Lochem, juni Drukkerij Lammerdink, Lochem. Afdeling Financiën Postbus 17, 7240 AA LOCHEM (0573)

Transcriptie

1 nota Reserves en Voorzieningen 2014

2 Lochem, juni 2014 Opdrachtgever: Vormgeving: Drukwerk: Gemeente Lochem Mo Middag, Lochem Drukkerij Lammerdink, Lochem Contact: Gemeente Lochem Afdeling Financiën Postbus 17, 7240 AA LOCHEM (0573)

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Algemeen Uitkomsten en tevens voorstel 3 2 Wettelijk kader en bevoegdheidsverdeling Wettelijk kader Bevoegdheidsverdeling 9 3 Reserves Begripsbepaling Functies reserves Presentatie in de jaarrekening Instellen, toevoegingen en onttrekkingen Omgaan met tekorten Rentebijschrijving 11 4 Voorzieningen Begripsbepaling Functies voorzieningen Presentatie in de jaarrekening Instellen, toevoegingen en onttrekkingen Negatieve voorzieningen Rentebijschrijving 13 5 Bespaarde rente 14 6 Weerstandsvermogen Weerstandsvermogen Risico inschatting 15 7 Beleidskader gemeente Lochem Algemeen Instellen en gebruik van reserves Instellen en gebruik van voorzieningen Bespaarde rente 17 8 Reserves en voorzieningen gemeente Lochem Overzicht reserves Toelichting en voorstel reserves Overzicht voorzieningen Toelichting en voorstel voorzieningen 27 1

4 2

5 1. Inleiding 1. Inleiding 1.1 Algemeen Voor u ligt de geactualiseerde nota reserves en voorzieningen gemeente Lochem Conform artikel 12 van de Financiële verordening van de gemeente Lochem wordt het college opgedragen periodiek een (bijgestelde) nota reserves en voorzieningen aan te bieden met de bedoeling de raad in de gelegenheid te stellen zijn kaderstellende rol te kunnen uitvoeren. Door aanbieding van deze nota is aan de gestelde opdracht invulling gegeven. Daarnaast is in het Bestuursakkoord Koersvast en betrokken met betrekking tot de reserves en voorzieningen het volgende opgenomen. Wij kijken anders naar de reserves van de gemeente. Wij gaan de bestemmingsreserves, 31 in totaal, ontschotten en daarmee onze vrije reservepositie beter inzichtelijk maken. Tegelijkertijd gaan wij de minimumhoogte van onze algemene reserve afstemmen op de risico s die wij als gemeente lopen. Daarmee ontstaat een onderscheid in een gebonden deel van de algemene reserve en een vrij deel dat kan worden ingezet voor nieuw beleid. Door de risicoafdekking via de algemene reserve te regelen, kunnen de risicostelposten in de begroting vervallen. Het betreft een bedrag van 0,64 mln. Bij de kadernota 2015 presenteren wij een nieuwe nota reserves en voorzieningen waarin dit is uitgewerkt. Het doel van de nota reserves en voorzieningen is om het beleid ten aanzien van de reserves en voorzieningen vast te leggen. Een tweede doel van de nota is een actuele en transparante weergave van de gemeentelijke reserves en voorzieningen. De opbouw van de nota is als volgt: In hoofdstuk 2 wordt het wettelijke kader en bevoegdheidsverdeling behandeld. In hoofdstuk 3 en 4 wordt het theoretische kader van de reserves en voorzieningen uiteengezet. In hoofdstuk 5 en 6 worden respectievelijk de bespaarde rente en het weerstandsvermogen toegelicht. In hoofdstuk 7 wordt het beleidskader van de gemeente Lochem beschreven. In hoofdstuk 8 worden de reserves en voorzieningen toegelicht Uitkomsten en tevens voorstel De omvang van de reserves en voorzieningen bedroegen op 31 december 2013 respectievelijk ruim 62,5 miljoen (reserves) en bijna 13 miljoen (voorzieningen). Van de inmiddels 34 reserves (inclusief drie nieuwe reserves per 1 januari 2014) wordt voorgesteld er 26 op te heffen. De zeven voorzieningen van de gemeente Lochem blijven in stand, mede gezien de onderliggende verplichtingen. De volgende reserves worden voorgesteld op te heffen: Op te heffen reserves Per 31 december 2013/1 januari 2014 (inmiddels opgeheven via besluitvorming jaarrekening 2013) Westelijke omleiding N-348 Reconstructie kruispunt Schurinklaan/Coberco Bodemsanering Sanering bodemverontreiniging Kijksteeg Lochem

6 1. Inleiding Op te heffen reserves Per 31 december 2014 Nieuwbouw gemeentehuis Vervanging speeltoestellen Wegenonderhoud Verkoop aandelen Nuon Openbare verlichting Wegen Organisatieontwikkeling Groenfonds De ondernemende gemeente Impuls economie Accommodaties Huisvesting onderwijs Onderzoeken i.h.k.v. anders kijken, anders doen Privatisering sportvelden Gorssel Dorpshuis Epse Fonds toeristische innovatie Onderhoud toeristische fietspaden Fiets-voetveer Gorssel Per 31 december 2015 Bovenwijks Laren III BTW compensatiefonds (BCF) Electronische overheid en dienstverlening (NUP) 4 Per 31 december 2016 Boekwinst Vitens De financiële consequenties (incidenteel en structureel) van deze herijking zijn in onderstaande tabellen weergegeven. bedragen in INCIDENTEEL Algemene reserve (geprognosticeerde stand ) Vrijval reserve Nieuwbouw gemeentehuis Vrijval reserve Afvalstoffenheffing Vrijval reserve Onderhoud toeristische fietspaden Vrijval reserve Huisvesting onderwijs Vrijval reserve Vervanging speeltoestellen Vrijval reserve Accommodaties Vrijval reserve Onderzoek Anders kijken anders doen Vrijval reserve Fiets-voetveer Gorssel Vrijval reserve Fonds Toeristische innovatie Vrijval reserve Impuls economie Vrijval reserve Groenfonds Vrijval reserve De ondernemende gemeente Vrijval reserve Openbare verlichting 969 Vrijval reserve Wegen 733 Vrijval reserve Verkoop aandelen NUON Algemene reserve totaal ( ) Ondergrens Algemene reserve Restant vrij besteedbaar

7 1. Inleiding - = nadeel, bedragen in STRUCTUREEL Vrijval reserve Afvalstoffenheffing Vrijval reserve Nieuwbouw gemeentehuis Vrijval reserve Onderh. toeristische fietspaden Vrijval reserve Huisvesting onderwijs Vrijval reserve Fonds Toeristische innovatie Vrijval reserve Fiets-voetveer Gorssel De geprognosticeerde stand van de algemene reserve per 31 december 2014 en de vrijval van saldi van de bestemmingsreserves zijn gebaseerd op de stand van algemene reserve eind mei 2014 verrekend met de geraamde mutaties in de reserves in 2014 op basis van college- en raadsbesluiten tot en met mei 2014 en inclusief de vaststelling van de jaarrekening De vrijval vanuit bestemmingsreserves betreft grotendeels de geraamde saldi van de betreffende bestemmingsreserve per 31 december 2014 die worden opgeheven. De structurele gevolgen worden verwerkt ten gunste van het begrotingssaldo. Hieronder volgt een korte toelichting op de vrijval van bestemmingsreserves boven de Voor een volledig inzicht in de herijking van de bestemmingsreserves verwijzen wij naar hoofdstuk 8 van deze nota. Reserve nieuwbouw gemeentehuis De reserve Nieuwbouw Gemeentehuis kan deels vervallen omdat de onderhoudskosten opgenomen zijn in het Meerjaren onderhoudsplan (MOP). Om de onderhoudslasten uit het MOP te kunnen voldoen is er de voorziening gemeentelijke accommodaties. Ter dekking van de onderhoudskosten gemeentehuis zoals opgenomen in het MOP, voegen wij ten laste van de reserve Nieuwbouw gemeentehuis toe aan de voorziening gemeentelijke accommodaties. Het resterende saldo van de bestemmingsreserve Nieuwbouw Gemeentehuis valt vrij ten gunste van de algemene reserve. Kanttekening hierbij is dat de bestemmingsreserve Nieuwbouw Gemeentehuis ter dekking van de huisvestingslasten was. De onderhoudslasten zijn nu afgedekt binnen het MOP. Op basis van de jaarrekening 2013 is de verwachting dat het restant exploitatiebudget afdoende is voor de overige huisvestingslasten. Naar verwachting kan eind 2014 de eindverantwoording van de nieuwbouw onderdeel zijn van de jaarrekening Dan is ook meer bekend over het verloop van de huisvestingslasten. Mogelijk is op basis van de dan bekende cijfers een bijstelling van het exploitatiebudget nodig. Voor het onderhoud van het buitenterrein van het gemeentehuis wordt een structureel budget van opgenomen in de exploitatie aangezien dit buiten het MOP valt. 5 Reserve afvalstoffenheffing De reserve afvalstoffenheffing dient ter dekking van de kosten voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de afvalinzameling. Deze reserve is tevens een egalisatiereserve om ongewenste schommelingen in de tarieven op te vangen. Er zijn momenteel geen concrete bestedingsdoeleinden. Het is de politieke vraag wat er wordt gedaan met het overschot. Dit kan worden aangewend voor tariefsverlaging, maar het overschot kan ook worden toegevoegd aan de algemene reserve. Voorgesteld wordt een maximum aan deze reserve te stellen van en het daardoor ontstane overschot van toe te voegen aan de algemene reserve. De structurele toevoeging aan deze bestemmingsreserve (per saldo ) vervalt ten gunste van het begrotingssaldo. Wij gaat ervan uit dat het maximum van voldoende is voor toekomstige ontwikkelingen en als dekkingsmogelijkheid om de tarieven voor afvalstoffenheffing te egaliseren. Voor de toekomstige dividendbedragen en afrekeningen van Berkel Milieu geldt dat deze verrekend zullen worden met deze reserve tot het maximum van Reserve onderhoud toeristische fietspaden Bij het raadsbesluit van 14 oktober 2013 is ingestemd met het vormen van een bestemmingsreserve van voor het onderhoud van de toeristische fietspaden. Deze reserve valt in 8 jaarlijkse termijnen van vrij ten gunste van de begroting.

