Workshop KaMOShibai. Provinciebeurs Klasbakken woensdag 7 maart 2018

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Workshop KaMOShibai. Provinciebeurs Klasbakken woensdag 7 maart 2018"

Transcriptie

1 Workshop KaMOShibai Provinciebeurs Klasbakken woensdag 7 maart 2018

2 De kamoshibais verhalen met een dimensie

3 Programma workshop Kennismaking Reus Pedagogisch kader: Voorkennis activeren ervaringen delen Hoe zit het in elkaar? Actiegericht MOS-shoppen

4 Voorkennis activeren Ervaringen vertellen Hoe kan je als (kleuter)onderwijzer hiernaar polsen? -> Brainstorm Wissel uit in groep. Schrijf van elk idee één kernwoord op een post-it.

5 Sleutelvragen

6 Hoe zit het in elkaar? Wat is energie? Moeten kleuters weten wat energie is? Ontwikkelingsdoelen?

7

8 Wetenschappen en techniek Natuur: algemeen -> wind 1.2 tonen een explorerende en experimenterende aanpak om meer te weten te komen over de natuur Natuur: levende en niet-levende natuur -> wind/weer 1.8 kunnen verschillende weersomstandigheden waarnemen, vergelijken en benoemen en voorbeelden geven van de gevolgen voor zichzelf

9 Wetenschappen en techniek Techniek- kerncomponenten: windmolen 2.1 kunnen van technische systemen die ze zelf vaak gebruiken, aangeven of ze gemaakt zijn van metaal, steen, hout, glas, papier, textiel of kunststof; 2.2 kunnen van een eenvoudig technisch systeem uit hun omgeving aantonen dat verschillende onderdelen ervan in relatie staan tot elkaar in functie van een vooropgesteld doel.

10 Wetenschappen en techniek Techniek- als menselijke activiteit: windmolen 2.3 kunnen in een eenvoudige situatie nagaan welk technisch systeem best tegemoet komt aan een behoefte 2.4 kunnen ideeën bedenken voor een eenvoudig technisch systeem; 2.5 kunnen geschikt materiaal en gereedschap kiezen voor het realiseren van een eenvoudig technisch systeem; 2.6 kunnen een eenvoudig technisch systeem maken, al dan niet aan de hand van een stappenplan; 2.7 kunnen nagaan of het doel werd bereikt met een zelfgemaakt technisch systeem. 2.8 zijn bereid hygiënisch, veilig en zorgzaam te werken; 2.9 tonen een experimentele en explorerende aanpak om meer te weten te komen over techniek.

11 Wetenschappen en techniek Techniek en samenleving 2.10 kunnen aangeven dat een technisch systeem dat ze gebruiken nuttig, gevaarlijk en/of schadelijk kan zijn

12 Bewustwording Groepsopdracht: Verken de activiteit op de fiche. Hoek en spel Wat heb ik nodig? Wat doe ik? Wat doet de leraar? Wat vinden jullie van deze activiteit? Stel de activiteit voor aan de grote groep.

13 Mens en maatschappij 1.1 kunnen bij zichzelf onderkennen wanneer zij bang, blij, boos of verdrietig zijn en kunnen dit op een eenvoudige wijze uitdrukken. 1.5 kunnen bij anderen gevoelens van bang, blij, boos en verdrietig zijn herkennen en kunnen meeleven in dit gevoel.

14 Actiegericht bewustwording Bewustwording: Wat kunnen we eraan doen? (theorie) Actiegericht: Wat doen we eraan? (praktijk )

15 Actiegericht Groepsopdracht: Hoe kunnen we kleuters stimuleren om zelf een actie te bedenken en uit te voeren? Hoe kunnen we van kleuters actiegerichte kleuters maken? Zoek enkele voorbeelden. taken geven om op te letten in de klas (vb licht uit doen, verwarming uit, ), icoontjes maken om te helpen herinneren, vb prentje aan de lichtschakelaar, computer, het stopcontact, kan ook worden meegenomen naar huis. Aansluiten bij actiedagen-> - het is te warm in de klas/ Kleuters duiden onnodig gebruik ahv verhaal Reus en vragen aan directeur om meerdere keren DTD te houden op een jaar

16 MOS-shop Pedagogische fiche 10 kamoshibaiverhalen om te zien! Tegoedbon: goed voor 3 verhalen naar keuze. Word MOS-school!

