Nota Reserves en Voorzieningen. Gemeente Landsmeer

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nota Reserves en Voorzieningen. Gemeente Landsmeer"

Transcriptie

1 Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Landsmeer Pagina 1

2 Pagina 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1. Inleiding 6 2. Ontwikkeling totale omvang reserves en voorzieningen 7 3. Wettelijk kader Reserves Voorzieningen Verschil tussen een bestemmingsreserve en een voorziening Functies van reserves en voorzieningen Beleidsuitgangspunten reserves en voorzieningen Hoofdlijnen beleid Vorming en besteding van bestemmingsreserves Vorming en besteding van voorzieningen Rentetoerekening aan reserves en voorzieningen Weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit 16 BIJLAGE TOELICHTING RESERVES EN VOORZIENINGEN 18 Pagina 3

4 Pagina 4

5 Samenvatting De belangrijkste doelstelling van deze nota is om helder aan te geven wat reserves en voorzieningen zijn en om de beleidsuitgangspunten hiervoor vast te stellen. De reserves en voorzieningen worden periodiek aan een herijking onderworpen. De laatste jaren zijn er al diverse reserves en voorzieningen opgeheven en samengevoegd. Een echte herijking is daarom op dit moment niet nodig. In deze nota wordt voorgesteld: A: Het opheffen van de volgende volgende reserves/voorzieningen: Betreft Opheffen per Restant naar Algemene Reserve Bestemmingsreserve toekomstige referenda Bestemmingsreserve programma dienstverlening Voorziening baggerwerk Reorganisatievoorziening Bestemmingsreserve cie internationale zaken Bestemmingsreserve basisregistraties Bestemmingsreserve onderhoud wegen Bestemmingsreserve graven Bestemmingsreserve investeringen openb ruimte B: Het instellen van een bovengrens van maximaal voor de volgende reserves: Bestemmingsreserve WMO Bestemmingsreserve Decentralisaties In de bijlage van deze nota vindt u een totaaloverzicht van alle reserves en voorzieningen. Hierin wordt onder andere een korte omschrijving van het doel van de reserve of voorziening gegeven. Pagina 5

6 1. Inleiding In het verlengde van het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) en in overeenstemming met artikel 212 van de Gemeentewet zijn de uitgangspunten van het financiële beleid vastgelegd in de Financiële Verordening Landsmeer Deze financiële verordening is een kader voor deze nota reserves en voorzieningen. Concreet is deze nota reserves en voorzieningen een nadere uitwerking van artikel 10 van de financiële verordening. De belangrijkste doelstelling van deze nota is om helder aan te geven wat reserves en voorzieningen zijn en om de beleidsuitgangspunten hiervoor vast te stellen. In deze nota komen achtereenvolgens aan bod: Cijfermatig beeld totale omvang reserves en voorzieningen (Hoofdstuk 2) De begripsbepalingen voor reserves en voorzieningen (Hoofdstuk 3). De beleidsuitgangspunten voor reserves en voorzieningen (Hoofdstuk 4) Het beleid met betrekking tot het weerstandsvermogen (Hoofdstuk 5) Periodiek worden de reserves en voorzieningen aan een herijking onderworpen. De laatste jaren zijn er al diverse reserves en voorzieningen opgeheven en samengevoegd. Een echte herijking is daarom op dit moment niet nodig. In de bijlage van deze nota vindt u een totaaloverzicht van alle reserves en voorzieningen. Hierin wordt onder andere een korte omschrijving van het doel van de reserve of voorziening gegeven. Ook wordt daarin aangegeven of een reserve of voorziening kan worden opgeheven en wanneer. Ook wordt bij twee reserves voorgesteld een bovengrens in te stellen: Op te heffen reserves en voorzieningen: Betreft Opheffen per Restant naar Algemene Reserve Bestemmingsreserve toekomstige referenda Bestemmingsreserve programma dienstverlening Voorziening baggerwerk Reorganisatievoorziening Bestemmingsreserve cie internationale zaken Bestemmingsreserve basisregistraties Bestemmingsreserve onderhoud wegen Bestemmingsreserve graven Bestemmingsreserve investeringen openb ruimte Instellen bovengrens: Voorgesteld wordt om voor de volgende reserves een bovengrens vast te stellen van : Bestemmingsreserve WMO Bestemmingsreserve Decentralisaties Pagina 6

7 2. Ontwikkeling totale omvang reserves en voorzieningen Alvorens te beginnen met de begripsbepaling (wettelijk kader) wordt hieronder een beeld geschetst van de totale omvang van de reserves en voorzieningen en de ontwikkeling hiervan in de tijd. Bedragen * mln Eind 2010 Werkelijk Eind 2011 Eind 2012 Eind 2013 Eind 2014 Prognose Eind 2015 Eind 2016 Algemene Reserve 5,3 4,1 2,3 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 Bestemmingsreserves 2,2 3,8 3,7 3,4 2,8 2,1 1,4 1,4 Totaal Reserves (eigen vermogen) 7,5 7,8 6 4,6 4,2 3,7 3,2 3,4 Totaal Voorzieningen (vreemd vermogen) 3,2 2,1 2,4 4,4 4,4 4,4 4,2 2,2 Totaal Reserves en Voorzieningen 10,7 9,9 8,4 9 8,6 8,1 7,4 5,6 Eind 2017 Te constateren is, dat de stand van de algemene reserve is gedaald. Dit is veroorzaakt door het instellen van de verliesvoorziening van bijna 2,2 miljoen voor de grondexploitatie Luijendijk-Zuid bij de jaarrekening Het gevolg is dat bij de voorzieningen een toename te zien is. De stand van de bestemmingsreserves daalt, voornamelijk als gevolg van de (geraamde) lasten met betrekking tot investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut (voornamelijk herinrichten van wegen). De stand van de voorzieningen neemt in 2017 af ten opzichte van 2016 door vrijval van de voorziening Luijendijk-Zuid ultimo 2007 als gevolg van het afsluiten van deze grondexploitatie. Pagina 7

8 3. Wettelijk kader Gemeentelijke reserves en voorzieningen behoren tot het financiële vermogen van de gemeente. Het omgaan met de reserves en voorzieningen is één van de instrumenten van het financieel beleid en daarom vatbaar voor bestuurlijke keuzes. De keuze wordt veelal ingegeven door een bedrijfseconomische en/of een politieke visie Reserves Het relevante kader wordt primair gevormd door artikel 42 tot en met 44 van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Daarnaast heeft de commissie BBV via notities, stellige uitspraken, richtlijnen en antwoorden op vragen het kader verder uitgewerkt. Reserves worden gevormd door het gerealiseerde resultaat, zijn vrij besteedbaar en behoren tot het eigen vermogen. Onttrekkingen en toevoegingen vinden plaats nadat het resultaat bepaald is. Dit houdt tevens in dat alle mutaties in de reserves de goedkeuring behoeven van de raad. Het BBV kent twee soorten reserves, te weten de algemene reserves en de bestemmingsreserves die samen het eigen vermogen vormen (artikel 43 BBV). Algemene reserves De algemene reserves bestaat uit componenten waaraan de raad geen bepaalde bestemming heeft gegeven. Bestemmingsreserves Een bestemmingsreserve is een reserve waaraan de raad een bepaalde bestemming heeft gegeven. Een bestemmingsreserve is weliswaar een vastgelegde toekomstige aanwending, maar geen financiële verplichting Voorzieningen Doel van het treffen van voorzieningen is dat de gemeente in de toekomst kan voldoen aan financiële verplichtingen en dat duidelijk is wat voor invloed dat heeft op de financiële positie van de gemeente. Voorzieningen geven een schatting van de voorzienbare lasten in verband met risico's en verplichtingen, waarvan de omvang en/of het tijdstip van optreden per de balansdatum min of meer onzeker zijn, en die oorzakelijk samenhangen met de periode voorafgaande aan die datum. Voorzieningen worden -limitatief- gevormd wegens: Verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten (BBV 44.1A). Op de balansdatum bestaande risico's ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten (BBV 44.1B). Kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren (BBV 44.1C). Van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden, met uitzondering van de van de Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren (BBV 44.2/49). Pagina 8

9 3.3. Verschil tussen een bestemmingsreserve en een voorziening Een bestemmingsreserve maakt onderdeel uit van het eigen vermogen en wordt ingesteld door een besluit van de gemeenteraad. Een voorziening maakt onderdeel uit van het vreemd vermogen en is gevormd door het nemen van een last. Ook een voorziening wordt ingesteld door de raad (dit blijkt uit antwoorden in de vragenrubriek van de commissie BBV). Een bestemmingsreserve is vrij besteedbaar in tegenstelling tot een voorziening. Het BBV legt het onderscheid tussen (bestemmings) reserves en voorzieningen bij de mogelijkheid dat de raad de bestemming kan wijzigen. Zolang de bestemming veranderd kan worden, is er sprake van een (bestemmings) reserve; zodra dit niet meer kan, is er sprake van een voorziening. Zie onderstaande tabel, waarin de belangrijkste verschillen tussen bestemmingsreserves en voorzieningen zijn opgenomen. Tabel verschillen reserves en voorzieningen Omschrijving Bestemmingsreserve Voorziening Onderdeel van Eigen Vermogen Vreemd Vermogen In te stellen door Raad Raad 1 Vrij besteedbaar Ja (raadsbesluit vereist) Nee, slechts voor betreffende doel Wijziging bestemming Mogelijk (raadsbesluit) Niet mogelijk Stortingen Resultaatbestemming (raadsbesluit vereist) Storting ten laste van betreffende begrotingsposten (dus in reguliere begroting en jaarrekening) Onttrekkingen Resultaatbestemming (raadsbesluit vereist) Financieel onderbouwd Ja Ja Negatieve stand Nee toegestaan? Rente toevoeging Nee, zie hoofdstuk 4.4 Nee, niet toegestaan, zie hoofdstuk 4.4. Worden direct in mindering gebracht op de voorziening Nee, op enkele uitzonderingen na (zie rubriek commissie BBV) 3.4. Functies van reserves en voorzieningen Reserves en voorzieningen kunnen de volgende betekenis (functie) hebben voor de gemeente: Financierings- en inkomensfunctie In onze gemeente maken wij gebruik van deze functie. Reserves kunnen namelijk worden gebruikt als eigen financieringsmiddel, omdat ze onderdeel uitmaken van het totale vermogen van de gemeente. Binnen de gemeente kan het vermogen worden aangewend als intern financieringsmiddel. De gemeente 'leent' in dit geval als het ware van zich zelf in plaats van dit geld te lenen van derden. De reserves zorgen voor een minder grote afhankelijkheid van vreemd vermogen en daarmee kleinere effecten als de rente op de kapitaalmarkt schommelt. Het bezit van reserves levert (bespaarde) rente op. Indien op grond van een raadsbesluit een reserve wordt aangewend vervalt automatisch de financieringsfunctie en moet via de kapitaalmarkt een vaste geldlening worden aangetrokken ter vervanging van de weggevallen financieringsmiddelen. 1 De commissie BBV heeft aangegeven dat ook het instellen van een voorziening de bevoegdheid van de gemeenteraad is. Pagina 9

10 Bestedingsfunctie Bij de bestedingsfunctie gaat het om middelen die worden gebruikt om de realisering van activa/projecten mogelijk te maken. In deze gevallen wordt het gereserveerde bedrag gebruikt voor de dekking (van de kapitaallasten) van investeringsuitgaven. Bufferfunctie Dit is de belangrijkste functie van het eigen vermogen. De algemene reserve vormt het belangrijkste deel van de weerstandscapaciteit en dient in dat kader voor het opvangen van eventuele financiële gevolgen van de geïnventariseerde risico s. Daarnaast dient de algemene reserve als bufferfunctie voor het opvangen van eventuele onvoorziene uitgaven (incidenteel) waarmee in de planning geen rekening is gehouden en die noodzakelijkerwijs dienen plaats te vinden. Het verdelen van het vermogen in veel verschillende bestemmingsreserves tast de bufferfunctie van dat vermogen aan. Vanuit planning en control oogpunt gaat een solide positie van de algemene reserve boven het afzonderen van specifieke posities. Bij een plotseling optredende calamiteit mag en kan men vaak niet verwachten dat daarvoor al een specifieke en toerekende bestemmingsreserve beschikbaar is. Verplichtingenfunctie De verplichtingenfunctie heeft betrekking op voorzieningen. Een voorziening heeft een karakter van een verplichting die de gemeente is aangegaan en waarvoor de benodigde middelen beschikbaar moeten zijn. Bijvoorbeeld pensioen- en wachtgeldverplichtingen van (oud) wethouders. Egalisatiefunctie Hiermee wordt het mogelijk gemaakt noodzakelijke aanpassingsprocessen geleidelijk (en dus niet schoksgewijs) te laten verlopen. Er ontstaat zodoende een regelmatige verdeling over de jaren heen, mede om ongewenste schommelingen (pieken en dalen) in de tarieven of het resultaat te voorkomen. Dit is in onze gemeente de egalisatiereserve riolering. Pagina 10

11 4. Beleidsuitgangspunten reserves en voorzieningen In dit hoofdstuk worden de beleids- en beheersmatige aspecten die betrekking hebben op reserves en voorzieningen van de gemeente Landsmeer geformuleerd. Allereerst worden de hoofdlijnen van het beleid weergegeven. Vervolgens komen de beheersmatige uitgangspunten aan de orde. Hierbij gaat het om de instelling van bestemmingsreserves en voorzieningen, richtlijnen met betrekking tot toevoegingen (stortingen) en onttrekkingen en overige aanverwante aandachtspunten. 4.1 Hoofdlijnen beleid Op grond van de door de gemeenteraad op 29 oktober 2013 vastgestelde financiële verordening (ex artikel 212 van de Gemeentewet) moet minimaal eens per zes jaar een nota reserves en voorzieningen worden aangeboden. In de verordening is in artikel 10 het volgende geregeld: Artikel 10 Reserves en voorzieningen 1. Het college stelt minimaal eenmaal per zes jaar een geactualiseerde nota reserves en voorzieningen op en biedt deze aan ter vaststelling door de raad. 2. De nota behandelt: a. de vorming en besteding van reserves; b. de vorming en besteding van voorzieningen; c. de toerekening en verwerking van rente over de reserves en de voorzieningen. Het algemene uitgangspunt binnen de gemeente Landsmeer is het, in alle redelijkheid, zoveel mogelijk beperken van reserves en voorzieningen, zowel qua aantal als qua omvang. Hierbij moet natuurlijk wel rekening worden gehouden met de wettelijke voorschriften over reserves en voorzieningen zoals besproken in hoofdstuk 2. Binnen het BBV is niets geregeld over de omvang van reserves. Momenteel wordt jaarlijks bij de perspectiefnota en programmabegroting bekeken wat de gewenste omvang van een (specifieke) reserve moet zijn. Algemene reserve Gemeentebreed wordt voor onverwachte financiële tegenvallers een Algemene reserve gevormd. De hoogte van de Algemene reserve dient afgeleid te worden van de risico s die de gemeente loopt. Er bestaat geen voorschrift op basis waarvan de minimale omvang van de Algemene reserve kan worden vastgesteld. De beleidsuitgangspunten met betrekking tot bestemmingsreserves en voorzieningen zijn opgenomen in de volgende paragrafen. 4.2 Vorming en besteding van bestemmingsreserves In paragraaf 3.1 zijn de criteria opgesomd waaraan het bestaansrecht van een bestemmingsreserve kan worden getoetst. Naast de criteria voor bestaansrecht volgen hieronder de richtlijnen voor het instellen en besteden van bestemmingsreserves. Pagina 11

12 Instellingscriteria In zijn algemeenheid kunnen bestemmingsreserves worden ingesteld: Voor concrete, in principe binnen vooraf bepaalde tijd te realiseren, door de gemeenteraad vast te stellen doelen; Voor het afdekken van kosten voortvloeiende uit redelijkerwijs niet in te schatten financiële risico s; Voor het veiligstellen van bijdragen van derden of niet benutte delen daarvan, waarvan de verplichting tot het doen van uitgaven zich pas in latere jaren voordoet, maar die niet specifiek hoeven te worden besteed; Voor de egalisatie van ongewenste schommelingen in gemeentelijke tarieven die naar derden toe worden gehanteerd, indien de besteding niet dusdanig gebonden is dat de middelen moeten worden teruggegeven als ze niet zijn besteed aan het doel waarvoor ze zijn geheven. Daarnaast zijn aan het instellen van een bestemmingsreserve de volgende voorwaarden verbonden: 1. Een bestemmingsreserve dient te worden ingesteld door de gemeenteraad. 2. Er moet worden aangetoond dat de bestemmingsreserve niet wordt ingesteld voor de dekking van structurele lasten. 3. Bij het instellen van een bestemmingsreserve moet altijd het doel waarvoor de reserve wordt gevormd, de gewenste of noodzakelijke, minimale en/of maximale omvang, de dekking van de stortingen en de looptijd worden aangegeven. Voor al ingestelde bestemmingsreserves gelden de volgende beleidsuitgangspunten: 1. De bestemming kan uitsluitend door de gemeenteraad worden gewijzigd. 2. Bestemmingsreserves waarop in 3 achtereenvolgende jaren geen mutaties zijn geweest, vervallen. Zo nodig wordt de gemeenteraad voorgesteld, op basis van een geactualiseerd plan, de bestemmingsreserve opnieuw in te stellen. 3. Een bestemmingsreserve mag geen negatieve stand vertonen. Mutaties Stortingen en onttrekkingen aan reserves moeten plaatsvinden via de resultaatbestemming. Resultaatbestemming is een bevoegdheid van de gemeenteraad. Voor alle stortingen en onttrekkingen is een raadsbesluit nodig. Dit kan expliciet bij resultaatbestemming in het kader van de jaarrekening, maar ook vooraf bij de vaststelling van de begroting en de nota reserves en voorzieningen. Ook kan er een afzonderlijk raadsbesluit genomen worden over een storting of onttrekking aan een reserve. Het rechtstreeks boeken van uitgaven op reserves is niet toegestaan. Deze uitgaven behoren als last op de betreffende kostendrager (product/programma) te worden verantwoord. Hiertegenover kan dan een onttrekking aan de reserve staan via de resultaatbestemming. Wijzigen doel of bestemming Het principe van een bestemmingsreserve is dat de gemeenteraad te allen tijde het doel of de bestemming kan wijzigen. Voor een dergelijke wijziging is dus altijd een raadsbesluit nodig. Opheffen Wanneer het doel op basis waarvan een bestemmingsreserve is gevormd op enig moment vervalt, dan dient de reserve door middel van een raadsbesluit te worden opgeheven. Pagina 12

13 4.3 Vorming en besteding van voorzieningen Instellingscriteria Bij het instellen van voorzieningen moeten in overeenstemming met het BBV de volgende criteria worden gehanteerd. Voorzieningen worden alleen ingesteld: Bij concrete verplichtingen en verliezen waarvan de omvang onzeker is, doch redelijkerwijs is in te schatten; Bij bestaande risico s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten; Voor egalisatie van sterk wisselende kosten van grote omvang (bijvoorbeeld onderhoud gebouwen), ter onderbouwing van deze kosten dienen actuele beheerplannen of andere deugdelijke calculaties aanwezig te zijn; Voor van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden, met uitzondering van de van Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren. Daarnaast zijn aan het instellen van een voorziening de volgende voorwaarden verbonden: 1. Een voorziening dient te worden ingesteld door de raad. 2. De hoogte van de voorziening dient financieel onderbouwd te zijn. 3. Bij het instellen van een voorziening moet altijd het doel waarvoor de voorziening wordt gevormd, de gewenste of noodzakelijke, minimale en/of maximale omvang, de dekking van de stortingen en de looptijd worden aangegeven. 4. Voorzieningen die zijn ingesteld ter egalisatie van sterk wisselende kosten van grote omvang (onderhoudsvoorzieningen) dienen onderbouwd te zijn door actuele beheerplannen (onderhoudsplannen). Deze beheerplannen worden aan de raad aangeboden ter vaststelling. Voor al ingestelde voorzieningen gelden de volgende beleidsuitgangspunten: 1. Een voorziening mag geen negatieve stand vertonen. Op deze regel zijn enkele uitzonderingen van toepassing, die zijn beschreven in de rubriek met vragen en antwoorden van de commissie BBV. Het voert te ver om die uitzonderingen in deze nota te benoemen. 2. Voorzieningen worden gevormd door gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan in het verleden of in het begrotingsjaar zelf en waarvoor toekomstige uitgaven worden verwacht. Elk jaar moet bij de jaarrekening worden beoordeeld of de voorzieningen nog toereikend zijn. Van belang hierbij is dat voor bepaling van de omvang van de voorzieningen geactualiseerde plannen of onderbouwingen aanwezig zijn die aansluiten met de omvang van de voorziening. Mutaties Voorzieningen dienen dekkend te zijn voor de achterliggende verplichtingen en risico s. Ze mogen daarom niet groter of kleiner zijn dan de verplichtingen of risico s waarvoor ze zijn gevormd. Mutaties in voorzieningen, toevoegingen dan wel vrijval, vloeien uitsluitend voort uit het aanpassen van de omvang van een voorziening aan een nieuw noodzakelijk niveau. Toevoegingen (stortingen) aan voorzieningen of het vormen van een nieuwe voorziening worden, conform de vastgestelde (meerjaren)begroting als last bij de diverse programma s Pagina 13