8 1. Inleiding Wij stellen voor deze reserve per 31 december 2014 op te heffen en het bedrag van deze reserve ter grootte vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Door het opheffen van de reserve ontstaat er een jaarlijks tekort van voor onderhoud toeristische fietspaden in de begroting. De tekorten vangen wij op met de structurele budgettaire voordelen uit deze herijking van alle reserves. Hiermee is het onderhoud van de toeristische fietspaden structureel financieel geborgd in de begroting. Reserve huisvesting onderwijs Anticiperend op de komende wetswijziging inzake de overdracht van onderhoud schoolgebouwen aan de schoolbesturen stellen wij voor het resterende saldo van van de reserve Huisvesting onderwijs toe te voegen aan de algemene reserve. Indien de wetswijziging met betrekking tot de overdracht niet doorgaat, dan zal het college de aanvragen voor het jaar 2015 gewoon in behandeling nemen. Dekking van de uitgaven zal dan plaatsvinden vanuit de algemene reserve. Door de overdracht en het vervallen van de bestemmingsreserve valt ook de jaarlijkse dotatie van aan de reserve en de prijscompensatie onderhoudskosten van vrij. Dit geeft een structureel voordeel in de begroting. Reserve vervanging speeltoestellen Deze reserve is in 2008 gevormd door het volledige saldo van de voorziening vervanging speeltoestellen in te brengen. De reserve is ter dekking van de kosten voor groot onderhoud en vervanging van speeltoestellen. Momenteel ligt er geen concreet bestedingsdoel aan deze reserve ten grondslag. Wij stellen voor deze reserve op te heffen per en het saldo toe te voegen aan de algemene reserve. Reserve accommodaties Op deze bestemmingsreserve staat een onttrekking ten behoeve van het dorpshuis Harfsen ter grootte van in Het resterende saldo ter grootte van stellen wij voor vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Aan dit bedrag is geen bestedingsdoel gekoppeld. Per 31 december 2014 wordt deze reserve opgeheven. 6 Reserve verkoop aandelen Nuon Op 17 juni 2009 hebben de aandeelhouders ingestemd met de verkoop van de aandelen Nuon aan Vattenfall. De gemeenteraad heeft in december 2009 besloten om de gehele verkoopopbrengst in een nieuwe bestemmingsreserve te storten. Hoewel het een bestemmingsreserve betreft is de reserve vrij besteedbaar. Gezien het vrij besteedbare karakter stellen wij voor de reserve verkoop aandelen Nuon per 31 december 2014 op te heffen en onder te brengen in de algemene reserve. Dit geeft goed inzicht in de reservepositie en doet recht aan het niet bestemde karakter van de middelen. In het bestuursakkoord Koersvast en betrokken is vermeld dat we deze middelen deels gaan inzetten in een zogenaamd revolving fund. Zinvolle investeringen voor een duurzame toekomst moeten mogelijk blijven. Een fonds waaruit tijdelijk financiële ondersteuning wordt geleverd, maar waarvan het rendement terugvloeit. Het juiste effect wordt alleen bereikt als het fonds op een verantwoorde manier wordt opgezet en beheerd. Allereerst ontschotten wij de bestemmingsreserve, vervolgens zullen wij de voorwaarden voor het instellen en gebruik van een revolving fund verder uitwerken. Dit kan ten laste van de algemene reserve of structureel afgedekt worden binnen de begroting. Hierover moet afzonderlijke besluitvorming in de toekomst gaan plaatsvinden. Reserve bovenwijks Laren III Bij de vaststelling van de gemeentelijke jaarstukken 2011 is besloten tot instelling van deze reserve ter dekking van bovenwijkse voorzieningen in Laren. In 2014 wordt de reserve voor aangewend voor aanleg kunstgrasveld Laren. Uitgangspunt daarbij is dat hetzelfde bedrag weer terugvloeit in de reserve. Een bestemmingsreserve per kern zonder concreet bestedingsdoel belemmert de integrale afweging van nieuw beleid. Wij stellen voor een eindtermijn van 31 december 2015 bij deze bestemmingsreserve te hanteren en dit te communiceren naar de dorpsraad in Laren. Na de eindtermijn zal het resterende saldo vrijvallen naar de algemene reserve. Nieuwe initiatieven worden betrokken in de integrale afweging. Reserve riolering Dit betreft een egalisatiereserve om ongewenste schommelingen in de tarieven op te vangen. Voorgesteld wordt om deze reserve te handhaven. Daarnaast wordt voorgesteld om aan deze reserve net als bij de reserve afvalstoffenheffing een maximum te stellen van Op dit moment is dat maximum nog niet bereikt.

9 1. Inleiding Algemene reserve Met het ontschotten van de bestemmingsreserves is onze vrije reservepositie beter inzichtelijk. Dit is van belang omdat tegenover de vrije reserves het risicoprofiel van de gemeente bepalend is voor de financiële robuustheid van de gemeente. Dit betekent dat wij de minimumhoogte van onze algemene reserve afstemmen op de risico s die wij als gemeente lopen. Daarmee ontstaat een onderscheid in een gebonden deel van de algemene reserve en een vrij deel dat kan worden ingezet voor nieuw beleid. Op basis van de risicoanalyse bedraagt het totaal aan incidentele risico s 6 miljoen (Kadernota 2015). Wij houden daarom een minimale hoogte van de algemene reserve van 6 miljoen aan. De stand van de algemene reserve komt uit op 14 miljoen. Dit betekent een vrij besteedbaar deel van 8 miljoen. Omdat het risicoprofiel in de tijd fluctueert zal ook de minimumhoogte van de algemene reserve als weerstandscapaciteit mee moeten bewegen. Dit is onze dynamische buffer. Jaarlijks in de kadernota, begroting en jaarrekening geven wij inzicht in het (dynamische) weerstandsvermogen. Uiteraard betekent dit ook dat deze uitkomsten van invloed zijn op ons financieel beleid. Wij willen het begrotingssaldo zo min mogelijk belasten en wij zoeken ruimte voor nieuw beleid door het herschikken binnen bestaande budgetten of te werken met andere, nieuwe financieringsarrangementen, zoals een revolving fund. Beoordeling van het risicoprofiel van de gemeente wordt hiermee en met de overdracht van taken in het kader van de decentralisaties steeds belangrijker. Wij geven hier invulling aan door het risicomanagement verder door te ontwikkelen. Omdat wij een solide financieel beleid voorstaan, willen wij naast een dynamische buffer in de algemene reserve ook een harde ondergrens instellen. Wij stellen wel voor om een ondergrens van 3 miljoen aan te houden voor de algemene reserve. Op basis van de oude Nota Reserves en voorzieningen was dit 1,5 miljoen. Dus ook als het risicoprofiel afneemt onder de 3 miljoen, bedraagt de minimale hoogte van de algemene reserve als weerstandscapaciteit 3 miljoen om calamiteiten op te kunnen vangen. Voor een gemeente van onze omvang en met de taken die vanuit de decentralisaties op ons afkomen is dit voor ons de absolute ondergrens. De volgende reserves en voorzieningen blijven gehandhaafd: 7 Reserves en voorzieningen Begrote stand bedragen in Algemene Reserve Bestemmingsreserves Rondweg Lochem Vervanging ondergrondse verzamelcontainers Afvalstoffenheffing Riolering Wonen Sloopfonds Kapitaallasten (BBV) Voorzieningen Vervanging riolering Onderhoud gemeentelijke accommodaties Voormalige bestuurders (herindeling) Voormalig personeel Wachtgeld bestuurders Gepensioneerde bestuurders Legaat J.A. Vuller 1.513

10 1. Inleiding Beslispunten 8 Beslispunt 1 De reserve bovenwijks Laren III tot uiterlijk te handhaven en vervolgens op te heffen. Beslispunt 2 De reserve afvalstoffenheffing en riolering te maximeren op een saldo van per reserve en het eventuele meerdere ten gunste van de algemene reserve te brengen. Beslispunt 3 In te stemmen met het opheffen van 26 bestemmingsreserves en de incidentele en structurele financiële consequenties van het herijken van de reserves en voorzieningen te verwerken gelijk met het vaststellen van de Kadernota Beslispunt 4 Instemmen met het hanteren van een dynamische bufferhoogte voor de algemene reserve in relatie tot de risicoanalyse. Beslispunt 5 Instemmen met de ondergrens van de algemene reserve op Beslispunt 6 De nota reserves en voorzieningen gemeente Lochem 2014 vast te stellen.

11 2. Wettelijk kader en bevoegdheidsverdeling 2. Wettelijk kader en bevoegdheidsverdeling Gemeentelijke reserves en voorzieningen behoren tot het financiële vermogen van de gemeente. Het omgaan met de reserves en voorzieningen is één van de instrumenten van het financieel beleid en daarom vatbaar voor bestuurlijke keuzes. De keuze wordt veelal ingegeven door een bedrijfseconomische en/of een politieke visie. 2.1 Wettelijk kader De Gemeentewet bevat twee bepalingen die relevant zijn voor het beleid omtrent reserves en voorzieningen. Ten eerste is bepaald dat elke gemeente een verordening opstelt waarin de uitgangspunten van het financiële beleid en beheer zijn vastgelegd. De gemeente Lochem heeft dit gedaan door middel van het opstellen van de Financiële verordening. Op 9 december 2013 heeft de gemeenteraad de Financiële verordening 2013 vastgesteld. Daarnaast kent de gemeente Lochem de nota reserves en voorzieningen De nota 2005 wordt nu bij deze herijking geactualiseerd en vervangen door deze nota reserves en voorzieningen gemeente Lochem In artikel 12 van deze verordening wordt het volgende vermeld met betrekking tot reserves en voorzieningen. Artikel 12. Reserves en voorzieningen Het college biedt periodiek een (bijgestelde) nota reserves en voorzieningen aan. De nota behandelt in ieder geval: a. De vorming en besteding van reserves. b. De vorming en besteding van voorzieningen. c. De toerekening en verwerking van rente over de reserves en de voorzieningen, in relatie tot de nota weerstandsvermogen bedoeld in artikel 17. d. Het college maakt jaarlijks in de financieringsparagraaf melding of het reservebeleid aan wijziging toe is, al dan niet in de vorm van het opstellen van een geheel nieuwe nota. 9 Ten tweede bevat de Gemeentewet regels over de wijze van begroten en verantwoorden die zijn uitgewerkt in het Besluit begroting en verantwoording (BBV). Deze regels vormen de leidraad voor deze nota en worden toegelicht in deze nota. 2.2 Bevoegdheidsverdeling Volgens het BBV moeten alle toevoegingen aan reserves altijd gebeuren in het kader van de resultaatbestemming. Na het vaststellen van het resultaat voor bestemming worden toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves verwerkt om tot het uiteindelijke resultaat na bestemming te komen. Deze resultaatbestemming is daarmee een bevoegdheid van de raad. Alle stortingen in en onttrekkingen aan de reserves vereisen dus de goedkeuring van de raad. Dit kan expliciet bij de resultaatbestemming in het kader van de jaarrekening, vooraf bij de vaststelling van de begroting of bij tussentijdse begrotingswijziging. De raad stelt de voorzieningen in, en besluit tot dotaties daarin, via vaststelling van de programma s (dus in het resultaatbepalende deel van de begroting en/of de jaarrekening). De raad heeft bij het vaststellen van voorzieningen weinig ruimte voor het maken van keuzen (allocatiefunctie).

12 3. Reserves 3. Reserves Hieronder volgt het theoretisch kader omtrent reserves. 3.1 Begripsbepaling In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) wordt in artikel 43 het begrip reserves nader gedefinieerd en toegelicht. Artikel 43 luidt als volgt: Lid 1. In de balans worden de reserves onderscheiden naar: - de algemene reserve; - de bestemmingsreserves. Lid 2 Een bestemmingsreserve is een reserve waaraan provinciale staten respectievelijk de raad een bepaalde bestemming heeft gegeven. 3.2 Functies reserves 10 Reserves (tezamen met het resultaat na bestemming) vormen het eigen vermogen van de gemeente. In het totale financiële beleid hebben de reserves verschillende functies, te weten: 1. De bufferfunctie; 2. De bestedingsfunctie; 3. De financieringsfunctie; 4. De egalisatiefunctie; 5. De inkomensfunctie. Ad. 1. bufferfunctie De algemene reserve heeft een bufferfunctie. Dit is noodzakelijk om enerzijds ongewenste en onvoorziene toekomstige tegenvallers op te kunnen vangen en anderzijds ter afdekking van bestaande risico s. Ad. 2. bestedingsfunctie Reserves die in het leven zijn geroepen om te worden bestemd voor een bepaald doel, hebben een bestedingsfunctie. De aanwending hiervan heeft veelal een incidenteel karakter. Ad 3. financieringsfunctie Reserves kunnen worden gebruikt als eigen financieringsmiddel, omdat ze onderdeel uitmaken van het totale vermogen van de gemeente. Dit vermogen kan zowel buiten de gemeente als binnen de gemeente worden belegd. Buiten de gemeente bijvoorbeeld in de vorm van een deposito. Binnen de gemeente kan het vermogen ook worden aangewend als intern financieringsmiddel. De gemeente leent in dit geval als het ware van zichzelf in plaats van dit geld te lenen van derden. Ad 4. egalisatiefunctie Reserves kunnen worden gevormd om baten en lasten over de jaren heen gelijkmatig te verdelen. Extreme pieken en dalen in de exploitatiebegroting kunnen zo worden vermeden. Zo ook kunnen ongewenste schommelingen in tarieven die aan derden in rekening worden gebracht middels een egalisatiereserve worden opgevangen. Ad.5. inkomensfunctie Er is sprake van een inkomensfunctie indien: structureel gelden aan reserves worden onttrokken ter dekking van structurele lasten; structureel gelden aan reserves worden onttrokken ter dekking van de kapitaallasten van investeringen; de rente-opbrengsten van de reserves (i.c. bespaarde rentelasten) worden aangewend als dekkingsmiddel voor de exploitatielasten. Als gevolg van financiering door middel van eigen vermogen (reserves) is immers geen leningskapitaal nodig, hetgeen rente bespaart.

13 3. Reserves 3.3 Presentatie in de jaarrekening Zoals bij de begripsbepaling reeds vermeld wordt in artikel 43 BBV aangegeven dat de reserves in de balans wordt onderscheiden naar: de algemene reserve; bestemmingsreserves. Voor de reserves (artikel 54 van het BBV) geldt dat er in de toelichting op de balans de aard en reden van elke reserve en de toevoegingen en onttrekkingen daaraan worden toegelicht. Per reserve wordt het verloop gedurende het jaar in een overzicht weergegeven. Daaruit blijkt: het saldo aan het begin van het begrotingsjaar; de toevoegingen of onttrekkingen via de resultaatbestemming bij de programmarekening; de toevoegingen of onttrekkingen uit hoofde van de bestemming van het resultaat van het voorgaande boekjaar; de verminderingen in verband met afschrijvingen op activa waarvoor een specifieke bestemmingsreserve is gevormd; het saldo aan het einde van het begrotingsjaar. 3.4 Instellen, toevoegingen en onttrekkingen In de begroting wordt een zo reëel mogelijk beeld gegeven van de toevoegingen en onttrekkingen van de reserves in een bepaald jaar. Daar komt aan de orde of nieuwe reserves moeten worden gevormd of dat reserves op basis van nieuwe keuzes moeten worden verhoogd of verlaagd. In andere planning en control documenten en afzonderlijke raadsbesluiten kan dit ook, maar in het kader van een integrale afweging is het beter dit in de begroting te doen. Op deze manier wordt ook zo zuiver mogelijk het resultaat in de jaarrekening zichtbaar. Mutaties in reserves vinden dan plaats na vaststellen van de jaarrekening, bij de resultaatbestemming. Tussentijdse mutaties zijn niet te voorkomen bij grote bedragen of wanneer de uitvoering van een programma in het gedrang komt. Bij de jaarrekening wordt bekeken welke bestemmingsreserves nog actueel zijn voor het doel waarvoor ze zijn ingesteld. Bij afschaffing van de bestemmingsreserve wordt het vrijgevallen bedrag toegevoegd aan de algemene reserve Omgaan met tekorten Negatieve reserves met uitzondering van de algemene reserve zijn niet toegestaan. 3.6 Rentebijschrijving Zie hoofdstuk 5 Bespaarde rente.