17 Het West-Vlaamse MOS-team:

kleuteronderwijs lager onderwijs secundair onderwijs 1 ste graad A- stroom en B-stroom eindtermen en en ontwikkelingsdoelen techniek

kleuteronderwijs lager onderwijs secundair onderwijs 1 ste graad A- stroom en B-stroom eindtermen en en ontwikkelingsdoelen techniek 1 kleuteronderwijs lager onderwijs secundair onderwijs 1 ste graad A- stroom en B-stroom eindtermen en ontwikkelingsdoelen techniek 2 Ontwikkelingsdoelen techniek Kleuteronderwijs De kleuters kunnen 2.1

Nadere informatie

Schematisch. Ontwikkelingsdoelen kleuteronderwijs. Eindtermen basisonderwijs

Schematisch. Ontwikkelingsdoelen kleuteronderwijs. Eindtermen basisonderwijs Technologie Ontwikkelingsdoelen en eindtermen Schematisch OD Ontwikkelingsdoelen kleuteronderwijs ET Eindtermen basisonderwijs 2.1 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 De kleuters: KERNCOMPONENTEN VAN TECHNIEK - kunnen

Nadere informatie

Magneten : Een bootje

Magneten : Een bootje Magneten : Een bootje Aantal kinderen: 2-4 Niveau: 3 Benodigdheden: kurk punaise bakje waar water in kan tandenstokers vlagje plastic eendjes of visjes met een schroef in de bek handdoek of dweil magneten

Nadere informatie

1 Vooraf. 2. Doelgerichte opdrachten voor in de klas. Lesbrief voor leerkrachten: Tinkercad en 3D-printen

1 Vooraf. 2. Doelgerichte opdrachten voor in de klas. Lesbrief voor leerkrachten: Tinkercad en 3D-printen Lesbrief voor leerkrachten: Tinkercad en 3D-printen 1 Vooraf Tinkercad is een programma waarmee we eenvoudige objecten kunnen tekenen, die nadien door de 3D-printer geprint kunnen worden. 2. Doelgerichte

Nadere informatie

Scholen ondersteunen bij EDUCATIE DUURZAME ONTWIKKELING

Scholen ondersteunen bij EDUCATIE DUURZAME ONTWIKKELING Nascholing Water Scholen ondersteunen bij EDUCATIE DUURZAME ONTWIKKELING We streven naar een wereld waarin iedereen geniet van het recht op een menswaardig leven op een gezonde planeet. Educatie Duurzame

Nadere informatie

Les 1 Inhibitie Ibus de beschermer

Les 1 Inhibitie Ibus de beschermer Les 1 Inhibitie Ibus de beschermer Voorbereiding: Voorafgaand aan de les is het verhaal van Ibus aan de kinderen verteld. Maak foto's van alle kinderen met een verschillende emotie uitdrukking. Voor de

Nadere informatie

Doelgroep. Lesdoelen. Materialen. Experimenteren met Biochemie / Bioplastic

Doelgroep. Lesdoelen. Materialen. Experimenteren met Biochemie / Bioplastic Doelgroep Leerlingen Leerlingen maakten reeds kennis met het toepassingsgebied biochemie. De leerlingen hebben kennis van het analyseren en het onderzoekend werken. Lesdoelen De leerlingen kunnen... hygiënisch,

Nadere informatie

2.3 Leerplandoelstellingen: ontwikkelingsdoelen

2.3 Leerplandoelstellingen: ontwikkelingsdoelen kennen en uitvoeren, het juiste en doelgerichte gebruik van bepaalde materialen en voorwerpen. Het kind ontwikkelt het denken: het begrip voor de logische opeenvolging van concrete handelingen en de kennis

Nadere informatie

De Vreedzame School. Blok 4 We hebben hart voor elkaar. Wij starten met de lessen uit:

De Vreedzame School. Blok 4 We hebben hart voor elkaar. Wij starten met de lessen uit: De Vreedzame School Blok 4 We hebben hart voor elkaar Wij starten met de lessen uit: Algemeen Dit blok gaat over gevoelens. Om kunnen gaan met gevoelens is van groot belang voor een positief klimaat in

Nadere informatie

Probleemstelling: Hoe kunnen we de siroop* in de grote kom verdelen over kleine flesjes?

Probleemstelling: Hoe kunnen we de siroop* in de grote kom verdelen over kleine flesjes? Siroop verdelen Auteur: Vanessa Maes & Stephanie Vervaet Probleemstelling: Hoe kunnen we de siroop* in de grote kom verdelen over kleine flesjes? Duur van de STEM-activiteit: 30 à 40 minuten Leeftijdsgroep:

Nadere informatie

tonen een experimentele en explorerende aanpak om meer te weten te komen over techniek (OD 2.9)

tonen een experimentele en explorerende aanpak om meer te weten te komen over techniek (OD 2.9) Doelgroep Er is geen specifieke voorkennis vereist. De leerlingen hebben een onderzoekende houding. Lesdoelen De leerlingen tonen een experimentele en explorerende aanpak om meer te weten te komen over

Nadere informatie

Vooraf. Lesbrief voor leerkrachten: Sketchup

Vooraf. Lesbrief voor leerkrachten: Sketchup Lesbrief voor leerkrachten: Sketchup Vooraf Sketchup is een programma waarmee we vooral leren een huis te tekenen. Er kunnen evenwel ook objecten mee getekend worden die we kunnen uitprinten met de 3D-printer.

