Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 2 FEBRUARI 2016 P N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. P N I J B, beklaagde, eiser, vertegenwoordigd door mr. Paul Wouters, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen STEDENBOUWKUNDIG INSPECTEUR VAN HET VLAAMSE GEWEST bevoegd voor het grondgebied van de provincie Limburg, met kantoor te 3500 Hasselt, Koningin Astridlaan 50/1, eiser tot herstel, verweerder.

2 2 FEBRUARI 2016 P N/2 II STEDENBOUWKUNDIG INSPECTEUR VAN HET VLAAMSE GEWEST bevoegd voor het grondgebied van de provincie Limburg, reeds vermeld, eiser tot herstel, eiser, vertegenwoordigd door mr. Huguette Geinger, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen J B, reeds vermeld, beklaagde, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF De cassatieberoepen zijn gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen, correctionele kamer, van 24 september De eiser I voert in een memorie die aan dit arrest is gehecht, vier middelen aan. De eiser II voert in een memorie die aan dit arrest is gehecht, een middel aan. Raadsheer Filip Van Volsem heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Luc Decreus heeft geconcludeerd. II. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Ontvankelijkheid van het cassatieberoep I 1. Het arrest oordeelt dat de appelrechters onbevoegd zijn om van een gedeelte van de geactualiseerde herstelvordering kennis te nemen. In zoverre ook tegen die beslissing gericht, is het cassatieberoep bij gebrek aan belang niet ontvankelijk.

3 2 FEBRUARI 2016 P N/3 Middelen van de eiser I Eerste middel 2. Het middel voert schending aan van artikel 161 Stedenbouwdecreet 1999 en artikel Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: het arrest oordeelt ten onrechte dat de niet-inschrijving van de herstelvordering van 21 december 2004 in het vergunningenregister geen gevolgen heeft; de inschrijving in dit register is nochtans een substantiële formaliteit die wordt gesanctioneerd door de onmogelijkheid om die herstelvordering te behandelen. 3. Artikel 161 Stedenbouwdecreet 1999, thans artikel Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, bepaalt dat de dagvaarding voor de correctionele rechtbank wordt ingeschreven in het vergunningenregister van de gemeente waar het onroerend goed gelegen is, op verzoek van de deurwaarder die het exploot heeft opgemaakt. 4. Noch uit die bepalingen noch uit de wetsgeschiedenis ervan volgt dat de niet-naleving van de formaliteit van de inschrijving van de dagvaarding in het vergunningenregister leidt tot de onontvankelijkheid van de herstelvordering of de onmogelijkheid om die vordering te behandelen. In zoverre het middel uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt het naar recht. 5. Het arrest dat oordeelt dat de inschrijving van de dagvaarding in het vergunningenregister geen ontvankelijkheidsvereiste is, is naar recht verantwoord. In zoverre kan het middel niet worden aangenomen. Tweede middel Eerste onderdeel 6. Het onderdeel voert schending aan van de artikelen 23 tot en met 27 en 1122, tweede lid, Gerechtelijk Wetboek, de artikelen 149 en 151 Stedenbouwdecreet 1999 en de artikelen en Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: het arrest verwerpt ten onrechte de exceptie van het rechterlijk gewijsde van het vonnis van de rechtbank van eerste aanleg te Tongeren van 16 februari 1990 om-

4 2 FEBRUARI 2016 P N/4 dat de eiser niet in die procedure was betrokken; uit artikel 1122, tweede lid, Gerechtelijk Wetboek volgt dat het gezag van gewijsde zich uitstrekt tot de rechtverkrijgenden onder bijzondere titel zoals de koper; de eiser is ingevolge de aankoop van het pand een rechtverkrijgende onder bijzondere titel en kan zich dan ook op het tegen zijn rechtsvoorganger uitgesproken vonnis beroepen. 7. Het arrest oordeelt niet alleen zoals vermeld in het onderdeel, maar ook dat het nieuwe en andere feiten betreft. Het onderdeel dat die reden niet bekritiseert, is gericht tegen overtollige motieven en kan dan ook niet tot cassatie leiden. Het onderdeel is bijgevolg niet ontvankelijk. Tweede onderdeel 8. Het onderdeel voert schending aan van de artikelen 23 tot en met 27 en 1122, tweede lid, Gerechtelijk Wetboek, de artikelen 149 en 151 Stedenbouwdecreet 1999 en de artikelen en Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: het arrest verwerpt ten onrechte de exceptie van het rechtelijke gewijsde van het vonnis van 16 februari 1990 omdat het een andere periode betreft; de oorzaak en het voorwerp van de vorige en de actuele herstelvordering zijn dezelfde; het enkele feit dat de grondslag van de overtreding niet exact dezelfde is of een andere periode in de tijd betreft, verhindert niet dat er ten aanzien van de eiser rechtelijk gewijsde kleeft voor wat betreft de bevolen afbraak; die vordering kan niet opnieuw worden gesteld. 9. Met het oordeel dat het nieuwe en andere feiten betreft, oordeelt het arrest onaantastbaar dat de oorzaak en het voorwerp van de vorige en de actuele herstelvorderingen verschillend zijn. Het onderdeel dat opkomt tegen dat oordeel, is niet ontvankelijk. Derde middel 10. Het middel voert schending aan van artikel Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: het arrest doet ten onrechte uitspraak over de herstelvordering; de herstelvordering kon wegens het ontbreken van een voorafgaand positief advies

5 2 FEBRUARI 2016 P N/5 van de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid (HRHB) niet opnieuw voor de strafrechter worden gebracht; op 23 september 2009, dit is op het ogenblik van de inleidende dagvaarding, was artikel Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening van kracht dat voorschrijft dat indien na het inleiden van een herstelvordering voor de burgerlijke rechter, de vordering opnieuw wordt ingeleid bij het openbaar ministerie, een voorafgaandelijk positief advies moet worden ingewonnen. 11. Artikel , tweede lid, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening maakt het inleiden van een herstelvordering door de herstelvorderende overheid bij het openbaar ministerie, nadat voor dezelfde inbreuk reeds een herstelvordering werd ingeleid bij de burgerlijke rechter, afhankelijk van een voorafgaand positief advies van de HRHB. 12. Uit het antwoord op het tweede onderdeel van het tweede middel volgt dat de appelrechters oordelen dat de thans beoordeelde inbreuk een andere inbreuk betreft dan die welke aanleiding gaf tot het vonnis van 16 februari Artikel , tweede lid, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening kan bijgevolg niet van toepassing zijn. Het middel kan niet worden aangenomen. Vierde middel 13. Het middel voert schending aan van artikel 149 Stedenbouwdecreet 1999 en artikel Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: het toewijzen van de herstelvordering is kennelijk onredelijk; er werd voor geopteerd een onmogelijke toestand te creëren waaraan de eiser I niet kan voldoen; het is onmogelijk om bepaalde constructies af te breken zonder de rest te beschadigen. 14. Het middel komt op tegen het onaantastbaar oordeel in feite door de appelrechters dat de herstelvordering niet kennelijk onredelijk is. Het middel is niet ontvankelijk.

6 2 FEBRUARI 2016 P N/6 Middel van de eiser II 15. Het middel voert schending aan van artikel 44 Strafwetboek, de artikelen 161 en 189 Wetboek van Strafvordering en artikel , 1, eerste lid, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: het arrest kon op grond van de vaststellingen en overwegingen die het bevat niet wettig oordelen dat de appelrechters niet bevoegd waren om kennis te nemen van de geactualiseerde herstelvordering; de enkele omstandigheid dat de feiten waarop de geactualiseerde herstelvordering steunt, niet begrepen zijn in de aanhangig gemaakte feiten van instandhouding, die nadien zijn vastgesteld, sluit niet uit dat die geactualiseerde herstelmaatregel niettemin geënt kan zijn op de feiten van de telastlegging; het arrest laat na in feite en in concreto te onderzoeken of de door de eiser II in zijn geactualiseerde herstelvordering vermelde thans bestaande werken, constructies, aanhorigheden en bijvoorzieningen een oorzakelijk verband vertonen met de wederrechtelijke toestand voorwerp van de telastlegging en of de verwijdering ervan noodzakelijk is om de verstoring van de goede ruimtelijke ordening door het bewezen verklaard misdrijf teniet te doen; het arrest sluit niet uit dat de feiten, zoals door de eiser II ter staving van zijn geactualiseerde herstelvordering werden aangevoerd, één geheel vormen met het wederrechtelijk weekendverblijf en de bergplaats, die het voorwerp uitmaakt van de herstelvordering, weze het omdat ze fysiek er een geheel mee vormen, dan wel aanhorigheid of bijvoorzieningen ervan zijn. 16. In correctionele zaken maakt de verwijzingsbeschikking van het onderzoeksgerecht of de dagvaarding de feiten aanhangig zoals ze blijken uit het gerechtelijk onderzoek of het opsporingsonderzoek en die aan de verwijzingsbeschikking of de dagvaarding ten grondslag liggen. 17. De herstelvordering moet geënt zijn op de feiten die het voorwerp uitmaken van een bewezen verklaarde telastlegging. 18. De enkele omstandigheid dat in de loop van de rechtspleging wijzigingen werden aangebracht aan de constructies die het voorwerp uitmaken van de strafvervolging, belet niet dat de herstelvordering die het herstel van de wettigheid naar de toekomst beoogt en de gewijzigde toestand in aanmerking moet nemen, geënt blijft op de feiten van de strafvervolging, ook al maken de wijzigingen aan die constructies zelf niet het voorwerp uit van de strafvervolging. Zodra er een

7 2 FEBRUARI 2016 P N/7 oorzakelijk verband bestaat tussen de wederrechtelijke toestand zoals die bestaat bij de uitspraak over de herstelvordering en de wederrechtelijke toestand die het voorwerp uitmaakt van de telastlegging, blijft de herstelvordering geënt op de feiten van de telastlegging, spijts de doorgevoerde wijzigingen. 19. De rechter oordeelt onaantastbaar in feite over het bestaan van dit oorzakelijk verband. 20. Uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan, blijkt dat: - de eiser I werd schuldig verklaard aan de instandhouding te Zutendaal, Roelerheide van een weekendverblijf in bakstenen met dakbedekking uit dakpannen in zadeldakvorm met als afmetingen 9,90 m x 9,10 m voorzien van een overdekt terras met als afmetingen 3,60 m x 8 m, alsook een bergplaats op de linkerzijde van het perceel dienstig als vrijetijdsruimte, opgetrokken deels in snelbouwblokken en deels in hout met toegangsdeur en met als afmetingen 8 m x 4 m; - de initiële herstelvordering ingeleid bij de procureur des Konings te Tongeren bij brief van 21 december 2004 strekte tot het herstel in de oorspronkelijke toestand, wat impliceert de afbraak (inclusief vloerplaat) van het weekendverblijf en het overdekt terras en de afbraak (inclusief vloerplaat) van de bergplaats op de linkerzijde van het perceel; - de eiser II in zijn conclusie voor de appelrechters op basis van het procesverbaal van 15 april 2010 zijn herstelvordering heeft geactualiseerd, waardoor ze strekte tot de complete afbraak (inclusief vloerplaten en funderingen) en integrale verwijdering (inclusief alle eventuele afbraakresten en brokstukken) (...) van: A: - het weekendverblijf (nokhoogte circa 7,00 m) met als afmetingen circa 9,90 m x 9,10 m; - de veranda die deel is gaan uitmaken van de leefruimte van het weekendverblijf, hebbende een oppervlakte van circa 3,60 m x 7,00 m; - het terras in betontegels bij het weekendverblijf met als afmetingen circa 4,00 m x 7,00 m en circa 0,50 m hoog opgemetseld;

8 2 FEBRUARI 2016 P N/8 - het voetpad in betontegels met een breedte van circa 1,00 m, gesitueerd aan de voor- en linkerzijgevel van het weekendverblijf; - de kiezelverharding met als afmetingen circa 3,00 m x 6,00 m, dienstig als parkingplaats; - de vijver met als afmetingen circa 5,00 m x 3,00 m, uitgevoerd in zwarte folie, met een houten constructie op de oever, dienstig om klimplanten tegen te leiden; - een gemetselde keuken van circa 3 m x 1 m, afgedekt met een afdak in pannen op houten palen, gesitueerd rechts van het hoofdgebouw (weekendverblijf); B: - de houten berging met als afmetingen circa 8,00 m x 4,00 m, gesitueerd op de linkerzijde van het perceel; - de houten constructie van circa 3,00 x 4,00 m, waarin een keukentje ondergebracht is, gesitueerd tegen de linkerzijgevel van de berging; - de houten uitbreiding van circa 1,00 m breedte over nagenoeg de volledige lengte van de achtergevel van de berging, de ruimte gelegen naast het keukentje is ingericht als sanitair; - de verharding in betontegels met een breedte van 1,00 m, gesitueerd aan de voorgevel van de berging, waarop hout wordt gestapeld tegen de gevel; - het terras in betontegels van circa 5,00 m x 3,20 m, gesitueerd aan de rechtergevel van de berging; C: - de drie gasflessen; - de pyloon met schotelantenne (circa 8,00 m hoog, diameter circa 0,70 m); - al de materialen gestapeld in de rechterhoek aan de achterzijde van het perceel (betontegels, plastiek, hout, ijzer, glas, draad, steen, enz.); - de houten palen, bekaertdraad en prikkeldraad dienende als afsluiting van het perceel;

9 2 FEBRUARI 2016 P N/9 - de metalen poort gesitueerd aan de straatkant; - de inrit in kiezelverharding van circa 4 m x 18,00 m; - uit de appelconclusie van de eiser II blijkt dat hij met de aldus geactualiseerde herstelvordering niet alleen de afbraak nastreefde van het weekendverblijf en de bergplaats, maar ook van de diverse bijkomende werken, diverse nieuwe constructies, aanhorigheden en andere bijvoorzieningen, die volgens hem een geheel vormen met het illegale weekendverblijf en de bergplaats en die alle te beschouwen zijn als de gevolgen van het misdrijf voorwerp van de telastlegging. 21. Het arrest oordeelt dat: - het volledig herstel moet worden beperkt tot de feiten die bij het hof van beroep aanhangig werden gemaakt bij dagvaarding, terwijl het hof van beroep niet bevoegd is om kennis te nemen van de geactualiseerde herstelvordering voor zover wordt beoogd de afbraak van de veranda, het terras in betontegels, het voetpad in betontegels, de kiezelverharding dienstig als parkeerplaats, de vijver, een gemetselde keuken gesitueerd rechts van het hoofdgebouw, de houten constructie waarin een keukentje is ondergebracht gesitueerd tegen de linkerzijgevel van de berging, de houten uitbreiding over nagenoeg de volledige achtergevel van de berging en ingericht als sanitair, de verharding met betontegels gesitueerd aan de voorgevel van de berging, het terras in betontegels gesitueerd aan de rechtergevel van de berging, de verwijdering van drie gasflessen, een pyloon met schotelantenne, alle materialen opgestapeld in de rechterhoek aan de achterzijde van het perceel, de houten palen, bekaertdraad en prikkeldraad dienende als afsluiting van het perceel, de metalen poort aan de straatkant en de inrit in kiezelverharding; - het volledig herstel in deze zaak de afbraak inhoudt (inclusief vloerplaat) van het weekendverblijf en het overdek terras, alsook van de bergplaats op de linkerzijde van het perceel. 22. De enkele omstandigheid dat de feiten waarop de geactualiseerde herstelvordering steunt niet begrepen zijn in de aanhangige feiten van instandhouding, sluit niet uit dat de geactualiseerde herstelmaatregel kan geënt zijn op de feiten van de bewezen verklaarde telastlegging.

10 2 FEBRUARI 2016 P N/10 De appelrechters laten na in feite en in concreto te onderzoeken of de in de geactualiseerde herstelvordering van de eiser II vermelde werken, constructies, aanhorigheden of bijvoorzieningen een oorzakelijk verband vertonen met de wederrechtelijke toestand voorwerp van de bewezen verklaarde telastlegging. De appelrechters konden op grond van de redenen die het arrest bevat dan ook niet wettig oordelen dat zij niet bevoegd waren om kennis te nemen van de geactualiseerde herstelvordering van de eiser II. Het middel is gegrond. Ambtshalve onderzoek van de beslissing op de strafvordering voor het overige 23. De substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven rechtsvormen zijn in acht genomen en de beslissing is overeenkomstig de wet gewezen. Dictum Het Hof, Vernietigt het arrest in zoverre wordt geoordeeld dat de appelrechters niet bevoegd zijn om kennis te nemen van de geactualiseerde herstelvordering voor zover ze strekt tot de afbraak van de veranda, het terras in betontegels, het voetpad in betontegels, de kiezelverharding dienstig als parkeerplaats, de vijver, een gemetselde keuken gesitueerd rechts van het hoofdgebouw, de houten constructie waarin een keukentje is ondergebracht gesitueerd tegen de linkerzijgevel van de berging, de houten uitbreiding over nagenoeg de volledige achtergevel van de berging en ingericht als sanitair, de verharding met betontegels gesitueerd aan de voorgevel van de berging, het terras in betontegels gesitueerd aan de rechtergevel van de berging, de verwijdering van drie gasflessen, een pyloon met schotelantenne, alle materialen opgestapeld in de rechterhoek aan de achterzijde van het perceel, de houten palen, bekaertdraad en prikkeldraad dienende als afsluiting van het perceel, de metalen poort aan de straatkant en de inrit in kiezelverharding. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde arrest.

11 2 FEBRUARI 2016 P N/11 Verwerpt het cassatieberoep I. Verwerpt het cassatieberoep II voor het overige. Veroordeelt de eiser I tot de kosten van zijn cassatieberoep. Veroordeelt het Vlaamse Gewest tot de helft van de kosten van het cassatieberoep II. Laat de overige kosten van het cassatieberoep II ten laste van de Staat. Verwijst de aldus beperkte zaak naar het hof van beroep te Gent. Bepaalt de kosten in het geheel op 786,57 euro waarvan de eiser I 77,85 euro verschuldigd is en de eiser II 326,29 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, tweede kamer, samengesteld uit voorzitter Paul Maffei, als voorzitter, de raadsheren Filip Van Volsem, Peter Hoet, Antoine Lievens en Sidney Berneman, en op de openbare rechtszitting van 2 februari 2016 uitgesproken door voorzitter Paul Maffei, in aanwezigheid van advocaat-generaal Luc Decreus, met bijstand van griffier Frank Adriaensen. F. Adriaensen S. Berneman A. Lievens P. Hoet F. Van Volsem P. Maffei