14 4. Voorzieningen 4. Voorzieningen Hieronder volgt het theoretisch kader omtrent voorzieningen. 4.1 Begripsbepaling In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) wordt in artikel 44 het begrip voorzieningen nader gedefinieerd en toegelicht. Artikel 44 luidt als volgt: Lid 1. Voorzieningen worden gevormd wegens: a) verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten; b) op de balansdatum bestaande risico's ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten; c) kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren. Lid 2. Tot de voorzieningen worden ook gerekend van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden. Lid 3. Voorzieningen worden niet gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. 4.2 Functies voorzieningen 12 De voorzieningen hebben, in tegenstelling tot de reserves, formeel slechts één doel en bestemming, namelijk een bufferfunctie met betrekking tot dekking van reeds voorziene verplichtingen en risico s. Voorzieningen worden gevormd zodat: aan toekomstige verplichtingen kan worden voldaan (maar waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten), bijvoorbeeld wachtgeldverplichtingen. om risico s met betrekking tot verplichtingen of verliezen op te vangen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten. gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren. gelijkmatige ontwikkeling van tarieven die gebaseerd zijn op kosten, bijvoorbeeld de vervanging rioolheffing. Ook worden onder voorzieningen gerekend van derden (m.u.v. andere overheden) ontvangen middelen die specifiek besteed moeten worden. 4.3 Presentatie in de jaarrekening In het Burgerlijk Wetboek wordt geëist dat voorzieningen overeenkomstig hun aard nauwkeurig omschreven worden en in de toelichting zoveel mogelijk wordt aangegeven in welke mate de voorzieningen als langlopend moeten worden beschouwd. Deze eis is in het BBV grotendeels overgenomen (artikel 55). In artikel 55 wordt geregeld dat in de toelichting op de balans de aard en reden van elke voorziening en de wijzigingen daarin worden toegelicht. Bovendien wordt per voorziening het verloop gedurende het jaar in een overzicht weergegeven. Daaruit blijken: a. het saldo aan het begin van het begrotingsjaar; b. de toevoegingen; c. ten gunste van de rekening van baten en lasten vrijgevallen bedragen; d. de aanwendingen; e. het saldo aan het einde van het begrotingsjaar.

15 4. Voorzieningen 4.4 Instellen, toevoegingen en aanwendingen Vorming van een voorziening en dotaties aan een voorziening worden in de begroting geraamd of vindt plaats in de jaarrekening vóór vaststelling van het exploitatiesaldo. De toevoeging aan de voorzieningen vindt daarmee plaats via de exploitatie en vereisen een besluit van de gemeenteraad (via de begroting of een wijziging daarop). De aanwending geschiedt rechtstreeks ten laste van de voorziening. De aanwending van een (gedeelte van een) voorziening wordt dus rechtstreeks ten laste van de voorziening geboekt en is daarmee geen last die via de exploitatie loopt. Een begrotingswijziging is om deze reden dan ook niet nodig. Het verloop van de voorzieningen wordt toegelicht in de begroting en jaarstukken. Elke voorziening moet de omvang hebben van de desbetreffende verplichting of het desbetreffende risico. Mutaties in voorzieningen vloeien daarom uitsluitend voort uit het aanpassen op grond van nieuwe inschattingen van het te betalen bedrag. Verhoging van een voorziening omdat de omvang ontoereikend is, geschiedt via een begrotingswijziging of via de jaarrekening. Is de kans dat een risico zich zal voordoen en de omvang van het risico niet goed in te schatten, dan kan er geen voorziening worden getroffen. In dat geval wordt hier een risico-inschatting gemaakt bij de bepaling van het aan te houden weerstandsvermogen. Is omvang van de verplichting goed in te schatten, dan is geen voorziening toegestaan, maar moet het via de exploitatie in de begroting gedekt worden en dient een schuld te worden opgenomen. 4.5 Negatieve voorzieningen Een voorziening kan in principe niet negatief zijn, het dient immers bepaalde (onzekere) uitgaven te dekken. 4.6 Rentebijschrijving 13 Rentebijschrijvingen (als vorm van inflatiecorrectie) aan voorzieningen zijn niet toegestaan, behalve bij contante waarde. (artikel 45 BBV) Zie nadere toelichting hoofdstuk 5 bespaarde rente.

16 5. Bespaarde rente 5. Bespaarde rente Omdat de reserves en voorzieningen aangewend worden als intern financieringsmiddel, waardoor er minder geld geleend hoeft te worden op de kapitaalmarkt, genereren de reserves en voorzieningen bespaarde rente. De bespaarde rente kan toegevoegd worden aan de reserves of kan als inkomst aan de begroting c.q. de jaarrekening ten goede komen. Omdat het bij de overheid meer gaat om de effectieve besteding van de collectieve middelen is rentebijschrijving op reserves overeenkomstig de voorschriften toegestaan. Indien de keuze is om de rente ten goede te laten komen aan de exploitatie, dient er rekening mee te worden gehouden dat deze baten geen structureel dekkingsmiddel mogen zijn. Door een wijziging van de omvang van reserves, bijvoorbeeld door aanwending, ontstaat er in principe door rentederving een begrotingsnadeel. Rentetoerekening aan voorzieningen is niet toegestaan, behalve in het geval dat: a) de voorziening tegen contante waarde is gewaardeerd (is van toepassing op de voorziening vervanging riolering); b) de rentetoevoeging verplicht is opgelegd, bijvoorbeeld bij een voorziening gevormd uit bijdragen van derden, waarbij de rentetoevoeging wordt gezien als een toevoeging om de voorziening op de juiste hoogte te houden (niet van toepassing in de Lochemse situatie). Gelet op het vorenstaande is het aan te bevelen om de enige terughoudendheid in acht te nemen ten aanzien van de toerekening van rente aan de reserves en voorzieningen dan wel bij de toepassing ervan scherp het risicoprofiel bij begroting en jaarrekening te monitoren om bij het wijzigen van omstandigheden tijdig te kunnen anticiperen. 14

17 6. Weerstandsvermogen 6. Weerstandsvermogen 6.1 Weerstandsvermogen Onder weerstandsvermogen wordt verstaan het vermogen van een gemeente om tegenvallers (risico s) op te kunnen vangen zonder dat daardoor de uitoefening van haar taken in het gedrang komt. Het weerstandsvermogen is van belang voor het bepalen van de gezondheid van de financiële positie van de gemeente voor het begrotingsjaar, maar ook voor de meerjarenraming. Het weerstandsvermogen bestaat uit twee onderdelen: de weerstandscapaciteit en de risico s. In feite is het weerstandsvermogen van de gemeente de weerstandscapaciteit afgezet tegen de risico s. Het weerstandsvermogen is voldoende als financiële tegenvallers goed opgevangen kunnen worden en het saldo van de weerstandcapaciteit minus risico s positief is. Voor het beoordelen van het weerstandsvermogen is daardoor inzicht nodig in de omvang en de achtergronden van de risico s in relatie tot de aanwezige weerstandscapaciteit. Door aandacht voor het weerstandsvermogen kan worden voorkomen dat elke financiële tegenvaller de gemeente dwingt tot bezuinigen. Kortom, weerstandscapaciteit van een zekere omvang is noodzakelijk om een stabiel financieel en programmatisch beleid te kunnen voeren. 6.2 Risico inschatting Het is niet mogelijk voor alle gemeenten uniform geldende normen te stellen met betrekking tot de relatie tussen de weerstandscapaciteit en de risico s. Iedere gemeente kent zijn eigen risicoprofiel en zal dus zelf een beleidslijn met betrekking tot het noodzakelijk geachte weerstandsvermogen moeten bepalen. Dat geldt ook voor de gemeente Lochem. Uitgaande van de berekening van de totale weerstandscapaciteit van de gemeente Lochem, is het weerstandsvermogen zodanig dat de uitvoering van taken geen direct gevaar loopt. Risicomanagement is een belangrijk onderdeel voor het besturen en beheersen van een organisatie. Niet alleen wordt risicomanagement ingezet om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de organisatiedoelstellingen worden gehaald, risicomanagement wordt ook gehanteerd in de fase waarin de organisatiedoelstellingen tot stand komen. In deze fase draagt risicomanagement bij aan het kiezen van de juiste strategie, rekening houdend met de gesignaleerde kansen en bedreigingen. Door risicomanagement in deze fase toe te passen neemt de kans op realisatie van de doelen toe. Risicomanagement heeft zowel betrekking op de sturingsaspecten als op de beheersingsaspecten van de organisatie. Om de benodigde hoogte van de aan te houden reserves (weerstandscapaciteit) goed in te schatten zijn risico s benoemd en opgenomen in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing van de begroting en jaarrekening. Tot de weerstandscapaciteit behoort het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve. 15

18 7. Beleidskader gemeente Lochem 7. Beleidskader gemeente Lochem Het wettelijk en theoretisch kader met de daarin verwoorde beleidsuitgangspunten leiden tot de beleidsregels in dit hoofdstuk. Deze beleidsregels zijn richtlijnen voor de gemeente Lochem hoe om te gaan met reserves en voorzieningen. 7.1 Algemeen Algemene uitgangspunten voor reserves en voorzieningen zijn: a) het beleid met betrekking tot reserves en voorzieningen moet simpel en transparant zijn, waarbij gestreefd wordt naar een beperkt aantal reserves en voorzieningen; b) instelling van reserves en voorzieningen kan alleen door middel van expliciete besluitvorming door de gemeenteraad; c) het instellen van reserves en voorzieningen moet passen binnen geldende wet- en regelgeving. 7.2 Instellen en gebruik van reserves 16 Bij het instellen en het gebruiken van reserves gelden de volgende richtlijnen: a) De bestemmings- en egalisatiereserves worden ingezet voor het doel waarvoor zij ingesteld zijn. De Raad blijft altijd bevoegd de bestemming te wijzigen. Bij vorming en bepaling van de omvang van nieuwe reserves moet minimaal de volgende aspecten in het raadsvoorstel vermeld worden: Het doel van de reserve; Motivering waarom het gestelde doel via een reserve dient te worden gerealiseerd in plaats van via een reguliere begrotingspost. De gewenste minimale en maximale omvang; De omvang van de storting(en); Of de stortingen van structureel of incidenteel aard zijn, inclusief de onderbouwing daarvan; De dekking van de storting(en); Omvang van en tijdstip/periode van de onttrekking inclusief de onderbouwing daarvan. b) Het moment waarop reserves ingezet kunnen worden valt in principe samen met de momenten waarop de jaarlijkse behandeling van de begroting, de jaarrekening en de kaders van de begroting voor het nieuwe begrotingsjaar en de drie opvolgende jaren plaats vindt. 7.3 Instellen en gebruik van voorzieningen Bij het instellen en het gebruiken van voorzieningen gelden de volgende richtlijnen: a) Voorzieningen worden ingesteld voor toekomstige verplichtingen waarbij uit het onderliggende (beheers)plan blijkt dat de kosten hiervoor ongelijkmatig in de tijd verdeeld zijn; b) Voorzieningen derden worden ingesteld voor van derden ontvangen middelen die op termijn voor een specifiek doel ingezet moeten worden; c) Voorzieningen worden continu maar in ieder geval jaarlijks, bij de begroting, de jaarrekening en bij de kaderstelling, op hun actualiteit beoordeeld. d) De raad stelt de voorziening in en besluit tot dotaties daarin, via de vaststelling van de programma s (dus in het resultaatbepalende deel van de begroting en/of de jaarrekening). e) Voorzieningen hebben een verplichtend karakter en daardoor is er weinig ruimte voor het maken van keuzen. f) De uitgaven worden rechtstreeks ten laste van de voorziening geboekt. g) De uitvoering van het programma, en daarmee het verloop van de voorziening wordt toegelicht bij de begroting en de jaarstukken.

19 7. Beleidskader gemeente Lochem 7.4 Bespaarde rente In de begroting 2014 heeft een herziening plaatsgevonden over de inzet van bespaarde rente. In de begroting 2014 is ingestemd met het voorstel dat de bespaarde rente als dekkingsmiddel ingezet wordt. Ook is gemeld dat het belangrijk is om het risicoprofiel in ogenschouw te nemen. Het monitoren van het risicoprofiel bij begroting en jaarrekening is vanaf dat moment des te belangrijker geworden om bij het wijzigen van omstandigheden tijdig te kunnen anticiperen. Met betrekking tot de inzet van de bespaarde rente als dekkingsmiddel binnen de exploitatie is met inachtneming van een verhoging van het risicoprofiel het volgende van toepassing gebracht: a) Structureel geen inflatiecorrectie toevoegen aan de bestemmingsreserves; b) Structureel geen inflatiecorrectie toevoegen aan de algemene reserve; c) De begrote aflopende inzet bespaarde rente stabiliseren op niveau 2013; d) Bijstellen budget kosten kortlopende leningen. Aan de volgende reserves en voorzieningen wordt nog wel rente toegerekend in de toekomst vanwege de achtergrond: a) Reserves Kapitaallasten BCF Compensatiefonds Boekwinst Vitens b) Voorziening Vervanging riolering 17

20 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem Dit hoofdstuk is samengesteld met als uitgangspunt de jaarrekening In dit hoofdstuk worden de reserves en voorzieningen op een rij gezet en vervolgens toegelicht inclusief een voorstel. 8.1 Overzicht reserves bedragen x Nr Omschrijving Saldo Algemene reserve Algemene Reserve Bestemmingsreserve Reserve Verv. ondergr.verz.containe 85 3 Reserve Afvalstoffenheffing 632 Overige bestemmingsreserve Reserve Openbare verlichting 18 5 Reserve Wegen 66 6 Reserve Bodemsanering 87 7 Reserve Rondweg Lochem Reserve BTW-compensatiefonds Reserve Dorphuis Epse Res. Kruisp.Schurinkl./Coberc 0 11 Reserve Organisatieontwikkeling Reserve Sanering kijksteeg Lch Reserve Boekwinst Vitens Reserve West.oml.N Reserve Groenfonds 9 16 Reserve Vervanging speeltoest Reserve Ondernemende gemeente Reserve Verkoop aand NUON Reserve Nieuwbouw gemeentehuis Reserve Impuls economie Reserve Accommodaties Reserve Huisvesting onderwijs Reserve Riolering Reserve Wonen Reserve Privatisering sportvelden Reserve Electronische overheid en dienstverlening Reserve Anders kijken anders doen Reserve Bovenwijks Laren III Reserve Sloopfonds Reserve Wegenonderhoud Reserve Kapitaallasten Nieuw in Reserve Fonds toeristische innovatie 0 33 Reserve Onderhoud toeristische fietspaden 0 34 Reserve Fiets-voetveer Gorssel 0

21 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 8.2 Toelichting en voorstel reserves 1 Algemene reserve Na de herijking is de algemene reserve als volgt opgebouwd per 31 december 2014: bedragen in INCIDENTEEL Algemene reserve (geprognosticeerde stand ) Vrijval reserve Nieuwbouw gemeentehuis Vrijval reserve Afvalstoffenheffing Vrijval reserve Onderhoud toeristische fietspaden Vrijval reserve Huisvesting onderwijs Vrijval reserve Vervanging speeltoestellen Vrijval reserve Accommodatie Vrijval reserve Onderzoek Anders kijken anders doen Vrijval reserve Fiets-voetveer Gorssel Vrijval reserve Fonds Toeristische innovatie Vrijval reserve Impuls economie Vrijval reserve Groenfonds Vrijval reserve De ondernemende gemeente Vrijval reserve Openbare verlichting 969 Vrijval reserve Wegen 733 Vrijval reserve Verkoop aandelen NUON Algemene reserve totaal ( ) Ondergrens Algemene reserve Restant vrij besteedbaar De algemene reserve is het deel van de reserves waaraan de raad nog geen bepaalde bestemming heeft gegeven. De algemene reserve kan ingezet worden ter dekking van incidentele uitgaven, maar is ook belangrijk bij het bepalen van de incidentele weerstandscapaciteit. De incidentele weerstandscapaciteit is noodzakelijk om de incidentele risico s op te kunnen vangen in het kader van het weerstandsvermogen. Met het ontschotten van de bestemmingsreserves is onze vrije reservepositie beter inzichtelijk. Dit is van belang omdat tegenover de vrije reserves het risicoprofiel van de gemeente bepalend is voor de financiële robuustheid van de gemeente. Dit betekent dat wij de minimumhoogte van onze algemene reserve afstemmen op de risico s die wij als gemeente lopen. Daarmee ontstaat een onderscheid in een gebonden deel van de algemene reserve en een vrij deel dat kan worden ingezet voor nieuw beleid. Op basis van de risicoanalyse bedraagt het totaal aan incidentele risico s 6 miljoen (Kadernota 2015). Wij houden daarom een minimale hoogte van de algemene reserve van 6 miljoen aan. De stand van de algemene reserve komt uit op 14 miljoen. Dit betekent een vrij besteedbaar deel van 8 miljoen. Omdat het risicoprofiel in de tijd fluctueert zal ook de minimumhoogte van de algemene reserve als weerstandscapaciteit mee moeten bewegen. Dit is onze dynamische buffer. Jaarlijks in de kadernota, begroting en jaarrekening geven wij inzicht in het (dynamische) weerstandsvermogen. Uiteraard betekent dit ook dat deze uitkomsten van invloed zijn op ons financieel beleid. Wij willen het begrotingssaldo zo min mogelijk belasten en wij zoeken ruimte voor nieuw beleid door het herschikken binnen bestaande budgetten of te werken met andere, nieuwe financieringsarrangementen, zoals een revolving fund.

