Rotterdam voortrekker duurzame en resilient energiestrategie

Transcriptie

1 Rotterdam voortrekker duurzame en resilient energiestrategie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters Rotterdam gaat voor een veerkrachtig en duurzaam energiesysteem. Op 7 en 8 juni organiseerden Resilient Rotterdam en de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) een internationale bijeenkomst rond dit thema. Als verantwoordelijke voor de City Accounts van Siemens Nederland coördineert Arjo de Vries alles wat Siemens in opdracht van en binnen Nederlandse steden doet. Rotterdam vroeg Siemens om mee te denken over de energietransitie en het realiseren van een veerkrachtig energiesysteem. De Maasstad behoort net als Den Haag tot het wereldwijde netwerk van honderd Resilient Cities. In 2016 lanceerde Rotterdam als eerste stad in Nederland een resilience strategie. De stad vervult een voortrekkersrol op dit gebied: tijdens het evenement Resilient Cities en Energietransitie gingen de gemeente, de IABR-beleidsmakers,

2 stedenbouwkundigen, ontwerpers, ondernemers en andere experts met elkaar in gesprek over oplossingen voor het duurzaam transformeren van steden. Hierbij waren ook vertegenwoordigers uit Den Haag, Glasgow, Manchester, Parijs, Milaan en Athene aanwezig, met als doel om tot een gezamenlijke agenda te komen. Siemens werd als kennisdrager van technologische oplossingen vertegenwoordigd door Arjo de Vries, Dick van Veen en Elaine Trimble. Behoefte aan een baseline In de hele wereld wordt van steden verwacht om te versnellen, bijvoorbeeld op het gebied van schone elektriciteit en straten, aldus Elaine Trimble, urban infrastructure director bij Siemens UK. Al veel steden zijn druk doende uit te vinden hoe ze deze transitie kunnen maken. Iedere stad heeft haar eigen uitdagingen. Wat steden nodig hebben, is een baseline om besluiten te kunnen nemen. Daarom is het belangrijk om op internationaal vlak informatie en kennis te delen. Heel mooi dat Rotterdam hiervoor een podium biedt. De Vries: Steden willen weten hoe zij hun beleid op het vlak van resilience kunnen inrichten. Als technologiebedrijf kunnen we helpen door aan te geven welke technologie futureproof is. De transitie heeft veel stakeholders, wat de materie complex maakt. Een plan maken is één, maar aan de uitvoering hangen politieke, sociale en economische aspecten vast. We proberen momenteel transparantie te creëren en de sense of urgency over te brengen. Als we niets doen, zullen de generaties na ons het moeilijk krijgen.

3 Geïntegreerde aanpak Het resilient energiesysteem waar Rotterdam naar streeft wordt waarschijnlijk een hybride scenario, een mix van technologie voor het duurzaam opwekken, distribueren en opslaan van energie. De Vries: Steden in Noord-Europa worstelen met de combinatie van koude winters en oude huizen. Hoe moet je daar beleid op maken? Rotterdam kiest voor een krachtige, geïntegreerde aanpak. Wij kunnen helpen met technologische oplossingen op wijkniveau. Denk aan SieStorage voor het opslaan van overtollige wind- en zonne-energie. Dit zou passen in de uitdaging die er ligt. Trimble: De buitenwereld heeft nog geen scherp beeld wat Siemens op dit vlak ontwikkelt. Aan ons de uitdaging om dit duidelijk te maken. We focussen op het verstrekken van informatie, technologie en ondersteuning. Het beleid moeten de steden uiteraard zelf maken. Industrie betrekken Het nadenken over een resilient energiesysteem is een reis, een voortschrijdend proces waarbij het aantal stakeholders groeit. Energiedistributiebedrijven en netwerkbeheerders zijn al betrokken of moeten nog

4 aanhaken. Dit geldt ook voor ondernemers. De Vries: Veel bedrijven willen graag een bijdrage leveren, maar weten niet hoe. Het is belangrijk om de grote bedrijven uit bijvoorbeeld de chemische industrie te integreren, want zij hebben veel impact op de CO2-footprint. Als deze bedrijven meedoen, ben je een stap verder. City Performance Tool Met de komst van steeds meer nieuwe manieren om duurzaam energie op te wekken wordt de puzzel steeds groter. De Vries: Hij zal wellicht nooit compleet zijn, maar we kunnen helpen nu alvast de juiste keuzes te maken en in de toekomst dit adaptief aanpassen. Daarbij is het belangrijk dat iedereen zijn plek vindt. Met de City Performance Tool kan Siemens een analyse maken van de CO2-footprint van steden en op basis daarvan toekomstscenario s uitwerken. Voor Den Haag en diverse buitenlandse steden is dit al gedaan. Trimble: In Amsterdam hebben we een voorzichtige start gemaakt en we denken erover om dit ook in Rotterdam in te zetten. Digitalisering In een toekomstig energiesysteem zullen vraag en aanbod van energie slimmer en op alle niveaus gekoppeld

5 zijn. De Vries: Niet alleen zal digitalisering een rol spelen in het voorspellen van de hoeveelheid wind- en zonne-energie, maar zal je toekomstige koelkast even wachten met koelen wanneer zijn koudecapaciteit nog groot genoeg is, totdat je zonnepanelen weer voldoende energie opwekken. Fijnmazige Multi-directionele communicatie tussen opwekkers en gebruikers zal cruciaal zijn. Digitalisering speelt ook in rol in het creëren van een virtuele stad. Dick van Veen: Het opzetten van een digital twin een digitale versie van de werkelijkheid is een eerste stap. Wij hebben de tooling om te visualiseren hoe het energielandschap gaat veranderen en wat dit betekent voor onder meer investeringen in infrastructuur. Stap twee is de realisatie van concrete verduurzamingsopgaven. Hoe dat er precies komt uit te zien is nog een zoektocht. Van de vele technologische opties die bestaan steekt nog geen enkele er echt bovenuit. Alle steden worstelen met de vraag waar te beginnen en voor welke technologie te kiezen. Uit de digital twin kun je de zaken halen waar je later geen spijt van krijgt. Siemens kan veel technologie leveren en aan elkaar knopen, maar het gaat ook om politieke en sociale acceptatie. Er moet draagvlak zijn. Wynand Dassen, Deputy Chief Resilience Officer binnen het Resilience Team van de gemeente Rotterdam Stedelijke transitie voortvarend aanpakken Rotterdam richt zich breed op de toekomst. We zijn al een tijd geleden tot de conclusie gekomen dat de energietransitie, naast onder meer de digitalisering, een van de belangrijkste zaken is waar je je als stad op moet voorbereiden. Onze haven is groot geworden door fossiele brandstoffen en in de stad zijn we voor onze verwarming sterk afhankelijk van aardgas. Om de modernste haven en schoonste haven te blijven moeten we de transitie naar een duurzaam energiesysteem voortvarend oppakken. We hebben veel kennis nodig om hiervoor een duidelijke visie en strategie te ontwikkelen. Verder moeten we durven experimenteren en fouten maken. Bij dat spel zijn enorm veel partijen betrokken van energieleveranciers tot technologiebedrijven zoals Siemens, die veel veldwerk verrichten en technologie en creativiteit inzetten, waar wij van kunnen leren. Ook start-ups hebben vaak briljante ideeën. We willen een innovatieklimaat creëren, waar grote bedrijven de kleine vernieuwers helpen bij het opschalen van hun ideeën. Het is goed om te zien dat ons nieuwe college de energie-transitie topprioriteit geeft en beseft dat de manier waarop je met energie omgaat belangrijk is voor het economische vestigingsklimaat en de aantrekkingskracht van een stad. Mensen willen in schone, duurzame steden wonen. Als gemeenschap hebben we een zoektocht hoe we op een veerkrachtige (resilience)

6 manier de ambities van Parijs en aardgasvrij kunnen waarmaken. We willen samen met alle stakeholders een agenda maken `met gemeenschappelijke punten. Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam Resilience is ook een sociaal thema Bij het transformeren van een stad komt veel kijken. Zo n 20% van de CO2-uitstoot in Nederland komt uit Rotterdam. We moeten de energieproductie en het energieverbruik dringend verduurzamen. Niet alleen om gezondheidsredenen, maar ook vanuit economisch belang. In de Rotterdamse haven is de afgelopen decennia fors geïnvesteerd, maar we zien nu dat de werkgelegenheid in de haven afneemt. Reshaping the city and the port is werken aan een nieuwe economie, windmolens op zee en zonne-energie. Tegelijkertijd moeten we kijken hoe we onze CO2 kunnen opslaan. Anders wordt onze haven over vijftien tot twintig jaar een openluchtmuseum. Het is belangrijk de krachten te bundelen en alle beschikbare technologie bij elkaar te brengen. Smart Cities bestaan niet, maar wel de Smart People die ze kunnen bouwen. De techniek ontwikkelt zich razendsnel; innovaties van nu zijn misschien over vijf jaar al verouderd. We zullen dan ook ons hele leven moeten blijven leren. Ons onderwijssysteem is daar niet op ingericht. Bovendien: wie gaat het levenslange leren betalen? Ook dat moet worden georganiseerd. Dit is niet alleen voor Rotterdam een uitdaging, maar voor de hele wereld. We moeten ook kijken naar de andere gevolgen van de technologisering. Zo kunnen we door de 3D-printtechniek productie vanuit China weer naar Nederland brengen. Hierdoor verandert echter ook ons systeem voor logistiek en distributie. Wat betekent dit bijvoorbeeld voor de containervaart? Niemand weet het, maar het komt eraan. Resilience is niet alleen een economisch en ecologisch, maar ook een sociaal thema. Nederland staat bekend om zijn expertise in watermanagement. Wellicht kunnen we onze aanpak in watermanagement ook toepassen op het sociale domein om meer veiligheid, opleidingsmogelijkheden, gezondheid en werkgelegenheid te creëren. Het is mooi om te zien dat onze nieuwe stadsregering resilience topprioriteit geeft. Ik wil dit samen met het nieuwe bestuur vooruit brengen. Arnoud Molenaar, Resilience Officer in Rotterdam

7 Rotterdam pakt resilience integraal aan Met resilience zijn we als stad al een paar jaar bezig. In 2016 hebben we onze resilience strategie gelanceerd. Het is geen lineair proces maar een verhaal in ontwikkeling. Als we de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs willen halen, moeten we opschalen en versnellen. We gaan focussen op bepaalde wijken in de stad. Daartoe is het nodig om nog veel meer kennis te vergaren. Zo staan we in Rotterdam voor de grote opgave om de komende jaren huizen te bouwen. Dit, in combinatie met de energietransitie en het veranderende klimaat, is een enorme uitdaging. Verder willen we meer focussen op sociale resilience. We mogen de grotere problemen in onze stad niet uit het oog verliezen: armoede, laag opgeleiden, lage inkomens. Ook het herontwerpen van woningen en schoolpleinen in de probleemzones is nodig. Hoe kunnen we de positieve ontwikkeling die op dit vlak al gaande is versnellen in combinatie met de energietransitie? We hebben vaak in de wijken veel losse initiatieven maar geen overkoepelend plan. We moeten dit integraal aanpakken en de vele stakeholders betrekken.