Portefeuillehouder: ing. R.J.J. Ridderbeek. Aanbestedingstoets: nee. Mede-advies Manager Leefomgeving Manager Dienstverlening Manager Bedrijfsvoering

Transcriptie

1 Advies aan burgemeester en wethouders gemeente,%. 2-\\ 4, Simpelveld Datum advies: 20 augustus 2013 Financiële consequenties: Ten laste van begrotingspost: FCU ECL: Omschrijving: Restant budget: / Afdeling: Dienstverlening Zaakkenmerk: Openbare besluitenlijst: ja Portefeuillehouder: ing. R.J.J. Ridderbeek Aanbestedingstoets: nee Behandelend ambtena r: H.A.M. Pruppers Afdelings g! Ler:.'v u c t I J.H.I d i k I l j r i t ---- ).-2 Mede-advies Manager Leefomgeving Manager Dienstverlening Manager Bedrijfsvoering nee Paraaf nee Paraaf nee Paraaf Agenderen voor: Presidium: ja Op 14 november 2013 WMO adviesraad: nee Op Commissie: ja Op 4 december 2013 Gehandicaptenplatf.: nee Op Raad: ja Op 19 december 2013 Ondernemingsraad: nee Op Onderwerp: Archeologische verwachtings- en beleidskaart Simpelveld. Beslispunt: Ingestemd met: 1. de intrekking van de in 2008 vastgestelde kaart en het daarbij horende RAAP-rapport 1483; 2. vaststelling van de geactualiseerde "archeologische verwachtings- en beleidskaart Simpelveld"; 3. vaststelling van de nieuwe 'ondergrenzen archeologische onderzoeksplicht'; 4. het implementeren van de vastgestelde kaart in de nog te produceren bestemmingsplannen en te gebruiken als gemeentelijk archeologisch toetsingskader voor de omgevingsvergunningen. Zie: Vervola beslispunt gezien secretaris. a b besluitvorming burgem ester wetho der 1 ethouder 2 akkoord / - UP I I I F bespreken / behandeld in vergadering van: 27 AUG agendanummer: 2 _.., besluit: o t a w c o g _ C i pagina 1/6

2 S i lye I d Vervolg beslispunt 5. de geactualiseerde "archeologische verwachtings- en beleidskaart Simpelveld", en de nieuwe 'ondergrenzen archeologische onderzoeksplicht' ter vaststelling aangeboden aan de Raad. 6. de Raad voorgesteld de vastgestelde kaart te implementeren in de nog te produceren bestemmingsplannen en te gebruiken als gemeentelijk archeologisch toetsingskader voor omgevingsvergunningen. Toelichting: Inleiding In 2007 is de wetgeving voor archeologie gewijzigd, waardoor we als gemeente een uitgebreidere rol met bijbehorende verantwoordelijkheden hebben gekregen. De uitvoering van deze rol dient in beleid te worden vastgelegd. Reeds in 2007 heeft een archeologisch onderzoeksbureau in opdracht van de Parkstad Limburg-gemeenten en toen ook de gemeente Nuth een Archeologische verwachting- en cultuurhistorische advieskaart opgesteld (RAAP-rapport 1483). Deze archeologische verwachtings- en cultuurhistorische advieskaart voor de gemeente Simpelveld is in 2008 vastgesteld, evenals de hieraan gekoppelde ondergrenzen voor de archeologische onderzoeksplicht. Na enkele jaren met deze kaart en de hieraan gekoppelde ondergrenzen archeologische onderzoekplicht gewerkt te hebben, bleek dat deze vrij gecompliceerd en weinig inzichtelijk is. Vanuit de Parkstad Limburg-gemeenten is de behoefte geuit om de kaart, inclusief ondergrenzen, inzichtelijker te maken. Daarnaast is de kaart geactualiseerd met de nieuwe onderzoeksbevindingen van de afgelopen jaren. Het beleidsdoel is zoveel mogelijk archeologische waarden ongestoord in de bodem te behouden en bij planontwikkeling in een vroeg stadium te verifiëren of deze waarden bedreigd kunnen worden. Wet- en regelgeving Monumentenwet 1988 en Verdrag van Malta uit 1992 Strategische visie / beleidsprogramma Relatie met bestaand beleid / eerdere voorstellen De vast te stellen kaart is een vervolg op de in 2008 vastgestelde archeologische en cultuurhistorische beleidsadvieskaart. pagina 2f7

3 Overwegingen Inzichtelijker maken archeologische verwachtings- en beleidskaart vanuit ROoogpunt Een belangrijke wijziging is de nieuwe layout van de kaart. Bij het opstellen van bestemmingsplannen bleken de bestaande archeologiekaarten uit 2007 moeilijk toepasbaar. Dit is met name te danken aan de complexiteit van deze kaart. Om een betere toepasbare beleidskaart te maken is de bestaande kaart opgeschoond. Bij het opschonen is het teveel aan detail uitgefilterd en zijn de overgangen van de verschillende waarden vloeiend gemaakt. De nieuwe kaart is overzichtelijker en digitaal beschikbaar en kan gemakkelijker gebruikt worden voor het opstellen van bestemmingsplannen. 'Ondergrenzen archeologische onderzoeksplicht' vereenvoudigd en inzichtelijk De afgelopen jaren zijn de archeologiekaarten uit 2007 volop toegepast. Ze zijn vooral gebruikt bij het toetsen van de archeologische consequenties van ruimtelijke ontwikkelingen en het opstellen van bestemmingsplannen. In de Monumentenwet 1988 is gesteld dat 'projecten' tot 100 m2zijn vrijgesteld van archeologische onderzoeken. De gemeenteraad kan echter hiervan afwijkende ondergrenzen vaststellen. Middels artikel 41a van de Monumentenwet 1988 kan de gemeenteraad een hiervan afwijkende andere oppervlakte vaststellen. In RAAP-rapport 1483 staan ondergrenzen vermeld die destijds met de gemeenten zijn overeengekomen. Deze ondergrenzen hebben echter betrekking op plangebieden en niet de omvang van concrete bodemingrepen. In het kader van de Ruimtelijke Ordening is nu duidelijk gemaakt dat het om de oppervlakte van de bodemingreep/verstoring gaat en niet om de oppervlakte van het plangebied. Dit heeft in het verleden de nodige verwarring veroorzaakt. Op de nieuwe beleidskaart zijn tevens alle onderzoeksmeldingen weergegeven (arcering). Dit zijn uitgevoerde archeologische onderzoeken voor een bepaald plangebied/onderzoeksgebied. Een voordeel is dat je nu in één oogopslag kan zien waar er al een archeologisch onderzoek is uitgevoerd. Archeologische beleidscategorieënl: vrijstellingsgrenzen archeologie De basis voor een archeologische verwachtingskaart is een archeologisch verwachtingsmodel. Dit model doet een uitspraak over de meest waarschijnlijke locaties voor vindplaatsen van (pre-)historische samenlevingen. Het model vindt haar weerslag in een archeologische verwachtingskaart waarop door middel van vlakken (verwachtingszones) vlakdekkend inzicht in de archeologische verwachtingen voor de gemeente wordt gegeven. Het verwachtingsmodel kan in hoofdzaak gebaseerd zijn op kwantitatieve vindplaatsgegevens, terwijl er tevens verwachtingsmodellen bestaan die sterk leunen op een hypothetische benadering. In de praktijk treedt er bij veel archeologische verwachtingsmodellen menging op van getallen en theorie. Dit is ook het geval voor het model voor de Parkstadgemeenten. Op de hier gepresenteerde verwachtingskaarten en modellen betekent een hoge, middelhoge of lage kans op het aantreffen van archeologische resten dat verwacht wordt dat de relatieve dichtheid aan archeologische verschijnselen groot, gemiddeld of klein is. De Beleidsnota Archeologie in Parkstad wordt opgesteld en zal naar verwachting in het najaar definitief zijn. waarna het zal worden vastgesteld. pagina 3/6

4 Vanwege het markante verschil in bestaanseconomie en gebruik van het landschap tussen gemeenschappen van jager-verzamelaars enerzijds (Paleolithicum-Neolithicum) en landbouwers anderzijds (Neolithicum-Nieuwe tijd). Deze onderverdeling ligt daarom aan de basis van het verwachtingsmodel voor de droge gebiedsdelen, waarin voornamelijk sporen voorkomen van kampementen, nederzettingen, grafvelden en akkerarealen. Het is de laatste jaren steeds duidelijker geworden dat natte gebiedsdelen, zoals beekdalen, ook archeologisch van groot belang zijn, met name vanwege het voorkomen van specifieke datasets, zoals bruggen, afvaldumps, resten van watermolens en rituele deposities. bekend is. Dit geldt ook voor het onderzoeksgebied. Het verwachtingsmodel voor natte landschappen leunt om deze reden sterk op een hypothetische benadering. Voor het opstellen van de ondergrenzen zijn de verschillende archeologische waarden en verwachtingswaarden gecategoriseerd. In totaal kunnen 5 categorieën onderscheiden worden. Deze categorieën met bijbehorende ondergrenzen worden hieronder toegelicht. Volgens de wettelijke verplichting wordt in bestemmingsplannen rekening gehouden met bekende en verwachte archeologische waarden. De Monumentenwet geeft een vrijstelling van onderzoeksplicht voor projecten kleiner dan 100 m2, maar geeft de gemeente de vrijheid deze aan te passen. Om tot een afgewogen beleid te komen zijn de archeologische waardevolle gebieden in 5 categorieën verdeeld, waarvan de eerste die van de beschermde Rijksmonumenten is (categorie 1). Voor werkzaamheden is hier altijd een vergunning krachtens de Monumentenwet vereist. Voor de andere categorieën wordt in de voorschriften bij het bestemmingsplan een onderzoeksplicht vastgelegd indien een omgevingsvergunning, een projectbesluit of ontheffing wordt aangevraagd. Of een onderzoeksplicht van toepassing is, verschilt per categorie. Per categorie zijn ondergrenzen voor de omvang en diepte van de ingreep bepaald. Alleen voor de tweede categorie (na de Rijksmonumenten), de gebieden van zeer hoge waarde op de monumentenkaart en ook de historische dorpskernen (categorie 2) is voor de oppervlakte het wettelijk minimum van 100 m2 genomen. Projecten die over een groter oppervlak de bodem verstoren zijn onderzoeksplichtig. De monumentenwet geeft geen minimum voor de diepte. Voor de gemeente Simpelveld wordt voorgesteld geen onderzoeksplicht op te leggen voor werkzaamheden ondieper dan 40 cm in de bebouwde kom en rondom gebouwen in het buitengebied. Deze 40 cm geldt ook in het open buitengebied. Voor de twee volgende categorieën zijn de grenzen nog verder verruimd (respectievelijk 250 (categorie 3) en 2500 m2oppervlakte (categorie 4) en een ontgravingsdiepte van meer dan 40 cm. Hierdoor zijn alleen de grotere projecten onderzoeksplichtig en geldt voor de meeste (particuliere) vergunningaanvragen geen onderzoeksplicht. Voor de archeologie geldt de afweging dat in deze categorieën alleen grotere onderzoeken tot meerwaarde leiden. 'Postzegel' onderzoekjes vormen een grote belasting voor alle betrokkenen en hebben buiten de gebieden van zeer grote waarde weinig informatierendement. In gebieden met een lage trefkans, categorie 5, geldt alleen voor grotere projecten ( m2) onderzoeksplicht. Ook hier geldt een ontgravingsdiepte van meer dan 40 cm. Ontheffing van de onderzoeksplicht is mogelijk wanneer blijkt (na archeologisch advies) dat het project een gering risico vormt voor het 'bodemarchief'. pagina 4/6

5 Opties Personele aspecten Financiële aspecten Aanbesteding Communicatie Voor het vaststellen van de archeologische beleidskaart en de ondergrenzen voor de onderzoeksplicht archeologie is inspraak als bedoeld in de Algemene wet bestuursrecht niet van toepassing. De lokale heemkundevereniging is van begin tot einde bij de voorbereiding van de kaart betrokken en heeft daaraan een bijdrage geleverd. Daarmee is voorzien in inbreng van ingezetenen bij de totstandkoming van dit beleidsvoorstel. Het gemeentelijke archeologiebeleid zal later gebruikt worden bij de implementatie in de te actualiseren en te digitaliseren bestemmingsplannen in de gemeente Simpelveld. Bij de vaststelling van de bestemmingsplannen is inspraak wel aan de orde. De kaart zal op de gebruikelijke wijze gepubliceerd worden. Evaluatie De kaart zal iedere vijf jaar worden geactualiseerd door een deskundige namens de bevoegde overheid. Vervolg / planning De overige Parkstad Limburg-gemeenten brengen eenzelfde raadsvoorstel in procedure. In de gemeenten Kerkrade en Heerlen zijn de kaarten inmiddels vastgesteld. pagina 5/6

6 Voorstel Voorgesteld wordt 1. de in 2008 vastgestelde kaart en het daarbij horende RAAP-rapport 1483 in te trekken; 2. de geactualiseerde "archeologische verwachtings- en beleidskaart Simpelveld" vast te stellen en ter vaststelling aan de Raad aan te bieden; 3. de nieuwe 'ondergrenzen archeologische onderzoeksplicht' vast te stellen en dit ook aan de Raad voor te stellen; 4. de vastgestelde kaart te implementeren in de nog te produceren bestemmingsplannen en te gebruiken als gemeentelijk archeologisch toetsingskader voor omgevingsvergunningen en dit ook aan de Raad voor te stellen. Bijlagen 1. Archeologische verwachting- en beleidskaart gemeente Simpelveld 2. Schema "ondergrenzen archeologische onderzoek plicht" voor de gemeente Simpelveld pagina 6/6