Nadere informatie

TOEKOMSTSPEL - overzicht talenten van de talentenzoektocht,

TOEKOMSTSPEL - overzicht talenten van de talentenzoektocht, TOEKOMSTSPEL - overzicht talenten van de talentenzoektocht, gekoppeld aan de talenten van de beroepenfiches bijlage 3 In deze bijlage vind je het omgekeerde van bijlage 2. Hier vertrekken we van de talenten

Nadere informatie

Schuilt er een onderzoeker in jou?

Schuilt er een onderzoeker in jou? Schuilt er een onderzoeker in jou? Bijlage: Lesdoelen en leerplandoelen INHOUD 1 Eerste kennismaking met Inagro en zijn activiteiten... 3 1.1 Lesdoelen... 3 1.2 Leerplandoelen... 3 1.2.1 Leerplan wereldoriëntatie

Nadere informatie

Onderwijskundige doelen

Onderwijskundige doelen Onderwijskundige doelen Het materiaal van Dit Ben Ik in Brussel beoogt vooral het positief omgaan met diversiteit. Daarom is het ook logisch dat heel wat doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid aan

Nadere informatie

Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie

Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie & Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie E HO DIT T RK AL E W ITA? G I D IER H CA mens & maatschappij specifieke visie van leerlijn naar methodiek van methodiek naar leerlijn

Nadere informatie

gaan de kinderen op ontdekkingstocht langs de verschillende dieren van de boerderij en beantwoorden hun eigen vragen.

gaan de kinderen op ontdekkingstocht langs de verschillende dieren van de boerderij en beantwoorden hun eigen vragen. 5. Er op uit Tijdens deze activiteit: gaan de kinderen op ontdekkingstocht langs de verschillende dieren van de boerderij en beantwoorden hun eigen vragen. Taal Meningen uiten en vragen stellen Groep 1

Nadere informatie

Al spelend reflecteren met Kwaliteit Troef. Nicky Ingels Fien Lannoye Annelies Roelandt

Al spelend reflecteren met Kwaliteit Troef. Nicky Ingels Fien Lannoye Annelies Roelandt Al spelend reflecteren met Kwaliteit Troef Nicky Ingels Fien Lannoye Annelies Roelandt Programma van de workshop Korte toelichting bij het spel Kwaliteit Troef Kennismaken met de spelkaarten Reflectie

Nadere informatie

WO - Mens en Maatschappij - jongste kleuters! PBD GO! 1/1. nr werkveld cluster doel niveau

WO - Mens en Maatschappij - jongste kleuters! PBD GO! 1/1. nr werkveld cluster doel niveau WO - Mens en Maatschappij - jongste kleuters! PBD GO! 1/1 31101 anderen Zelfbewustzijn en weerbaarheid Voor zichzelf opkomen door signalen te geven die voor anderen begrijpelijk en aanvaardbaar zijn. 31107

Nadere informatie

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Beste leerkracht, De missie van de Hoge Rielen is om ruimte te scheppen voor het opdoen van nieuwe ervaringen, te ontdekken, te activeren

Nadere informatie

6 Mens en techniek ICT 1ste graad

6 Mens en techniek ICT 1ste graad Materialen 6.1 Kinderen zien in dat courante producten gemaakt zijn uit welbepaalde materialen en/of grondstoffen. OD2.1 ET2.1 vervoeren van bananen link met tandwielen van de fiets maken van een ribbelmachine

Nadere informatie

MOGELIJKHEID TOT EXPLORATIE BIEDEN

MOGELIJKHEID TOT EXPLORATIE BIEDEN MOGELIJKHEID TOT EXPLORATIE BIEDEN Om een vlotte identiteitsontwikkeling door te maken, moeten adolescenten de ruimte krijgen om te exploreren. Ze hebben nood aan een moratorium. Dat wil zeggen dat ze

Nadere informatie

Problemen herformuleren Leerlingen drukken de probleemstelling uit in eigen woorden.

Problemen herformuleren Leerlingen drukken de probleemstelling uit in eigen woorden. ACTIVITEITEN NAAM activiteit Leeftijdsgroep Markeer de optie. Tijdsduur: Vaardigheden computationeel denken Markeer de opties. Programmeren met Scratch 1 graad secundair onderwijs (12 14 jaar) > project

Nadere informatie

CONCEPT TOOL ONTWERPEN IN BEELD VOOR EIGEN GEBRUIK

CONCEPT TOOL ONTWERPEN IN BEELD VOOR EIGEN GEBRUIK 1 Leerdoelen verhelderen 1A Hoe ziet de vaardigheid eruit? Neem een vaardigheid die in komende project of les belangrijk gaat zijn. Schrijf de vaardigheid op een groot vel en verdeel de rest van het vel

Nadere informatie

WELKOM! Print het uit, leg het naast je en doe stap voor stap alle opdrachten. En mail me gerust als je vragen hebt of feedback wilt ontvangen.

WELKOM! Print het uit, leg het naast je en doe stap voor stap alle opdrachten. En mail me gerust als je vragen hebt of feedback wilt ontvangen. WELKOM! Wat geweldig dat je het werkboek hebt gedownload. Dat betekent een belangrijke volgende stap in jouw succes. Want succes bereik je alleen door te doen. Dit werkboek is onderdeel van het Webinar

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF. Schooljaar 2016/2017, nummer 11, 9 februari 2017

NIEUWSBRIEF. Schooljaar 2016/2017, nummer 11, 9 februari 2017 Belangrijke data tot en met half maart 2017 Datum NIEUWSBRIEF Schooljaar 2016/2017, nummer 11, 9 februari 2017 Activiteit 14 februari 2 e binnenles schooltuinen groep 6P Loes Mantel Week van 13 Rapporten

Nadere informatie

INLEIDING FOCUS eerste graad

INLEIDING FOCUS eerste graad INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende

Nadere informatie

Timing: 50 min. Graad: 2-3. Leerplandoelen: VVKBAO:

Timing: 50 min. Graad: 2-3. Leerplandoelen: VVKBAO: Graad: 2-3 Timing: 50 min Leerplandoelen: VVKBAO: WO TE 6.11 Kinderen kunnen zeggen aan welke eisen een bestaande constructie en een constructie die ze zelf willen maken, moet voldoen. WO TE 6.11.1 Dat

Nadere informatie

VLIEG OP! Laura van Hal & STIP Producties

VLIEG OP! Laura van Hal & STIP Producties 4+ VLIEG OP! Laura van Hal & STIP Producties GRENZELOZE LESBRIEF Deze lesbrief is bedoeld als ondersteuning van de voorstelling VLIEG OP!. Er zijn opdrachten die voorafgaand aan de voorstelling gedaan

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Vrije Kleuterschool Joma te MERKSEM

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Vrije Kleuterschool Joma te MERKSEM Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar

Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen vormen een beeld bij het onderzoek van de professor Leerlingen vergroten hun woordenschat door het leren van nieuwe vaktermen

Nadere informatie

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit

Nadere informatie

Arrangement: Sport en spel

Arrangement: Sport en spel Rooms-katholieke Godsdienst RKgs RKgs Openkomen voor geloofstaal, symboliek en rituelen (RKgs) liggen en een nieuw begin maakt. Ontdekken wat verrijzenis kan betekenen in het leven van mensen en mogelijk

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Techniek, (g)een zorg voor later - technische geletterdheid bevorderen Leerlijnen technische geletterdheid

Nieuwsbrief. Techniek, (g)een zorg voor later - technische geletterdheid bevorderen Leerlijnen technische geletterdheid Techniek, (g)een zorg voor later - technische geletterdheid bevorderen Leerlijnen technische geletterdheid Tijdens het schooljaar 2009 2010 werkte het Steunpunt Diversiteit & Leren samen met RVO - Society,

Nadere informatie

Loopbaangericht gesprek voeren. Dag 2. Juni 2016 Loopbaangerichte dialoog

Loopbaangericht gesprek voeren. Dag 2. Juni 2016 Loopbaangerichte dialoog Loopbaangericht gesprek voeren Dag 2 Warming up! Pak je telefoon, laptop of tablet. Herhalen: 5 loopbaancompetenties Waarom loopbaangerichte gesprekken? begin bij Helicon zelfsturing eigen verantwoordelijkheid

Nadere informatie

maken de kinderen een dierenmasker en kruipen in de huid van het dier dat op het masker staat.

maken de kinderen een dierenmasker en kruipen in de huid van het dier dat op het masker staat. 5. Een beestenboel Tijdens deze activiteit: maken de kinderen een dierenmasker en kruipen in de huid van het dier dat op het masker staat. Inrichting speelleeromgeving Deze activiteit begint in de safarihoek,

Nadere informatie

") Ljt-3^ f)c% Voorbeeldles SO/Midden/Bovenbouw/Blok 1 We horen bij elkaar Les 2 a+b: Opstekers!

) Ljt-3^ f)c% Voorbeeldles SO/Midden/Bovenbouw/Blok 1 We horen bij elkaar Les 2 a+b: Opstekers! MIDDEN / BOVENBOUW / BLOK 1 WE HOREN BIJ ELKAAR LES 2A ") Ljt-3^ f)c% Voorbeeldles SO/Midden/Bovenbouw/Blok 1 We horen bij elkaar Les 2 a+b: Opstekers! Opstekers! Doel blok 1: Leskern: Woordenschat: Materiaal:

Nadere informatie

Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Beste leerkracht, De missie van de Hoge Rielen is om ruimte te scheppen voor het opdoen van nieuwe ervaringen, te ontdekken, te activeren

Nadere informatie

Doelgroep. Lesdoelen. Materialen. Biochemie / Wauw. Mentos in cola: fles cola ( light) vel papier plakband 5 mentos (mint)

Doelgroep. Lesdoelen. Materialen. Biochemie / Wauw. Mentos in cola: fles cola ( light) vel papier plakband 5 mentos (mint) Doelgroep Leerlingen die een notie hebben van biochemie (reacties kunnen omschrijven) Leerlingen die een zekere zelfstandigheid hebben bij het uitvoeren van experimenten Lesdoelen De leerlingen kunnen

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels

SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels We gebruiken op school voor het 4 de, 5 de en 6 de leerjaar de handleiding CONTACTSLEUTELS van uitgeverij De Sleutel. Kenmerken van Contactsleutels: Elk leerjaar beschikt

Nadere informatie

OEFENINGEN BIJ DE WERKGEEST

OEFENINGEN BIJ DE WERKGEEST OEFENINGEN BIJ DE WERKGEEST Het werkmateriaal is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl. Werkmateriaal Sociaal Emotionele Educatie (SEE) Alle informatie is te vinden op de website Jan Ausum en Mieke

Nadere informatie

In je kracht. Werkboek voor deelnemers

In je kracht. Werkboek voor deelnemers In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers

Nadere informatie

HANDLEIDING EENVOUDIG PROGRAMMEREN MET SPHERO SPRK

HANDLEIDING EENVOUDIG PROGRAMMEREN MET SPHERO SPRK HANDLEIDING EENVOUDIG PROGRAMMEREN MET SPHERO SPRK DOEL De leerlingen op een eenvoudige manier een robot programmeren. De leerlingen werken zorgvuldig. De leerlingen zien het verband tussen techniek en

Nadere informatie

Hoek 10 Sector: Bouw

Hoek 10 Sector: Bouw Hoek 10 Sector: Bouw Stellingbouwer Brede bruggen, hoge gebouwen, stellingen,.. allemaal hebben ze meer nodig dan enkel sterke materialen. Ze moeten op de juiste manier gebouwd worden! Laat de kinderen

Nadere informatie

Inhoud Trainersmap Verdieping

Inhoud Trainersmap Verdieping Inhoud Trainersmap Verdieping 2 Module 9 Taal Module 10 Rekenen/wiskunde en Science (basisonderwijs) Module 11 Sociaal-emotionele ontwikkeling - verdieping Module 12 Sensomotorische ontwikkeling - verdieping

Nadere informatie

STEM op school. A.M. Tytgat

STEM op school. A.M. Tytgat STEM op school A.M. Tytgat Opwarmer.wat is techniek? http://www.youtube.com/watch?v=hskyhmjyrka Welke technische principes heb je gezien? Programma 1. Het reflectie-instrument STEM 2. Gebruik a.d.h.v.

Nadere informatie

Dit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.

Dit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen. INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel

Nadere informatie

Activiteit 8. Taal Kringgesprek Ik ben bang... Doelen. Materiaal. Voortaak

Activiteit 8. Taal Kringgesprek Ik ben bang... Doelen. Materiaal. Voortaak d e n k o n t w i k k e l i n g Taal Kringgesprek Ik ben bang... Doelen 1 De kleuters kunnen communiceren over gevoelens en ze benoemen. (15) (WO 3.1) 2 De kleuters kunnen hun gevoelens uitdrukken door

Nadere informatie

Thema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie

Thema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te

Nadere informatie

Technisch proces doorlopen. Stap 1: probleem of behoefte

Technisch proces doorlopen. Stap 1: probleem of behoefte Technisch proces doorlopen Stap 1: probleem of behoefte 2 Probleemstelling Opdracht Het speelgoed museum van Mechelen organiseert een wedstrijd voor het ontwerpen van een popje. Alle leerlingen van de

Nadere informatie

HOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.

HOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe. HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.

Nadere informatie

INLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet!

INLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet! INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende

Nadere informatie

Waarvan is het gemaakt?