14 opgenomen. Bij voorzieningen die tegen contante waarde zijn gewaardeerd, zullen de noodzakelijke aanvullende toevoegingen worden verantwoord in de jaarrekening. Rentebijschrijving op voorzieningen zijn volgens artikel 45 van het BBV niet toegestaan. Bestedingen ten laste van voorzieningen vinden alleen plaats indien de onttrekkingen zijn voorzien bij de vorming van de voorziening. De bestedingen worden rechtstreeks ten laste van de voorziening geboekt en blijven dus buiten de exploitatie. Voor een onttrekking aan een voorziening is geen raadsbesluit nodig. Wijzigen doel of bestemming Het doel van een voorziening kan niet wijzigen vanwege het verplichtende karakter en de harde kaders. Indien het doel niet meer bestaat of is veranderd, wordt de voorziening opgeheven. Indien het doel van een voorziening verandert, gelden zo nodig de criteria voor het instellen van een voorziening. Opheffen Voorzieningen worden opgeheven als de verplichting of risico waarvoor de voorziening is gevormd is ingelost of door bijvoorbeeld veranderingen in wet- of regelgeving ophoudt te bestaan. Omdat opheffing in die situatie verplicht is conform het BBV is er geen raadsbesluit nodig. De andere voorzieningen worden opgeheven na besluitvorming door de gemeenteraad. Wanneer een voorziening wordt opgeheven, komt het eventuele saldo door een vrijval ten gunste van de exploitatie. Pagina 14

15 4.4 Rentetoerekening aan reserves en voorzieningen De reserves en voorzieningen hebben een functie als financieringsbron. Dit betekent dat door de beschikbaarheid van eigen vermogen er minder behoefte is om geld in de vorm van rentedragende leningen aan te trekken en er dus minder rentelasten op de exploitatie drukken. Echter bij de kostprijsberekening van een gemeentelijke taak mag de wijze van financiering geen rol spelen. Het is daarom gebruikelijk dat de gemeente aan elke taak de kosten toerekent, die samenhangen met het beslag op het totale vermogen. Tegenover de rentelasten in de exploitatie staan de renteopbrengsten over de reserves en voorzieningen. Het is toegestaan om deze zogenaamde bespaarde rente toe te voegen aan de reserves. Dit moet, zoals alle mutaties in de reserves, plaats vinden via de resultaatbestemming. Er zijn een drietal opties om de renteopbrengsten over de reserves te verwerken: 1. De rente wordt toegevoegd aan de reserves. 2. De rente wordt aangewend als algemeen dekkingsmiddel ten behoeve van de exploitatie. Daarbij moet worden opgemerkt dat door (niet geraamde) wijzigingen van de omvang van reserves en voorzieningen de renteopbrengsten in werkelijkheid lager dan wel hoger kunnen uitvallen dan geraamd. 3. De rente wordt deels toegevoegd aan de reserves en deels aangewend als algemeen dekkingsmiddel ten behoeve van de exploitatie. Ten aanzien van de voorzieningen zijn er geen opties. Rentetoevoeging aan voorzieningen is volgens artikel 45 van het BBV niet toegestaan. Voorzieningen dienen namelijk naar beste schatting dekkend te zijn voor de achterliggende verplichting of risico s. Toevoegingen moeten zijn gebaseerd op de tijdige opbouw van de noodzakelijke omvang. Uitzondering: als er sprake is van een voorziening tegen contante waarde, zijn jaarlijkse rentetoevoegingen wel toegestaan. De rente over de voorzieningen wordt aangewend als algemeen dekkingsmiddel. Rentebeleid reserves en voorzieningen Ten aanzien van het rentebeleid worden de volgende beleidsuitgangspunten gehanteerd: Het gehanteerde rentepercentage bedraagt 4%. Een eventueel voorstel om de hoogte van het rentepercentage te wijzigen wordt bij de Perspectiefnota gedaan. Het rentepercentage dient gebaseerd te zijn op de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. De rente welke wordt berekend over de reserves wordt tot een bedrag van toegevoegd aan de algemene reserves. Het overige deel van de bespaarde rente komt als dekkingsmiddel ten gunste van de exploitatie Pagina 15

16 5. Weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Met de invoering van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is voorgeschreven (artikel 9 en artikel 26) dat een paragraaf weerstandvermogen in de begroting en de rekening moet worden opgenomen. Tot enkele jaren geleden was bij de meeste gemeenten een vast bedrag per inwoner leidend voor het bepalen van de gewenste omvang van de algemene reserve. Inmiddels wordt steeds vaker een relatie gelegd met de aanwezige risico s (kans x impact). In dit hoofdstuk wordt uitgelegd wat wordt bedoeld met de termen weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit en wordt aangegeven welk beleid de gemeente Landsmeer hierbij hanteert. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen geeft aan hoe robuust de begroting is. Dit is van belang wanneer er zich een financiële tegenvaller voordoet. Door aandacht voor het weerstandvermogen kan worden voorkomen dat elke financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigingen. Voor het beoordelen van de robuustheid van de begroting is inzicht nodig in de omvang en in de achtergronden van de risico s en de aanwezige weerstandscapaciteit. Weerstandscapaciteit Onder weerstandscapaciteit wordt verstaan de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten die onverwachts en substantieel zijn te dekken. Het gaat bijvoorbeeld om die elementen waarmee tegenvallers bekostigd kunnen worden zoals de algemene reserve, maar ook de onbenutte belastingscapaciteit en de stille reserves 2 Bij weerstandscapaciteit wordt onderscheid gemaakt in: Incidentele weerstandscapaciteit Hiermee wordt bedoeld het vermogen om calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat deze invloed heeft op de voortzetting van taken op het geldende niveau. Het gaat hierbij om de algemene reserve, bestemmingsreserves met een algemeen karakter, stille reserves (woningbezit), het jaarresultaat en incidentele onvoorziene uitgaven. Structurele weerstandscapaciteit Hiermee wordt bedoeld de middelen die permanent ingezet kunnen worden om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de bestaande taken. Tot deze middelen behoren het structurele gedeelte van het bedrag voor onvoorziene uitgaven en de (onbenutte) belastingcapaciteit. De paragraaf weerstandsvermogen in de begroting en de jaarrekening bevat een aanduiding van de weerstandscapaciteit en de risico s Het gaat dan om die risico s die niet zijn te ondervangen. Reguliere risico s (risico s die zich regelmatig voordoen en die veelal goed meetbaar zijn) maken geen deel uit van de risico s in de paragraaf weerstandsvermogen. Hiertoe kunnen immers verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd. 2 Stille reserves zijn de meerwaarden van activa die te laag of tegen nul zijn gewaardeerd doch direct verkoopbaar zijn indien men dat zou willen. Pagina 16

17 Voorbeelden van risico s die wel tot de paragraaf weerstandsvermogen horen zijn ondernemersrisico s (of bedrijfsrisico s) en hangen vooral samen met grondexploitatie, gebiedsuitbreiding, publiek/private samenwerking (PPS), sociale structuur (bij neergaande conjunctuur) en open-einde regelingen. Overigens dienen ook positieve risico s meegenomen te worden. In de programmabegroting en de jaarrekening worden zowel de risico s als de beschikbare weerstandscapaciteit geactualiseerd in de paragraaf Weerstandsvermogen. Dit betekent dat jaarlijks de risico s tweemaal worden geïnventariseerd en gekwantificeerd. De opsomming van de risico s leidt tot een benodigde weerstandscapaciteit. Indien de beschikbare weerstandscapaciteit toereikend is, dan zijn de risico s voldoende afgedekt. Indien de weerstandscapaciteit niet toereikend is, zijn aanvullende maatregelen (het beperken van de risico s en/of het verhogen van de weerstandscapaciteit) noodzakelijk. De gemeente Landsmeer hanteert als beleid dat de beschikbare weerstandscapaciteit minimaal groot genoeg moet zijn om de in de programmabegroting en de jaarrekening gekwantificeerde risico s af te dekken. Bij de vaststelling van de nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen op 28 oktober 2008 heeft de gemeenteraad dat de uitkomst van de rato weerstandsvermogen (beschikbare weerstandscapaciteit / benodigde weerstandscapaciteit) tussen de 1,4 en 2,0 moet zijn. Pagina 17

18 BIJLAGE TOELICHTING RESERVES EN VOORZIENINGEN Pagina 18

19 Algemene Reserve Grootboeknummer: Omvang per (inclusief nadelig jaarresultaat 2012) 1. Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter a 2. Instellingsdatum Onbekend 3. Einddatum N.v.t. 4. Functie Bufferfunctie 5. Doelstelling De Algemene Reserve wordt gebruikt als eerste buffer tegen incidentele tegenvallers (begrotingstekorten, rekeningtekorten) 6. Minimale omvang De Algemene Reserve moet minimaal zo hoog zijn dat, samen met de andere onderdelen van de weerstandscapaciteit, het weerstandsvermogen toereikend is om de gekwantificeerde risico s af te dekken. 7. Maximale omvang N.v.t. 8. Gewenste omvang N.v.t. 9. Stortingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 10. Onttrekkingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 11. Bestedingsplan N.v.t. 12. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen en Ondersteuning a. De minimale omvang handhaven. b. De rente welke wordt berekend over de reserves wordt tot een bedrag van toegevoegd aan de algemene reserves. Het overige deel van de bespaarde rente komt als dekkingsmiddel ten gunste van de exploitatie. (besluit bij vaststelling PN 2013 d.d. 17 juli 2012) Pagina 19

20 Bestemmingsreserve Commissie Internationale Zaken Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum Einddatum Functie Bestedingsfunctie 6. Doelstelling Deze reserve wordt gebruikt om internationale contacten te stimuleren. Eind 2014 zal deze reserve leeg zijn. 10. Stortingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 11. Onttrekkingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 12. Bestedingsplan N.v.t. 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Publiekszaken 2013: Storting Onttrekking : Onttrekking a. Deze reserve opheffen per Pagina 20

21 Bestemmingsreserve Basisregistraties Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum 26 april 2012, raadsbesluit Einddatum Functie Bestedingsfunctie 6. Doelstelling Deze reserve wordt gebruikt voor de realisatie van de koppeling BAG-WOZ en het realiseren van de Basisregistratie Grootschalige Topografie. Invoering daarvan vindt plaats per Stortingen De reserve is in 2012 gevormd ten laste van de algemene reserve 11. Onttrekkingen De lasten die zijn gemoeid met de bij de doelstelling genoemde activiteiten. 12. Bestedingsplan N.v.t. 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Vooruitlopend op de opheffing van de bestemmingsreserve per is in 2 de Berap 2013 voorgesteld een bedrag van uit deze bestemmingsreserve te laten vrijvallen ten gunste van de exploitatierekening Voor het restant van deze bestemmingsreserve is een onderbouwing aanwezig. a. De reserve per opheffen. Pagina 21

22 Bestemmingsreserve onderhoud wegen Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum 19 juli 2011, raadsbesluit Einddatum Functie Bestedingsfunctie 6. Doelstelling De bestemmingsreserve is gevormd voor het aanpakken van achterstallig onderhoud wegen in de periode 2012 tot en met Minimale omvang Berekend is dat een bedrag van nodig is. Dit bedrag is dan ook in deze reserve gestort. 10. Stortingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 11. Onttrekkingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 12. Bestedingsplan Vastgesteld Beheerplan wegen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Op 13 december 2010 heeft de raad het beheerplan wegen vastgesteld. Uit het beheerplan komt naar voren dat er naast regulier onderhoud ook achterstallig onderhoud aan wegen is in Landsmeer. Jaarlijks wordt vanuit de bestemmingsreserve onderhoud wegen een bedrag onttrokken om het achterstallig onderhoud in te lopen. a. De reserve per opheffen. Pagina 22

23 Bestemmingsreserve graven Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum d.m.v. stelselwijziging, raadsbesluit 17 juli 2012 (Perspectiefnota 2013) 4. Einddatum Functie Egalisatiefunctie 6. Doelstelling De reserve zal tot en met 2017 worden gebruikt om het nadelige effect op de exploitatie (als gevolg van het niet meer uit de voorziening kunnen dekken van kosten) te egaliseren. In 2018 zal de bestemmingsreserve leeg zijn. 10. Stortingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 11. Onttrekkingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 12. Bestedingsplan Vastgesteld Jaarplan 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen en Ondersteuning De gemeente Landsmeer heeft tot en met 2011 gebruik gemaakt van de keuze om voor onderhoud van graven een voorziening te vormen. Deze voorziening werd gevoed vanuit de grafrechten. In 2012 heeft de gemeenteraad besloten om voor het onderhoud niet langer een voorziening, maar een reserve te vormen. Belangrijkste reden daarvoor was dat er geen onderbouwing van de voorziening was en dit wel wettelijk verplicht is. De voorziening is met een stelselwijziging ten gunste van de reserve Begraafplaatsen gekomen. Het saldo bedroeg a. De reserve per opheffen. Pagina 23

24 Bestemmingsreserve egalisatie rioolrecht Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum 2 juli 2013, raadsbesluit vaststelling jaarrekening Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatiefunctie 6. Doelstelling Het tegengaan van grote tariefschommelingen rioolrecht, als gevolg van ongelijkmatige investeringen. 10. Stortingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 11. Onttrekkingen Via Resultaatbestemming (functie 980) 12. Bestedingsplan Verbreed Gemeentelijk Rioleringplan Landsmeer Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen en Ondersteuning De gemeente Landsmeer heeft tot en met 2011 gebruik gemaakt van de keuze om voor het spaardeel riolering een voorziening te vormen. Dit spaardeel sloot aan op het onderliggende GRP. In 2012 is een nieuw GRP opgesteld dat niet meer uit gaat van een spaardeel, waardoor de relatie met het GRP is komen te vervallen. Hierdoor is de voorziening niet langer toegestaan. De voorziening is in 2011 ten gunste van de algemene reserve gekomen. Het saldo van de voorziening is door middel van een raadsbesluit in 2012 toegevoegd aan de algemene reserve. Geen Pagina 24

25 Bestemmingsreserve WMO Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum 2007, 7 november 2006 (raadsbesluit Begroting 2007) 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Bestedingsfunctie 6. Doelstelling Deze reserve wordt gebruikt wanneer er overschotten/tekorten zijn ten opzichte van de integratie-uitkering WMO in de exploitatie. 10. Stortingen Een eventueel overschot (ten opzichte van de integratieuitkering) bij het opmaken van de jaarrekening (en begroting?) 11. Onttrekkingen Een eventueel tekort (ten opzichte van de interactie-uitkering) bij het opmaken van de jaarrekening (en begroting?) 12. Bestedingsplan N.v.t. 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Publiekszaken Het is aan te bevelen om een maximum plafond voor deze bestemmingreserve te bepalen. a. De reserve WMO een maximum plafond van te koppelen. Pagina 25

26 Bestemmingsreserve investeringen openbare ruimte Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum 2009, raadsbesluit 3 november 2009 (2 de Berap 2009) 4. Einddatum Functie Bestedingsfunctie 6. Doelstelling Vanuit deze reserve worden investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut versneld afgeschreven, zodat de exploitatie niet wordt belast met kapitaallasten. 10. Stortingen De verkoop van de aandelen Nuon brengt voor gemeente Landsmeer een bedrag van op. Dit bedrag wordt conform het voorstel in het dekkingsplan bij de begroting 2010 in een bestemmingsreserve gestort. 11. Onttrekkingen De werkelijke lasten van vooraf (bij begroting) aangewezen investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. 12. Bestedingsplan N.v.t. 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen en Ondersteuning De bestemmingreserve zal in 2017 zijn uitgeput. In de meerjarenbegroting wordt hiermee rekening gehouden. a. De reserve per opheffen. Pagina 26

27 Bestemmingsreserve toekomstige referenda Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum 2009, raadsbesluit 3 november 2009 (2 de Berap 2009) 4. Einddatum Functie Bestedingsfunctie 6. Doelstelling Deze reserve wordt aangewend wanneer de raad het besluit neemt om een referendum te houden. 10. Stortingen N.v.t. 11. Onttrekkingen Kosten die zijn gemoeid met een eventueel referendum 12. Bestedingsplan Niet aanwezig, in de meerjarenbegroting zijn geen toevoegingen of onttrekking geraamd. 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen en Ondersteuning Gelet op geringe omvang wordt voorgesteld deze reserve op te heffen. Eventuele lasten ten behoeve van een referendum kunnen in de toekomst ten laste van de algemene reserve worden gebracht. a. Deze reserve opheffen per Pagina 27

28 Bestemmingsreserve bestemmingsplannen Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum 2009, raadsbesluit 3 november 2009 (2 de Berap 2009) 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatiefunctie 6. Doelstelling Deze reserve wordt gebruikt om schommelingen in de exploitatie betreffende de uitgaven voor de actualisatie van bestemmingsplannen tegen te gaan. Het budget voor de actualisatie van de bestemmingsplannen blijkt in de praktijk lastig binnen de jaarschijf te sturen. Dit als gevolg van langere voorbereiding of langere procedures. Voor de komende jaren (vanaf 2010) is het actualiseren van een 8-tal bestemmingsplannen gepland en geraamd. Er zit jaarlijks verschil in vanwege het aantal te actualiseren plannen en de kosten van actualisatie van het bestemmingsplan. 10. Stortingen Deze bestemmingsreserve wordt gevoed met de restant budgetten voor actualisatie van bestemmingsplannen tot en met In de meerjarenbegroting wordt tot en met 2017 een jaarlijkse storting van geraamd. 11. Onttrekkingen De lasten voor het actualiseren van bestemmingsplannen worden ten laste van deze reserve gedekt. 12. Bestedingsplan Idem 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken De structuurvisie, uitvoeringsjaar 2014 en begroot op wordt vanuit deze bestemmingsreserve gefinancierd Geen Pagina 28

29 Bestemmingsreserve programma dienstverlening Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 3. Instellingsdatum 27 juni 2011, (vaststellen jaarrekening 2010) 4. Einddatum Functie Bestedingsfunctie 6. Doelstelling Deze reserve wordt aangewend voor de realisatie van het programma dienstverlening en het realiseren van een Klantcontactcentrum (KCC). Uiterlijk in 2014 moet een gemeentewinkel (KCC) gerealiseerd zijn. 10. Stortingen Ten laste van het rekeningresultaat 2010 is een bedrag van in deze bestemmingreserve gestort. In de jaren daarna worden de werkelijk lasten van het programma dienstverlening uit deze reserve gedekt. 11. Onttrekkingen De werkelijke lasten die zijn gemoeid met het programma dienstverlening 12. Bestedingsplan N.v.t. 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen & Ondersteuning a. Deze reserve opheffing per Pagina 29

30 Bestemmingsreserve decentralisaties Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 43, lid 1, letter b 16. Instellingsdatum 2014, raad 3 juli 2013 (Perspectiefnota 2014). 17. Einddatum Functie Bestedingsfunctie 19. Doelstelling Het opvangen van tegenvallers in de exploitatie als gevolg van de decentralisatie van rijkstaken. 20. Minimale omvang N.v.t. 21. Maximale omvang N.v.t. 22. Gewenste omvang N.v.t. 23. Stortingen Het saldo van de begroting 2014 ( ) zal worden toegevoegd aan deze bestemmingsreserve. 24. Onttrekkingen De werkelijke lasten die zijn gemoeid met het programma dienstverlening 25. Bestedingsplan N.v.t. 26. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Publiekszaken Bij het instellen van deze bestemmingsreserve is het volgende door de raad bepaald: Binnen twee jaar na de overheveling van deze taken van het rijk naar de gemeente zal er meer inzicht zijn over de financiële effecten hiervan in de exploitatie. Deze bestemmingsreserve wordt vervolgens ultimo 2017 opgeheven. Een eventueel resterend saldo zal dan aan de algemene reserve worden toegevoegd. a. Aan de reserve decentralisaties een maximum plafond van te koppelen. Pagina 30

31 Voorziening baggerwerk Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1 3. Instellingsdatum 29 november 2005, raadsbesluit nr Einddatum Functie Egalisatiefunctie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren. 10. Stortingen Via beheersproduct Water en Beschoeiingen (Functie 240) 11. Onttrekkingen Uitgaven op basis van een vastgesteld jaarplan 12. Beheerplan Water/beschoeiingen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Via de 5 de begrotingswijziging 2013 wordt er een bedrag ad onttrokken in 2013 aan deze voorziening. a. De voorziening wordt per opgeheven b. Pagina 31

32 Voorziening egalisatie afvalstoffenheffing Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 2 3. Instellingsdatum In 2006 bij nota reserves en voorzieningen 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden. 6. Doelstelling Het tegengaan van grote schommelingen afvalstoffenheffing 10. Stortingen Via beheersproduct Huishoudelijk afval (Functie 721) 11. Onttrekkingen Wanneer saldo exploitatie niet toereikend is, wordt een bedrag ten gunste van het product geboekt (ten laste van de voorziening) 12. Beheerplan N.v.t. 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen en Ondersteuning Geen Pagina 32

33 Reorganisatievoorziening Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1 3. Instellingsdatum In 2006 bij nota reserves en voorzieningen 4. Einddatum Functie Dekken van verplichtingen en risico s 6. Doelstelling Oorspronkelijk doel was: bekostigen van verplichtingen voortvloeiende uit de reorganisatie, waarvan de omvang nog onzeker is. 10. Stortingen N.v.t. 11. Onttrekkingen N.v.t. 12. Beheerplan n.v.t. 13. Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen en Ondersteuning Er bestaan geen verplichtingen meer t.a.v. de reorganisatie uit a. Deze voorziening opheffien per Pagina 33

34 Onderhoudsfonds OBO-scholen Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1, letter c 3. Instellingsdatum 2006, als overkoepelende voorziening voor het onderhoud van de openbare basisscholen. Tot en met 2015 was er per school een aparte voorziening. 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van onderhoudslasten over een aantal begrotingsjaren op basis van een onderhoudsplan, waarin de toekomstige onderhoudsuitgaven zijn opgenomen. 10. Stortingen Gebaseerd op beheerplan, via product (Huisvestingskosten OBO) 11. Onttrekkingen Gebaseerd op beheerplan, rechtstreeks ten laste van de voorziening 12. Beheerplan Beheerplan gemeentelijke gebouwen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Geen Pagina 34

35 Onderhoudsfonds BBO-scholen Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1, letter c 3. Instellingsdatum 2006, als overkoepelende voorziening voor het onderhoud van de bijzondere basisscholen. Tot en met 2015 was er per school een aparte voorziening. 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren op basis van een onderhoudsplan, waarin de toekomstige onderhoudsuitgaven zijn opgenomen. 10. Stortingen Gebaseerd op beheerplan, via product (Huisvestingskosten BBO) 11. Onttrekkingen Gebaseerd op beheerplan, rechtstreeks ten laste van de voorziening 12. Beheerplan Beheerplan gemeentelijke gebouwen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Geen Pagina 35

36 Onderhoudsfonds gemeentehuis Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1, letter c 3. Instellingsdatum Onbekend 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren op basis van een onderhoudsplan, waarin de toekomstige onderhoudsuitgaven zijn opgenomen. 10. Stortingen Gebaseerd op beheerplan, via product (HLP Huisvesting Gemeentehuis) 11. Onttrekkingen Gebaseerd op beheerplan, rechtstreeks ten laste van de voorziening 12. Beheerplan Beheerplan gemeentelijke gebouwen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Middelen en Ondersteuning Geen Pagina 36

37 Onderhoudsfonds gemeentewerf Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1, letter c 3. Instellingsdatum Onbekend 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren op basis van een onderhoudsplan, waarin de toekomstige onderhoudsuitgaven zijn opgenomen. 10. Stortingen Gebaseerd op beheerplan, via product (HLP Huisvesting De Werf) 11. Onttrekkingen Gebaseerd op beheerplan, rechtstreeks ten laste van de voorziening 12. Beheerplan Beheerplan gemeentelijke gebouwen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Geen Pagina 37

38 Onderhoudsfonds loket WWZ Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1, letter c 3. Instellingsdatum Onbekend 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren op basis van een onderhoudsplan, waarin de toekomstige onderhoudsuitgaven zijn opgenomen. 10. Stortingen Gebaseerd op beheerplan, via product (HLP Middelpunt) 11. Onttrekkingen Gebaseerd op beheerplan, rechtstreeks ten laste van de voorziening 12. Beheerplan Beheerplan gemeentelijke gebouwen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Geen Pagina 38

39 Onderhoudsfonds kinderdagverblijf Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1, letter c 3. Instellingsdatum Onbekend 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren op basis van een onderhoudsplan, waarin de toekomstige onderhoudsuitgaven zijn opgenomen. 10. Stortingen Gebaseerd op beheerplan, via product (Product Kinderopvang) 11. Onttrekkingen Gebaseerd op beheerplan, rechtstreeks ten laste van de voorziening 12. Beheerplan Beheerplan gemeentelijke gebouwen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Geen Pagina 39

40 Onderhoudsfonds zwembad Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1, letter c 3. Instellingsdatum Onbekend 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren op basis van een onderhoudsplan, waarin de toekomstige onderhoudsuitgaven zijn opgenomen. 10. Stortingen Gebaseerd op beheerplan, via product (Product Zwembad De Breek) 11. Onttrekkingen Gebaseerd op beheerplan, rechtstreeks ten laste van de voorziening 12. Beheerplan Beheerplan gemeentelijke gebouwen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Geen Pagina 40

41 Onderhoudsfonds I.C.L Grootboeknummer: Omvang per Wettelijk kader BBV Artikel 44, lid 1, letter c 3. Instellingsdatum Onbekend 4. Einddatum N.v.t. 5. Functie Egalisatie 6. Doelstelling Gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren op basis van een onderhoudsplan, waarin de toekomstige onderhoudsuitgaven zijn opgenomen. 10. Stortingen Gebaseerd op beheerplan, via product (Product Binnensport ICL) 11. Onttrekkingen Gebaseerd op beheerplan, rechtstreeks ten laste van de voorziening 12. Beheerplan Beheerplan gemeentelijke gebouwen Budgetverantwoordelijkheid Hoofd afdeling Ruimtelijke Zaken Geen Pagina 41

Nota Reserves en Voorzieningen

Nota Reserves en Voorzieningen Nota Reserves en Voorzieningen 1 2 Inhoud 1 Visie en wettelijke kaders 5 1.1 1.2 Visie Wettelijke kaders 2 Reserves 7 2.1 Soorten reserves 8 2.1.1 Algemene reserves 2.2 2.3 2.4 3 Voorzieningen 11 3.1 3.2

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN. Gemeente Nieuwkoop

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN. Gemeente Nieuwkoop NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN Gemeente Nieuwkoop Afdeling Bedrijfsvoering April 2017 1 Inhoud 1. BEGRIPPEN EN KADERS... 4 ARTIKEL 1.1 RESERVES... 4 ARTIKEL 1.2 VOORZIENINGEN... 4 ARTIKEL 1.3 RENTE...

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen 2017 Eijsden-Margraten

Nota reserves en voorzieningen 2017 Eijsden-Margraten GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Eijsden-Margraten. Nr. 180003 20 december 2016 Nota reserves en voorzieningen 2017 Eijsden-Margraten 1 Inleiding De nota reserves en voorzieningen dient conform

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen

Nota reserves en voorzieningen Nota reserves en voorzieningen 2019 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 3 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 3 1.2 Inhoud van de nota... 3 2 Regelgeving en definities reserves

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen 2015-2018

Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleidslijnen reserves en voorzieningen... 4 2.1 Definities en regelgeving... 4 2.2 Toerekening van rente... 5 3. Huidige standen

Nadere informatie

Versie Deelraad April 2012. Beleidsnotitie Reserves en Voorzieningen

Versie Deelraad April 2012. Beleidsnotitie Reserves en Voorzieningen Versie Deelraad April 2012 Beleidsnotitie Reserves en Voorzieningen Inhoud 1. Inleiding 4 2. Begripsbepaling 5 2.1 Reserves 5 2.2 Voorzieningen 7 2.3 Verschil tussen een bestemmingsreserve en een voorziening

Nadere informatie

Nota. Reserves en voorzieningen. Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland

Nota. Reserves en voorzieningen. Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland Nota Reserves en voorzieningen Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland 2015 Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding... 3 1.1 Algemeen... 3 1.2 Leeswijzer... 3 Hoofdstuk 2 Begripsbepalingen... 4 2.1 Algemeen... 4 2.2

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen 2014 Gemeente Zundert

Nota Reserves en Voorzieningen 2014 Gemeente Zundert Nota Reserves en Voorzieningen 2014 Gemeente Zundert Intern document 2014/10084 behorende bij B&W nota 2014/10024 Colofon Uitgave Mei 2014 Gemeente Zundert Markt 1 4881 CN Zundert Postbus 10.001 4880 CA

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H)

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 2 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 2 1.2 Inhoud van de nota... 2 2 Regelgeving en

Nadere informatie

Beleidsnota reserves en voorzieningen

Beleidsnota reserves en voorzieningen Beleidsnota reserves en voorzieningen 2015 Gemeente Cuijk Datum vaststelling: 14 december 2015 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 1.1 Aanleiding herziening beleidsnota reserves en voorzieningen 2 1.2 Doel van

Nadere informatie

Nota Reserves en voorzieningen

Nota Reserves en voorzieningen Nota Reserves en voorzieningen November 2017 1 Inhoudsopgave 1. Visie en wettelijke kaders... 3 1.1 Visie... 3 1.2 Wettelijke kaders... 3 1.2.1 Reserves... 3 1.2.2 Voorzieningen... 3 2. Reserves... 4 2.1

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018

Nota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018 Nota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018 Nota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018 Titel: Nota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018 Versie: 4 Datum: 14 mei 2018 Auteur(s):

Nadere informatie

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING Officiële uitgave van de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Eindhoven Nr. 628 6 november 2017 Beleidsregels reserves en voorzieningen 2018 1. Inleiding Binnen de

Nadere informatie

Nota Reserves en. Voorzieningen. Gemeente Ferwerderadiel

Nota Reserves en. Voorzieningen. Gemeente Ferwerderadiel Nota Reserves en Voorzieningen 2004 Gemeente Ferwerderadiel Inhoudsopgave Blz. 0. Inleiding 1. Doelstelling van deze nota 2. Functies reserves en voorzieningen. Onderscheid reserves en voorzieningen 4.

Nadere informatie

NOTA RESERVES VOORZIENINGEN

NOTA RESERVES VOORZIENINGEN NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 1. Inleiding Reserves maken een onderdeel uit van de vermogenspositie van een organisatie. Sinds de start van de Omgevingsdienst zijn een beperkt aantal reserves gevormd.

Nadere informatie

Doorkiesnummer : (0495) 57 50 00 Agendapunt: - ONDERWERP VOORSTEL COLLEGE

Doorkiesnummer : (0495) 57 50 00 Agendapunt: - ONDERWERP VOORSTEL COLLEGE Meijer, Jacco FIN S3 RAD: RAD150701 woensdag 1 juli 2015 BW: BW150526 voorstel gemeenteraad Vergadering van de gemeenteraad van 1 juli 2015 Portefeuillehouder : H.A. Litjens Behandelend ambtenaar : Jacco

Nadere informatie

Nota Reserves en voorzieningen

Nota Reserves en voorzieningen Nota Reserves en voorzieningen December 2018 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Visie en wettelijke kaders... 3 1.1 Visie... 3 1.2 Wettelijke kaders... 3 1.2.1 Reserves... 3 1.2.2 Voorzieningen... 3

Nadere informatie

Voorzien in reserves? Een geactualiseerde nota over reserves en voorzieningen bij de gemeente Schiermonnikoog

Voorzien in reserves? Een geactualiseerde nota over reserves en voorzieningen bij de gemeente Schiermonnikoog Voorzien in reserves? Een geactualiseerde nota over reserves en voorzieningen bij de gemeente Schiermonnikoog Voorwoord De gemeente is verplicht om één keer per vier jaar een nota reserves en voorzieningen

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen Gemeente Oost Gelre 2010

Nota reserves en voorzieningen Gemeente Oost Gelre 2010 Nota reserves en voorzieningen Gemeente Oost Gelre 2010 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 Inleiding 2 2. Overzicht van reserves en voorzieningen resultaatsbestemming 2009 3 3. Besluit Begroting en Verantwoording

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen BghU 2018

Nota reserves en voorzieningen BghU 2018 Nota reserves en voorzieningen BghU 2018 1 1. Inleiding Artikel 11 van de verordening financieel beheer BghU 2018 bevat de volgende bepalingen 1. De directie legt minimaal eens per vijf jaar (een herijking

Nadere informatie

NOTA RESERVES & VOORZIENINGEN RECREATIESCHAP ROTTEMEREN

NOTA RESERVES & VOORZIENINGEN RECREATIESCHAP ROTTEMEREN NOTA RESERVES & VOORZIENINGEN RECREATIESCHAP ROTTEMEREN Opgesteld door: G.Z-H In opdracht van: Recreatieschap Rottemeren Postbus 341 3100 AH Schiedam Tel.: 010-2981010 Fax: 010-2981020 September 2014 1.

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland

Nota reserves en voorzieningen Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland Nota reserves en voorzieningen Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland 2017-2020 1 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 3 2. OMSCHRIJVING RESERVES EN VOORZIENINGEN 3 2.1. RESERVES 3

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN OPENBAAR LICHAAM NOABERKRACHT DINKELLAND TUBBERGEN

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN OPENBAAR LICHAAM NOABERKRACHT DINKELLAND TUBBERGEN NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2014 OPENBAAR LICHAAM NOABERKRACHT DINKELLAND TUBBERGEN Nota reserves en voorzieningen 2014 GR - pagina 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Besluit Begroting en Verantwoording

Nadere informatie

Voorstel: Wij stellen uw raad voor bijgaande Nota Reserves en Voorzieningen 2013 vast te stellen. Burgemeester en wethouders van Ferwerderadiel,

Voorstel: Wij stellen uw raad voor bijgaande Nota Reserves en Voorzieningen 2013 vast te stellen. Burgemeester en wethouders van Ferwerderadiel, AAN: De raad van de gemeente Ferwerderadiel. Sector : II Nr. : 06/52.13 Onderwerp : Vaststelling Nota Reserves en Voorzieningen 2013. Ferwert, 9 september 2013. Inleiding: Normaliter wordt de Nota Reserves

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN MID 15 / 016 NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2016-2020 Aan de raad, Doel en opzet van deze nota Het doel van deze nota is het beleid voor reserves en voorzieningen vast te leggen. Een tweede doel is het

Nadere informatie

Provincie Zuid Holland. Beleidsnota reserves en voorzieningen 2015

Provincie Zuid Holland. Beleidsnota reserves en voorzieningen 2015 Provincie Zuid Holland Beleidsnota reserves en voorzieningen 2015 Versie GS 26 mei 1 1. Inleiding en achtergrond Deze nota gaat in op het beleid ten aanzien van reserves en voorzieningen van de provincie

Nadere informatie

Nota Reserves en. Voorzieningen

Nota Reserves en. Voorzieningen Nota Reserves en Voorzieningen 2016 Inhoudsopgave 0. Inleiding 1. Doelstelling van deze nota 2. Functies reserves en voorzieningen 3. Onderscheid reserves en voorzieningen 4. Rentetoerekening 5. Reserves

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN GEMEENTE WAALWIJK NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2015 1 Inhoud 1 Inleiding... 3 2. Begripsbepaling... 4 2.1 Reserves... 4 2.2 Voorzieningen... 7 3 Beleid en beheer van reserves... 9 3.1 De instellingscriteria...

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen RMH

Nota Reserves en Voorzieningen RMH Nota Reserves en Voorzieningen RMH 1. Inleiding De reserves en voorzieningen vormen een belangrijk onderdeel van de vermogenspositie van de Regio Midden Holland (RMH). Zowel vanuit bestuurlijk als bedrijfseconomisch

Nadere informatie

Nota reserves. en voorzieningen

Nota reserves. en voorzieningen Nota reserves en voorzieningen Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inleiding... 4 Het regelgevend kader... 4 Algemene reserves... 4 Bestemmingsreserve... 5 Stille reserve... 5 Voorzieningen... 6 Bevoegdheden...

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2014 Januari 2014 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Begripsbepaling... 5 2.1 Reserves... 5 2.2 Voorzieningen... 8 3 Beleid en beheer van reserves... 11 3.1 De instellingscriteria... 11 3.2 De wijze van

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN GEMEENTE DIEMEN 2009

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN GEMEENTE DIEMEN 2009 NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN GEMEENTE DIEMEN 2009 Inhoudsopgave 1. Inleiding...1 2. Algemene theorie over reserves en voorzieningen...2 3. Rente en reserves...5 4. Wijzigingen in regelgeving...8 5. Huidige

Nadere informatie

Bijlage nota reserves en voorzieningen Reserves

Bijlage nota reserves en voorzieningen Reserves Bijlage nota reserves en voorzieningen Reserves Algemene reserve Stand per eind 2014 1.894.000 Buffer De algemene reserve is gevormd uit rekeningresultaten uit het verleden en is de primaire buffer voor

Nadere informatie

GEMEENTEBLAD. Nr Nota Reserves en Voorzieningen 2016

GEMEENTEBLAD. Nr Nota Reserves en Voorzieningen 2016 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Ferwerderadiel. Nr. 134255 30 september 2016 Nota Reserves en Voorzieningen 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Doelstelling van deze nota 3. Functies reserves

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen. Concept, oktober 2014

Nota reserves en voorzieningen. Concept, oktober 2014 Nota reserves en voorzieningen Concept, oktober 2014 Autorisatie OPSTELLERS: Dennis Ellenbroek FUNCTIONARIS Financieel specialist Versiegegevens VERSIE: DATUM: OMSCHRIJVING: 0.1 20 oktober Definitief concept

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen

Nota Reserves en Voorzieningen Nota Reserves en Voorzieningen 2013-2016 Gemeente Westerveld Inhoudsopgave Inleiding 3 Aanleiding 3 Leeswijzer 3 Hoofdstuk 1 Beleid ten aanzien van de reserves 4 Soorten reserves 4 Functies van reserves

Nadere informatie

Beleidsnota. Reserves en voorzieningen. Versie: 9 november 2011

Beleidsnota. Reserves en voorzieningen. Versie: 9 november 2011 Beleidsnota Reserves en voorzieningen Versie: 9 november 2011 I N H O U D S O P G A V E 1. Inleiding... 3 2. Wettelijk kader... 3 3. Functies van reserves en voorzieningen... 3 4. Onderscheid tussen reserves

Nadere informatie

Nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019

Nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019 Nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019 Nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019 Inhoud Inleiding... 2 1. Vorming van reserves en voorzieningen... 3 1.1. Vorming van reserves... 3 1.2. Vorming

Nadere informatie

Nota Reserves (en Voorzieningen) 2015-2018. Gemeente Dinkelland

Nota Reserves (en Voorzieningen) 2015-2018. Gemeente Dinkelland Nota Reserves (en Voorzieningen) 2015-2018 Gemeente Dinkelland Nota Reserves (en Voorzieningen) 2015-2018 gemeente Dinkelland Raad 21 april 2015 pagina 1 1 Inhoud 1 Inleiding... 3 1.1 Doel van de nota...

Nadere informatie

Beleidsnotitie reserves en voorzieningen (inclusief risicomanagement / weerstandsvermogen)

Beleidsnotitie reserves en voorzieningen (inclusief risicomanagement / weerstandsvermogen) Beleidsnotitie reserves en voorzieningen (inclusief risicomanagement / weerstandsvermogen) 2 januari 2014 2 Beleidsnotitie reserves en voorzieningen (inclusief risicomanagement / weerstandsvermogen) Inhoudsopgave

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen 2014 Gemeente Korendijk

Nota reserves en voorzieningen 2014 Gemeente Korendijk *0010100120132873* KNDK/2013/2873 Nota reserves en voorzieningen 2014 Gemeente Korendijk Concept 19-10-2013 1 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 3 2. Begrippen 3 3. Beleidsuitgangspunten en kaderstelling 5 4.

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2015-2018

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2015-2018 NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2015-2018 NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2015-2018 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 4 2. Algemene regels met betrekking tot het reserve- en voorzieningenbeleid... 5 2.1. Inleiding...

Nadere informatie

GEMEENTE TERSCHELLING NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2016-2020

GEMEENTE TERSCHELLING NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2016-2020 GEMEENTE TERSCHELLING NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2016-2020 Inhoudsopgave 1 Inleiding en doelstelling Blz. 2 2 Begrippen en kaders 3 3 Uitgangspunten van beleid 5 4 Weerstandsvermogen 8 5 Voorstellen

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen 2015

Nota reserves en voorzieningen 2015 Datum: 27-08-2015 Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 2 1. Inleiding... 3 2. Algemene kenmerken van reserves en voorzieningen... 3 2.1 Begripsbepaling reserves... 3 2.2 Begripsbepaling voorzieningen...

Nadere informatie

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Gemeente Bussum Vaststellen Perspectiefnota 2015 Brinklaan 35 Postbus 6000 1400 HA Bussum Aan de gemeenteraad.

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen gemeente Westerwolde 2018

Nota reserves en voorzieningen gemeente Westerwolde 2018 Nota reserves en voorzieningen gemeente Westerwolde 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Regelgeving en kaders 3 2.1 Algemeen 3 2.2 BBV-regelgeving 3 2.3 Artikel 212 gemeentewet 3 3 Reserve versus voorziening

Nadere informatie

NOTITIE HERIJKING RESERVES VOORZIENINGEN

NOTITIE HERIJKING RESERVES VOORZIENINGEN NOTITIE HERIJKING RESERVES EN VOORZIENINGEN 1. Inleiding Reserves maken een onderdeel uit van de vermogenspositie van een organisatie. Sinds de start van de Omgevingsdienst zijn, naast toevoegingen aan

Nadere informatie

NOTA RENTEBELEID GEMEENTE BERGEN OP ZOOM

NOTA RENTEBELEID GEMEENTE BERGEN OP ZOOM l lllllll llll lllll llll llllll 111111111111111111111111111111111 815-023068 NOTA RENTEBELEID 2015 GEMEENTE BERGEN OP ZOOM Bergen op Zoom, oktober 2015 1. INLEIDING.""""""""""""""""""""""""""""""""""

Nadere informatie

Kadernota reserves en voorzieningen

Kadernota reserves en voorzieningen Gemeente Almere 11 januari 2017 Kadernota reserves en voorzieningen INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 3 2 UITGANGSPUNTEN RESERVES EN VOORZIENINGEN... 4 2.1 2.2 2.3 Onderscheid reserves en voorzieningen... 4

Nadere informatie

Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit. Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit

Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit. Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Aan de raad, Onderwerp: Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Voorstel: Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit 1 SAMENVATTING Tijdens de raadsinformatiebijeenkomst

Nadere informatie

Gemeente Purmerend. Workshop voor raadsen commissieleden over Reserves en voorzieningen

Gemeente Purmerend. Workshop voor raadsen commissieleden over Reserves en voorzieningen Gemeente Purmerend Workshop voor raadsen commissieleden over Reserves en voorzieningen 1. Aanleiding 2. Doel / resultaat workshop 3. Theorie 4. Praktijk van Purmerend 5. Resume 1. Aanleiding Actualiseren

Nadere informatie

Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht 2015

Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht 2015 Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht 2015 Versie 2.0 2 Inhoud 1. Inleiding... 5 1.1 Aanleiding... 5 1.2 stelling... 5 1.3 Wettelijk kader... 5 1.4 Leeswijzer... 5 2. Begrippen en kaders...

Nadere informatie

AB 15 041a. Nota Reserves en voorzieningen. 1. Inleiding

AB 15 041a. Nota Reserves en voorzieningen. 1. Inleiding AB 15 041a Nota Reserves en voorzieningen 1. Inleiding Op 4 december 2014 heeft het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling Gemeentelijke Gezondheidsdienst regio Utrecht (hierna: GGDrU) de

Nadere informatie

Hoe financieel gezond is uw gemeente?

Hoe financieel gezond is uw gemeente? Hoe financieel gezond is uw gemeente? drs. R.M.J.(Rein-Aart) van Vugt RA A.(Arie)Elsenaar RE RA 1 Hoe financieel gezond is uw gemeente? In dit artikel geven de auteurs op hoofdlijnen aan welke indicatoren

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen 2006

Nota Reserves en Voorzieningen 2006 Nota Reserves en Voorzieningen 2006 Gemeente Grave, 7 november 2006 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Onderscheid tussen reserves en voorzieningen volgens het BBV...4 2.1. Eigen of vreemd vermogen... 4

Nadere informatie

TOELICHTING OP DE FUNCTIES RESERVES EN VOORZIENINGEN

TOELICHTING OP DE FUNCTIES RESERVES EN VOORZIENINGEN TOELICHTING OP DE FUNCTIES RESERVES EN VOORZIENINGEN Toelichting op de functies Reserves en voorzieningen bij een gemeente d.d. 31 december 2010 Bladzijde 1 Toelichting op de functies Reserves en voorzieningen

Nadere informatie

Nota Reserves, Voorzieningen en Overlopende passiva Nota spaarpotten

Nota Reserves, Voorzieningen en Overlopende passiva Nota spaarpotten Nota Reserves, Voorzieningen en Overlopende passiva 2013 Nota spaarpotten Nota ROV 2013 pagina 2 Nota Reserves, Voorzieningen en Overlopende passiva 2013 Nota spaarpotten Gemeente Zaanstad Domein Bedrijfsvoering,

Nadere informatie

RESERVE- EN VOORZIENINGEN BELEID STADSDEEL ZUIDOOST

RESERVE- EN VOORZIENINGEN BELEID STADSDEEL ZUIDOOST RESERVE- EN VOORZIENINGEN BELEID STADSDEEL ZUIDOOST Oktober 2008 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...4 2 ALGEMEEN...5 2.1 BESLUIT BEGROTING EN VERANTWOORDING PROVINCIES EN GEMEENTEN... 5 2.2 LEESWIJZER... 5 3

Nadere informatie

B en W - advies. Bouwen 81 Milieu. Jans Drost en Hettie Tychon. Financiën en Personeel Nummer. Ter bespreking. Ter besluitvorming

B en W - advies. Bouwen 81 Milieu. Jans Drost en Hettie Tychon. Financiën en Personeel Nummer. Ter bespreking. Ter besluitvorming B en W - advies Gemeente Elburg Afdelingshoofd Portefeuillehouder Afdeling Advies van Datum advies Advies O.R. I.o.m. afdeling(en) I.o.m. wijkcontactambtenaar M. Boukema Bouwen 81 Milieu Jans Drost en

Nadere informatie

Foech ried/kolleezje: De raad is bevoegd het gemeentelijk reservebeleid aan te passen en vast te stellen.

Foech ried/kolleezje: De raad is bevoegd het gemeentelijk reservebeleid aan te passen en vast te stellen. Riedsútstel Ried : 26 maart 2015 Status : Besluitvormend Eardere behandeling : Opiniërend dd. 19 maart 2015 Agindapunt : niet invullen Portefúljehâlder : Gerda Postma Amtner : W. Kobus Taheakke : Nota

Nadere informatie

Nota beleid reserves en voorzieningen voor het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard

Nota beleid reserves en voorzieningen voor het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Nota beleid reserves en voorzieningen voor het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Inhoudsopgave 1. INLEIDING 4 2. BEGRIPPENKADER 4 3. RESERVES 5 3.1 ALGEMENE RESERVES 5 3.2 BESTEMMINGSRESERVES

Nadere informatie

Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht 2018

Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht 2018 Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht 2018 Inhoud 1. Inleiding... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 stelling... 3 1.3 Wettelijk kader... 3 1.4 Leeswijzer... 3 1.5 Samenvatting... 3 2. Begrippen en

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen

Nota reserves en voorzieningen Nota reserves en voorzieningen 2015 2018 september 2015 Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 gemeente Dalfsen 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 5 2. Begrippen en juridisch kader... 6 2.1. Reserves...

Nadere informatie

Notitie weerstandsvermogen gemeente Ten Boer

Notitie weerstandsvermogen gemeente Ten Boer Notitie weerstandsvermogen gemeente Ten Boer 1. Inleiding In 2008 heeft Aniek Geerts, student Master of Business Administration met begeleiding vanuit de Rijksuniversiteit Groningen door de heer B.J.W.Pennink

Nadere informatie

Gemeente Putten Pagina 2 van 36 Nota reserves en voorzieningen 2015 Nota Reserves en voorzieningen 2015

Gemeente Putten Pagina 2 van 36 Nota reserves en voorzieningen 2015 Nota Reserves en voorzieningen 2015 Gemeente Putten Pagina 2 van 36 Nota reserves en voorzieningen 2015 Nota Reserves en voorzieningen 2015 Olst-Wijhe, 13 oktober 2015 Documentnummer: 15.021621 Putten Pagina 6 van 36 Nota reserves en voorzieningen

Nadere informatie

Nota Reserves en. Voorzieningen

Nota Reserves en. Voorzieningen Nota Reserves en Voorzieningen 2009 1 1. Inleiding Hierbij bieden wij u de Nota Reserves en Voorzieningen 2009 aan. Deze nota is een actualisatie van de Nota Reserves en Voorzieningen zoals die in de raadsvergadering

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN GEMEENTE BERGEN OP ZOOM

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN GEMEENTE BERGEN OP ZOOM NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2015 GEMEENTE BERGEN OP ZOOM "Maximale eenvoud en transparantie" Bergen op Zoom, oktober 2015 I. INLEIDING 3 Doelstelling van de nota 3 Wat is nieuw in deze Nota Reserves

Nadere informatie

ll DOiq2oq Gemeente Losser o 't tut- jij NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN tóssé! Om m* it S 6 tl t« v e r s / / n a e r d n de- d i n k e ƒ

ll DOiq2oq Gemeente Losser o 't tut- jij NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN tóssé! Om m* it S 6 tl t« v e r s / / n a e r d n de- d i n k e ƒ ll DOiq2oq Gemeente Losser '3 o 't tut- jij NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN tóssé! 2012 Om m* it S 6 tl t«v e r s / / n a e r d n de- d i n k e ƒ Inhoudsopgave 1 Samenvatting 3 2 Inleiding 4 3 Begripsbepaling

Nadere informatie

Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht In de Financiële verordening gemeente Papendrecht 2018 artikel 11 staat opgenomen:

Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht In de Financiële verordening gemeente Papendrecht 2018 artikel 11 staat opgenomen: GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Papendrecht Nr. 56150 19 maart 2018 Nota Reserves en voorzieningen gemeente Papendrecht 2018 1. Inleiding 1.1Aanleiding In de Financiële verordening gemeente

Nadere informatie

ota reserves en voorzieni ngen

ota reserves en voorzieni ngen I l I ota reserves en voorzieni ngen Ŵ: ~... ĴL. 1 V re įļľ?? Í-- V '. 'Ĩ - IV * 2ļśĶ: Nota reserves en voorzieningen gemeente Montferland 2018 1 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 1 Inleiding... 5 1.1

Nadere informatie

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Normenkader, toets van de begroting aan de formele eisen Inhoudsopgave 1 Normenkader 2 1.1 Besluit Begroting en Verantwoording 2 1.2 Verordening

Nadere informatie

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen)

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen) Behandelend ambtenaar gemeente Begroting 2015 is Meerjarenbegroting 2016-2018 is Datum vaststelling begroting 2015 Datum ontvangst begroting 2015 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2015 Aantal woonruimten

Nadere informatie

NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG

NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG Opgesteld door: G.Z-H In opdracht van: Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg Postbus 341 3100 AH Schiedam Tel.: 010-2981010 Fax: 010-2981020

Nadere informatie

Nota. reserves en voorzieningen 2014. gemeente Hellendoorn

Nota. reserves en voorzieningen 2014. gemeente Hellendoorn Nota reserves en voorzieningen 2014 gemeente Hellendoorn 14INT04380 Inhoudsopgave 1 Samenvatting 2 2 Inleiding 3 2.1 Leeswijzer 3 2.2 Doelstelling 3 2.3 Uitgangspunten 3 3 Wettelijk kader en begrippen

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN Gemeente Nieuwkoop

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN Gemeente Nieuwkoop NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2010 Gemeente Nieuwkoop BO Financiën 17 februari 2010 2 INHOUDSOPGAVE PAGINA 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding 5 1.2 Doel en opzet van de nota reserves en voorzieningen 5 2. SAMENVATTING

Nadere informatie

Nota Reserves en voorzieningen 2017

Nota Reserves en voorzieningen 2017 Nota Reserves en voorzieningen 2017 Pagina 1 van 17 Inhoud 1. Inleiding... 3 1.1 Waarom een Nota Reserves en Voorzieningen?... 3 1.2 Doelen van deze nota... 3 1.3 Leeswijzer... 3 2. Wettelijk kader...

Nadere informatie

Gemeente Breda ~Q~ ~,,~ Registratienr: [ 40523] Raadsvoorstel

Gemeente Breda ~Q~ ~,,~ Registratienr: [ 40523] Raadsvoorstel ~,,~ Raadsvoorstel Agendapuntnummer: Registratienr: [ 40523] Onderwerp Instemmen met het doonoeren van een stelselwijziging voor de verantwoording- en dekkingswijze van investeringen met maatschappelijk

Nadere informatie

Themaraad financiën 3 april

Themaraad financiën 3 april Themaraad financiën 3 april 2017 1 Aanleiding en doelstelling P&C-cyclus Robuust financieel beleid Begroting Financiële positie Risico s Afsluiting Agenda 2 Aanleiding en doelstelling Aanleiding Vanuit

Nadere informatie

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen.

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen. RAADSVOORSTEL Agendapunt Raad 27 oktober 2016 Afdeling Middelen Voorstel nummer 2016.00077 Datum 27 september 2016 Onderwerp Tweede bestuursrapportage 2016 Programma Alle begrotingsprogramma's Inlichtingen

Nadere informatie

Wijzigingen nota financieel beleid 2018 tov 2013: Samenvatting. Hoofdstuk 1 Activeren, waarderen en afschrijven

Wijzigingen nota financieel beleid 2018 tov 2013: Samenvatting. Hoofdstuk 1 Activeren, waarderen en afschrijven Wijzigingen nota financieel beleid 2018 tov 2013: Samenvatting Weerstandvermogen: BBV wijziging verplichte kerngetallen toegevoegd. Hoofdstuk 1 Activeren, waarderen en afschrijven 1. Inleiding De volgende

Nadere informatie

Notitie Rentebeleid 2007

Notitie Rentebeleid 2007 Notitie Rentebeleid 2007 Inhoudsopgave Inleiding 3 De positie van de nota rentebeleid 3 De werking van het marktconform percentage 3 Totaalfinanciering versus project- of objectfinanciering 4 Rentetoerekening

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN Gemeente Neder-Betuwe Dodewaard Echteld IJzendoorn Kesteren Ochten Opheusden Opheusden, 18 januari Behandeling gemeenteraadsvergadering van 8 maart Nota Reserves en Voorzieningen

Nadere informatie

BELEIDSNOTARESERVESENVOORZIENINGEN2017. Datum:15juni2017 Registratienummer:

BELEIDSNOTARESERVESENVOORZIENINGEN2017. Datum:15juni2017 Registratienummer: BELEIDSNOTARESERVESENVOORZIENINGEN2017 Datum:15juni2017 Registratienummer:1369635 I n h o u d s o p g a v e INLEIDING 4 1 BEGRIPPEN EN KADERS 5 2 SPELREGELS RESERVES 8 3 SPELREGELS VOORZIENINGEN 10 4 WEERSTANDSVERMOGEN

Nadere informatie

Inleiding. Theoretisch kader. Functies reserves

Inleiding. Theoretisch kader. Functies reserves Vastgesteld door de gemeenteraad van Aalten d.d. 18-12-2018 Inhoudsopgave Inleiding... 1 Theoretisch kader... 1 Functies reserves... 1 Weerstandsvermogen... 2 Weerstandscapaciteit... 2 Risico s... 2 Bevoegdheid

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen

Nota reserves en voorzieningen Nota reserves en voorzieningen 2011-2014 1 1. INLEIDING... 3 2. BEGRIPPEN... 3 2.1. RESERVES... 3 2.2. VOORZIENINGEN... 3 2.3. VERSCHIL TUSSEN EEN BESTEMMINGSRESERVE EN EEN VOORZIENING... 4 3. REGELGEVING...

Nadere informatie

Richtlijnen van de commissie BBV

Richtlijnen van de commissie BBV Richtlijnen van de commissie BBV Stellige uitspraken gelden met ingang van begrotingsjaar T+1, het jaar nadat de uitspraak is gepubliceerd. 1. Notitie Software, mei 2007 1.1 Software (als afzonderlijk

Nadere informatie

Bijlage bij raadsvoorstel nr Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen

Bijlage bij raadsvoorstel nr Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen 2012-2015 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding a. Aanleiding en kader b. Proces 2. Risicomanagement a. Risico's en risicomanagement b. Invoering van risicomanagement

Nadere informatie

Collegevoorstel onder verantwoordelijkheid van : Onderwerp. : onderbouwing voorziening gemeentelijke accommodaties. Programma.

Collegevoorstel onder verantwoordelijkheid van : Onderwerp. : onderbouwing voorziening gemeentelijke accommodaties. Programma. Collegevoorstel onder verantwoordelijkheid van : Onderwerp Programma : onderbouwing voorziening gemeentelijke accommodaties : Financiën Voorstelnummer : 18.32 Info bij afdelingshoofd : J.W.A. van der Heijden

Nadere informatie

DOEL EN OMVANG RESERVES EN VOORZIENINGEN

DOEL EN OMVANG RESERVES EN VOORZIENINGEN R1 9111001 Algemene Reserve Algemene buffer voor de exploitatie en voor de opvang van (negatieve) rekeningssaldi. Rekeningsvoordelen. In de afgelopen jaren is het rekeningsresultaat toegevoegd /onttrokken.

Nadere informatie

Het voordeel van het inzetten van een reserve is dat er geen noodzaak is tot het aantrekken van vreemd vermogen en de daarmee gemoeide extra kosten.

Het voordeel van het inzetten van een reserve is dat er geen noodzaak is tot het aantrekken van vreemd vermogen en de daarmee gemoeide extra kosten. GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Zandvoort Nr. 66996 30 maart 2018 Nota Reserves en Voorzieningen 2018 1 Inleiding Met voorliggende nota wordt invulling gegeven aan artikel 10 van de conform

Nadere informatie

xxxx 2012 Beleidskader Reserves en voorzieningen 2012-2015

xxxx 2012 Beleidskader Reserves en voorzieningen 2012-2015 xxxx 2012 Beleidskader Reserves en voorzieningen 2012-2015 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Inleiding... 3 1.1 Doelstelling... 3 1.2 Rol van de raad... 3 1.3 Leeswijzer... 3 2. Wijzigingen en beslispunten...

Nadere informatie

Nota. reserves en voorzieningen. gemeente Montferland

Nota. reserves en voorzieningen. gemeente Montferland Nota reserves en voorzieningen gemeente Montferland 2015 1 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 5 1.1 Aanleiding... 5 1.2 stelling... 5 1.3 Wettelijk kader... 5 1.4 Leeswijzer... 5 2 Begrippen en kaders... 6

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, 12 oktober 2010 Nummer voorstel: 2010/98

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, 12 oktober 2010 Nummer voorstel: 2010/98 Voorstel aan de raad Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, 12 oktober 2010 Nummer voorstel: 2010/98 Voor raadsvergadering d.d.: 26-10-2010 Agendapunt: 10

Nadere informatie

VMLJ Sweelssen. Telefoonnummer:

VMLJ Sweelssen. Telefoonnummer: Raadsvergadering 01-12-2015 Volgnummer 113-2015 Onderwerp Wijziging beleidsnota Reserves, voorzieningen, weerstandsvermogen en risicomanagement Programmanummer - Registratienummer Collegevergadering 29-09-2015

Nadere informatie

Actuele reserves en voorzieningen

Actuele reserves en voorzieningen Actuele reserves en voorzieningen In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de bestaande reserves en voorzieningen van de gemeente Spijkenisse. Alle actuele reserves en voorzieningen zijn beoordeeld op bestaansrecht

Nadere informatie

Commissie Bestuurlijk Domein. Commissie Ruimtelijk Domein. Commissie Sociaal en Economisch Domein. Informerende Commissie. Bespreken.

Commissie Bestuurlijk Domein. Commissie Ruimtelijk Domein. Commissie Sociaal en Economisch Domein. Informerende Commissie. Bespreken. Raad VOORBLAD Onderwerp Herschikking van de reserves Agendering x Commissie Bestuurlijk Domein x Gemeenteraad Commissie Ruimtelijk Domein Lijst ingekomen stukken Commissie Sociaal en Economisch Domein

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Ede 2016

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Ede 2016 Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Ede 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Aanleiding...3 1.2 Doelstelling...3 1.3 Leeswijzer...3 2. Begrippen en kaders...4 2.1 Reserves...4 2.2 Voorzieningen...5

Nadere informatie

Collegevoorstel. Zaaknummer Onderwerp Nota reserves en voorzieningen 2017

Collegevoorstel. Zaaknummer Onderwerp Nota reserves en voorzieningen 2017 Zaaknummer 00494629 Onderwerp Nota reserves en voorzieningen 2017 Collegevoorstel Feitelijke informatie Bijgaand treft u een raadsvoorstel aan om een nieuwe, geactualiseerde nota reserves en voorzieningen

Nadere informatie

De bij het opstellen van de jaarrekening gehanteerde uitgangspunten hebben betrekking op:

De bij het opstellen van de jaarrekening gehanteerde uitgangspunten hebben betrekking op: ADDENDUM PROGRAMMA- VERANTWOORDING EN REKENING 2005 GEMEENTE HAAREN In het jaarverslag 2005 (bestaande uit de programmaverantwoording en programmarekening) staan enkele onderwerpen vermeld die wij alsnog

Nadere informatie

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg Cluster FIN Behandeld J.G.G.M. Janssen Ons kenmerk Telefoon +31 43 389 72 38 Uw kenmerk Maastricht 20 maart 2018 Bijlage(n) Verzonden Onderwerp Aandachtspunten

Nadere informatie