Gevangen in Schuld. over de uitzichtloze schuldsituaties van cliënten van de verslavingsreclassering. door Marc Anderson

Transcriptie

1 Gevangen in Schuld over de uitzichtloze schuldsituaties van cliënten van de verslavingsreclassering door Marc Anderson

2

3

4 Hoe vorm te geven aan een sluitende aanpak van problematische schulden bij cliënten van de verslavingsreclassering, als integraal onderdeel van het reclasseringstoezicht?

5 Opbouw presentatie Invloed schulden op recidive Omvang en dynamiek schulden Toegankelijkheid schuldhulpverlening Scenario s

6 Schulden Verhoogde kans op recidive

7 Direct verband vanuit literatuur Hoeve, et al (2011): adolescenten en jongvolwassenen met hoge schulden of schulden bij veel schuldeisers, vertonen gemiddeld meer crimineel gedrag Agnew, et al (2008): adolescenten met financiële problemen vertonen vaker delinquent gedrag dan degene zonder geldproblemen May (1999): mensen met financiële problemen recidiveren gemiddeld 15 procent vaker

8 Direct verband in praktijk Toezichthouders SVG: er is een verband tussen problematische schulden en de recidivekans Schulden houden de negatieve spiraal in stand Dieper gelegen problemen krijgen pas aandacht na het regelen van praktische zaken, zoals een bankrekening, uitkering, schuldenoverzicht en betalingsregelingen 40% van de cliënten van de verslavingsreclassering ziet een directe relatie tussen hun delictgedrag en hun financiële problemen

9 Schulden Wonen, relaties, verslaving, werk, opleiding, gedrag Verhoogde kans op recidive

10

11 Schaal 3: Huisvesting en wonen

12 Schulden > Wonen > Recidive Aedes (2015): 85% van de huisuitzettingen is gevolg van huurachterstand (± 5000 keer) Een grote huurachterstand of betalingsachterstand bij collega woningcorporaties kan leiden tot plaatsing op zwarte dan wel grijze lijst

13 Schaal 4: Opleiding, werk en leren

14 Schulden > Werken > Recidive Jungmann, et al (2011): bijstandscliënten met schulden doen gemiddeld 4 tot 12 maanden langer beroep op bijstandsuitkering dan cliënten zonder schulden Wesdorp (2012): werkgevers hebben redenen om geen medewerker te willen met grote financiële problemen UWV (2015): uitkeringsgerechtigden met schulden komen moeilijker aan het werk en komen verplichtingen minder goed na

15 Schaal 6 en 7: Relaties met partner, gezin en familie en relaties met vrienden en kennissen

16 Schulden > relaties > recidive Fox, et al (2002): schulden vergroten bij oudere echtparen de kans op scheiding Agnew (2008): problematische schulden dragen bij aan grote stress in de familiesfeer Conger, et al (1994): financiële stress als gevolg van een tekort aan financiële middelen leidt tot meer echtelijke conflicten Papp, et al (2009): geld gerelateerde conflicten hebben grotere negatieve impact op relaties dan niet geld gerelateerde conflicten Dew (2008): schulden verklaren mate van echtelijke tevredenheid

17 Schaal 8 en 9: Drugs- en alcoholgebruik

18 Schulden > verslaving > recidive Sinha (2008): stress is een risicofactor voor de ontwikkeling van een verslaving en de kans op terugval in gebruik Jenkins, et al (2008); Jenkins, et al (2009): er is een sterke relatie tussen schulden en problem drinking en drug dependence Richardson, et al (2013): schulden gerelateerd aan drugs- en alcoholgebruik

19 Schaal 10, 11 en 12: Emotioneel welzijn, denkpatronen, gedrag, vaardigheden en houding

20 Schulden > welzijn, gedrag > recidive Sendhil & Mullainathan (2014): geldproblemen maken het vrijwel onmogelijk grondig te werken aan een moeilijke gezinssituatie, een verslaving, werkloosheid of psychische problemen Prochaska, et al (2002); Miller & Rollnick (2002): iemand zonder geloof in eigen kunnen om zijn leven te beïnvloeden, zal niet snel gemotiveerd en oplossingsgericht werken aan een schuldregeling Madern (2014): mensen met een negatieve houding hebben negentig proces kans om in de financiële problemen te komen Moffit (2011): de mate van self-control is bepalend voor zowel de kans op een veroordeling, als de kans op financiële problemen Richardson, et al (2013): er is een sterke relatie tussen schulden en suïcide

21

22 Omvang schuldenlast 46% scoort hoog op RISc schaal 5 inkomen en omgaan met geld Twee keer zo hoog als bij overige 2RO Gemiddeld euro schuld Gemiddeld 14 schuldeisers

23 Dynamiek schuldenlast Ontbreken harde beslagvrije voet Hoge frequentie CJIB-vorderingen Informele en illegale inkomsten, uitgaven en schulden

24

25

26

27

28 Schuldregeling niet toegankelijk Verslaafde cliënten in nagenoeg geen enkele gemeente toegelaten Ook niet als verslaving (redelijk) onder controle is Meeste gemeenten screenen motivatie en vaardigheden

29 Stabilisatie te licht Geen schuldregeling, dan stabilisatie Kortdurende hulp door bijvoorbeeld maatschappelijk werk of vrijwilligers Budgetcursus of maatje is te licht

30

31 Slechte toegang geldt voor meer groepen Jungmann, et al (2014) Onoplosbare schuldsituaties. Utrecht: Hogeschool Utrecht Jungmann & Kruis (2014) Het verhaal achter de cijfers. De doorstroming van de minnelijke schuldhulpverlening naar de wettelijke schuldsanering. Utrecht/ Amsterdam: Hogeschool Utrecht/ Regioplan Onderzoek Radio reporter (2015): schuldhulpverlening schiet ernstig tekort

32

33 Zelf organiseren, als aparte afdeling Voordelen Schuldhulp uitgevoerd door doelgroep experts Onderhandeling crediteuren en deurwaarders mogelijk effectiever door regionale of bovenregionale coördinatie Meer kans op landelijke bundeling van ervaringen en lobby s, ook richting de politiek Kans vorm te geven aan integrale schuldhulpverlening met duidelijke rollen voor de toezichthouder en de schuldhulpverlener Nadelen Sluit niet aan bij huidige organisatie schuldhulpverlening Grote verschillen behandeling individuele cliënten door verschillen in uitvoering instellingen Vereist aanvraag nieuwe activiteit bij Min V en J of gemeenten

34 Intensievere begeleiding, gericht op kwalificatie gemeentelijke schuldhulp Voordelen SVG neemt geen schuldhulpverleners in dienst door overbrugging van de kloof tussen het kunnen van de cliënt en de eisen van de gemeenten Minimale stabiliserende activiteiten creëren rust die als basis voor verdere maatschappelijke reintegratie kan dienen Nadelen Vraagt veel van de reclasseringswerkers in termen van tijd, vanwege het inwerken in specialistische kennis SVG blijft afhankelijk van toelatingscriteria schuldhulpverlenende organisatie

35 Ongeacht de keuze Beperk dynamiek die schulden met zich meebrengen Harde beslagvrije voet Afspraken CJIB over gijzeling Neem afscheid van de vrijblijvendheid van de aanpak van schulden Schuldhulpverlening of budgetbeheer als bijzondere voorwaarde

36 Reactie (voormalig) staatssecretaris Teeven Gemeenten: geef reclasseringswerkers meer mogelijkheden hun doelgroep bij schulden te ondersteunen Schuldeisers: leg geen beslag op bedrag voor minimaal levensonderhoud Gemeenten: zorg voor integrale aanpak schuldenproblematiek vanuit convenant Reintegratie van (ex-) gedetineerden

37 Reactie staatssecretaris Klijnsma Gemeenten mogen geen groepen uitsluiten van schuldhulp, zonder naar de persoonlijke omstandigheden te kijken Algemene uitsluitingsgronden, zoals een verslaving, zijn niet toegestaan Gedupeerden stap naar gemeenteraad of de ombudsman

38

39

40