het wordt het wordt NATTER WARMER versie het wordt de zeespiegel STIJGT DROGER Bollenschema s Klimaateffecten

Transcriptie

1 versie Bollenschema s Klimaateffecten N a t i o n a l e K l i m a a t a d a p t a t i e s t r a t e g i e

2 meer gebruik van natuur, openb. groen en sted. recreatie ruimte hoger energiegebruik risico op uitzetting rails en bruggen minder ongevallen en doden door gladheid en ijzel minder bloeiinductie (fruitteelt) alcohol- en drugsgebruik uitwisseling ziekten dieren / mensen mogelijke ziekten en plagen in landbouw potentiële migratiepatronen trekkende overlevingskans insecten en exoten in winter kosten beheer openbare ruimte (onkruid) gunstiger vakantieland voedseloverdraagbare infecties (b.v. salmonella) zachte winters lager energiegebruik stijging van aantal allergiedagen potentiële UV-straling (huidkanker, staar) door meer waterrecreatie re s en groeiseizoen begint eerder duurt langer mismatch in voedselketen behoefte aan koeling risico verdrinking door waterrecreatie klimaatzones vector overdraagbare of uitsterven luchtverontreiniging teelten risico voor grote evenementen blackouts & kans op uitval ICT r (koel)water energiecentrales industrie en glastuinbouw overlevingskansen exoten in de winter (zwem) gaat omlaag meer hittestress en smog (meer zieken, ziekenhuisopnamen en doden) kwaliteit nachtrust meer druk op eerste hulpdiensten meer hittestress vee richting warmteminnende aquatische voorkomen in water (o.a. blauwalg) minder problemen met ijsvorming voor - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_r_V13, 28 november 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

3 ziekten en plagen aan srisico primaire en regionale wateren bodemverdichting oogstschade landbouw erosie in heuvelachtig gebied wateroverlast schimmels in getroffen woningen natte meer ongelukken (minder ernstig) schimmel en huisstofmijtallergie en in door riooloverstort kansen voor natte natuur kans vochtige woningen erosie bovenloop en sedimentatie benedenloop luchtvochtigheid afvoer vanaf zandgronden en grilliger door sezoenen heen overige kans uitval electriciteitsvoorzieningen beschikbaarheid infrastructuur risico s buitenevenementen conditie infrastructuur versneld achteruit toenemende schade aan woningen, gebouwen, voertuigen frequenter en buitendijks piekafvoer en kans primaire kering transport beperking binnenvaart schade aan gebouwen, kassen en oogsten negatief effect op toerisme en vestigingsklimaat bedrijven - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_natter_V13, 28 november 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

4 lagere meer kansen voor zilte teelt gunstiger vakantieland vraag naar water verkeersongelukken wegtransport fijnstof veendijken / srisicio regionale keringen internationaal verbeterde concurrentiepositie ( prijzen) kans op natuurbranden / bermbranden bodems in de in kuststreek lagere luchtvochtigheid luchtoverdraagbare infectieziekten minder bruikbaar of meer voorzieningen voor nodig wateroverdraagbare infectieziekten CO2 uitstoot kosten waterbeheer bedreiging cultureel erfgoed hydrologie natuurgebieden schade en kosten instandhouding infrastructuur en bebouwde omgeving aan pollen door CO2 bodemdaling veengebieden vaker een beregeningsverbod oogstschade landbouw riviermonding zoetwaterbeschikbaarheid verbetering omstandigheden voor zilte teelt innamepunten drinkwater West- verzilten vervoersbeperking verminderde zoetwateraanvoer (West-) minder koelwater industrie bemoeilijking laden en lossen verlies aan en habitats - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_droger_V13, 28 november 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

5 lagere meer kansen voor zilte teelt minder spuien en meer pompen IJsselmeer innamepunten drinkwater West- verzilten in de kuststreek problemen waterafvoer frequenter en buitendijks verminderde zoetwateraanvoer West- riviermonding bemoeilijking laden en lossen vaker sluiting Maeslantkering / beperking skans (slachtoffers en schade) verbetering omstandigheden voor zilte teelt oogstschade landbouw zoetwaterbeschikbaarheid fysieke ruimte voor natuur coastal squeeze mogelijke invloed op psychische gezondheid achteruitgang ecosysteem en gezondheidsproblemen bij / na - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_zeespiegel_V13, 28 november 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

6 hoger energiegebruik voedseloverdraagbare infecties (b.v. salmonella) overlevingskans insecten en exoten in winter teelten schimmel en huisstofmijtallergie ziekten en plagen oogstschade landbouw High Impact effecten door meer waterrecreatie migratiepatronen trekkende stijging van aantal allergiedagen vector overdraagbare en in door riooloverstort blackouts & kans op uitval ICT overlevingskansen exoten in de winter richting warmteminnende aquatische meer hittestress en smog (meer zieken, ziekenhuisopnamen en doden) (zwem) gaat omlaag voorkomen in water (o.a. blauwalg) re s en zachte winters groeiseizoen begint eerder duurt langer klimaatzones luchtvochtigheid natte en grilliger door sezoenen heen overige transport beperking binnenvaart beschikbaarheid infrastructuur kans uitval electriciteitsvoorzieningen lagere in de kuststreek bodems in de bodemdaling veengebieden fysieke ruimte voor natuur coastal squeeze aan pollen door CO2 achteruitgang ecosysteem en schade en kosten instandhouding infrastructuur en bebouwde omgeving wateroverdraagbare infectieziekten Bollenschema_HI_totaal_V13_V1_A3, 5 december 2016 luchtoverdraagbare infectieziekten vervoersbeperking achteruitgang en habitats - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Disclaimer: Dit schema is in ontwikkeling ten behoeve van de nationale klimaatadaptatie strategie. Het is een vereenvoudigde, onvolledige weergave van de werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

7 in beeld Water en Ruimte overlevingskansen exoten in de winter (zwem) gaat omlaag skans primaire en regionale wateren en in door riooloverstort frequenter en buitendijks erosie in heuvelachtig gebied meer gebruik van natuur, openb. groen en sted. recreatie ruimte kosten beheer openbare ruimte (onkruid) re s en in kuststreek groeiseizoen begint eerder duurt langer natte afvoer vanaf zandgronden en grilliger door sezoenen heen overige kans vochtige woningen toenemende schade aan woningen, gebouwen, voertuigen erosie bovenloop en sedimentatie benedenloop wateroverlast piekafvoer en srisico primaire kering vraag naar water veendijken / srisicio regionale keringen wateroverdraagbare infectieziekten bodems in de bodemdaling veengebieden riviermonding problemen waterafvoer minder spuien en meer pompen IJsselmeer frequenter en buitendijks kosten waterbeheer bedreiging cultureel erfgoed schade en kosten instandhouding infrastructuur en bebouwde omgeving vaker een beregeningsverbod riviermonding zoetwaterbeschikbaarheid innamepunten drinkwater West- verzilten verminderde zoetwateraanvoer (West-) zoetwaterbeschikbaarheid innamepunten drinkwater West- verzilten verminderde zoetwateraanvoer West- skans (slachtoffers en schade) vaker sluiting Maeslantkering / beperking - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_Ruimte_en_water_V6_A3, 2 december 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

8 mismatch in voedselketen meer gebruik van natuur, openb. groen en sted. recreatie ruimte migratiepatronen trekkende overlevingskans insecten en exoten in winter erosie in heuvelachtig gebied of uitsterven groeiseizoen begint eerder duurt langer klimaatzones re s en zachte winters natte kansen voor natte natuur richting warmteminnende aquatische afvoer vanaf zandgronden in de kuststrook minder spuien en meer pompen IJsselmeer vraag naar water bodems in de bodemdaling veengebieden fysieke ruimte voor natuur coastal squeeze problemen waterafvoer kans op natuurbranden / bermbranden hydrologie natuurgebieden CO2 uitstoot kosten waterbeheer verlies aan en habitats verdwijnen ecosysteem en - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema V6_A3, 2 december 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

9 potentiële mogelijke ziekten en plagen in landbouw uitwisseling ziekten dieren / mensen overlevingskans insecten en exoten in winter minder bloeiinductie (fruitteelt) potentiële vector overdraagbare teelten ziekten en plagen bodemverdichting oogstschade landbouw in beeld Landbouw, tuinbouw en visserij schade aan gebouwen, kassen en oogsten r (koel)water energiecentrales industrie en glastuinbouw overlevingskansen exoten in de winter richting warmteminnende aquatische voorkomen in water (o.a. blauwalg) zachte winters re s en groeiseizoen begint eerder duurt langer klimaatzones luchtvochtigheid natte overige en in door riooloverstort erosie in heuvelachtig gebied meer hittestress vee aan lagere meer kansen voor zilte teelt bodems in de in de kuststrook riviermonding minder spuien en meer pompen IJsselmeer vraag naar water bodemdaling veengebieden riviermonding problemen waterafvoer internationaal verbeterde concurrentiepositie ( prijzen) minder bruikbaar of meer voorzieningen voor nodig zoetwaterbeschikbaarheid zilte teelt zoetwaterbeschikbaarheid verbetering omstandigheden voor zilte teelt CO2 uitstoot kosten waterbeheer vaker een beregeningsverbod oogstschade landbouw verbetering omstandigheden voor zilte teelt lagere oogstschade landbouw - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_Landbouw_V6_A3, 2 december 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

10 voedseloverdraagbare infecties (b.v. salmonella) luchtverontreiniging UV-straling (huidkanker, staar) behoefte aan koeling alcohol- en drugsgebruik door meer waterrecreatie risico verdrinking door waterrecreatie uitwisseling ziekten dieren / mensen mogelijke ziekten en plagen in landbouw overlevingskans insecten en exoten in winter re s en zachte winters stijging van aantal allergiedagen vector overdraagbare groeiseizoen begint eerder duurt langer klimaatzones overlevingskansen exoten in de winter voorkomen in water (o.a. blauwalg) luchtvochtigheid schimmel en huisstofmijtallergie natte ziekten en plagen afvoer vanaf zandgronden overige en in door riooloverstort kansen voor natte natuur schimmels in getroffen woningen risico s buitenevenementen kans uitval electriciteitsvoorzieningen in beeld kwaliteit nachtrust meer hittestress en smog (meer zieken, ziekenhuisopnamen en doden) risico voor grote evenementen meer druk op eerste hulpdiensten in de kuststrook bodems in de aan kans vochtige woningen bodemdaling veengebieden lagere luchtvochtigheid mogelijke invloed op psychische gezondheid vraag naar water verkeersongelukken wegtransport gezondheidsproblemen bij / na aan pollen door CO2 wateroverdraagbare infectieziekten fijnstof luchtoverdraagbare infectieziekten - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle Bollenschema V6_A3, 2 december 2016 stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

11 door meer waterrecreatie risico verdrinking door waterrecreatie gunstiger vakantieland alcohol- en drugsgebruik re s en en in door riooloverstort risico s buitenevenementen overige negatief effect op toerisme en vestigingsklimaat bedrijven Recreatie risico voor grote evenementen gunstiger vakantieland vervoersbeperking - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_Recreatie_V6_A3, 2 december 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

12 minder problemen met ijsvorming voor minder ongevallen en doden door gladheid en ijzel meer ongelukken (minder ernstig) conditie infrastructuur versneld achteruit Infrastructuur risico op uitzetting rails en bruggen zachte winters beschikbaarheid infrastructuur re s en overige en grilliger door sezoenen heen transport beperking binnenvaart kans op natuurbranden / bermbranden CO2 uitstoot schade en kosten instandhouding infrastructuur en bebouwde omgeving bodems in de bodemdaling veengebieden vervoersbeperking bemoeilijking laden en lossen bemoeilijking laden en lossen vaker sluiting Maeslantkering / beperking - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_Infrastructuur_V6_A3, 2 december 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

13 hoger energiegebruik lager energiegebruik potentiële wateroverlast behoefte aan koeling re s en zachte winters groeiseizoen begint eerder duurt langer kans uitval electriciteitsvoorzieningen overige blackouts & kans op uitval ICT r (koel)water energiecentrales industrie en glastuinbouw minder koelwater industrie minder bruikbaar of meer voorzieningen voor nodig - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema V6_A3, 2 december 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

14 blackouts & kans op uitval ICT kans uitval electriciteitsvoorzieningen overige minder koelwater industrie minder bruikbaar of meer voorzieningen voor nodig - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema_ICTenTelecom_V6_A3, 2 december 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.

15 risico voor grote evenementen wateroverlast kans uitval electriciteitsvoorzieningen meer druk op eerste hulpdiensten overige - PBL, Aanpassen aan klimaat, 2015 Bollenschema V6_A3, 28 november 2016 werkelijkheid waarin omwille van de leesbaarheid en overzichtelijkheid niet alle stappen in causale verbanden in beeld zijn gebracht.