Analyse Energie-akkoord en daaruit voortkomende kansen voor energie-coöperaties

Transcriptie

1 Analyse Energieakkoord: Bekeken vanuit het perspectief van lokale coöperaties. Samenvatting: De conclusie kan zijn dat het E-akkoord een afzwakking is van het regeerakkoord (14% in plaats van 16% in 2020) en niet de Europese doelstelling haalt (20% in 2020). Door het niet functionerende ETS Systeem (emissierechten-handelssysteem) levert het akkoord per saldo 17 miljoen ton bruto en 2 miljoen ton netto CO2 reductie op. Er wordt wel enig, maar onduidelijk, handelingsperspectief geboden voor lokale initiatieven zoals energie-coöperaties waaronder de veelbesproken zo genaamde postcoderoos regeling. Er komt ruimschoots aandacht voor financiering bestaande bouw, er worden 6000MW windmolens op land en 4000MW windmolens op zee gerealiseerd. Deze maatregelen worden gefinancierd via de wet Opslag Duurzame Energie (ODE). Dit is een tot 46,-- per huishouden stijgende gemiddelde opslag op de energierekening. Ongeveer 50% van alle ODE komt van particulieren, de rest van het bedrijfsleven en andere energieverbruikers. Er gaan 5 oude kolencentrales dicht maar er gaan wel nieuwe open waarover het akkoord niet rept (!?). In ruil voor het sluiten van die oude centrales wordt de kolentaks afgeschaft. Het gemis van deze taks wordt via een opslag op de energierekening bij de burger teruggehaald ( 189mio per jaar). Door het terugbrengen van de ambitie (van 16% naar 14%) kan het akkoord voor de overheid en de burger leiden tot lasten vermindering. De +/- 2,5miljard SDE+ subsidie die het verschil is tussen 16% en 14% valt immers vrij (sigaar uit eigen doos). Nabrander: de ACM, Autoriteit Consumenten Markt heeft bezwaar gemaakt tegen de sluiting van de 5 kolencentrales omdat dit een marktverstorend effect met zich meebrengt. Ten tijde van het (her-)schrijven van dit stuk is dit euvel nog niet opgelost. De 10 pijlers en kansen/bedreigingen voor lokale coöperaties: Het energieakkoord rust op 10 pijlers: 1: Energiebesparing in de gebouwde omgeving en energiebesparing in de industrie, de agrarische sector en het bedrijfsleven Kans: Veel werk in de bouw, goed voor de koopkracht, via WMB (Wet Milieu Beheer) stok achter de deur bij de bedrijven. Lokale EC s kunnen acteren als aanjager. Financier, verbinder. Bedreiging: als financiering via de energienota gaat, gedwongen winkelnering via de energiebedrijven. Lokale arbeid? Rol lokale EC s? Speciaal voor gemeenten: Uitvoering geven aan Wet Milieu Beheer, regionale samenwerking, ontsluiten kennis, energieloket. Er komt een speciale VNG ondersteuningsstructuur inclusief wat geld voor de gemeenten.

2 2 Opschalen van hernieuwbare energieopwekking Dit betreft vooral wind op land, biomassa bijstook en vormen van zonnestroom productie. Opvallend is de grote inzet op wind op land en zee en de beperking van biomassa bijstook. Door het opschuiven van het realisatiejaar (2023 ipv 2020) en de beperking van Biomassa bijstook zal er veel SDE+ subsidie vrijvallen/minder kosten zijn waardoor dit voor de burger een kostenbesparing oplevert ten opzichte van het meer ambitieuze plan. Feitelijk is dit een sigaar uit eigen doos dus. Het is nog maar de vraag of en hoe snel de windambitie te realiseren is. Kans: coöperatief meedoen met de windopgave, participeren en/of zelf exploiteren. Bedreiging: windmolenlocaties zijn al vergeven aan projectontwikkelaars. Het zal een enorme opgave zijn om letterlijk voet aan de grond te krijgen. Iedere windmolen niet in handen van een energiebedrijf kost dat bedrijf klanten en de daarbij horende kasstromen. Per jaar gaat naar deze pijler het meeste geld. Hier zitten dan ook de grootste kansen maar direct ook, door de grote belangen, de grootste bedreigingen voor lokale gemeenschappen die coöperatief willen meedoen. 3 Stimuleren van decentrale duurzame energie Dit betreft het kunnen exploiteren van decentrale installaties door VVE s en coöperaties met een korting op de energiebelasting van 0,075 per KwH. De zogenaamde Postcode Roos. Het gaat om zon en wind. Kans: rendabel exploiteren van installaties door toepassing van virtuele saldering. Bedreiging: uitvoerbaarheid van de voorgestelde maatregel, rentabiliteit is nihil en gedwongen samenwerking met bestaande Ebedrijven is onderdeel. Nabrander (nov 2014). De algemene conclusie is dat de postcoderoosregeling niet werkt. Ze is niet rendabel te krijgen zelfs niet over 20 jaar. Daarbij zijn nog teveel zaken onzeker. Het is de vraag of deze regeling, ook na gedeeltelijke reparatie, nog gaat werken. Ze heeft wat ons betreft weinig van doen met een echte lokale coöperatieve samenwerking. 4: Het energietransportnetwerk gereed maken voor een duurzame toekomst De energietransitie vraagt om slimme netwerken. Op zee moeten windmolens worden aangesloten maar ook de wisselwerking over het net vraagt aanpassing. Vroeger ging de stroom vooral 1 kant op (naar de afnemer), nu komt die ook weer terug. De consument wordt ook producent.. Kans: decentrale slimme netten kunnen lokaal zorgen voor buffering en balancering. Als wetgeving aangepast kan worden (er komen 10 experimenten) is samenwerking op complex of blokniveau zeker interessant. Bedreiging: Grote netten (door o.a. wind op zee) kosten veel geld. Stroom verplaatsen levert transportverliezen op en bovenal bedreigend is de koppeling van landen aan dit net waar niet gelijk met de regels wordt

3 omgegaan. Zo krijgt we in NL veel goedkope Duitse stroom vanwege de hoge subsidie aldaar en dat maakt duurzame productie in NL nog moeilijker. 5: Structurele versterking van het ETS (CO2 rechten systeem) Het ETS is een Europees systeem. In de basis zeer goed bedacht. Geef CO2 een prijs en beperk het aantal rechten. Door schaarste zal dan de CO2 prijs oplopen. Bij +/- 45,-- per ton is bijvoorbeeld stroom uit wind gelijk in prijs aan stroom uit kolen. Helaas zitten er teveel rechten in het systeem waardoor de prijs te laag is (nu +/- 5,--). Dit heeft natuurlijk alles te maken met de internationale concurrentiepositie van Europa. Helaas komt daarmee CO2 reductie niet echt dichterbij. Kans: een werkend ETS systeem kan zorgen voor een gelijk speelveld. Nu betaalt de gemeenschap de kosten van de vervuiler. Met een werkend ETS betaalt de vervuiler de kosten. Grootverbruikers die nu nauwelijks energiebelasting betalen gaan dan mogelijk besparen (of verhuizen). Bedreiging: de gewone man/vrouw snapt er niks meer van. Ondanks goed gedrag wordt er toch niet minder CO2 uitgestoten. Dit komt doordat de 700 deelnemende bedrijven samen een plafond van uitstoot hebben gekregen. Als een particulier een PV installatie legt, dan wordt er minder stroom geproduceerd door de elektra bedrijven (die zitten bij de 700) maar hun rechten blijven gelijk waardoor ze eerder kiezen voor kolenstook dan voor het veel schonere gas bijvoorbeeld. Bedreiging is dus dat de burger denk laat maar het heeft toch geen zin. Note: Inmiddels (eind 2014) is dit ook breed in de pers aan de orde. De discussie wordt gelukkig nu gevoerd. Zowel in NL als in de EU. Het blijft natuurlijk, zacht gezegd, vreemd dat leden van lokale energie-coöperaties denken dat ze goed bezig zijn met het leggen van zonnepanelen bijvoorbeeld maar dat dit in het systeem geen gram CO2 reduceert. Dit kan ook voor besturen van lokale coöperaties best een lastig dilemma opleveren. Wat vertel je nu je leden als je ze vraagt mede te investeren in duurzame projecten? En hoe zit dat nu precies met bestuurders aansprakelijkheid? 6: Kolencentrales en CCS in de energietransitie Er gaan 5 kolencentrales dicht (als de ACM het toestaat) in ruil voor de afschaffing van de kolentaks voor de energiebedrijven. Het verlies aan kolentaks komt bij de overheid weer terug door een verhoging van de EB van de burgers en bedrijven. De burger betaalt dus weer minimaal 50%. De overheid komt met een lange termijn visie op afvang en opslag van CO2. Kans voor decentraal zien we niet. Als het ETS zou werken dan gingen ze vanzelf dicht in plaats van de veel schonere gascentrales. Bedreiging: De 5 centrales die dicht gaan zijn oude centrales die toch al op de nominatie stonden om dicht te gaan, maar die nu vanwege de lage kolenprijzen (door schaliegas in de VS) nog renderen. Hiervoor krijgen de bedrijven dus een schadevergoeding in de vorm van het afschaffen van de kolentaks. Naast de 5 centrales die dicht gaan, gaan er zeker 2 nieuwe open (Maasvlakte en Eemshaven) die dan ook gelijk profiteren van de lage CO2

4 prijzen en het afschaffen van de kolentaks. CCS wat staat voor Carbon Capture & Storage = CO2eq. afvang en opslag in bijvoorbeeld de bodem. CCS wordt ernstig nodig als reductie niet lukt. Met Barendrecht (publieke opinie) in het achterhoofd zal dit echter geen eenvoudige opgave worden. 7: Verduurzaming van de mobiliteits- en transportsector Er zijn 12 punten geformuleerd onder te verdelen in lange termijn (Groene Groei) en korte termijn maatregelen. Het betreft voorgenomen maatregelen op brandstofmix, fiscale stimulering, off spits rijden, mobiliteitsmanagement en brandstof besparing. Voor lokaal beleid zijn vooral auto-delen, elektrisch vervoer en bereikbaarheid (elektrisch wel toegang, oud vervuilend niet bijvoorbeeld). Kans: lokaal duurzaam mobiliteitsbeleid maken waaronder stimulatie voor autodelen, elektrisch vervoer e.d. Bedreiging: de kosten die hiermee gepaard gaan voor de nationale overheid zoals accijns op fossiel, BPM, Wegenbelasting e.d. Groen stimuleren gaat maar tijdelijk bij fiscaalfossiel afhankelijke overheidsfinanciën. Nabrander: (nov. 2014). We blijken een vooruitziende blik te hebben gehad. Momenteel worden de fiscale regelingen voor duurzame mobiliteit naar beneden (slechter voor de berijder) bijgesteld. 8: Benutten van werkgelegenheidskansen Energiereductie in de bebouwde omgeving kan een zeer goede impuls zijn voor de woningmarkt (bouw). Kans: lokale arbeid op gebied van bouw, elektrotechniek en daaraan gerelateerde handel. Bedreiging: arbeid gaat aan lokaal voorbij. Grote bouwbedrijven en bedrijven in handen van de energiebedrijven maken de dienst uit. Zo goedkoop mogelijk. Niet goed voor lokale arbeid/vakmanschap. 9: Top-10 positie mondiale CleanTech ranking Om dit voor elkaar te krijgen zijn 6 domeinen benoemd t.w. 1: Financiering (demoprojecten, acceleratie, drempel, garantie) 2: Marktontwikkeling nationaal 3: Marktontwikkeling internationaal 4: Inrichten wet- en regelgeving 5: Aansluiting van MKB (kans voor decentraal) 6: Human Capital (green skills opleidingen) Kans: ruimte voor ontwikkeling, demoprojecten, mkb kans, onderwijs. Decentraal als living lab Bedreiging: concentratie in clusters waardoor de kans aan lokaal voorbij gaat.

5 10: Financiering van duurzame investeringen De energietransitie wordt gefinancierd via de E-rekening. Om investeringen in energiereductie en productie te stimuleren is een langjarig en consistent beleid nodig. Er komt een nationaal investeringsfonds en versneld onderzoek naar het wegnemen van drempels en obstakels. Kans: meer mensen krijgen toegang tot financiering op een eenvoudigere manier. Dit is goed voor de bouw (woningmarkt als geheel). Ook de bedrijven die via de WMB (Wet Milieu Beheer) verplicht zijn te investeren als de terugverdientijd,< 5 jaar is krijgen beter toegang tot financiering. Bedreiging: als de financiering aan de Enota opgehangen moet worden dan is het noodzakelijk over een E&G leveringsvergunning te beschikken omdat anders überhaupt geen Enota verzonden kan worden. Maatregelen komen over het lokale heen. De link naar het volledige rapport en overige documenten: