kwalificerend beoordelaar met bijhorende vereisten. 6. Competentiematrix Kwalificerend beoordelaar Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 2

4 1. Aanleiding Met de invoering van competentiegericht opleiden is er meer focus gekomen op de beoordeling van mbo-deelnemers in de beroepspraktijkvorming (afgekort: BPV). Onderwijsinstellingen zijn wettelijk verantwoordelijk voor de kwalificerende beoordeling (lees: examinering); ook voor examens in het leerbedrijf (BPV). De inspectie vraagt van de onderwijsinstelling verantwoording over de kwaliteit van examens en beoordelaars (ook die van het leerbedrijf). Onderwijsinstellingen stellen ten gevolge daarvan scherpere eisen aan kwalificerende beoordelaars in de BPV: deze moeten kunnen aantonen dat zij beschikken over de juiste beoordelingsvaardigheden. Onderwijsinstellingen eisen daarom competente beoordelaars zodat zij de kwaliteit van examens kunnen verantwoorden. Voor deze deskundige (praktijk)beoordelaars worden verschillende namen gebruikt: assessor, examinator of beoordelaar. De taken en rollen van deze beoordelaars zijn divers. Dit document wil bijdragen tot een standaardisering van de rolinhoud van de kwalificerend beoordelaar (BPV). In de BPV ligt deze rol bij verschillende functionarissen: bij werkbegeleiders of bij praktijk/werkbegeleiders of bij andere opleidingsfunctionarissen. Soms ook bij de BPVbegeleider van de onderwijsinstelling of bij assessoren van een ander leerbedrijf. Dit profiel gaat uit van de voorkeur dat de kwalificerend beoordelaar geen begeleidingsrelatie heeft met een deelnemer (d.w.z. dat het een onafhankelijk beoordelaar is). De roluitvoerder is speciaal getraind op de eisen van een kwalificerend beoordelaar. Een praktijk/werkbegeleider voldoet aan die eisen als hij beschikt over het mbo-diploma praktijkopleider (niveau 4). Een werkbegeleider voldoet daaraan door het bezit van een vakdiploma op niveau 3 of 4 aangevuld met een assessortraining. Bpv-begeleiders van de onderwijsinstelling kunnen daaraan voldoen op basis van hun onderwijsbevoegdheid of op grond van een vakdiploma (met indien nodig de aanvulling door een assessortraining). Definitie: Kwalificerend beoordelaar (BPV) De kwalificerend beoordelaar voert (ook) beoordelingsactiviteiten uit binnen de beroepspraktijkvorming volgens vastgestelde procedures en gebruikt hierbij beoordelingsinstrumenten. Het zou een onafhankelijk beoordelaar moeten zijn die toetst of een deelnemer voldoet aan de eisen die worden gesteld vanuit een functie of opleiding. Wenselijk is het daarom dat de kwalificerend beoordelaar (BPV) niet óók de rol van begeleider vervult. Positie kwalificerend beoordelaar (BPV) De kwalificerend beoordelaar (BPV) werkt als docent in de onderwijsinstelling of in een functie in een leerbedrijf in de sector waarvoor hij een relevante beroepsopleiding (minstens mbo-niveau 3) heeft afgerond. Haar functieniveau is gelijk of hoger aan het opleidingsniveau van de deelnemers. In het leerbedrijf werkt hij in een functie binnen of samenwerkend met de praktijkbegeleiding. Maar de kwalificerend beoordelaar kan ook uit een ander leerbedrijf komen. Afhankelijk van de manier waarop een branche is georganiseerd: de kwalificerend beoordelaar is of een rol binnen het taakgebied van de praktijkopleider of is een zelfstandige rol ondergebracht bij opleidingsfunctionarissen die daartoe bekwaam zijn. Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 3

5 2. Op naar een sectoraal profiel Kwalificerend Beoordelaar (BPV) Met de roep naar deskundige gecertificeerde beoordelaars is ook de vraag prominent geworden over welke vaardigheden of competenties zou een kwalificerend beoordelaar dienen te beschikken? Hierop zijn verschillende antwoorden gegeven in de vorm van een profiel voor een kwalificerend beoordelaar. In het kwalificatiedossier Praktijkopleider wordt door middel van een certificeerbare eenheid assessor invulling gegeven aan hetgeen een kwalificerend beoordelaar doet en welke kwalificatievereisten daarvoor nodig zijn. Daarnaast heeft de MBO Raad een profiel ontwikkeld met de naam Assessoren Competentiegericht Middelbaar Beroepsonderwijs. Op basis van dit laatste document en gebruikmakend van de elementen uit de certificeerbare eenheid assessor is in de zomer van 2010 een concept profiel beoordelaar opgesteld. Dit profiel is ontwikkeld binnen de projectstructuur van het mbo gericht op het ontwikkelen van concept Examenprofielen. Leden van de werkgroepen Examenprofiel Maatschappelijke Zorg (MZ), Onderwijsassistent (OA), Helpende Zorg en Welzijn (HZW) en Sport en Beweging (SB) hebben in een speciale bijeenkomst een landelijk profiel opgesteld. Deze leden vertegenwoordigen de branches, het onderwijs en het kenniscentrum Calibris. Dit profiel beoordelaar is ten behoeve van een sectoraal profiel op 2 punten verrijkt en of aangevuld: 1. Het concept "beoordelaar" richt zich op het examineren in het algemeen zonder specifieke toespitsing op het examineren in de BPV. Binnen het competentiegericht onderwijs ligt een versterkte focus op de examinator in de BPV. Vandaar dat dit sectoraal profiel zich meer toespitst op het beoordelen in de BPV. Het begrip "beoordelaar" is een containerbegrip: het geldt voor docenten; werkbegeleiders of praktijkopleiders die zowel diagnostisch beoordelen (lees: ontwikkelingsgericht beoordelen) als examineren. Om de rol van examinator helder te onderscheiden van een ontwikkelingsgericht beoordelaar draagt het sectoraal profiel de naam: "Kwalificerend Beoordelaar (BPV)". 2. Het profiel beoordelaar is aangevuld met enige elementen vanuit de certificeerbare eenheid "assessor" uit het kwalificatiedossier "praktijkopleider Deze verrijking is uitgevoerd om daarmee te bereiken dat het sectoraal profiel Kwalificerend Beoordelaar (BPV) volledig dekkend is met de certificeerbare eenheid "assessor". De verwachting is dat dit sectoraal profiel uitmondt in een standaardisering van opleidingen, trainingen en cursussen tot Kwalificerend Beoordelaar (BPV). Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 4

6 3. De status en plek van dit sectoraal rolprofiel Status Deze profielbeschrijving heeft de status van servicedocument. Het is richtinggevend (adviserend) ten aanzien van de mogelijke invulling van de rol. Het geeft de maximaal gewenste invulling van de rol weer. Dit profiel vormt een aanhangsel bij de compacte beschrijving rollen rondom de deelnemer in de BPV; vastgesteld maart 2011 als sectoraal uitgangspunt voor de sectoren gezondheidszorg; welzijn en sport Plek van de rol kwalificerend beoordelaar binnen de rollen BPV (volgens de compacte rolbeschrijving) Rollen rondom de deelnemer in de BPV 1. BPV-Coördinator Onderwijs Organisatie, coördinatie en beleid in de onderwijsinstelling Deel nemer 2. Praktijkopleider: Organisatie, coördinatie en beleid vanuit leerbedrijf 3.BPV-begeleider in de onderwijsinstelling 4. Kwalificerend beoordelaar BPV 5. Werkbegeleider leerbedrijf Legenda: Lichtgeel: rollen vanuit onderwijsinstelling Lichtgroen: rollen vanuit het leerbedrijf Lichtblauw: rollen zowel vanuit leerbedrijf als onderwijsinstelling Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 5

7 4. Professionele grondhouding en kennis & vaardigheden van de Kwalificerend Beoordelaar (BPV) 4.1 Grondhouding Een kwalificerend beoordelaar beschikt over een professionele grondhouding om zijn rol goed te kunnen uitoefenen. Deze grondhouding wordt gevoed door persoonlijke waarden en normen. Voor die professionele grondhouding zijn onderstaande persoonlijke waarden relevant. Professionele Grondhouding van de Kwalificerend Beoordelaar Integriteit Sensitiviteit Flexibiliteit Onafhankelijkheid Doelgericht Stressbestendigheid Samenwerkingsbereidheid Is eerlijk en betrouwbaar. Leeft ethische normen na in beroepsgebonden activiteiten. Respecteert het privéleven van de deelnemer. Verplaatst zich in de deelnemer. Toont respect voor de gevoelens van de deelnemer. Toont respect voor mensen met een andere culturele - en taalachtergrond. Kan omgaan met de invloed van het eigen gedrag op andere mensen (vooral in testsituaties). Draagt er door zijn gedrag aan bij dat de deelnemer zich zoveel mogelijk op zijn gemak voelt. Past als de situatie daarom vraagt in overleg met de examenverantwoordelijke, het gedrag of de stijl of instrumenten aan om het gestelde doel te bereiken. Maakt in het examineringproces gebruik van gestandaardiseerde procedures en formulieren behorende bij het examen. Is zich bewust van zijn eigen referentiekader, en de invloed ervan op de beoordeling. Grijpt in indien de situatie daarom vraagt. Presteert gelijkmatig onder druk en/of tegenwerking. Houdt zich aan de taakverdeling en afspraken met anderen. Richt zich op het krijgen van overeenstemming door gebruik te maken van de juiste argumenten en methode. Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 6

8 4.2 Algemene kennis en vaardigheden Naast een professionele grondhouding dient de kwalificerend beoordelaar te beschikken over bepaalde kennis en vaardigheden over beoordelen. Deze zijn hieronder opgenomen: Kennis van: - Doelgroepen - Kwalificatiedossiers en kwalificatiestructuur - Branchevereisten en/of instellingsstandaarden - Rechten en plichten van de organisatie, het individu en de onderwijsinstelling zoals vastgelegd in het examen - Visie op opleiden en beoordelen (van leerbedrijf als van onderwijsinstelling) - BPV-beleid van het leerbedrijf - Kwaliteitszorgsystemen - Beoordelingsprocedures en - richtlijnen Vaardigheden: - beoordelen - rapporteren - gesprekstechnieken toepassen - interviewen - observeren - objectiviteit bewaken - reflecteren - feedback geven Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 7

9 5 De activiteiten van de kwalificerend beoordelaar met bijhorende vereisten In dit profiel bestaat de rol van kwalificerend beoordelaar (BPV) uit vier activiteiten: 1. werkt samen aan de voorbereiding van het examen 2. beoordeelt een deelnemer in de BPV a. neemt het examen in de BPV af b. maakt een beoordeling en stelt voorlopig het resultaat vast 3. werkt aan de eigen beoordelaarvaardigheden 4. helpt mee aan het verbeteren van de kwaliteit van beoordelingen Hieronder vindt u de uitwerking van de vier activiteiten. Iedere activiteit wordt afzonderlijk uitgewerkt in twee rubrieken: Dit houdt in: Daarvoor is de kwalificerend beoordelaar competent in: Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 8

10 5.1 Bereidt met anderen de uitvoering van het examen voor Dit houdt in: bereidt het afnemen van de beoordeling voor. organiseert in samenwerking met betrokkenen uit leerbedrijf en de onderwijsinstelling de kwalificerende beoordelingen in de BPV. bespreekt met contactpersonen uit leerbedrijf en onderwijsinstelling wat eventueel de (on)mogelijkheden bij het beoordelen zijn in relatie tot eisen, wensen en verwachtingen van de onderwijsinstelling. maakt met betrokkenen uit leerbedrijf en onderwijsinstelling concrete afspraken over het beoordelen van deelnemers in de BPV en over activiteiten die daarvoor binnen het leerbedrijf nodig zijn. Daarvoor is de kwalificerend beoordelaar competent in: Samenwerken en overleggen (E): afstemmen werkt adequaat samen met betrokkenen om daardoor een efficiënte uitvoering te regelen. bespreekt tijdig en regelmatig met alle betrokkenen de organisatie van de kwalificerende beoordelingen in de BPV. maakt met de betrokkenen concrete afspraken over de beoordelingen in de BPV. Overtuigen en beïnvloeden (H) : idee en meningen brengen; onderhandelen stelt prioriteiten, weegt belangen af, verheldert haar eigen standpunten en positie. weet (belangen) tegenstellingen te overbruggen. gebruikt de contacten om (werkgerelateerde) doelen te bereiken. Vakdeskundigheid toepassen (K): vakspecifieke mentale vermogens gebruiken toont de kennis en expertise bij het beoordelen zodanig dat betrokkenen hem/haar als professional op dit gebied (moeten) erkennen. presenteert zich als professionele beoordelaar hetgeen de samenwerking met andere beoordelaars kan versterken. Instructies en procedures opvolgen (T): werken conform vastgestelde procedures bereidt op basis van de vastgestelde procedures het examen zo voor dat de uitvoering op gestandaardiseerde wijze zal verlopen Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 9

11 5.2 Beoordeelt een deelnemer in de BPV Deze activiteit bestaat uit 2 deelactiviteiten. Deze komen hier achtereenvolgend aan de orde Neemt het examen in de BPV af. Dit houdt in: voert kwalificerende beoordelingsactiviteiten uit in de BPV. houdt beoordelingsgesprekken met deelnemers. Daarvoor is de kwalificerend beoordelaar competent in: Beslissen en activiteiten initiëren (A): beslissingen nemen. beëindigt (indien noodzakelijk) voortijdig een examen (bijvoorbeeld vanwege een kritieke of onverantwoorde situatie) om de betrouwbaarheid van de uitvoering te borgen. Instructies en procedures opvolgen (T): werken volgens voorgeschreven procedures werkt volgens de procedures die gelden voor het betreffende examen zodat de uitvoering op gestandaardiseerde wijze verloopt. Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 10

12 5.2.2 Maakt een beoordeling en stelt het voorlopig resultaat vast Dit houdt in: beoordeelt een examen: - hanteert bijhorende beoordelingscriteria eenduidig en volgens geldende afspraken en procedures. - beoordeelt onafhankelijk/onpartijdig of deelnemers voldoen aan de eisen van opleiding of functie. - signaleert knelpunten en/of tekortkomingen in de beoordelingsactiviteiten en onderneemt daarop actie. bepaalt het voorlopig resultaat - kent met behulp van instrumenten en/of methodieken een zo objectief mogelijk waardeoordeel toe aan de prestaties van deelnemers. - bepaalt afhankelijk van gemaakte afspraken de (eind)beoordeling. geeft de beoordeelde kandidaat feedback. - draagt bevindingen effectief over zowel mondeling als schriftelijk. geeft de voorlopige beoordeling door aan de examencommissie - houdt nauwkeurig beoordelingsgegevens bij en gaat hier vertrouwelijk mee om. - bespreekt het verloop en resultaat van de beoordeling met de onderwijsinstelling. Daarvoor is de kwalificerend beoordelaar competent in: Beslissen en activiteiten initiëren (A): beslissingen nemen bepaalt aan de hand van opgestelde criteria of een deelnemer een examen(onderdeel) behaald heeft. beslist als er tijdens een examen sprake is van een go/no go moment of een deelnemer kan doorgaan naar een volgende fase of dat een examen wordt beëindigd. Samenwerken en overleggen : openhartig en oprecht communiceren realiseert door adequate samenwerking met andere beoordelaars een efficiënt verloop van de beoordeling; het verzamelen van het totaal aan relevante informatie en een zo optimaal mogelijke objectiviteit van de beoordeling. bespreekt op duidelijke en directe wijze het verloop en de eindbeoordeling van de deelnemer met de contactpersoon uit leerbedrijf en onderwijsinstelling. zorgt dat contactpersonen uit leerbedrijf en onderwijsinstelling beschikken over de feitelijke informatie over de beoordelingsresultaten van een deelnemer. Ethisch en integer handelen (F): integer handelen gaat vertrouwelijk om met beoordelingsgegevens zodat de informatie alleen terecht komt bij de daarvoor afgesproken partijen. hanteert bewust verschillen tussen deelnemers om de objectiviteit te borgen. gaat functioneel om met zijn eigen subjectiviteit tijdens het beoordelen. Formuleren en rapporteren (J): nauwkeurig en volledig formuleert gegevens eenduidig. zorgt voor correcte en volledige rapportages van de beoordelingsgegevens. zorgt ervoor dat beoordelingsgegevens betrouwbaar zijn en bruikbaar voor alle betrokken partijen. Vakdeskundigheid toepassen (K): vakspecifieke mentale vermogens aanwenden past vakinhoudelijke bekwaamheid toe binnen het betreffende examenonderdeel. hanteert bij het beoordelen van deelnemers objectief vastgestelde beoordelingscriteria en/of branchestandaarden. past correct beoordelingstechnieken toe. formuleert een constructieve, motiverende uitslag, passend bij het niveau van de deelnemer. interpreteert gegevens correct. kent aan prestaties van deelnemers een nauwkeurig en zo objectief mogelijk waardeoordeel toe. Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 11

13 Presenteren (L): duidelijk uitleggen en toelichten legt beslissingen behorend bij het examen(onderdeel) duidelijk uit en onderbouwt deze. geeft de deelnemer constructieve, motiverende feedback over het examen(onderdeel) en de uitslag hiervan. De beoordelaar stemt de feedback af op het niveau van de deelnemer. Onderzoeken (N): informatie achterhalen; openstaan voor nieuwe informatie herkent snel in het examenverloop dat het beoordelen van deelnemers niet volgens plan verloopt. kan problematische situaties ontleden naar de oorzaken ervan. zoekt naar verbetermogelijkheden om het beoordelen van deelnemers in de BPV te laten voldoen aan de gemaakte afspraken Instructies en procedures opvolgen (T): werken conform voorgeschreven procedures verzamelt en registreert de beoordelingsgegevens volgens geldende afspraken en procedures. werkt volgens de procedures die gelden voor het beoordelen van het betreffende examen, zodat op basis daarvan een waardeoordeel aan het examen kan worden toegekend.. Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 12

14 5.3 Werkt aan de eigen beoordelingsvaardigheden Dit houdt in: houdt zich op de hoogte van nieuwe inzichten over (kwalificerend) beoordelen. vraagt om feedback over haar functioneren als beoordelaar en geeft andere beoordelaars feedback. verdiept haar kennis over beoordelen en de rol van beoordelaars door mee te doen aan inhoudelijke discussies hierover en via scholing. legt anderen de visie uit van de onderwijsinstelling en het leerbedrijf op kwalificerend beoordelen. Daarvoor is de kwalificerend beoordelaar competent in: Vakdeskundigheid toepassen (K): expertise delen draagt de eigen kennis en expertise op begrijpelijke wijze over aan collega's en andere deskundigen. geeft en ontvangt daarbij feedback. neemt deel aan inhoudelijke discussies en scholing (met het oog op persoonlijke ontwikkeling; verdere professionalisering van de beoordelaarrol). Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 13

15 5.4 Helpt mee aan het verbeteren van beoordelingen. Dit houdt in: denkt mee over het verbeteren van het beoordelen in de beroepspraktijk door deelname bijvoorbeeld aan ontwikkel- of intervisiegroepen of door te helpen in verbetertrajecten van het beoordelen. werkt met instrumenten volgens het kwaliteitszorgsysteem. ziet toe op naleving van protocollen en richtlijnen m.b.t. beoordelen. Daarvoor is de kwalificerend beoordelaar competent in: Instructies en procedures opvolgen (T): werken conform procedures levert effectief een bijdrage aan het verbeteren en bewaken van de kwaliteit van beoordelen door zich te houden aan de voorgeschreven procedures. Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 14

16 6 Competentiematrix Kwalificerend Beoordelaar (BPV) Competenties A D E F H I J K M N O P Q T Activiteiten Kwalificerend Beoordelaar(BPV) Beslissen en activiteiten initiëren Aandacht en begrip tonen Samenwerken en overleggen Ethisch en integer handelen Overtuigen en beïnvloeden Presenteren Formuleren en rapporteren Vakdeskundigheid toepassen Analyseren Onderzoeken Creëren en innoveren Leren Plannen en organiseren Instructies en procedures opvolgen 1. Bereidt samen met anderen de uitvoering van een beoordeling voor. X X X X 2. Beoordeelt een deelnemer in de BPV 2.1 Neemt het examen in de BPV af X X 2.2 Maakt een beoordeling en stelt het voorlopig resultaat vast X X X X X X X X 3. Werkt aan de eigen beoordelingsvaardigheid 4. Helpt mee aan het verbeteren van beoordelingen in de BPV X X Profiel kwalificerend beoordelaar (BPV) 15