Rapportage Onderzoek behoefteanalyse. Creatieve sector Groningen

Transcriptie

1

2 RapportageOnderzoekbehoefteanalyse CreatievesectorGroningen Opdrachtgever Opdrachtnemer :GemeenteGroningen :Onderneem t Datum :31januari2012 Onderneem t 1

3 2 Inhoud 1.OnderzoekbehoefteanalysecreatievesectorGroningen A.Inleiding B.Samenvatting C.Onderzoeksaanpak D.ConclusiesenAanbevelingen 2. KenmerkenzelfstandigenGroningen 2.1Achtergrondkenmerken 2.2Geografischespreiding 2.3Vertegenwoordigdebranches 2.4Aantaljaaractiefenfinanciering 2.5Vol ofdeeltijdencombinatie 3. Huisvesting 3.1Intern 3.2Extern 3.3Redenanderelocatie 3.4Flexibeleofpermanentelocatie 3.5Behoefteaangedeeldelocatie 4. OntmoetenenNetwerken 4.1Netwerken 4.2Socialemedia 4.3Informatievoorziening 4.4Informatiebehoefte 4.5Contactenmetkennisinstellingen 5. KennisenInformatie 5.1Kennisbehoefte 5.2Wenstotgroeieninnovatie 5.3Behoefteaanoverzicht 6. CreatieveIndustrie 6.1Achtergrondkenmerken 6.2Aantaljarenactiefenfinanciering 6.3Vol ofdeeltijdencombinatie 6.4Huisvesting 6.5Behoefteaanflexibeleofpermanentelocatie 6.6Behoefteaaneengedeeldelocatie 6.7OntmoetenenNetwerken 6.8Socialemedia 6.9Informatievoorziening 6.10Informatiebehoefte 6.11Contactenmetkennisinstellingen 6.12Kennisbehoefte 6.13Wenstotgroeieninnovatie 6.14Behoefteaanoverzicht

4 1.OnderzoekbehoefteanalysecreatievesectorGroningen A.Inleiding UiteerderonderzoeknaardewerkgelegenheidsontwikkelingvandebinnenstadvanGroningenis geblekendatdefunctievandebinnenstadgeleidelijkaanhetveranderenis 1.Deafgelopenjareniser indestadeentrekvanwerkgelegenheidenbedrijvigheiduithetcentrumnaarderandvandestad ontstaan.ditzijnvooralbedrijvenuitdedienstverlenendesectoren,dienietmeerindebinnenstad willenzittenvanwegedegebrekkigebereikbaarheidendebeperkteparkeermogelijkheden.op bepaaldeplaatsenisdaardoorleegstandontstaan,zowelbijwinkelsalsbijkantoorpanden.eris tegelijkertijdeenontwikkelingingezetwaarbijdebinnenstadzichontwikkeltnaareenbinnenstad waarambiance,sfeerenentertainmentbepalendzijn.eendergelijkebinnenstadkaneen aantrekkelijkevoedingsbodemzijnvoorkleineondernemersenzzp ersindecreatievesector,die hiergraagstartenofdoorgroeien,enoverhetalgemeengeenlasthebbenvanbereikbaarheids of parkeerproblematiek. GeletophettoenemendbelangvankleineondernemersenZZP ersvoordeeconomievandestaden ominkaarttebrengenwelkperspectiefdestadkanbiedenaandezegroepondernemersiseen onderzoekuitgevoerdnaardebehoeftenonderdezespecifiekedoelgroep.daarbijistevensspecifiek ingezoomdopdeondernemersuitdecreatievesector.succesvollezzp erskunnenzich doorontwikkelentotwerkgeversenzorgendaarmeevoorwerkgelegenheid.dienstenenproducten wordeningekochtbijandereondernemerswatresulteertineenverbeteringvandelokaleeconomie. BinnenhetonderzoekisspecifiekgekekennaardebehoeftenvankleineondernemersenZZP ers (van1tot5werkzamepersonen)naarverschillendenvormenvanhuisvesting,mogelijkhedenvoor ontmoetenennetwerkenendebehoefteaankenniseninformatieomtekunnengroeienof innoveren.deuitkomstenvanditonderzoekkunneneenbasisvormenvoortoekomstigte formulerenbeleidaangaandehetzzp beleideneenverderedoorontwikkelingvandecreatieve sector.vanbelangisdatondernemers,overheidenhetonderwijselkaarbetervinden.nietalleen opfactorenalskennisontwikkelingeninnovatie,maarookopdemeerhardefactorenalshuisvesting. Voordeaanpakvanspecifiekwijkeconomischeuitdagingenzoalsleegstandenbehoudof ontwikkelingvanspecifiekevoorzieningeninwijken,kunnendeuitkomstenalsbasisdienen. Dezerapportagegeeftinzichtindebehoeftenvande(creatieve)ondernemersindestadopde onderzochteonderwerpen 1 STOGO onderzoek + advies. (Januari 2010). Een kwaliteitsimpuls voor de binnenstad van Groningen. 3

5 4 B.Samenvatting Onderneem t,eenlaagdrempeligondernemerspuntenadviesbureaumetwijkeconomieals specialisme,heefthetonderzoekuitgevoerd.onderneem theeftcontactmetdebeoogdedoelgroep viahetrecentgelanceerdedigitaleondernemerspuntenonlinecommunityvoorondernemers doelgroep.op11novemberishetonderzoekafgesloten.detellervanhetaantalgeregistreerde ondernemersstondtoenop350.derechtstreeksebenaderingvandezegroepondernemersheeft geresulteerdineenbruikbareresponsvan42%.daarnaastzijnergesprekkengevoerdmet ondernemers,vertegenwoordigersvanonderwijsinstellingenindestadenvan ondernemersverenigingen,zulksteronderbouwingvandekwantitatieveresultatenvanhetonline onderzoek. Kenmerkenrespondenten Deenquêteisingevulddoor172respondenten.Intotaalwaren143enquêtesbruikbaar.De meerderheidvanderespondenteniswerkzaamindezakelijkedienstverlening(50%)endecreatieve industrie(29%).meerdandehelftvanderespondenteniseenstartendeofjongeondernemer:53% vandeondernemingenbestaatnoggeendriejaar.alleleeftijdscategorieënzijngoed vertegenwoordigd.hetmerendeel,63%vandeondernemerswerktfulltimeinhetbedrijf.de respondentenzijnzeeractievegebruikersvaninternetensocialmedia(90%). Erzijn25gesprekkenmetondernemersgeweestwaarindieperwerdingegaanopdevraagstelling. Decreatievesectorwasdaarbijnadrukkelijkvertegenwoordigd. Representativiteit Opderepresentativiteitvanderespondentenvoordeheledoelgroep,deZZP ersenkleine zelfstandigenindestad,moetwordenopgemerktdat90%vanderespondentenalactiefgebruik maaktvansocialmedia.ditpercentagezallageruitvallenalshetgebruikoverdeheledoelgroepvan destadgroningengemetenzouworden.dealgemenekenmerken,zoalsgeslachtenleeftijdkomen overeenmethetlandelijkgemiddelde.opvallendishethogeopleidingsniveau,77%heefteenhboopleidingofhoger.vanderespondentenwerkt63%fulltimeindeeigenonderneming.het percentagerespondentenuitdecreatievesector(29%)isnietovereenkomstigdeomvangvandeze brancheindestadgroningen.daarvertegenwoordigtdesectorslechts3%vantotaal. Huisvesting Demeerderheid,68%vandeondernemerswerktvanuithuis.Vandezegroepgeeft65%aaneen externelocatieteambiëren,metalsbelangrijksteredenendatdeomvangenuitstralingvande thuislocatienietvoldoet.vandeondernemersdiealexterngevestigdzijndoethetmerendeeldatin eenbedrijfsverzamelgebouw(40%).ondanksdatdezeinveelgevallengoedvoldoet,wensteen aanzienlijkdeel(46%)optermijneenanderelocatie. Alleondernemersdieoptermijneenanderelocatieambiëren,gevenhiervoorredenenalsde behoefteaanmeerwerkruimte,demogelijkheidomklantenteontvangeneneenmeer professioneleuitstraling. Opvallendisverderdatondernemersdiedebehoeftehebbenaaneenexternelocatie,devoorkeur uitgaatnaareenpermanentelocatie.hetgaatdaarbijvooralomkantoorruimte,praktijk of cursusruimte.ondernemersmetdevoorkeurvooreenpermanentelocatiegevenvooralde voorkeuraandeomgevingvaneentreinstationenondernemersdieeenflexibelelocatiewensen, willenjuistgraagdichtbijhetcentrumzitten.demeerderheidvandeondernemerswillengraageen locatiedelenmetandereondernemers.