Waarvan is het gemaakt? Waarvan is het gemaakt? In deze les gaan we op zoek naar kenmerken van materialen. We zoeken aan de hand van zintuiglijke waarnemingen uit van welk materiaal een voorwerp gemaakt is. We leggen het verband

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Studiedag: in de kijker. workshop: de ergotherapeut als coach

Studiedag: in de kijker. workshop: de ergotherapeut als coach Studiedag: in de kijker workshop: de ergotherapeut als coach Opbouw workshop Korte duiding van de theorie ( theorie wordt aangehaald) Kennismaking adhv exploreren Zelf in de ervaring stappen: oefenen op

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF Basisschool De Springschans

NIEUWSBRIEF Basisschool De Springschans Tweewekelijkse NIEUWSBRIEF Basisschool De Springschans 7-1-2016 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

DE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP

DE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP DE AARDE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS Mueller/GP Wilkins/GP Een wereld die draait op schone energie, met rijke bossen en oceanen vol leven. Dat is de wereld volgens Greenpeace. We doen

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Activiteiten bij 'De tovenaar die vergat te toveren'

Activiteiten bij 'De tovenaar die vergat te toveren' Toversteen, ketting, Interne krachtbronnen zoals kracht, slim zijn, moed, sleutelhanger maken zelfvertrouwen enzovoort versterken (zie ZMN pagina 28 Interne krachtbronnen). Bespreek met jouw kind welke

Nadere informatie

Steekkaart: nummer 1W

Steekkaart: nummer 1W Steekkaart: nummer 1W Onderwerp Kennis maken met de eigen emoties en die van anderen Leeftijd/Doelgroep 1 e leerjaar Leergebied Wereldoriëntatie Tijdsduur 50 minuten Beschrijving In deze les leren de jonge

Nadere informatie

Je hebt een heel dorp nodig om een kind op te voeden

Je hebt een heel dorp nodig om een kind op te voeden Je hebt een heel dorp nodig om een kind op te voeden Wat kunnen leerkrachten, ouders en andere betrokkenen van de school samen doen om de ontwikkeling van de kinderen nog beter te ondersteunen? Vraag 1:

Nadere informatie

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen.

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Leerstijlentest van David Kolb Mensen, scholieren dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Voor

Nadere informatie

Dit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.

Dit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen. INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel

Nadere informatie

Datum Uur Klas School Activiteit Ontwikkelingsdoel

Datum Uur Klas School Activiteit Ontwikkelingsdoel INTERVENTIEROOSTER KLEUTER 14-01-2019 tot en met 18-01-2019 Zorgcoördinatie Vrije Scholen Zwevezele Datum Uur Klas School Activiteit Ontwikkelingsdoel Dinsdag 15/01/2019 13.15-13.50 13.55-14.25 De Vlieger

Nadere informatie

Creativiteit, kun je dat afdwingen?

Creativiteit, kun je dat afdwingen? Creativiteit, kun je dat afdwingen? Over procesgerichte didactiek, de didactiek van creativiteit, eigenaarschap en betrokkenheid www.kunstedu.nl procesgerichte didactiek proces van de kunstenaar zelf ondergaan

Nadere informatie

Ontwikkelingsdoelen en eindtermen Bee-Bot

Ontwikkelingsdoelen en eindtermen Bee-Bot Ontwikkelingsdoelen en eindtermen Bee-Bot OD nr Uitgeschreven OD Toelichting toepassing Bee-Bot Mens en maatschappij 3.9 kennen en begrijpen omgangsvormen, leefregels en afspraken die van belang zijn voor

Nadere informatie

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Wat is dit? Welk gereedschap is dit? Dat is een Wat kun je er mee doen? Waarvoor dient het? Met een kun je 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Nadere informatie

Ik ga een grote uitdaging niet uit de weg. Taken die moeilijk zijn, vind ik veel leuker dan eenvoudige taken.

Ik ga een grote uitdaging niet uit de weg. Taken die moeilijk zijn, vind ik veel leuker dan eenvoudige taken. Ik ga een grote uitdaging niet uit de weg. Taken die moeilijk zijn, vind ik veel leuker dan eenvoudige taken. 2 5 Ik hoef niet aangespoord te worden om mijn taken te maken. Niemand hoeft mij te zeggen

Nadere informatie

Kijkwijzer technologische opvoeding

Kijkwijzer technologische opvoeding Kijkwijzer technologische opvoeding Anders kijken naar kinderen tijdens technologische activiteiten. Een kernbegrip bij de evaluatie van het werk van de leerlingen is measurable learning outcome, het meetbaar

Nadere informatie

Timing: 50 min. Graad: 2-3. Leerplandoelen: VVKBAO:

Timing: 50 min. Graad: 2-3. Leerplandoelen: VVKBAO: Graad: 2-3 Timing: 50 min. Leerplandoelen: VVKBAO: WO TE 6.18 Kinderen kunnen met techniek omgaan in verschillende toepassingsgebieden. WO TE 6.18.1 Dat houdt in dat ze technische realisaties uit verschillende

Nadere informatie

Klasbezoek bibliotheek 2de-3de kleuter

Klasbezoek bibliotheek 2de-3de kleuter Klasbezoek bibliotheek 2de-3de kleuter De bib is een bos. In groep volgen we een spoor van blaadjes langs verschillende plaatsen in de bib. We leren het reglement kennen en aan de hand van voorwerpen ontdekken

Nadere informatie

WonderWoordenWinkel. T-shirt Labelles

WonderWoordenWinkel. T-shirt Labelles WonderWoordenWinkel T-shirt Labelles WonderWoordenWinkel 2016 1 T-shirt Labelles OB + BB Inhoudsopgave - Lessen: Les groep 1/3 Wat heb ik nodig? P.3 Les groep 4/8 Wat heb ik nodig? P.5 - Bijlagen: Bijlage

Nadere informatie

Hoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school.

Hoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school. Startactiviteit groep 1/2 Hoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school. Subdoelen 1. Leerlingen en leraren worden zich bewust van welke apparaten

Nadere informatie

Nieuwsbrief 3 19 september 2014

Nieuwsbrief 3 19 september 2014 Nieuwsbrief 3 19 september 2014 Studiedag team, kinderen vrij! A.s. woensdag 24 september hebben de kinderen vrij en gaan de leraren weer hard aan de slag met de kwaliteit verbetering van ons onderwijs.

Nadere informatie

DOEL. Informatie en weetjes over tweetalig en bicultureel opgroeien. Ontmoeting tussen ouders.

DOEL. Informatie en weetjes over tweetalig en bicultureel opgroeien. Ontmoeting tussen ouders. DOEL Informatie en weetjes over tweetalig en bicultureel opgroeien. Ontmoeting tussen ouders. INHOUD Kennismaking Speeddate Voorstelling Fevlado, het participatieproject en het onderwijsproject Workshop

Nadere informatie

Voor jezelf? Les 1 Welkom!

Voor jezelf? Les 1 Welkom! Voor jezelf? Les 1 Welkom! Welkom! Dit is de cursus Voor jezelf? Wil je voor jezelf beginnen? Droom je ervan een eigen bedrijfje te starten? Zou je dit ook kunnen? In deze cursus ga je dit onderzoeken.

Nadere informatie

?Wetenschap? Verloop van de workshop 10/3/2016. Jonge kinderen en hun creatieve aanpak van wetenschap. Hoe begeleid je hen doorheen het leerproces?

?Wetenschap? Verloop van de workshop 10/3/2016. Jonge kinderen en hun creatieve aanpak van wetenschap. Hoe begeleid je hen doorheen het leerproces? Jonge kinderen en hun creatieve aanpak van wetenschap. Hoe begeleid je hen doorheen het leerproces? Bea Merckx bea.merckx@arteveldehs.be Jozefien Schaffler jozefien.schaffler@arteveldehs.be CEYS projectmedewerkers

Nadere informatie

Nieuwsbrief 9 Het Kompas schooljaar , 25 november 2016

Nieuwsbrief 9 Het Kompas schooljaar , 25 november 2016 Nieuwsbrief 9 Het Kompas schooljaar 2016-2017, 25 november 2016 Inleiding Als school zijn we druk bezig met alle voorbereidingen voor de laatste maand van 2016. Een maand met de nodige festiviteiten. Sinterklaas

Nadere informatie

Onder begeleiding minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese.

Onder begeleiding minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese. Reflectiekaart 3.2.1.5. Onder begeleiding minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese. Omschrijf wat kinderen volgens jou moeten kennen en

Nadere informatie

Je eigen nieuwjaarsbrief

Je eigen nieuwjaarsbrief Je eigen nieuwjaarsbrief Doelgroep Eerste, tweede, derde graad Aard van de activiteit De leerlingen schrijven zelf een nieuwjaarsbrief voor hun ouders. Vooraf Verzamel allerhande nieuwjaarsbrieven: tekstjes

Nadere informatie

Zand erover. verzoeningsviering voor de tweede graad. VAN IN 2013 Tuin van Heden.nu - Viering

Zand erover. verzoeningsviering voor de tweede graad. VAN IN 2013 Tuin van Heden.nu - Viering Zand erover verzoeningsviering voor de tweede graad Zand erover Verzoeningsviering voor de tweede graad Vooraf in de klas Wat heb je nodig? - twee grote bladen papier, schrijf op het eerste blad het kernwoord

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

HANDLEIDING DOBBELSTEEN

HANDLEIDING DOBBELSTEEN HANDLEIDING DOBBELSTEEN DOEL De leerlingen maken van een houten blokje een dobbelsteen en gebruiken hiervoor verschillende technische hulpmiddelen, zoals een winkelhaak, schuurpapier en een tafelboormachine.

Nadere informatie

Stappenplan: maken van een beloningskaart Je kind stimuleren door aanmoediging

Stappenplan: maken van een beloningskaart Je kind stimuleren door aanmoediging Info@piresearch.nl www.piresearch.nl Stappenplan: maken van een beloningskaart Je kind stimuleren door aanmoediging Een beloningskaart helpt ouders gericht aandacht te besteden aan gewenst gedrag van hun

Nadere informatie

Minicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert

Minicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert Minicursus Verbindend Communiceren Geschreven door: Jan van Koert Geweldloze communicatie is een wijze van communiceren die leidt tot gehoord en verstaan worden. Met helderheid, zonder beschuldigen en

Nadere informatie

Wat is de omgekeerde collecte?

Wat is de omgekeerde collecte? Aan de hand van deze instructies kun je bij jou in de gemeente tijdens de Micha Zondag een omgekeerde collecte organiseren. Op deze manier kunnen jullie als gemeente gelijk na de dienst met elkaar aan

Nadere informatie

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie

Nadere informatie

Waarnemingen.be als educatieve tool in het onderwijs. Stephan Boulez en alle admins van waarnemingen.be

Waarnemingen.be als educatieve tool in het onderwijs. Stephan Boulez en alle admins van waarnemingen.be Waarnemingen.be als educatieve tool in het onderwijs Stephan Boulez en alle admins van waarnemingen.be Doel? Eindtermen Kleuteronderwijs 1.2 1.3 1.4 1.5 tonen een explorerende en experimenterende aanpak

Nadere informatie

Pimp een Windmolen! Droommachine http://droommachine.braintrigger.nl

Pimp een Windmolen! Droommachine http://droommachine.braintrigger.nl Pimp een Windmolen! Windmolens wekken schone energie op. Maar sommige mensen zijn tegen windmolens. Ze vinden dat ze niet goed in de omgeving passen, dat ze het landschap verontreinigen. En ze zijn bang

Nadere informatie

Lesvoorbereiding: Kapper en schoonheidsspecialist (beroepen: kapper en schoonheidsspecialist)

Lesvoorbereiding: Kapper en schoonheidsspecialist (beroepen: kapper en schoonheidsspecialist) Lesvoorbereiding: Kapper en schoonheidsspecialist (beroepen: kapper en schoonheidsspecialist) Klas: 1ste graad secundair onderwijs Leervak: Techniek Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssectoren en specifiek

Nadere informatie

De Oude Kaasmakerij. Algemeen

De Oude Kaasmakerij. Algemeen Lesbrief De Oude Kaasmakerij Algemeen Deze lesbrief is opgemaakt voor het lager onderwijs. Voor leerlingen uit eerste, tweede en derde graad van het basisonderwijs werd een specifieke rondleiding uitgewerkt

Nadere informatie

Lesbrief. Ets-beest (2+) Katrina Brown & Han Buhrs Engeland

Lesbrief. Ets-beest (2+) Katrina Brown & Han Buhrs Engeland Lesbrief Ets-beest (2+) Katrina Brown & Han Buhrs Engeland Ets-beest is een voorstelling voor en met een jong publiek. Op een groot vel papier worden lijnen van beweging, geluid en houtskool gemaakt -

Nadere informatie

Nieuwsbrief. o.b.s. De Zwarm. Vreedzame School. Wat doen we in blok 4? o.b.s. De Zwarm: Samen werkt beter! 1.

Nieuwsbrief. o.b.s. De Zwarm. Vreedzame School. Wat doen we in blok 4? o.b.s. De Zwarm: Samen werkt beter! 1. Nieuwsbrief Vreedzame School o.b.s. De Zwarm www.dezwarm.nl In deze editie: We hebben hart voor elkaar Wat doen we in blok 4? Inhoud van de lessen Wat hebben we geleerd in blok 3? Ouderavond 12 april Tips

Nadere informatie

Leerplandoelen: VVKBaO. WO TE 6.6 Kinderen zien in dat producten gemaakt worden volgens bepaalde technische principes

Leerplandoelen: VVKBaO. WO TE 6.6 Kinderen zien in dat producten gemaakt worden volgens bepaalde technische principes Graad: 2-3 Timing: 50 75 min. Leerplandoelen: VVKBaO WO TE 6.6 Kinderen zien in dat producten gemaakt worden volgens bepaalde technische principes WO TE 6.6.2 Dat houdt in dat ze kunnen bij eenvoudige

Nadere informatie

CREATIEF DENKEN in ONDERWIJS Worskhops, training, begeleiding en materialen.

CREATIEF DENKEN in ONDERWIJS Worskhops, training, begeleiding en materialen. in NDERWIJS Creativiteit en Creatief Denken Creativiteit is een unieke eigenschap van de mens. Kijk om je heen, alles wat verzonnen en gemaakt is, vindt zijn oorsprong in het menselijk brein. Dat geldt

Nadere informatie

eigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen

eigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen geschiedenis Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Introduceren thema Oorlog:

Nadere informatie

Ontwikkel je eigen ijsje!

Ontwikkel je eigen ijsje! v Ontwikkel je eigen ijsje! In dit stappenplan lees je precies wat je hiervoor moet doen! Het beste ijsje wint! Werkblad 2, 3 en 4 1 Werkblad 2 Eisen aan ijs Welke ijsjes ken je? Schrijf er zoveel mogelijk

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie