VERPLEEG KUNDIG BEROEPS ONDER WIJS

Transcriptie

1 VERPLEEG KUNDIG BEROEPS ONDER WIJS

2 De stakeholders DE AMBITIE Het Maastricht UMC+ roept bij jongeren een beeld op van een werkgever waar uitdaging en ontplooiing centraal staan, met prima arbeidsvoorwaarden en toekomstmogelijkheden. Een omgeving waar je in een veilig klimaat een beroep kunt leren, zowel op MBO als HBO niveau. Het leerproces staat centraal. Als de student hier aan toe is, nemen de verantwoordelijkheden en bevoegdheden toe. De plus in MUMC+ impliceert voor studenten dat niet alleen voldaan wordt aan de wettelijk gestelde eisen, maar dat verdieping en verrijking van kennis en kunde heeft plaatsgevonden binnen een competentiegerichte leeromgeving. Het opgeleid zijn in het MUMC+ geeft het diploma een meerwaarde. De initiële beroepsopleiding is een stevige basis om een carrière in de zorg verder vorm te geven. Verpleegkundigen en andere zorgprofessionals werken in een omgeving waar een continu leerproces plaatsvindt. Leren vindt in principe op de werkplek plaats. Hiertoe wordt een krachtig leer/werkklimaat ontwikkeld, geïmplementeerd én onderhouden. In deze brochure wordt het vastgestelde beleid m.b.t. verpleegkundig beroepsonderwijs in het Maastricht UMC+ nader toegelicht. Het geeft een overzicht van de belangrijkste stakeholders en hun kerntaken, de doelstellingen en beleidsafspraken en een doorkijk naar ontwikkelingen voor de komende periode passend binnen het vastgestelde beleid en de gestelde ambities. Leren vindt voornamelijk op de werkplek plaats. Dit geldt ook voor het examineren van onderdelen van de opleiding. Praktijk en theorie zijn hiermee onlosmakelijk met elkaar verbonden. De organisatie van beide componenten van de beroepsopleiding is daarmee dus ook niet vrijblijvend. Er zijn verschillende decentrale, centrale en externe partijen (stakeholders) betrokken bij het opleiden en begeleiden van verpleegkundigen in opleiding (VIO s). Deze stakeholders dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid in het opleiden tot gediplomeerd verpleegkundige: een beginnend beroepsbeoefenaar. De stakeholders en belangrijkste kaders worden in het figuur op de volgende pagina in beeld gebracht. De kern De VIO (MBO of HBO) staat centraal. Dagelijks heeft deze te maken met gediplomeerd verpleegkundigen op de afdeling, zowel als rolmodel en als werkbegeleider. Conform de verpleegkundige beroepscode zijn alle gediplomeerd verpleegkundigen rolmodel. Voor het uitvoeren van de taken van werkbegeleider worden door het afdelingshoofd geschikte verpleegkundigen geselecteerd en door de Maastricht UMC+ Academie opgeleid en begeleid. 1. Verpleegkundige als rolmodel: handelt als professional naar de beroepscode van verpleegkundigen en verzorgenden (V&VN) en de beleidsafspraken binnen het MUMC+; werkt nauw samen met de werkbegeleider op de afdeling. Is voor de VIO het voorbeeld van de verpleegkundige beroepsbeoefening in het MUMC+. Neemt de VIO mee in de dagelijkse werkzaamheden van het verpleegkundig beroep. 2. Verpleegkundige op de afdeling als werkbegeleider: is twee uur per student per week (bruto) beschikbaar voor werkbegeleiding op de afdeling; werkt onder supervisie van de praktijkdocent (Maastricht UMC+ Academie). Geeft begeleiding, leidt op en beoordeelt de VIO conform de gestelde richtlijnen. Is mede verantwoordelijk voor een goed leerklimaat op de afdeling. Daarnaast heeft de VIO te maken met het afdelingshoofd en de praktijkdocent. 3

3 Afdelingshoofd Het verpleegkundig afdelingshoofd is eindverantwoordelijk voor het creëren van de afgesproken randvoorwaarden en het creëren van een adequaat leerklimaat op de afdeling. Uitdragen van coachend leiderschap. Het conform beleidsafspraken beschikbaar stellen van werkbegeleiding en rolmodellen. Zorgdragen voor een adequaat leerklimaat op de eigen afdeling en het MUMC+. Praktijkdocent De praktijkdocent is vanuit de afdeling beroepsonderwijs van de Maastricht UMC+ Academie aan één of meerdere afdelingen verbonden en verantwoordelijk voor het concreet vorm en inhoud geven aan het (verpleegkundig) beroepsonderwijs. Organisatie en coaching van de werkbegeleiders, praktijkcoördinatie van werkbegeleiding en leerklimaat (inclusief monitoring en bijstelling van de randvoorwaarden hiervoor) en de afstemming met de onderwijsinstellingen. Complexe student-casuïstiek en het ondersteunen bij leerstoornissen. Professionalisering/deskundigheidsbevordering van de actoren rondom de vio, de professionalisering van het beroepsonderwijs in het MUMC+ en vorm en inhoud geven aan regionale samenwerking. Organisatie en coaching van werkbegeleiders voor niet verpleegkundige en verpleegkundig specialistische afdelingen. Daarnaast hebben de VIO s, afdelingen en de praktijkdocenten te maken met de begeleiding vanuit de onderwijsinstellingen (ROC s/zuyd Hogeschool). Mentor/Docent onderwijsinstelling Docenten en mentoren van de onderwijsinstellingen zijn regelmatig op de werkvloer aanwezig. Het streven is dat, gelet op de omvang van het aantal VIO s, een docent/mentor structureel aanwezig is binnen het MUMC+. Begeleidt de student tijdens zijn Beroepspraktijkvorming (BPV) en zorgt hierbij voor afstemming met de betrokkenen (werkbegeleiders en praktijkdocenten) over de vorderingen van de student. Contact leggen en onderhouden met de verschillende stakeholders binnen het leerbedrijf om relevante informatie uit te wisselen. De buitenste cirkel is de context waarbinnen het begeleiden en opleiden van de VIO s binnen het MUMC+ plaatsvindt en wordt gevormd door landelijke wetgeving, kaders, richtlijnen, (regionale) afspraken, visiedocumenten, e.d. Kwalitficatiedossier/BN 2020 Wettelijke kaders MUMC+ Afdelingsleiding Afdelingsleiding Visie op leren Praktijkdocent Werkbegeleiders HBO VIO Gediplomeerd verpleegkundige (rolmodel) MBO Praktijkdocent Beleidsafspraken MUMC+ Academie Docenten/mentoren Zuyd Hogeschool ROC s Regionale afspraken Visie op onderwijs 4 5

4 De context De verwachting is dat er de komende jaren een tekort aan verpleegkundigen zal ontstaan in de regio. Het streven is om dit tekort niet te laten ontstaan, dan wel zo klein mogelijk te laten zijn. Het is in eerste instantie een uitdaging om jongeren te laten kiezen voor een beroepsopleiding binnen het zorgdomein. Demografisch gezien is het aantal kinderen in het basisonderwijs in Limburg in 9 jaar tijd gedaald met kinderen. Dit krijgt ook zijn weerslag op het beroepsonderwijs. Daarnaast is de beschikbaarheid van jongeren over de provincie niet evenredig verdeeld. Maastricht zal ook jongeren uit Midden- en Noord-Limburg moeten gaan aantrekken om in de (regio)behoefte te kunnen voorzien. Voor de zorg is de concurrentie met andere opleidingen en beroepen groot. Door regionaal zowel een aantrekkelijke MBO als HBO opleiding aan te bieden, met uitstekend carrière perspectief, verwachten we jongeren of verpleegkundigen te verleiden om voor het vak verpleegkundige te kiezen in een (academisch) ziekenhuis. Het Maastricht UMC+ heeft hierin een belangrijke regionale voortrekkersrol. Dus niet alleen voorzien in de eigen personele behoefte, maar ook bijdragen aan voldoende kwaliteit en capaciteit in de regio. Daarnaast is het van belang dat in de nieuwe curricula ook veel aandacht is voor meer generieke competenties welke noodzakelijk zijn om persoonlijke efficiëntie te ontwikkelen om zodoende adequaat te kunnen reageren op toekomstige veranderingen (binnen de zorg) en de prestatiegerichte context. Dit kan bewerkstelligd worden door het aan de orde stellen van de zogenaamde 21th century skills, binnen de curricula. De volgende doelstellingen zijn vastgelegd met betrekking tot het verpleegkundig beroepsonderwijs Maastricht UMC+: We blijven opleiden op twee niveaus: MBO-V en HBO-V. Met zowel interne als regionale afspraken over kwaliteit en kwantiteit. Kwaliteit wil zeggen: voldoen aan eisen beroepsvereniging V&VN (BN2020), het landelijke erkenningskader, passend binnen de kaderafspraken van de KD`s / BoZ / NFU (d.w.z. alleen regionaal branche/domein specifiek) en zo goed mogelijk aansluiten bij de (toekomstige) praktijk van het MUMC+. Kwantiteit wil zeggen: voldoende aantallen om in eigen vraag te voorzien en bijdragen aan voldoende verpleegkundigen voor de regio (zowel BPV als uitstroom). Normering van een adequate werkbegeleiding voor de verpleegkundige in opleiding (VIO). Een valide meetinstrument om het leerklimaat periodiek te onderzoeken. Een uniform begeleidingsmodel `competent` wordt in gebruik genomen ter vervanging van het huidige VIO file, waarin ook ruimte is voor de beoordeling van het werknemersschap. Een verdere professionalisering van het (verpleegkundig) beroepsonderwijs binnen het MUMC+. 7

5 Regionale samenwerking Om aan de doelstellingen (kwaliteit en kwantiteit) te kunnen voldoen, wordt er samengewerkt met de onderwijsinstellingen (3 ROC s en Zuyd Hogeschool) en de 5 Limburgse ziekenhuizen. MBO Verpleegkunde In de regio Limburg is er in samenwerking met de drie ROC s en de vijf ziekenhuizen en met subsidie van de Provincie Limburg, een Verpleegkundige Top opleiding ontwikkeld (MBO-VP Top). Deze opleiding moet voldoen aan de eisen van het kwalificatiedossier 2016, met extra ruimte voor generieke competenties, branche specifiek onderwijs (ziekenhuizen) en keuze onderdelen om verdieping te krijgen (o.a. MUMC+ specifiek). De insteek is dat ziekenhuizen leidend zijn in het ontwikkelen van de VP Top-opleiding. Er vindt een gezamenlijke werving en selectie plaats bij instroom. Na 2 jaar in de BOL-variant volgt een tweede selectie door het eigen ziekenhuis om toegelaten te worden tot de laatste 2 jaar van de opleiding in een BBL-variant. De opleiding start in september 2017, waarbij de huidige MBO BOL/ BBL opleiding geleidelijk aan zal verdwijnen. De laatste studenten hiervan studeren af in De reguliere MBO-BOL variant blijft bestaan. Dit zijn jongeren die niet expliciet kiezen voor een ziekenhuis of (nog) niet toegelaten zijn tot de VP Top-opleiding, maar wel één of meerdere BPVperiodes binnen het MUMC+ doorlopen. HBO Verpleegkunde In september 2016 is het 1e jaar gestart van de vernieuwde HBO-V opleiding conform Bachelorof- Nursing2020. De vijf ziekenhuizen in Limburg zijn in overleg met Zuyd Hogeschool om ook voor de HBO-V een Verpleegkunde Topopleiding te ontwikkelen voor jaar 3 en jaar 4 in een duale variant. Er wordt gestart met het curriculum ontwerp in september De opleiding (3e leerjaar) zal naar verwachting in september 2018 starten. Voor toelating tot het duale deel van de opleiding zal selectie plaatsvinden. De reguliere HBO-voltijdvariant blijft bestaan. Dit zijn jongeren die niet expliciet kiezen voor een ziekenhuis of (nog) niet zijn toegelaten tot de VP Top-opleiding. 9

6 Na diplomering krijgt de beginnend verpleegkundige in de vorm van bijvoorbeeld de talentpool nog extra ondersteuning en begeleiding. Alle VIO s (MBO en HBO) zijn in leerjaar 1 en 2 niet in de weekenden en schoolvakanties aanwezig. Bovendien is afgesproken dat in leerjaar 1 en 2 de VIO niet mee telt in de formatieberekening van een afdeling. Voor VIO s in de MBO-VP Top opleiding geldt dat ze vanaf leerjaar 3 deels wel in de formatie van de afdeling meegeteld kunnen worden. We hebben afgesproken dat dit kan oplopen tot maximaal 70% in het 4e leerjaar. Dit blijft subjectief en is sterk afhankelijk van het individu. Voor HBO voltijd en de VIO s niet participerend in een van de VP Top-opleidingen, is veel meer maatwerk nodig. Het kan immers zijn dat deze VIO pas in zijn 3e of 4e leerjaar voor het eerst in een ziekenhuis komt. De VIO s in jaar 1 en 2 van hun opleiding zijn in het weekend en tijdens vakantieperiode niet aanwezig. We gaan daarom, VIO s in de dagopleidingen van 18 jaar en ouder (minimaal leerjaar 3), de mogelijkheid bieden om als vakantie- en weekendkracht ingezet te worden. Hiertoe zijn beleidsafspraken gemaakt en wordt de inzet vanuit het Plusteam gecoördineerd. Werktijden HBO en MBO VIO`s tijdens de stage Beleidsafspraken Reduceren (kosten)uitval Met het starten van een 4 jarige BOL/BBL variant is het beleid ingezet om in de eerste 2 jaar van de BPV (Beroeps Praktijk Vorming), met name t.a.v. kostenefficiëntie, zoveel mogelijk regionaal uitwisselbaar te zijn. De onderwijsinstellingen zijn immers veel beter toegerust om dreigende uitval in de eerste twee jaren van de opleiding op te vangen en hiermee mogelijk te voorkomen. Ook de asymmetrie in de regionale spreiding van studenten over de provincie wordt hiermee deels opgelost. In de eerste 2 jaar van de vierjarige opleiding is het streven liefst meerdere ziekenhuizen c.q. afdelingen binnen ziekenhuizen te zien. Voor de MBO is er sprake van een 4 jarige VP Top. Dus 4 jaar lang alleen maar BPV-perioden in ziekenhuizen of andere zorginstellingen vanuit het perspectief van de klinische zorg. Voor de 3 of 4 jarige HBO is er straks sprake van een 2 jarige VP Top. Dus in de laatste 2 jaar alle BPV-perioden in het ziekenhuis of andere zorginstellingen vanuit het perspectief van de klinische zorg. In jaar 3 en 4 is de kans op uitval sterk gereduceerd en ontstaat er nog meer ruimte (ook financieel gezien) voor maatwerk met branche- en ziekenhuis specifiek onderwijs. Algemeen: De VIO houdt er rekening mee dat een dagdienst om 7 uur s morgens kan beginnen. Het Maastricht UMC+ hoeft geen rekening te houden met evt. bijbaantjes van de VIO bij het inplannen van de diensten. Jongeren van 16 en 17 jaar: Mogen maximaal 45 uur per week werken en max 9 uur per dag. Mogen niet tussen u en 6.00 u werken Moeten minimaal een dagelijkse rust hebben van 12 uur. I.p.v. van een pauze van 30 min mogen ze 2 x 15 minuten hebben. Mogen geen oproep en geen overwerk verrichten. Vanaf 18 jaar zijn de werktijden gelijk aan die van volwassenen. De schooltijd telt mee voor het bereken van het maximaal aantal uren. VIO`s verpleegkunde (MBO en HBO) Leerjaar 1 en 2 Alle VIO`s worden alleen ingepland in diensten van maandag tot en met vrijdag; uitgezonderd van lesdagen en verplichte activiteiten vanuit school. De VIO mag voor max. 2 avonddiensten per stageweek ingepland worden. Leerjaar 3 De VIO wordt alleen ingepland in dag- of avonddiensten van maandag tot en met vrijdag; uitgezonderd van lesdagen en verplichte activiteiten vanuit school. De VIO mag ingepland worden voor max. 5 weekenden tijdens zijn stageperiode (van 10 weken) en voor een werkweek van max 5 dagen/ week incl. schooldag. De VIO die ingepland wordt voor een weekend, moet de donderdag en vrijdag, voorafgaande aan dit weekend, vrij gepland worden i.v.m. eventuele na het weekend aansluitende lesdagen. Leerjaar 4 Alle VIO`s mogen zowel in dag-, avond-, nacht en weekenddiensten ingepland worden; uitgezonderd van lesdagen en verplichte activiteiten vanuit school. Toerekenen aan de formatie Een verpleegkundige in opleiding dient primair opgeleid te worden tot beginnend beroepsbeoefenaar. Hierbij hoort ook het leren dragen van verantwoordelijkheden en het onregelmatig werken. 11

7 Het aantal BPV-plaatsen Het totaal aantal verpleegkundigen in opleiding (in termen van gewenste gediplomeerde uitstroom) wordt jaarlijks in het centraal management overleg (CMO) vastgesteld. Verpleegkundigen in opleiding zijn onder te verdelen in een vaste schil en een flexibele schil. Tot de vaste schil behoren VIO s met een dienstverband (BBL/duaal). Zij krijgen een aanstelling binnen het Maastricht UMC+ wanneer de opleiding met goed gevolg wordt afgerond. Voor deze categorie moet het MUMC+ de beschikbaarheid van een BPV-plaats garanderen. Tot de flexibele schil behoren VIO s van de dagopleidingen (BOL/ Voltijd), al dan niet met de ambitie om binnen het Maastricht UMC+ aangesteld te worden. Het Maastricht UMC+ heeft geen verplichtingen ten aanzien van deze opleidingsvariant, maar wel een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het Maastricht UMC+ heeft over het totaal aantal beschikbare BPV-plaatsen afspraken met de onderwijsinstellingen. De afspraken binnen het MUMC+ maken dus integraal onderdeel uit van de regionale capaciteitsafspraken. Zowel de vaste als de flexibele schil wordt vormgegeven op: 13 verpleegafdelingen waar structureel studenten worden opgeleid. Op deze afdelingen worden tussen de 10 en 15 VIO s in een zo evenredig mogelijke mix van MBO en HBO met verschillende leerjaren geplaatst; 9 specialistische afdelingen (bijvoorbeeld kinderafdeling en dialyse) waar een kleiner aantal VIO s worden geplaatst; uitgangspunt: diplomering en behoud van jaarlijks minimaal 35 verpleegkundigen per jaar. Om aan dit aantal te komen ligt de jaarlijkse instroom op circa 65 studenten (waarvan 60% uit het HBO en 40% uit het MBO); beschikbare BPV-plaatsen, voor de jaarlijkse instroom van 65 in het eerste en tweede jaar met MBO (40%) en HBO (60%) en circa 110 voor het 3e en 4e jaar. Uitval gedurende de opleiding (waardoor targets niet gehaald kunnen worden) genereert ruimte voor (verkorte) trajecten binnen de bestaande capaciteit van de vaste schil. De salariskosten van VIO s in het BBL of Duaal deel van de opleiding en de salariskosten verbonden aan de 2 uur werkbegeleiding per studenten per week, worden decentraal gedragen. De stagevergoedingen voor de VIO s in de BOL of voltijdopleidingen en andere kosten zoals eventueel les- en boekengeld, vaccinatie-kosten, e.d. worden centraal gedragen (Maastricht UMC+ Academie). Werkbegeleiding In de verschillende verpleegkunde opleidingen zijn theorie en praktijk onlosmakelijk met elkaar verbonden. Adequaat vormgeven van werkbegeleiding is een van de vereisten om als erkend leerbedrijf verpleegkundigen te mogen opleiden. Binnen het MUMC+ ziet de Maastricht UMC+ Academie toe op de kwaliteit van de werkbegeleiding. De volgende beleidsafspraken zijn gemaakt: 2 uur bruto werkbegeleiding per verpleegkundige in opleiding (VIO) per week. De opleidende afdelingen hebben middelen beschikbaar gekregen om de werkbegeleiding boven formatief in te roosteren. Iedere werkbegeleider wordt opgeleid conform beleidsafspraken. Beschikbaarheid van adequate en uniforme begeleidings- en beoordeling instrumentarium. Adequate coaching en begeleiding van werkbegeleider. 13

8 Meten van het leerklimaat Als leerbedrijf dient het MUMC+ te voldoen aan een aantal randvoorwaarden, waaronder een adequaat leerklimaat. Dat wil zeggen een leerklimaat waarin de VIO zijn onderwijsdoelstellingen kan behalen en zich kan ontwikkelen tot beginnend beroepsbeoefenaar. Binnen de verschillende (opleidings)afdelingen wordt cyclisch een onderzoek gedaan naar het leerklimaat. Hierbij gaat het in het bijzonder om de begeleiding van verpleegkundigen in opleiding. Hiertoe dient een gevalideerd meetinstrument beschikbaar te zijn (pilots in 2017). Vanaf 2018 zal het leerklimaat structureel-cyclisch gemeten worden. (Regionaal) Begeleidings- en beoordelingsmodel Zowel de veroudering van het huidige EBS VIO (Evaluatie Beoordeling Systeem Verpleegkundige In Opleiding, gebaseerd op `Gekwalificeerd voor de Toekomst`) en het streven naar een uniform begeleidingsmodel in de regio hebben ertoe geleid op zoek te gaan naar een nieuw begeleidingsinstrument. Dit om op een uniforme en objectieve manier begeleiding vorm te geven. Om werkbegeleiders hiervoor een tool aan te bieden, wordt het begeleidingsinstrument `Competent` geïmplementeerd. Gelet op de regionale afspraken om de uitwisselbaarheid te vergroten, wordt in alle ziekenhuizen met Competent gewerkt. Daarnaast hebben we te maken met VIO s van meerdere ROC s en Zuyd Hogeschool. Dus ook de onderwijsinstellingen gaan werken met Competent. Competent is een online begeleidingsinstrument dat werkbegeleiders, praktijkdocenten en binnen schoolse docenten helpt bij het begeleiden van VIO s tijdens hun BPV. Competent vertaalt opleidingstheorie naar praktische beroepsvaardigheden. Het verbetert de communicatie over de leervorderingen tussen student, leerbedrijf en school en zorgt voor een goede onderlinge afstemming. Met de implementatie van het begeleidingsinstrument Competent komen het EBS VIO en het VIO file te vervallen. Hiervoor ontwikkelde formats en job-aids blijven behouden. Het streven is om Competent in het najaar 2017 te implementeren en er in januari 2018 mee van start te gaan. Het instrumentarium om te komen tot een werknemersbeoordeling conform de CAO-UMC, wordt zoveel mogelijk afgestemd met het instrumentarium binnen Competent. Voor het beoordelen van de VIO`s met een leerarbeidsovereenkomst (3e en 4e jaars BBL/Duaal) wordt op dit moment een nieuw instrument ontwikkeld om vervolgens te koppelen het begeleidingsinstrument. 15

9 Academie Maastricht UMC+ Academie P. Debyelaan HX Maastricht T E. Realisatie: Maastricht UMC+ Academie Academie Zorgopleidingen Vormgeving: Maastricht UMC+ Academie Academie Zorgopleidingen