6 OntmoetenenNetwerken Netwerkenisbelangrijkvoorondernemers.Vandeondervraagdeondernemersbezoekt85%wel eensnetwerkbijeenkomstenen39%islidvaneenondernemersnetwerk.hetontmoetenvanandere ondernemers,hetuitwisselenvankennis,wetenwaterspeeltenhetverwervenvanopdrachten spelendaarbijeenbelangrijkerol.ruim90%geeftaangebruiktemakenvansocialemedia,het merendeelvanlinkedin. Ruim70%vandeondervraagdeondernemersgeeftaandatdefysiekeendigitalenetwerkensamen voldoendeinformatiebiedenombetertekunnenondernemen.maarmeerdandehelftzegtookdat ergoedgezochtmoetwordennaardebenodigdeinformatie. Geziendebovenstaandeuitkomstenishetdattochopvallendisdatbijnaalle(97%)ondernemers aangevendatzijmeerbehoeftehebbenaaninformatiewatbetrefthunondernemerschap.de grootstebehoefteligtbijmanierenomopdrachtenteverwerven,gevolgddoor subsidiemogelijkheden.allesectorengevenaandecontactenmetandereondernemersde belangrijkstebrontevindenvoorinformatieoverondernemerschap. Kenniseninformatie Ookbijhetonderdeelkennis eninformatiebehoeftekomtnaarvorendateengrotemeerderheid vandeondervraagden(93%)zegtmeerkennisnodigtehebbenombetertekunnenondernemen. Opnieuwkomtdebehoefteaaninformatieoversubsidiemogelijkhedennaarvoren,gevolgddoor kennisovermarketingenacquisitie.interessantisdatookeengrotemeerderheidaangeefttewillen groeien(87%).daarnaastgeeft63%vanderespondentenaandeambitietehebbenomteinnoveren ofalbezigismetproduct ofdienstinnovaties.intotaalgeeft90%aantewillengroeien/innoveren. Opdevraagwathendaarbijzoukunnenhelpen,geeft61%aandatditdoorsamenwerkingmet andereinnovatieveondernemerszoukunnen,40%noemthetontwikkelenvannieuweofandere vaardighedenen33%samenwerkingmetkennisinstellingenenfaculteiten. Kansrijkeondernemers Deuitkomstenwijzeneropdatmethetonderzoekmetnamedeondernemerszijnbereiktdie ambitiehebbenomteontwikkelenentegroeien.opvallendishetzeerhogepercentagevan90%die aangeefttewillengroeienen/ofteinnoveren. 5

7 6 C.Onderzoeksaanpak 1. Benaderingondernemers Kwantitatief Indeopzetvanhetonderzoekisafgewekenvanwatgebruikelijkis:opbasisvandeinschrijvingbijde KamervanKoophandeleengrot ingversturenmetdaarineenschriftelijkeenquêteeneen retourenvelop.omdatonderneem tbezigwasmetdebouwvaneendigitaalondernemerspuntmet alsdoeleenonlinecommunityvoorondernemerstecreëren,isbeslotendelanceringvandeportal endestartvanhetonderzoeksamentelatenvallen.deenquêtewerdgemaaktmetbehulpvande enquêtetoolvansurveymonkeyendezewerdaandeportalwww.ikonderneemhet.nlgekoppeldvia eenlinkopdehomepage.deaannamewasdatzodraondernemerszicheenmaalhadden aangemeld,zeveelmakkelijkertebewegenwarenommeetewerkenaanhetonderzoek.erisdus gekozenvooreenbenaderingintweestappen:eerstaanmelden,endanhetonderzoeknaarvoren brengen.daarnaastisookviasocialmediaalstwitterenlinkedingewezenophetonderzoek.erzijn dusookrespondentendiezichniethebbengeregistreerdopdeportal. Omondernemersnieuwsgierigtemakennaardeportal,isereengrot inguitgegaandie ondernemersweesopdeportalendemogelijkheidomgratistenetwerkenenzakentedoen.opde dagdatdeportalonlineging,vieldez ingbijca.8.000ondernemersopdemat. Doortevensdevoorzittersvandeondernemersverenigingenindestadvantevorentebetrekkenin decommunicatienaarhunleden,engebruiktemakenvandecommunicatiemogelijkhedendiede gemeentegroningenbood,melddenzichinkortetijdveelondernemersaan.aanheteindevande periodedathetonderzoekliepwarener350ondernemersactiefonline.omookvoldoende ondernemersuitdecreatievesectortebereiken,isgebruikgemaaktvanhetnetwerkvande StichtingCreatieveStadenPUBinnovatielab. Kwalitatief Naastdeenquêtezijnook25persoonlijkegesprekkengevoerdmetondernemers.Hetdoelwaseen kwalitatieveonderbouwing,danwelnuanceringteleggenonderdeuitkomstenvandekwantitatieve onderzoeksgegevens.daarnaastisdeverbindinggelegdmetdestichtingcreatievestad,pub Innovatielab,GroningerCityClub,hetJBNenMKBNoordviadevoorzittersofbelangenbehartigers vandezefysiekeverenigingenofstichtingen.erisverdercontactgelegdmetcube050,deincubator vandehanzehogeschoolenderijksuniversiteitgroningen,methetalfa Collegeenhet NoorderpoortcollegeinrelatietothetprogrammaJongLerenOndernemenenhetOTP,defaciliteit diedeschakelvormttussenonderwijsinstellingenenbedrijvenalshetgaatomstageplaatsen.ook vanuithetservicepuntdetailhandelgroningen,datzichspecifiekinzetvoordewinkeliersuitdestad isbetrokkenheidbijdeuitvoeringgeweest. Responsenquête Denieuwswaardevandelanceringvandeportalwasgrootentrokmeteenveelnieuwsgierige ondernemersaan.debereidheidvanondernemersommeetewerkenaaneenenquêteisnormaal gesprokenerglaag.maardeaannamedatderesponshogerzouwordendoorondernemers rechtstreekstebenaderennaaanmeldingopdeportalbleektekloppen.deresponsuitdedoelgroep was48%,hetaantalbruikbareenquêteslagop42%,eenhogerespons.datbetekentweldatde ondervraagdeondernemersallemaalalintensievegebruikerszijnvaninternetensocialmedia,wat meegewogendienttewordenindeuitkomstenvanhetonderzoekendeuitsprakendieworden gedaanoverdedoelgroepinalgemenezin.

8 2. Onderzoeksvraag VoordestadGroningenneemthetbelangvandegroepkleineondernemersenZZP erstoe.ieder jaargroeithetaandeelzzp ersenkleineondernemersingroningenmetongeveer1%tenopzichte vanhetjaardaarvoor. 2 Dewerkgelegenheidsgroeizaldekomendejarenvooreenbelangrijkdeeluit dezegroepkomen.daarnaastzetdegemeenteinopeenverdereontwikkelingvandecreatieve sectorindestad.deuitkomstenvanditonderzoekdieneneenbasistevormenvoorhettoekomstig teformulerenbeleidopdezegroepomdegewenstegroeivanbedrijvigheidenwerkgelegenheidte kunnenrealiseren.daarnaastbiedendeuitkomsteninzichtindeinstrumentendieontwikkelddienen tewordenvoorhetvormgevenvanwijkeconomischbeleid.daarvoorishetcentraalstellenvande behoeftevandeondernemerseenvoorwaarde.ditonderzoekheeftzichtoegespitstopdeanalyse vandedoelgroepeneeninventarisatievandebehoeftenopeenaantalonderwerpen:huisvesting, netwerkenenkennisinfrastructuur. Devraagdiecentraalstaatinhetonderzoekis: WelkebehoeftehebbenZZP ersenkleineondernemersingroningenbetreffendehuisvesting, ontmoetenennetwerkenenkennisvergaringinrelatietothungroeialsondernemer? Despecifiekbehoeftenvandeondernemersuitdecreatievesectorzijnnaderbelicht. 3. Doelgroep HetbestandvandeKamervanKoophandeldatisgebruiktvoorhetversturenvand ingwaseen selectieopdevolgendekenmerken: o eenmanszakenzonderpersoneel o eenmanszakenmetmaximaal5personeelsleden o BV smetéénwerkzamepersoon o BV smetmaximaal5personeelsleden HierbijzijnalleendepostcodegebiedengebruiktdievallenonderdegemeenteGroningen.Erzijn 8.000flyersverstuurd. 4. Vragenlijst DevragenlijstisontwikkelddoorOnderneem tzelf,opbasisvandewensvandegemeentehet ondernemerschaponderzzp ersenkleineondernemerstewillenstimulerenmiddelsbeleid.de vragenlijstisvoorgelegdaaneenervarenonderzoekster(mw.f.schaap,bureauvoor maatschappelijkeontwikkeling)diedevragenlijstbewerktheefttoteenenquête.devragenlijstis tergoedkeuringnaardegemeentegegaanendaarnaviadeenquêtetoolvansurveymonkey aangepasttotonlineenquêtediezodradeportalgereedwasgekoppeldkonworden. 5. Analyse Op11novemberishetonderzoekafgesloten.Detellervanhetaantalgeregistreerdeondernemers stondtoenop350.vandezegroepheeft172(48%)meegedaanendatheeft143(42%)bruikbare enquêtesopgeleverd.dedataisingevoerdinengeanalyseerddoormiddelvanspss(19.0).eris voornamelijkgebruikgemaaktvanfrequentie enkruistabellen.waarmogelijkisgetoetstop significantie.devraagofereventuelesignificanteverschillenbestaantussendeverschillende 2 Stinissen,A.enSnijders,T.(red.)(2010).Statistischjaarboek2010.OnderzoekenStatistiekGroningen,Groningen. 7

9 kenmerkenenantwoordenisbeantwoorddoormiddelvandechi kwadraattoets.wanneerer significanteverschillenzijngevondenbetekentditdatditverschilnietisgebaseerdoptoeval. Wanneersignificanteverschillenzijngevondenisditweergegevenbijdedesbetreffendefiguren. Overderepresentativiteitvanderespondentenvanditonderzoek,endaarmeedebetrouwbaarheid vanhetonderzoekvoordegehelepopulatiezzp ersenkleinezelfstandigeningroningen,moet wordenopgemerktdatderespondentenendegehelepopulatieinkenmerkenalsbranche,gebruik vansocialmediaenopleidingsniveaunietovereenkomen.voorditonderzoekisgeengebruik gemaaktvanwegingenomditverschilteoverbruggen,gezienhetonderzoeknaaralle waarschijnlijkheidwélrepresentatiefisvoordegroepondernemerswaaronderneem tzichopricht. Doorinderapportagehetkwantitatievedeelenhetkwalitatievedeelvanhetonderzoeksamente voegenbijdeanalyse(triangulatie)komtditdevaliditeit(geldigheid)vanhetonderzoektengoede. 8

10 9 D.ConclusiesenAanbevelingen 1. Conclusies 1.1Onlinenetwerkenmaaktondernemerszichtbaar DestadGroningenherbergtvelekleinschaligebedrijvenmetpersoneel,zelfstandigenzonder personeelenwinkeliers.ookingroningenbevindt40%vandewerkgelegenheidzichbijdezegroep. Doorhetveelzijdigekarakterervaniseeneenduidigebenaderingswijzelastiguitvoerbaarvoor beleidsmakers.veelkleinschaligeondernemerszijnechteractievegebruikersvaninternetensocial media.viaeenonlineondernemerscommunitywaardezeondernemerskunnennetwerkenenhun bedrijfmeerzichtbaarkunnenmakenkrijgendeindividuenvandezegrotegroepeengezicht,enzijn zewelbereikbaar.ookbiedthethendekanssneleennetwerkoptebouwenenzotekomentot meeropdrachtenenomzetgroei.deverderegroeivaneenonlineportaloverdestadisdaarom wenselijk. 1.2Creatieveondernemersverspreidoverdestad Vooreenbeleiddatzichspecifiekrichtopdecreatievesector,ishetvanbelangdeondernemerste bereikendieindiecategorievallen.indestadzijntweefysiekeplekken,waareenconcentratievan creatieveondernemersistevinden;hetebbingekwartierendepuddingfabriek.maaruithet onderzoekisnaarvorengekomendatveelcreatieveondernemersverspreidoverdestadgevestigd zijn.derespondentenvanhetonderzoekkwamenvooraluitdewijkenkorrewegwijkenhetcentrum. Erisbijderespondenteneenbehoeftenaarvorengekomenaanbetaalbarekantoorruimte,cursus enpraktijkruimte,ruimtesdienuweinigvoorhandenzijnindewijkenrondomhetebbingekwartier endepuddingfabriek locatie.uithetkwalitatieveonderzoekkwamvaakdeklachtvancreatieve ondernemersisdatdehuurvanruimtesteduurisopdezelocaties.erisdusnogsteedseen behoefteaanbetaalbarelocatiesvoorcreatieven,verspreidoverdestad. 1.3Kenniseninformatieopdeondernemerafgestemd DeportalvanOnderneem twordtgoedgevondendoorondernemers.vooraldelaagdrempeligheid enhetonlinebiedenvaninformatieopmaatwordtdoorhenhooggewaardeerd.uithetonderzoek kwamnaarvorendatereenbehoefteisaandergelijkeportal.datisnietverwonderlijk,het merendeelvanderespondentenheeftookeenprofielaangemaakt.ookgavenondernemersaan behoeftetehebbenaankenniseninformatieoversubsidies,marketingenacquisitieombeterte kunnenondernemen.veelvanditsoortinformatieisviadeportaltegeven,somsdienen ondernemersgerichttewordendoorverwezennaarprofessionals.deuitdagingisomdevraag achterdevraagvandeondernemerteachterhalen;immers,elkeondernemingdiegeïnteresseerdis insubsidiesenacquisitieofmarketingisactiefbezigmetdegroeivanzijnofhaarbedrijf.datvraagt omeenaanpakdiemaatwerkkanbiedenopdespecifiekesituatievandedesbetreffende ondernemer. Debehoefteaaninformatiediedirectgerelateerdisaanhetondernemerschapisgroterdande behoefteaaninformatieoverbijvoorbeeldhuisvesting,datmeereenrandvoorwaardeis.wellicht heeftdattemakenmethetfeitdatveelrespondentenhebbenaangegevenzichnoggeenandere huisvestingtekunnenpermitteren.zodradatwelhetgevalis,zullenzegerichtgaanzoeken.datpleit vooreenactueelonlineaanbodvanhuisvestingindestad.alshetnodigis,kunnenondernemersop éénplekhetdanheersendeaanbodbekijken. 1.4Werkgelegenheidenstartendeondernemers Degemeenteheeftzichzelftendoelgesteld arbeidsplaatsenterealiserenin Een belangrijkdeelvandieambitiekaningevuldwordendoordeondernemersenzzp ersuitdestad 3 G Kracht(2010)EconomischprogrammaGemeenteGroningen

11 10 Groningen.Omhetbeleidgerichtaftekunnenstellenopdatdoel,ishetvanbelangdatdegemeente degroepondernemersweettebereikendieambitiehebbenomtegroeienenkansrijkestarterseen goedeensuccesvollestartwetentemaken.delaagdrempeligebenaderingvanonderneem t,de ondersteuningdiezijkunnenbiedenendeonlinecommunitydiezijheeftopgezetkunnendaaraan eengoedebijdrageleveren.voorstartersbetekenthetonlinenetwerkeneendirecteaansluitingtot meerervarenondernemersenhebbenzeoplaagdrempeligewijzetoegangtotdenoodzakelijke kenniseninformatie.ophetgebiedvanacquisitieenmarketingkunnenstartersdansnellereslagen maken. 1.5Werkgelegenheiden(door)groeiendeondernemers Uithetonderzoekvaltdegrotegroeieninnovatiebehoefteoponderderespondenten.Zelfs46% heeftaangegevenookinpersoneeltewillengroeien.maargroeiontstaatnietvanzelf.voor ondernemersishetbelangrijktoegangtekrijgentotdejuistekenniseneventueelookfinanciering. Doordeondernemerszelfwordtaangegevendatzijdenkensnellertekunnengroeienente innoverendoormetandereinnovatieveondernemerssamentewerken,betereenmeertoegespitste informatietekrijgenendoorsamentewerkenmetkennisinstellingen.doordateengrootdeelvan dedoelgroepvanuithuiswerkt,komtdezegroeimindervanzelfsprekendtotstand. 1.6Wijkeconomie:leefbaarheid,levendigheidenlocaledynamiek Uitdegesprekkenmetdevoorzittersvandeondernemersverenigingenendebelangenbehartigers blijktdatzijhetallenoverééndingeenszijn:prettigwonenismeerdanalleeneengoedhuiseneen verzorgdewoonomgeving.voorzieningenenwinkelszijnbelangrijkvoorwijken.zevergrotende dynamiekenlevendigheid.detoenemendeleegstandleidttotafkalvingvandewinkelfunctie,vaak doordatdeleegstaanderuimtewordtopgevulddoormindergoedeondernemers.omdebinnenstad vangroningenaantrekkelijktehoudenmoetereenvisieontwikkeldwordenophoeomtegaanmet leegstandendreigendeverloedering.eenoplossingkangevondenwordendoorwinkelvoorzieningen teconcentrerenofermoetwordeningezetopanderevormenvanbedrijvigheid.wanthetaantal toonbankbedrijvenneemtwelaf,maardegroeivanzzp ersingroningenkanbijdragenaandeze nieuwebedrijvigheidenandereinvullingvanleegstaandepanden.ookzelfstandigenhebbenbelang bijeenaantrekkelijkewoonenwerkomgeving. 4 Doornieuwevormenvanondernemerschap zichtbaartemakenentestimulerenwordenwijkeninteressanter.voorwoningbouwcorporatiesen degemeentekanheteengoedeinsteekzijnomwijkvernieuwingsprojectenintesteken.doorgoed teonderzoekenwaarindewijkbehoeftebestaat,kunnenleegstaandepandenofwinkelstripseen nieuweinvullingkrijgendiebeterpastbijdebehoeftenindewijk. 2. Aanbevelingen 2.1Groeiprogrammavoorkleinschaligeondernemers Allerandvoorwaardenvoorkleinschaligeondernemersomtekunnengroeienzijnaanweziginde stadgroningen.echter,doordeversnipperingvandeondernemers,dieveelalvanuithuiswerken,is hetmoeilijkomopeeneffectievewijzeondernemerstebereikeneninhungroeitefaciliteren.uit hetonderzoekisechtergeblekendatondernemersvooralverwachtendatdoorincontacttezijnmet andereinnovatieveengroeiendeondernemersheteigengroeiprocessnellergaat.hetgaaterdus omeengerichtprogrammateontwikkelendatmaatwerkbiedtaangroepjesvan groeiondernemers enindatprocesnaarbehoefte,enalsdatnodigis,deverbindingteleggenmetandere organisaties.eenlaagdrempeligopererendondernemerspuntkandieschakeltussende triplehelix vormenendaar,wanneerdatnodigis,overheid,onderwijsenondernemersmetelkaarinverbinding 4 HandboekWijkeconomie(2010)MinisterievanEconomischeZaken

12 11 brengen.nietdoorgrootschaligeprogramma s,maardoorvraaggestuurdwerkenvanuitkleine groepenondernemers.zoishetmogelijkomsnelenefficiëntteschakelenenkanmaatwerkworden geleverd. Hetvindenvandeondernemersmetambitiediewillendeelnemenaandergelijkegroepenwordtvia eenonlineondernemersportaleenvoudig.hetprogrammadientspecifiekafgestemdwordenop kleinschaligebedrijvenenzzp ersingroningenomeffectieftezijnenwordenuitgevoerdineen vormvan mobieleaccelerators :nietvastgelegdopeenlocatie,maaringestokenvanuitdebehoefte waardoordezeopelkeplekindestadgefaciliteerdkanworden. 2.2Faciliterenvankansrijkestartendeondernemers Startendeondernemerszijnbelangrijkvoordestad.Uitveleonderzoekenisgeblekendatstartende ondernemerssnellersuccesvolzijnalszijeencoachhebbenensnelkunnengroeieninhun ondernemerschap.eenonlinecommunitybiedteenlaagdrempeligevormvancoaching: ondernemershelpenelkaargraagverder.alsstartendeondernemerséénjaaropwegzijn,kunnenze wordendoorverwezennaarhetmentoraatvandekamervankoophandel.daarkunnendeze ondernemersgekoppeldwordenaaneenervarenmentordiezehelptbijhetvederdoorontwikkelen vanhetbedrijf.invoorkomendegevallenkanhetnodigzijnomstartersmeerintensieftebegeleiden, bijvoorbeeldalsersprakeisvanspecifiekeen/ofinnovatievebedrijfsactiviteiten.begeleidingbijhet ondernemingsplan,demarketing,huisvestingenfinancieringkandannetdejuistesteuninderug zijn.definancieringvanhetbegeleidingstrajectgeschieddoordeondernemerzelfofkaninenkele gevallenviavoucherswordenmeegefinancierd.devouchersvertegenwoordigeneenkleine trajectsubsidieenzoudendoorbijvoorbeeldbankenkunnenwordenaangeboden.hetverdient verderaanbevelingdestartendeondernemerteondersteunenmetworkshopsdievoorzieninzijn kenniseninformatiebehoefteoponderwerpenalssubsidies,netwerken,marketingenacquisitie.de KamervanKoophandelkanstartersactiefopweghelpendoorzetewijzenophetbestaanvande onlineondernemersportal,netzoalszijdatdoennaaranderenetwerkenvoorondernemers.viaeen dergelijklaagdrempeligondernemerspuntwordenstarterseenvoudigopweggeholpen, doorverwezennaardejuisteinstantiesenincontactgebrachtmetandereondernemers. 2.3Wijkeconomieenwijkvernieuwing:nieuwefunctiesindewijk Zoweldegemeentealsdecorporatieshebbenwelergenseenlocatie,eenvoorzieningofeenpand dateennieuwebestemmingmoetkrijgen.hetkangaanomeenwinkel,horeca,ofom gezondheidsvoorzieningen.ofomcombinatiesdaarvan.deinvullingvandezelocatiesdooreenof meerdereondernemersofcombinatiesvanvoorzieningenzorgenvoornieuwebedrijvigheiden kunnenvoorzienineenduurzameinvullingwaaraanbehoeftebestaatindewijk.onderzoekdoen naardeeconomischepotentieendebehoeftec.q.draagvlakindewijkgaatdaaraanvooraf.erwordt dangezochtnaareenspecifiekeinvullingdiepastbijdebehoeftenvandewijk.denieuwe bedrijvigheidkandaarmeeduurzaamindewijkverankeren.hetstrekttotaanbevelingeen inventarisatievandezelocatiestemakenenteinventariserenwelkeinvullingwenselijkis.daarna kanergerichtgezochtwordennaardejuisteondernemer,ofcombinatievanondernemers,endeze begeleidenindiennodig.vraagenaanbodwordenzobeteropelkaarafgestemd. 2.4Wijkeconomieenbroedplaatsen:eenvraaggestuurdeinvulling Ookkleinebuurtstripszonderwinkelperspectiefalsboodschappencentrakunnenophetgebiedvan wijkeconomieeenfunctieblijvenvervullen.zijkunnenbijvoorbeeldeenbroedplaatsfunctievervullen voornieuweeconomischefuncties.ookhierinzietonderneem teenrolvoorzichzelfweggelegd.de groeivandezzp ersvormeneennieuwebronvaneconomischegroeienwerkgelegenheid.groeivan dezebedrijvenbetekentookeenvraagnaarkleinschaligebedrijfsruimte.hetisjuistdezevraagdie perspectiefbiedtaancommercieelvastgoedindewijken. Uithetonderzoekisgeblekendatondernemersgeïnteresseerdzijnineenpermanentevestigingin bedrijfsruimtenwaarinzijkunnendoorgroeienendierepresentatiefis.demeerderheidvande ondernemersgeeftdevoorkeuraanbedrijfsverzamelgebouwenwaarmeerderefunctiesworden

13 gedeeld.wijzieneenduidelijkverbandtussendeambitievanondernemersomtegroeienente innoverenendeleegstanddieinverschillendewijkenvandestadzichtbaaris.eenherzieningvanhet vergunningenbeleidofbestemmingsplannenzaldaarvoorinvoorkomendegevallennodigzijn. 2.5Beteraanbodvankantoor,cursusenpraktijkruimtevoor(creatieve)ondernemers:mengingvan branchesensectoren Derespondentenvanhetonderzoekgevenaandatcontactenmetandereondernemershenhelptbij hetvergarenvanrelevantekenniseninformatieenhenaanzettotinnovatie.indatlichtverdienthet aanbevelingom,verspreidoverdestad,eenbeteraanbodtecreërenwaar(creatieve)ondernemers gebruikvankunnenmaken.wijpleitendaarbijtevensvooreenmengingvansectorenzodatereen natuurlijkekennisuitwisselingenwederzijdsedienstverleningontstaattussenondernemersen innovatieprocessenopeennatuurlijkewijzetotstandkomen. Omsuccesvolbeleidtekunnenuitvoerenishetdusvangrootbelangdeheledoelgroeptebetrekken, ookalszijnnietdeeluitmakenvandefysiekenetwerken.hetgebruikvandigitalenetwerkenkan daarbijeenuitkomstbieden,aangeziendezeondernemerssterkgerichtzijnophetgebruikvansocial media. 2.6Netwerkeneninformatieafgestemdopdekleineondernemer Uitdeinterviewsmetdevoorzittersc.q.belangenbehartigersvandeondernemersclubsuitdestad kwamhetbeeldnaarvorendatdeeigenledenvoorallidwordenofzijnalsereendirecte belangenbehartigingis,herkenbaarvanuitheteigen,dagelijksehandelingsperspectiefvande ondernemer.dealgemeneondernemersverengingenhebbenmeermoeitehetledenbestandoppeil tehoudenomdatzijconcurrerenmetopenbareondernemersbijeenkomstendieregelmatigworden georganiseerddooruiteenlopendeorganisatiesofverenigingendiezichrichtenopdezelfde doelgroep.voorondernemersstaatbijhetnetwerkenhetonderlingcontacteninformatieuitwisselingcentraal.derespondentenuithetonderzoekgevenookaannetwerkenbelangrijkte vinden,vooralalshetgaatomandereondernemersteontmoeten,maarookvoordeuitwisselingvan kennisenervaringenvoormarketingdoeleinden(acquisitie).netwerkenkandanplaatsvindenin ledenverband,viahetlidmaatschapvaneenvereniging,maarookdoortegaannaar ondernemersbijeenkomstenenborrelsdiebuitenditverbandwordengeorganiseerd.eengrootdeel vandeondernemersblijktnaardeze losse bijeenkomstentegaan. Onlinenetwerkenneemt,doorhetsterkstijgendegebruikvansocialemediaooksterktoe.Vaakis menopzoeknaarinformatie.ruimdehelftvandeondernemersgeeftechteraandenoodzakelijke informatie(oversubsidiesenkennisovermarketingenacquisitie)diezijnodighebbenteveel versnipperdis,endaardoorvaakmoeilijkgevondenkanworden. Jonge ondernemershebbenmeer behoefteaaninformatieovernetwerkenenhuisvestingdanmeerervarenondernemers.eenonline netwerkwaaropsnelrelevantelokaleenregionaleinformatietevindenistenaanzienvanalle onderwerpenaangaandeondernemerschapbiedtdaarinuitkomstenkanondernemerssnelen efficiëntopweghelpenendoorverwijzen.eenactieveverwijzingvanondernemersnaareenonline ondernemersnetwerkdoordegemeente,kamervankoophandel,deonderwijsinstellingenen anderereguliereinstantieskanbijdragenaaneensnellenetwerkvormingvanondernemersen ondersteuningbijhuninformatiebehoeftetenaanzienvanhunondernemerschap.ookhetactief bijdragenaanhetaanleverenvanrelevantecontentvoorditnetwerkvoorkomtdeverdere versnipperingvaninformatie. 12

14 2. KenmerkenzelfstandigenGroningen Indithoofdstukwordendiverseachtergrondkenmerkenvandeondernemersdiedeenquêteopde portalvanonderneem thebbeningevuldbeschreven.dezekenmerkenzijneenbasisvoorhetlezen vanderesultatenindevolgendehoofdstukken. 2.1 Achtergrondkenmerken Vanallerespondentendiedevragenlijsthebbeningevuldisdemeerderheid(55%)man.De gemiddeldeleeftijdligttussende36en45jaar,zierespectievelijkdefiguren2.1en2.2.ruim driekwartishogeropgeleid;77%heefteenhboofuniversitaireopleidingafgerond(figuur2.3) Figuur 2.1 Geslacht, in % (N=137) Figuur 2.2 Leeftijd, in % (N=143) Figuur 2.3 Opleidingsniveau, in % (N=141) 13

15 2.2 Geografischespreiding Demeesterespondenten(85%)hebbenhunbedrijfgevestigdindestadGroningen.Ruiméénvijfde (21%)hiervanisgevestigdinhetdirectewerkgebiedvanOnderneem t;dekorrewegwijkende Hoogte(hetwerkgebiedwaarOnderneem tisgestart),gevolgddoorhetcentrum(13%).deze percentageswordenweergegeveninfiguur2.4a.vijftienprocentvanderespondentenisgevestigd buitendestadgroningen,ziefiguur2.4b. Figuur 2.4a Geografische spreiding, in % (N=141) Figuur 2.4b Geografische spreiding buiten de stad Groningen, in % 2.3 Vertegenwoordigdebranches Deovergrotemeerderheidvandeondernemersdiedeenquêtehebbeningevuldzijnwerkzaaminde zakelijkedienstverlening(50%)endecreatieveindustrie(29%),zoalskanwordenafgelezenvan figuur2.5.dezepercentageszijnnietrepresentatiefvoordestadgroningen;daarisintotaalhet aantalvestigingencultuur,sportenrecreatie(waarcreatieveindustrieondervalt),ongeveer3%. 5 5 Gronometer,gemeenteGroningen( 14

16 Demeerderheidvanderespondenteniseenzelfstandigezonderpersoneel(ZZP er),aangezienruim viervijfde(81%)aangeeftgeenpersoneelindiensttehebben.wanneerwordtgekekennaarkleine ondernemingen ZZP ersenondernemingenmetmaximaal9werknemers isdit99%.wanneerdit wordtvergelekenmetdestadgroningen,valtongeveeréénvijfde(18%)vanhettotaalondereen kleineonderneming. 6 Figuur 2.5 Branche, in % (N=143) 2.4 Aantaljaaractiefenfinanciering Meerdandehelftvandeondernemersdiedeenquêteheeftingevuldiseenstartendeofjonge ondernemer,53%vandeondernemingenbestaatnoggeen3jaar,ziefiguur2.6. Bijdestartvandehuidigeonderneminggeeft83%aangeengebruiktehebbengemaaktvaneen vormvanfinanciering.vande17%dieditwelheeftgedaan,heeft64%gebruikgemaaktvaneen kredietvaneenregulierebank,gevolgddooreengemeentelijkeregeling(24%).eenvijfde(20%) heeftgebruikgemaaktvaneenfamilielening.in13%vandegevallenzijnmeerderefinancieringsbronnengebruikt.hierinzijngeenverschillentevindentussenondernemersdierecentzijngestart (minderdan3jaargeleden)enondernemingendieallangerbestaan. Figuur 2.6 Aantal jaren actief met huidige onderneming, in % (N=143) 6 Stinissen,A.enSnijders,T.(red.)(2010).Statistischjaarboek2010.OnderzoekenStatistiekGroningen,Groningen 15

17 2.5 Vol ofdeeltijdencombinatie Demeesterespondentenwerkenvoltijdinhunbedrijf,namelijk63%(ziefiguur2.7).Opvallendisdat hoelangereenondernemingbestaat,hoegroterhetvoltijdpercentageis.vandeondernemingendie noggeenjaarbestaanwerkt47%involtijdinheteigenbedrijf,bijdeondernemingendie5tot10 jaarbestaanisdit67%envandeondernemersdiemeerdan15jaargeledenzijngestartwerkt100% involtijdinheteigenbedrijf.dezevergelijkingisechternietsignificant,datwilzeggendatde verschillenoptoevalkunnenberusten. Vandebranchesdiehetmeestvertegenwoordigdzijn decreatieveindustrieenzakelijke dienstverlening isdeverdelingtussenvol endeeltijdrespectievelijktweederdeenéénderde. Figuur 2.7 Is de onderneming vol- of deeltijd, in % (N=143) Meerdandehelftvandeondernemers(56%)combineertdeondernemingnietmetandere werkzaamheden.vandeondernemersdieditweldoen,combineerthetgrootstegedeeltehun ondernemingmeteenbaaninloondienst,namelijk49%(ziefiguur2.8). Tabel 2.8 De onderneming wordt gecombineerd met, in % ( N=63) Vantabel2.1kanwordenafgelezenwanneerdeondernemerisgestartenwaarmeedeonderneming wordtgecombineerd.hieruitblijktdathoejongerdeondernemingis,hoevakerhet(nog)wordt 16

18 gecombineerdmetanderewerkzaamheden.zocombineert57%vandeondernemersdieminderdan eenjaargeledenzijngestartmetanderewerkzaamhedenofstudie,33%vandeondernemersdie tussen5en10jaargeledenzijngestartenslechts8%vandeondernemersdielangerdan15jaar geledenzijngestart.deondernemingwordtmeestalgecombineerdmeteenbaaninloondienst. Tabel 2.1 Combinatie onderneming x startdatum onderneming, in % (N=63) Minder dan 1 jaar geleden gestart (n=17) Tussen 1 en 3 jaar geleden gestart (n=25) Tussen 3 en 5 jaar geleden gestart (n=10) Tussen 5 en 10 jaar geleden gestart (=6) Tussen 10 en 15 jaar geleden gestart (n=4) Langer dan 15 jaar geleden gestart (n=1) Baan in loondienst Studie Uitkering Andere onderneming(en) Pensioen Totaal Totaal 17

19 3. Huisvesting Derespondentenisgevraagdofzijvanuithuiswerken(intern)ofvanuiteenexternelocatie.De meerderheid(68%)geeftaanvanuithuistewerken.watopvaltisdatvande jonge ondernemingen, ondernemingendieminderdan3jaarbestaan,77%deondernemingthuisgevestigd. Figuur 3.1 Intern of extern gevestigd, in % (N=143) 3.1 Intern Vandeondernemersdiehunondernemingintern(thuis)hebbengehuisvestgeeft35%aandatzij tevredenzijnmethunhuidigewoningenhetcombinerenvanhunondernemingthuis.vandeze ondernemerszegt9%opdelocatievandeopdrachtgevertewerkenen/ofdevoorkeurgeeftaan werkenvanuithuis(94%).daarbijgeeft23%aangeengeldtewillenuitgevenaaneenexterne locatie. Vandeondernemersdiehebbenaangegevenniettevredenzijnmethunhuidigewoningenhet combinerenvandewoningthuis(65%vanhettotaalaantalrespondenten)zegt38%eenexterne locatietewillen(zieookfiguur3.2).30%wileenanderewoning,endeoverige31%geeftaaneen anderewoningen/ofexternelocatietewillen.opvallendisdatdeondernemersdieniettevreden zijnmethunhuidigewoningvrijwelalleenondernemerszijndieminderdan5jaargeledenzijn gestartmethunbedrijf. Figuur 3.2 Andere woning en/of externe locatie, in % (N=63) 18

20 Deredenwaaromeenanderwoningofexternelocatiewordtgeambieerdkomtonderanderedoor deomvang,deuitstralingofdelocatie,ziefiguur3.3.vandeondernemersdiehebbenaangegeven eenexternelocatieteambiërengeeftruimdehelftaandatdit(nog)nietmogelijkis,omdatzijhier (nog)geenfinanciëlemogelijkhedenhiervoorhebben. Figuur 3.3 Reden andere woning of externe locatie, in % (N=63) Meerdere antwoorden mogelijk Omvang Deredenwaaromdeomvangvandewoningnietvoldoetisteneerstedatergeengeschikte(extra, aparte)ruimteisvoordewerkzaamheden.ditwordtdoordezerespondentenbezwaarlijkgenoemd voorhetuitvoerenvandewerkzaamheden.devolgendegenoemderedenisdatdewoningteklein is.totslotwordenookhetgebrekaanopslagmogelijkhedengenoemdendatergeentotweinig ruimteisvoorpersoneel. Uitstraling Deuitstralingvoldoetnietaandewensvanderespondentenomdatdewoninggeenzakelijke uitstralingofzakelijkeentreeheeft.hierdoorvindendezeondernemershetbezwaarlijkom eventueleklantenteontvangen.demeestgenoemderedenisdatheteenwoonhuisis,endat hierdoorvolgenshenperdefinitiegeenzakelijkeuitstralingmogelijkis. Locatie Debelangrijksteredenwaaromdelocatienietvoldoetisdebuurt.Alsredenhiervoornoemende respondentenonderanderedatheteenwoonwijkis dusgeenzakelijkeuitstralingheeft endatde buurtonverzorgdis.daarnaastwordengenoemddeslechtebereikbaarheid,geenofteweinig parkeermogelijkhedenengeenklantenkunnenontvangen. 3.2 Extern Demeesteondernemersdiehunbedrijfexternhebbengehuisvesthurendezelocatie;slechts13% heeftdelocatiegekocht.zoalsvanfiguur3.4kanwordenafgelezenisvanderespondentendiehuren demeerderheidgehuisvestineenbedrijfsverzamelgebouw. Vanderespondentendiehunondernemingexternhebbengehuisvestgeeft87%aandatdezelocatie goedvoorzietindebehoefte.tochwil46%vandeondernemersdiehunbedrijfexternhebben gevestigdoptermijneenanderelocatie.ditzijnoverigensmetnameondernemersdiehunlocatie huren;vandegekochtelocatiesisslechtséénpersoonniettevredenenambieerteenandereexterne 19

21 locatie.netalsbijdeondernemersdieinternzijngehuisvestzijnmetnameondernemersdiehun ondernemingminderdan5jaargeledenzijngestartontevredenmethunhuidigelocatie. Figuur 3.4 Soort pand, in % (N=46) 3.3 Redenanderelocatie Aanzoweldeondernemersdievanuithuiswerkenalsdeondernemersmeteenexternelocatieis gevraagdwaaromzijeenexternedanweleenanderelocatieambiërenindetoekomst.wathierbij opvaltisdathierbijnageenverschilzittussenondernemersdieinvoltijdofindeeltijdondernemen. Eenveelgenoemderedenbijbeidegroepenondernemersisdatzijmeerruimtevoorwerkennodig hebben.bijdeondernemersdievanuithuiswerkenisdeprofessioneleuitstralingenhetontvangen vanklanteneenzeerbelangrijkeredenomdeondernemingindetoekomstexterntehuisvesten. 20

22 Figuur 3.5 Reden externe/andere locatie, in %. Meerdere antwoorden mogelijk 3.4 Flexibeleofpermanentelocatie Ookisgevraagdofdeondernemersbehoeftehebbenaaneenpermanenteofflexibelelocatie.De ondernemersdieindetoekomsteenanderelocatieambiërenhebbenmetnamebehoefteaaneen permanentelocatie(65%).infiguur3.6isdebehoefteaanlocatieuitgesplitstnaarrespondentendie hunonderneminginterndanwelexternzijngehuisvest Figuur 3.6 Flexibele of permanente locatie?, in % Demeesterespondenten,ofzijnueenpermanenteofflexibelelocatiewillen,hebbenbehoefteaan kantoorruimteofpraktijk ofcursusruimte(respectievelijk43%en32%),gevolgddooreenpraktijk ofcursusruimte.ditkanwordenafgelezenvanfiguur3.7.decombinatiesdiewordengenoemdzijn metnamemeteenkantoorruimte.eenkwarttoteenderdevanderespondentenwillenhun ondernemingvestigenineenbedrijfsverzamelgebouw. 21

23 Figuur 3.7 Wat voor soort locatie?, in % Demeesterespondentenwillengraaginofvlakbijhetcentrumhunondernemingvestigen(37%van derespondentendieeenpermanentelocatieambiërenen59%vanderespondentenmetbehoefte aaneenflexibelelocatie).opvallendisdatruimeenkwartvandeondernemersdiebehoeftehebben aaneenpermanentelocatie,dezegraagbijeentreinstationzouwillen,ziefiguur3.8. Figuur 3.8 Waar in Groningen zou de locatie zich moeten bevinden, in % 22

24 Totslotisgevraagdhoeveelderespondentenwillenuitgevenaaneenexternelocatie.Ditkan wordenafgelezenvanfiguur3.9en3.10.respondentenmetbehoefteaaneenpermanentelocatie zijnverdeeldoverhetbedragdatzijhieraanwillenbesteden.bijnadriekwartvandeondernemers metbehoefteaaneenflexibelelocatiewillenminderdan20europeruurhieraanuitgeven. Figuur 3.9 Hoeveel zou u aan een permanente locatie willen uitgeven?, in % (N=38) Figuur 3.10 Hoeveel zou u aan een flexibele locatie willen uitgeven?, in % (N=22) 3.5 Behoefteaaneengedeeldelocatie Demeerderheidvandebevraagdeondernemerszougraageenlocatiedelenmetandere ondernemers,respectievelijk74%en86%.eengedeeldelocatiekanzoweleenbedrijfsverzamelgebouwinhouden,maarookanderevormenvandelenvaneenlocatiezijndenkbaar. Figuur 3.11 Behoefte aan een gedeelde locatie, in % Deondernemersdiegraageenlocatiewillendelenmetandereondernemershebbenaangegeven aanwelkevoorzieningeneendergelijkelocatiezoumoetenvoldoen.hierverschillendebehoeften vandeondernemersdieeenpermanentelocatieofeenflexibelelocatiewillensterk,behalvedatde locatiegoedbereikbaarzoumoetenzijn,zowelmetdefietsalsmetdeauto,ziefiguur

25 Figuur 3.12 Welke voorzieningen in een gedeelde locatie, in % Meerdere antwoorden mogelijk 24

26 4. Ontmoetenennetwerken 4.1 Netwerken Vandeondervraagdeondernemersbezoekt85%weleensnetwerkbijeenkomsten.Ruimdehelftvan deondervraagdeondernemers(53%)doetditvierkeerperjaarofvaker.hierinzitgeenverschil tussenondernemingendierecentzijngestartenondernemingendielangerbestaanofondernemers dieinvol ofdeeltijdinhunondernemingwerken. Deondervraagdeondernemersnoemengezamenlijkmeerdan40netwerkendieinGroningen kunnenwordenbezocht.opvallendeuitschieterisdatmeerdaneenkwartvandeondervraagdende OpenCoffeeClubGroningenbezoekt.Deredenenomnetwerkbijeenkomstentebezoekenworden beschreveninfiguur4.1. Figuur 4.1 Redenen om netwerkbijeenkomsten te bezoeken, in % (N= 122) Meerdere antwoorden mogelijk Naasthetbezoekenvannetwerkbijeenkomstengeeft39%vandeondervraagdeondernemersaan datzijlidzijnvaneenondernemersnetwerk.ookhierwordenruim40ondernemersnetwerken genoemdenzijnerbijnageenverschillentussendebestaansduurvandeondernemingenoferin vol ofdeeltijdwordtgewerkt.deredenenomlidtezijnvaneenondernemersnetwerkkanworden afgelezenvanfiguur4.2. Figuur 4.2 Redenen om lid te zijn van een ondernemersnetwerk, in % (N=122) Meerdere antwoorden mogelijk 25

27 4.2 Socialemedia Bijnaallerespondentenmakengebruikvansocialemedia;vanallerespondentengeeftruim90%aan datzijopenzakelijkewijzegebruikmakenvanmetnamelinkedin(92%),twitter(71%)enfacebook (61%),ziefiguur4.3. Figuur 4.3 gebruik van sociale media, in % (N= 130) Meerdere antwoorden mogelijk Bijna70%vanderespondentengeeftaanopinternetaangeslotentezijnbijzogenoemdeInterest Groups.EenInterestGroupiseengroepindividuendiegeïnteresseerdisinhetzelfdeonderwerpen daarvooraansluitingbijelkaarzoekenopvoornamelijkinternetenviasocialmediaalslinkedin. 4.3 Informatievoorziening Ruim70%vandeondervraagdeondernemersgeeftaandatdefysiekeendigitalenetwerkensamen voldoendeinformatiebiedenombetertekunnenondernemen.deoverige30%geeftjuistaandit onvoldoendetevinden.hierinisamperverschiltussendeondernemersdienetzijngestartalsmeer ervarenondernemerseneveneensweinigverschiltussenondernemersdieinvol ofdeeltijdwerken. Minderdandehelft(46%)zegtdatallebenodigdeinformatiegemakkelijktevindenis. Figuur 4.4 Verkrijgbaarheid benodigde informatie, in % (N=143) 26

28 Demeesteondernemersdiedevragenlijsthebbeningevuldwetenwaarzebenodigdeinformatie kunnenvinden;80%vanderespondentengeeftaantewetenwaarinformatieteverkrijgenis.hoe korterhetbedrijfbestaathoeminderdeondernemeraangeeftopdehoogtetezijnwaarde informatietevindenis.ondernemersdielangerdan5jaarbestaanwetenvakerwaarzijterecht kunnenvoorinformatie.demeerderheidvandeondernemerswerkzaamindegezondheidszorg geeftechteraandatzijníetopdehoogtezijnwaarinformatieverkrijgbaaris. Vanfiguur4.5kanwordenafgelezenwelkeinformatiebronnenwordengebruikt. Figuur 4.5 Informatiebronnen, in % (N=136) Meerdere antwoorden mogelijk Deverschillendeinformatiebronnenwordenverschillendgewaardeerd,hoeweldemeerderheidvan degebruikersvandebrondeinformatiealspositiefbeoordeelt,ziefiguur4.6. Figuur 4.6 waardering informatiebronnen, in % (N=136) 27

29 4.4 Informatiebehoefte Bijnaalleondernemers(97%)gevenaandatzijnogmeerbehoefteaaninformatiehebben,wat betrefthunondernemerschap.debehoefteaaninformatiewordtweergegeveninfiguur4.7.de grootstebehoeftevandeondervraagdeondernemersligtbijmanierenomopdrachtente verwerven,gevolgddoorsubsidiemogelijkheden. Ondernemersdieminderlangdan5jaarbestaanhebbenvakerbehoefteaaninformatieover huisvesting,netwerkenenbijeenkomstenvoorondernemersdanmeerervarenondernemers.de overigeonderwerpenzijnvrijwelgelijkquabestaansduurvandeondernemingenbranche. Figuur 4.7 Welke informatie graag ontvangen, in % (N=138) Meerdere antwoorden mogelijk 4.5 Contactenmetkennisinstellingen Vandeondervraagdeondernemersheeftminderdandehelft(44%)contactenmetkennis en onderwijsinstellingenindestadgroningen.vandeondernemersdiewelcontacthebbenheeftde meerderheidcontactmetdehanzehogeschool.naastdegenoemdeinstellingenwordennogde OpenUniversiteitenbasis enmiddelbarescholengenoemd. 28

30 Figuur 4.8 Welke informatie graag ontvangen, in % (N=63) Meerdere antwoorden mogelijk Deaardvandezecontactenblijktdivers.Demeesteondernemerswordenofingehuurdals gastdocentofwerkenanderszinsinopdrachtvoordeinstellingen,gevolgddoorhethebbenvan zakelijkerelatiesmetdocentenenhetgebruikvanstagiaires,zieookfiguur4.9.hierinzittenweinig verschilleninachtergrondkenmerkenvanderespondenten. Figuur 4.8 aard contacten onderwijsinstellingen, in % (N=63) Meerdere antwoorden mogelijk 29

31 5. KennisenInformatie 5.1 Kennisbehoefte Eengrotemeerderheidvandeondervraagden,93%,geeftaanmeerkennisnodigtehebbenom betertekunnenondernemen.zoalseerderaangegevenisdevraagnaarsubsidiemogelijkheden groot,gevolgddoorkennisovermarketingenacquisitie,zietabel5.1. Zoalseerderaangegevenhebben jonge ondernemersmeerbehoefteaaninformatieover netwerkenenhuisvestingdanmeerervarenondernemers.voorhetoverigedeelligtdebehoefte onderalleondernemersvrijwelgelijk. Tabel 5.1 Waarover heeft u meer kennis nodig om beter te kunnen ondernemen, in % (N=133) Meerdere antwoorden mogelijk 5.2 Wenstotgroeieninnovatie Eengrotemeerderheid(87%)vandeondervraagdeondernemersgeeftaantewillengroeien.Vande ondernemersdiewillengroeienwil58%ditinomzet,41%inzowelomzetalspersoneelenslechts1% alleeninpersoneel.daarnaastgeeftvanallerespondenten63%aandeambitietehebbenomte innoverenofbezigisproduct ofdienstinnovaties.ditmaaktdat90%vanalleondervraagde ondernemerswilgroeienen/ofinnoveren.hierinisnauwelijksverschiltussenondernemingendie relatiefkortbestaanendieallangerbestaan. Vantabel5.2kanwordenafgelezenwatdeondernemersdiewillengroeienen/ofinnoverenkan helpendezeambitie(versneld)tekunnenuitvoeren.demeestebehoefteblijkenderespondentente hebbenaansamenwerkenmetandereinnovatieveondernemers. Ondernemersdieminderlangdan5jaargeledenzijngestarthebbenvakerbehoefteaanvestigingin eenincubator,hulpbijadministratieenpersoneeldanondernemersdielangergeledenzijngestart. Deeltijdondernemershebbenvakerbehoefteaansubsidiemogelijkheden,voltijdondernemers hebbenvakerbehoefteaanbegeleidingdooreenmentorenhetontwikkelenvannieuweofandere vaardigheden. 30

32 Tabel 5.2 Wat zou helpen uw ambitie (versneld) te kunnen uitvoeren, in % (N=129) Meerdere antwoorden mogelijk 5.3 Behoefteaanoverzicht Vanderespondentengeeft90%aanbehoeftetehebbenaaneenportalzoalsOnderneem thetbied. Datvaltteverklarenuithetgegevendatdemeerderheidvanderespondentenuitdeelnemersvan Onderneem tbestaat.metnameaanoverzichtenmetinformatieovernetwerkenenactiviteiten, ontmoetingenkennisuitwisselingenoversubsidieseninnovatieregelingenisveelbehoefte,zietabel 5.3. Tabel 5.2 Wat zou te vinden moeten zijn op de portal van Onderneem t, in % (N=129) Meerdere antwoorden mogelijk 31

33 6. Creatieveindustrie Indithoofdstukwordtspecifiekingezoomdopdeondernemersdiehebbenaangegevenwerkzaamte zijnindecreatieveindustrie;29%vanhettotaalaantalrespondentendiedeenquêteopdeportal vanonderneem thebbeningevuld. 6.1 Achtergrondkenmerken Vanderespondentenuitdecreatieveindustriediedevragenlijsthebbeningevuldisdemeerderheid (59%)vrouw.Degemiddeldeleeftijdligttussende26en35jaar,zierespectievelijkdefiguren6.1en 6.2.Ruimdriekwartishogeropgeleid;80%heefteenHBOofUniversitaireopleidingafgerond waarvanhetovergrotedeelhbo opgeleidis(figuur6.3). Figuur 6.1 Geslacht, in % (N=42) Figuur 6.2 Leeftijd, in % (N=42) Figuur 6.3 Opleidingsniveau, in % (N=42) DeondernemersindecreatieveindustriezijnwoonachtigindehelestadGroningen,meteenfocus opdekorrewegwijkenhetcentrum.daarnaastiseenflinkdeelwoonachtiginhelpman,deweijert encoendersborg,ziefiguur

34 Figuur 2.4 Geografische spreiding, in % (N=42) Demeesterespondentenzijnwerkzaaminrelatiefmodernefunctieszoalsmultimedia,grafisch vormgeverenwebdesign,zoalskanwordenafgelezenvanfiguur6.5.demeerderheidiszelfstandige zonderpersoneel(zzp er),gezien93%aangeeftgeenpersoneelindiensttehebben.wanneerwordt gekekennaarkleineondernemingen(zzp ersenondernemingenmetmaximaal5werknemers)isdit 100%. Figuur 6.5 Werkzaamheden, in % (N=42) 6.2 Aantaljaaractiefenfinanciering Meerdandehelftvandeondernemersdiedeenquêteheeftingevuldiseenstartendeofjonge ondernemer,59%vandeondernemingenbestaatnoggeen3jaar,ziefiguur6.6. Bijdestartvandehuidigeonderneminggeeft83%aangeengebruiktehebbengemaaktvaneen vormvanfinanciering.vande17%dieditwelheeftgedaan,heeft56%gebruikgemaaktvaneen gemeentelijkeregeling.eenderde(33%)heeftgebruikgemaaktvankredietvaneenregulierebank en11%heeftmetanderebronnendeonderneminggefinancierd.deondernemersdiefinanciering hebbengebruiktzijnvrijwelallemaalondernemersdieminderdan3jaargeledenzijngestart. Figuur 6.6 Aantal jaren actief met huidige onderneming, in % (N=42) 33

35 6.3 Vol ofdeeltijdencombinatie Demeesterespondentenwerkeninvoltijdinhunbedrijf,namelijk64%(ziefiguur6.7).Opvallendis dathoelangereenondernemingbestaat,hoegroterhetvoltijdpercentageis.vandeondernemingen dienoggeenjaarbestaanwerkt56%involtijdinheteigenbedrijf,bijdeondernemingendielanger dan3jaarbestaanwerkt100%vierdagenofmeerinheteigenbedrijf. Figuur 6.7 Is de onderneming vol- of deeltijd, in % (N=42) Meerdandehelftvandeondernemers(52%)combineertdeondernemingnietmetandere werkzaamheden.vandeondernemersdieditweldoen,combineertdehelftondernemingmeteen baaninloondienst,35%combineerthetmeteenuitkering(alleenondernemingdieminderdan5 jaarbestaan),10%combineerthetmetanderebedrijvenen5%meteenstudie. 6.4 Huisvesting Derespondentenisgevraagdofzijvanuithuiswerken(intern)ofvanuiteenexternelocatie.De meerderheid(71%)geeftaanvanuithuistewerken.watopvaltisdatvande jonge ondernemingen, ondernemingendieminderdan3jaarbestaan,79%deondernemingthuisgevestigd. Figuur 6.8 Intern of extern gevestigd, in % (N=42) Intern Vandeondernemersdiehunondernemingintern(thuis)hebbengehuisvestgeeft43%aandatzij tevredenzijnmethunhuidigewoningenhetcombinerenvanhunondernemingthuis.vandeze ondernemerszegt12%opdelocatievandeopdrachtgevertewerkenen/ofdevoorkeurgeeftaan werkenvanuithuis(64%).daarbijgeeft24%aangeengeldtewillenuitgevenaaneenexterne locatie.vandeondernemersdiehebbenaangegeveneenexternelocatieteambiërengeeftruimde helftaandatdit(nog)nietmogelijkis,omdatzijhiergeenfinanciëlemogelijkhedenhiervoorhebben. Omvang Deredenwaaromdeomvang(43%)vandewoningnietvoldoetisteneerstedatergeengeschikte (extra,aparte)ruimteisvoordewerkzaamheden.ditwordtdoordezerespondentenbezwaarlijk genoemdvoorhetuitvoerenvandewerkzaamheden.devolgendegenoemderedenisdatdewoning tekleinis.totslotwordenookhetgebrekaanopslagmogelijkhedengenoemdendatergeentot weinigruimteisvoorpersoneel. Uitstraling Deuitstralingvoldoetnietaandewensvanderespondenten(40%)omdatdewoninggeenzakelijke uitstralingofzakelijkeentreeheeft.hierdoorvindendezeondernemershetbezwaarlijkom 34

36 eventueleklantenteontvangen.demeestgenoemderedenisdatheteenwoonhuisis,endat hierdoorvolgenshenperdefinitiegeenzakelijkeuitstralingmogelijkis. Locatie Eenminderbelangrijkeredenwaaromdelocatienietvoldoetisdebuurt(24%).Alsredenhiervoor noemenderespondentenonderanderedathetiseenwoonwijkis dusgeenzakelijkeuitstraling heeftendatdebuurtonverzorgdis.daarnaastwordendeslechtebereikbaarheid,geenofteweinig parkeermogelijkhedenengeenklantenkunnenontvangengenoemd. Behoefteaanexternelocatie Vandepersonenvanuithuiswerkenheeft57%behoefteaaneenexternelocatie.Debelangrijkste redenenhiervoorwordenweergegeveninfiguur6.9. Figuur 6.9 Reden externe locatie, in %. (N=15) Meerdere antwoorden mogelijk Extern Vanderespondentenindecreatieveindustrieheeft29%deondernemingexterngehuisvest.De meesteondernemershurendelocatie;25%heeftdelocatiegekocht.zoalsvanfiguur6.10kan wordenafgelezenisvanderespondentendiehurendemeerderheidgehuisvestviaeenmakelaar (42%). Figuur 6.10 Soort pand, in % (N=12) Vanderespondentendiehunondernemingexternhebbengehuisvestgeeft92%aandatdezelocatie goedvoorzietindebehoefte.tochwil33%vandeondernemersdiehunbedrijfexternoptermijn vestigenopeenanderelocatie.deredenhiervoorismetnameommeerruimtevoorwerken,groei vandeonderneming,nabijheidvanvoorzieningenensamenwerkenmetandereondernemers. 6.5 Behoefteaanflexibeleofpermanentelocatie Ookisgevraagdofdeondernemersbehoeftehebbenaaneenpermanenteofflexibelelocatie.De ondernemersdieindetoekomsteenanderelocatieambiërenhebbenmetnamebehoefteaaneen permanentelocatie(72%),ziefiguur