22 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem Beoordeling van het risicoprofiel van de gemeente wordt hiermee en met de overdracht van taken in het kader van de decentralisaties steeds belangrijker. Wij geven hier invulling aan door het risicomanagement verder door te ontwikkelen. Omdat wij een solide financieel beleid voorstaan, willen wij naast een dynamische buffer in de algemene reserve ook een harde ondergrens instellen. Wij stellen wel voor om een ondergrens van 3 miljoen aan te houden voor de algemene reserve. Op basis van de oude Nota Reserves en voorzieningen was dit 1,5 miljoen. Dus ook als het risicoprofiel afneemt onder de 3 miljoen, bedraagt de minimale hoogte van de algemene reserve als weerstandscapaciteit 3 miljoen om calamiteiten op te kunnen vangen. Voor een gemeente van onze omvang en met de taken die vanuit de decentralisaties op ons afkomen is dit voor ons de absolute ondergrens. 2 Reserve vervanging ondergrondse verzamelcontainer Deze reserve is in 2011 ingesteld voor de kosten van vervanging van ondergrondse verzamelcontainers. De reserve wordt 1:1 vanuit het tarief van afvalstoffenheffing opgebouwd en is bedoeld als egalisatiereserve om te sparen voor toekomstige vervanging van ondergrondse verzamelcontainers. Voorgesteld wordt deze reserve te handhaven gezien de specifieke bestemming, hoe de reserve opgebouwd wordt, nut, noodzaak en de restitutieverplichting (=terugbetaling naar de bewoners). 3 Reserve afvalstoffenheffing De reserve afvalstoffenheffing dient ter dekking van de kosten voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de afvalinzameling. Deze reserve is tevens een egalisatiereserve om ongewenste schommelingen in de tarieven op te vangen. Er zijn momenteel geen concrete bestedingsdoeleinden. Het is de politieke vraag wat er wordt gedaan met het overschot. Dit kan worden aangewend voor tariefsverlaging, maar het overschot kan ook worden toegevoegd aan de algemene reserve. Voorgesteld wordt een maximum aan deze reserve te stellen van en het daardoor ontstane overschot van toe te voegen aan de algemene reserve. De structurele toevoeging aan deze bestemmingsreserve (per saldo ) vervalt ten gunste van het begrotingssaldo. Wij gaat ervan uit dat het maximum van voldoende is voor toekomstige ontwikkelingen en als dekkingsmogelijkheid om de tarieven voor afvalstoffenheffing te egaliseren. Voor de toekomstige dividendbedragen en afrekeningen van Berkel Milieu geldt dat deze verrekend zullen worden met deze reserve tot het maximum van Reserve openbare verlichting Deze reserve is ingesteld voor de dekking van investeringen voor openbare verlichting. Het laatste krediet dat hier deels uit gedekt wordt is bij de jaarrekening 2013 afgesloten. Hiervan is nog een bedrag van beschikbaar vanuit een raadsbesluit van 9 november 2009 ter dekking van de kapitaallasten. Voorgesteld wordt het resterende saldo ter grootte van 969 vrij te laten vallen naar de algemene reserve en deze reserve per 31 december 2014 op te heffen. 5 Reserve wegen Het aanwezige saldo wordt ingezet voor de uitvoering van verkeersmaatregelen. Bij raadsbesluit van 9 februari 2009 is een krediet beschikbaar gesteld voor de aanpak van gevaarlijke kruispunten. Hiervan is nog een bedrag beschikbaar van voor dekking van de kapitaallasten. Dit krediet wordt eind 2014 afgesloten waarmee ook de reserve wordt opgeheven. Voorgesteld wordt het resterende saldo ter grootte van 733 vrij te laten vallen naar de algemene reserve en deze reserve per 31 december 2014 op te heffen.

23 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 6 Reserve bodemsanering Deze reserve is ingezet voor de dekking van de kosten van bodemsaneringen. Ook de kosten van asbestwegen valt hieronder. Met de vaststelling van de jaarrekening 2013 is besloten dat deze bestemmingsreserve wordt opgeheven en het saldo toe te voegen aan de algemene reserve. 7 Reserve rondweg Lochem Deze reserve is in 2001 ingesteld met als doel een bijdrage aan de provincie te verstrekken voor de aanleg van de noordoostelijke rondweg langs de kern Lochem. Het plan hiervoor is in een verder gevorderd stadium. Het restant van het door raad beschikbaar gestelde voorbereidingskrediet betreft Het restant van deze reserve (bijna 2,1 miljoen) is nog beschikbaar. Verwachting is dat het plan medio 2014 gereed is. Voorgesteld wordt deze reserve te handhaven. 8 Reserve BTW-compensatiefonds Op 1 januari 2003 is het BTW-compensatiefonds van kracht geworden. Door de invoering van dit fonds is de algemene uitkering uit het gemeentefonds structureel verlaagd. Deze verlaging had tot gevolg dat voor een klein deel van de kapitaallasten, namelijk de BTW-component in investeringen, geen dekking meer aanwezig was. Om de gemeenten in staat te stellen om het niet gedekte deel van de kapitaallasten op te vangen is in het jaar 2003 niet gekort op de algemene uitkering. Deze eenmalige bijdrage van het rijk is in deze reserve gestort. Ter dekking van de BTW-component in de kapitaallasten van investeringen van voor 1 januari 2003 wordt jaarlijks aan deze reserve onttrokken. Op deze reserve vindt rentetoevoeging plaats. De reserve loopt in 2015 af. Voorgesteld wordt deze reserve per 31 december 2015 op te heffen Reserve dorpshuis Epse Deze reserve is ingesteld bij raadsbesluit van 29 maart 2005, voor de dekking van de kosten voor realisering van het dorpshuis Epse. Op 24 februari 2014 heeft de raad in haar vergadering besloten een investeringsbijdrage beschikbaar te stellen ad voor het realiseren van een dorpshuis te te Epse. Voorgesteld wordt deze reserve per 31 december 2014 op te heffen. 10 Reserve kruispunt Schurinklaan/Coberco 0 Deze reserve is ingesteld bij raadsbesluit van 29 maart In 2013 is de reserve volledig aangewend. De reserve houdt hierdoor op met bestaan per 31 december 2013.

24 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 11 Reserve organisatieontwikkeling In de nota Uitgangspunten financiële positie is voorgesteld deze bestemmingsreserve in te stellen om financiële middelen beschikbaar te hebben voor kwaliteitswaarborging van medewerkers. In 2014 wordt een bedrag van toegevoegd aan de reserve. Het totale saldo van de reserve ( ) wordt in de Bestuursrapportage 2014 opgenomen als geraamde onttrekking en vervolgens kan deze reserve per 31 december 2014 worden opgeheven. 12 Reserve sanering Kijksteeg Lochem In de raadsvergadering van 26 juni 2006 is besloten ten behoeve van de sanering Kijksteeg een bedrag van aan deze reserve te doteren. Met de vaststelling van de jaarrekening 2013 is besloten dat deze bestemmingsreserve wordt opgeheven en het saldo toe te voegen aan de algemene reserve. 13 Reserve boekwinst Vitens De aandelen van Vitens zijn omgezet in een lineaire lening met een looptijd van 15 jaar. Om de verlaagde dividenduitkering budgettair te kunnen opvangen is de volledige boekwinst gestort in een aparte bestemmingsreserve. Met als doel om deze in tien jaar te laten vrijvallen ten gunste van de resultatenrekening. Op deze reserve vindt rentetoevoeging plaats. De reserve loopt in 2016 af. Voorgesteld wordt deze reserve per 31 december 2016 op te heffen. 14 Reserve westelijke omleiding N Deze reserve is ingesteld met het doel een bijdrage te verstrekken aan de provincie Gelderland in de aanlegkosten van de westelijke omlegging van de N348 bij Eefde. In 2013 is de reserve volledig aangewend. De reserve houdt hierdoor op met bestaan per 31 december Reserve groenfonds Tijdens de begrotingsbehandeling op 13 november 2006 is een amendement aangenomen om een Groenfonds in te stellen. In dit amendement is voorgesteld projecten te bekostigen die al of niet in het kader van de reconstructie tot doel hebben om natuur- en landschapswaarden in de gemeente te versterken. Dit uitgangspunt sluit naadloos aan bij de doelstellingen van het landschapsontwikkelingsplan. Het ligt daarom in de lijn om het Groenfonds onder meer te gebruiken voor de uitvoering van het landschapsontwikkelingsplan. Gezien de omvang wordt voorgesteld deze reserve per op te heffen en het saldo vrij te laten vallen naar de algemene reserve. 16 Reserve vervanging speeltoestellen Deze reserve is in 2008 gevormd door het volledige saldo van de voorziening vervanging speeltoestellen in te brengen. De reserve is ter dekking van de kosten voor groot onderhoud en vervanging van speeltoestellen. Momenteel ligt er geen concreet bestedingsdoel aan deze reserve ten grondslag. Wij stellen voor deze reserve op te heffen per en het saldo toe te voegen aan de algemene reserve.

25 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 17 Reserve ondernemende gemeente De reserve is ingezet voor projecten in het kader van de ondernemende gemeente en voor de bestuursopdrachten Welzijn. Ten laste van deze bestemmingsreserve is nog geraamde onttrekking van opgenomen in 2014 ten behoeve van High Port Next. Voorgesteld wordt het resterende saldo ter grootte van vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Per 31 december 2014 wordt deze reserve opgeheven. 18 Reserve verkoop aandelen NUON Op 17 juni 2009 hebben de aandeelhouders ingestemd met de verkoop van de aandelen Nuon aan Vattenfall. De gemeenteraad heeft in december 2009 besloten om de gehele verkoopopbrengst in een nieuwe bestemmingsreserve te storten. Hoewel het een bestemmingsreserve betreft is de reserve vrij besteedbaar. Gezien het vrij besteedbare karakter stellen wij voor de reserve verkoop aandelen Nuon per 31 december 2014 op te heffen en onder te brengen in de algemene reserve. Dit geeft goed inzicht in de reservepositie en doet recht aan het niet bestemde karakter van de middelen. In het bestuursakkoord Koersvast en betrokken is vermeld dat we deze middelen deels gaan inzetten in een zogenaamd revolving fund. Zinvolle investeringen voor een duurzame toekomst moeten mogelijk blijven. Een fonds waaruit tijdelijk financiële ondersteuning wordt geleverd, maar waarvan het rendement terugvloeit. Het juiste effect wordt alleen bereikt als het fonds op een verantwoorde manier wordt opgezet en beheerd. Allereerst ontschotten wij de bestemmingsreserve, vervolgens zullen wij de voorwaarden voor het instellen en gebruik van een revolving fund verder uitwerken. Dit kan ten laste van de algemene reserve of structureel afgedekt worden binnen de begroting. Hierover moet afzonderlijke besluitvorming in de toekomst gaan plaatsvinden. 19 Reserve nieuwbouw gemeentehuis De reserve Nieuwbouw Gemeentehuis kan deels vervallen omdat de onderhoudskosten opgenomen zijn in het Meerjaren onderhoudsplan (MOP). Om de onderhoudslasten uit het MOP te kunnen voldoen is er de voorziening gemeentelijke accommodaties. Ter dekking van de onderhoudskosten gemeentehuis zoals opgenomen in het MOP, voegen wij ten laste van de reserve Nieuwbouw gemeentehuis toe aan de voorziening gemeentelijke accommodaties. Het resterende saldo van de bestemmingsreserve Nieuwbouw Gemeentehuis valt vrij ten gunste van de algemene reserve. Kanttekening hierbij is dat de bestemmingsreserve Nieuwbouw Gemeentehuis ter dekking van de huisvestingslasten was. De onderhoudslasten zijn nu afgedekt binnen het MOP. Op basis van de jaarrekening 2013 is de verwachting dat het restant exploitatiebudget afdoende is voor de overige huisvestingslasten. Naar verwachting kan eind 2014 de eindverantwoording van de nieuwbouw onderdeel zijn van de jaarrekening Dan is ook meer bekend over het verloop van de huisvestingslasten. Mogelijk is op basis van de dan bekende cijfers een bijstelling van het exploitatiebudget nodig. Voor het onderhoud van het buitenterrein van het gemeentehuis wordt een structureel budget van opgenomen in de exploitatie aangezien dit buiten het MOP valt. Per 31 december 2014 wordt deze reserve opgeheven 20 Reserve impuls economie Bij het vaststellen van de begroting 2010 is besloten om deze reserve te vormen voor projecten ter stimulering van de economie. In 2014 wordt onttrokken aan deze reserve ten behoeve van de pilot Laren functiegericht wegbeheer ( ), impuls onderhoud wegen ( ) en uitvoering landschapsontwikkelingsplan ( ). Voorgesteld wordt het resterende saldo ter grootte van vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Per 31 december 2014 wordt deze reserve opgeheven.

26 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 21 Reserve accommodaties Ten laste van deze bestemmingsreserve is een onttrekking geraamd ten behoeve van het dorpshuis Harfsen ter grootte van in In de raadsvergadering van 24 februari 2014 heeft de raad besloten deze middelen beschikbaar te stellen voor het realiseren van een dorpshuis te Harfsen. Het resterende saldo ter grootte van stellen wij voor vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Aan dit bedrag is geen bestedingsdoel gekoppeld. Per 31 december 2014 wordt deze reserve opgeheven. 22 Reserve huisvesting onderwijs Er is een onttrekking van geraamd in 2014 ten laste van deze reserve voor onderhoud aan onderwijshuisvesting vanuit het IHP. Daarnaast heeft op 28 januari 2014 het college ingestemd met het Programma, Bekostigingsplafond en Overzicht Onderwijshuisvesting De kosten voor onderhoud zoals opgenomen in het programma 2014 zijn Deze komen ook ten laste van de Reserve Huisvesting Onderwijs. Vanaf 1 januari 2015 worden de scholen volledig verantwoordelijk voor het onderhoud aan hun schoolgebouwen. Hierbij geldt dat de schoolbesturen in 2014 voor de in de gemeentelijke verordening opgenomen datum een aanvraag bij het college moeten indienen, ondanks dat bekend is of de wetswijziging op 1 januari 2015 van kracht is. Het college neemt de aanvragen voor het jaar 2015 gewoon in behandeling. Op het moment dat de wetswijziging wordt vastgesteld dan is in de wet opgenomen dat de voor het jaar 2015 ingediende aanvragen van rechtswege vervallen. Anticiperend op de komende wetswijziging stellen wij voor het resterende saldo van van de reserve Huisvesting onderwijs toe te voegen aan de algemene reserve. Indien de wetswijziging met betrekking tot de overdracht niet doorgaat, dan zal de dekking van de uitgaven plaatsvinden vanuit de algemene reserve. Door de overdracht en het vervallen van de bestemmingsreserve valt ook de jaarlijkse dotatie van aan de reserve en prijscompensatie onderhoudskosten van vrij. Dit geeft een structureel voordeel in de begroting. 23 Reserve riolering Bij de vaststelling van de jaarrekening 2009 is besloten om een deel van het positieve resultaat product riolering binnen GRP toe te voegen aan een nieuw te vormen bestemmingsreserve riolering. Dit betreft een egalisatiereserve om ongewenste schommelingen in de tarieven op te vangen. Voorgesteld wordt om deze reserve te handhaven. Daarnaast wordt voorgesteld om aan deze reserve net als bij de reserve afvalstoffenheffing een maximum te stellen van Reserve wonen In de raadsvergadering van 27 juni 2011 is besloten om deze reserve in te stellen. In deze reserve zijn de nog niet bestede middelen gestort van twee subsidieregelingen in het kader van woningbouwafspraken, te weten het Besluit locatie gebonden subsidies (BLS) en Stimuleringsbijdrage Goedkope Woningbouw (SGW). De reserve dient voor de bevordering van volkshuisvestingsdoelstellingen. Deze gelden zijn gelabeld via deze bestemmingsreserve vanwege de van kracht zijnde subsidieregeling en het daarmee samenhangende oorspronkelijke doel en bestedingsverplichting aan volkshuisvestingsdoelstellingen. In 2014 en 2015 wordt respectievelijk en onttrokken van deze reserve. Het betreft: a) Meerjaren project opplussen woningen (2014) ( ) b) Meerjaren project opplussen woningen (2015) ( ) c) Lef in Wonen ( ) d) Ondersteuning innovatieve collectief particulier opdrachtgever schap ( ) Van deze reserve is is nog beschikbaar. Voorgesteld wordt deze reserve te handhaven vanwege bestedingsverplichting aan volkshuisvestingsdoelstellingen.

27 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 25 Reserve privatisering sportvelden Conform motie 21 bij de Kadernota is in 2011 de bestemmingsreserve Privatisering sportvelden Gorssel gevormd ten laste van de bestemmingsreserve verkoop aandelen NUON. Dit is ter dekking van de kosten voor privatisering sportvelden Gorssel. Op 13 augustus 2013 heeft de raad in haar vergadering besloten eenmalige gewenningsbijdragen beschikbaar te stellen ad aan de sportverenigingen uit oud Gorssel voor de afkoop van onderhoud en renovaties van de sportvelden per 1 januari Voor de dekking van deze bijdragen is de algemene reserve ( ) en deze bestemmingsreserve ( ) aangesproken in Voorgesteld wordt deze reserve per op te heffen. 26 Reserve electronische overheid en dienstverlening In de Bestuursrapportage per 31 augustus 2011 is besloten om de reserve Nationaal Uitvoeringsprogramma te vormen. Het Rijk voegt over 2011 tot en met 2014 middelen toe aan het gemeentefonds voor het Nationaal Uitvoeringsprogramma dienstverlening en e-overheid (NUP), voor Lochem in totaal Het NUP is een prioriteitenprogramma tussen gemeenten, provincies, waterschappen en het rijk. Het is een lijst van negentien NUP-bouwstenen en zes voorbeeldprojecten. Deze voorzieningen vormen gezamenlijk de basisinfrastructuur voor de realisatie van de e-overheid en zijn gekozen omdat zij de minimaal noodzakelijke randvoorwaarden zijn voor een goed elektronisch verkeer tussen overheid, burgers en bedrijven. De ontvangen rijksmiddelen moeten in 2015 aan het Rijk terugbetaald worden. De achterliggende gedachte hierbij is dat door de invoering van het NUP de gemeenten doelmatiger kunnen werken en dus besparen op de uitgaven. De verwachting is dat de beschikbaar gestelde middelen niet nodig zijn en daarmee dient deze reserve als dekking voor de terugbetaling aan het Rijk. De reserve blijft vooralsnog ongewijzigd bestaan en zal eind 2015 afgehandeld en vervolgens opgeheven worden Reserve Anders kijken anders doen In de raadsvergadering van 9 mei 2011 is besloten om deze reserve in te stellen. Het doel van deze reserve is om maatschappelijke instellingen te stimuleren om hun taken op een andere manier uit te voeren. Met het oog op onderzoeken gericht op Meer doen met minder geld. Ten laste van deze bestemmingsreserve worden in 2014 de onderzoekskosten omtrent ombuiging de Beemd ( ) gebracht. Voorgesteld wordt het resterende saldo ter grootte van vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Aan dit bedrag is geen bestedingsdoel gekoppeld. Per 31 december 2014 wordt deze reserve opgeheven. 28 Reserve bovenwijks Laren III Bij de vaststelling van de gemeentelijke jaarstukken 2011 is besloten tot instelling van deze reserve ter dekking van bovenwijkse voorzieningen in Laren. In 2014 wordt de reserve voor aangewend voor aanleg kunstgrasveld Laren. Uitgangspunt daarbij is dat hetzelfde bedrag weer terugvloeit in de reserve. Een bestemmingsreserve per kern zonder concreet bestedingsdoel belemmert de integrale afweging van nieuw beleid. Wij stellen voor een eindtermijn van 31 december 2015 bij deze bestemmingsreserve te hanteren en dit te communiceren naar de dorpsraad in Laren. Na de eindtermijn zal het resterende saldo vrijvallen naar de algemene reserve. Nieuwe initiatieven worden betrokken in de integrale afweging.

28 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 29 Reserve sloopfonds In de raadsvergadering van 14 maart 2011 is besloten om deze reserve in te stellen. Het sloopfonds is er voor het slopen van landschap ontsierende gebouwen zonder dat er bebouwing voor terugkomt. In het raadsvergadering is tevens besloten om de eerste tender na vaststelling van de begroting voor 2014 in te laten gaan. Voorgesteld wordt deze reserve vooralsnog te handhaven. 30 Reserve wegenonderhoud Bij de behandeling van de begroting 2013 in november 2012 heeft de gemeenteraad, op basis van een mondeling amendement, besloten om een budget van 1,15 miljoen te reserveren om in 2013 extra wegenonderhoud te kunnen uitvoeren. In de Bestuursrapportage per 31 augustus 2013 is ingestemd met de inzet van voor onderhoud asfalt en voor de pilot functiegericht wegbeheer Laren (proefmaatregelen). Het concept plan met betrekking tot de proefmaatregelen pilot Laren is in september 2014 gereed en de behandeling in de raad zal waarschijnlijk eind 2014 plaatsvinden. Bij deze behandeling wordt een beroep gedaan op het bedrag of een deel daarvan. Wij stellen voor deze reserve per 31 december 2014 op te heffen. 31 Reserve kapitaallasten In deze reserve komen de bijdragen van de algemene of bestemmingsreserves ten behoeve van (gedeeltelijke) dekking van investeringen. Deze reserve dient ter dekking van de toekomstige kapitaallasten op basis van eerder genomen raadsbesluiten, en is daarmee beklemd. Voorgesteld wordt deze de reserve te handhaven. 32 Reserve fonds toeristische innovatie 0 Deze reserve dient ter dekking van extra kosten die jaarlijks gemaakt worden om de doelstelling uit de toekomstvisie te realiseren. De dekking vindt plaats vanuit de extra middelen die door de ontmanteling van het RAL beschikbaar zijn komen. Dit betekent in 2014 incidenteel en vanaf 2015 structureel In 2014 vindt een onttrekking plaats van ten behoeve van opstartkosten Lochem 3.0. Omdat er geen bestedingsdoel aan het resterende saldo gekoppeld is, wordt voorgesteld het resterende saldo ter grootte van vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Ook de structurele toevoegingen van ten laste van de begroting komen te vervallen. 33 Reserve onderhoud toeristische fietspaden 0 Bij het raadsbesluit van 14 oktober 2013 is ingestemd met het vormen van een bestemmingsreserves van voor het onderhoud van de toeristische fietspaden. Deze reserve valt in 8 jaarlijkse termijnen van vrij ten gunste van de begroting. Wij stellen voor deze reserve per 31 december 2014 op te heffen en het bedrag van deze reserve ter grootte vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Door het opheffen van de reserve ontstaat er een jaarlijks tekort van voor onderhoud toeristische fietspaden in de begroting. De tekorten vangen wij op met de structurele budgettaire voordelen uit deze herijking van alle reserves. Hiermee is het onderhoud van de toeristische fietspaden structureel financieel geborgd in de begroting.

29 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 34 Reserve fiets-voetveer Gorssel 0 Bij het raadsbesluit van 14 oktober 2013 is ingestemd met het vormen van een bestemmingsreserves van voor fietsvoetveer Gorssel. De middelen zijn afkomstig van de integratie en Ontmanteling van Recreatieschap Achterhoek Liemers (RAL). Deze reserve valt vrij in drie jaarlijkse termijnen. Wat het fietsvoetveer gaat kosten na afloop van het contract (november 2016) is afhankelijk van nieuwe onderhandelingen met de ondernemer en de gemeente Voorst en wellicht nog belanghebbende ondernemers. Voorgesteld wordt deze reserve per 31 december 2014 op te heffen en het bedrag van deze reserve ter grootte vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Door het opheffen van de reserve ontstaat er een tekort van in 2015 en 2016 ten laste van het begrotingssaldo. De tekorten vangen wij op met de structurele budgettaire voordelen uit deze herijking van alle reserves. 8.3 Overzicht voorzieningen bedragen x Nr Omschrijving Saldo Voorzieningen Voorziening Vervanging Riolering Voorziening Onderhoud Gemeentelijke accommodaties Voormalig Bestuurders 9 4 Voorziening Voormalig personeel Voorziening Wachtgeld bestuurders Voorziening Gepens.bestuurders Voorziening Legaat J.A. Vuller Toelichting en voorstel voorzieningen 1 Voorziening vervanging riolering In het voorjaar van 2012 is het vgrp vastgesteld door de Raad. In 2007 is een stellige uitspraak uitgevaardigd door de commissie BBV in het kader van het vormen van een voorziening voor onderhoud resp. vervanging van riolering. Belangrijk hierbij is dat er een actueel GRP is, welke gerelateerd kan worden aan de voorziening. De voorziening wordt volledig ingezet voor toekomstige vervangingsinvesteringen. De kosten voor groot onderhoud met betrekking tot riolering worden binnen de reguliere exploitatie opgevangen. Jaarlijks bij de jaarrekening wordt de voorziening geactualiseerd. Elke vijf jaar moet het GRP geactualiseerd worden. Voorgesteld wordt deze voorziening te handhaven gezien de onderliggende verplichtingen (vgrp ). 2 Voorziening onderhoud gemeentelijke accommodaties Deze voorziening is in 2009 ingesteld. De volledige reserve onderhoud gemeentelijke accommodaties is overgegaan naar deze voorziening. Vanuit de reserve nieuwbouw gemeentehuis wordt een bedrag van ruim 1 miljoen toegevoegd aan deze voorziening in Het actuele Meerjaren OnderhoudsPlan (MOP) is de financiële onderbouwing van deze voorziening. Voorgesteld wordt deze voorziening te handhaven gezien de onderliggende verplichtingen (MOP).

30 8. Reserves en voorzieningen gemeente Lochem 3 Voormalig bestuurders (herindeling) Deze voorziening is ingesteld bij de behandeling van de begroting 2005 met het doel de kosten te dekken van de bestuurders die als gevolg van de herindeling niet meer als bestuurder in de nieuwe gemeente Lochem zijn teruggekeerd. Deze voorziening loopt af in Voorgesteld wordt deze voorziening te handhaven gezien de onderliggende verplichtingen. 4 Voorziening voormalig personeel Uit deze voorziening worden de wachtgelden van voormalige personeelsleden betaald. De voorziening wordt jaarlijks geactualiseerd. Voorgesteld wordt deze voorziening te handhaven gezien de onderliggende verplichtingen. 5 Voorziening wachtgeld bestuurders Deze voorziening is in 2010 gevormd voor de wachtgeldverplichtingen van gewezen bestuurders. De voorziening wordt jaarlijks geactualiseerd. Voorgesteld wordt deze voorziening te handhaven gezien de onderliggende verplichtingen Voorziening gepensioneerde bestuurders Voor gepensioneerde bestuurders is in 2010 een voorziening getroffen. Voorgesteld wordt deze voorziening te handhaven gezien de onderliggende verplichtingen. 7 Voorziening legaat J.A. Vuller De voormalige gemeente Gorssel heeft een legaat ontvangen waarvan de baten ten gunste moeten komen aan het primair onderwijs in de voormalige gemeente Gorssel. Voorgesteld wordt deze voorziening voorlopig nog te handhaven gezien de onderliggende verplichtingen vanuit het legaat. Bekeken wordt in overleg met de scholen voor primair onderwijs in de voormalige gemeente Gorssel of het saldo kan worden verdeeld.

31 29

32 Postbus AA Lochem (0573)