Raadsinformatiebrief. Onderwerp Woningmarktregio Metropoolregio Eindhoven conform Woningwet 2015

Transcriptie

1 Raadsinformatiebrief Onderwerp Woningmarktregio Metropoolregio Eindhoven conform Woningwet 2015 Inleiding/aanleiding Op 1 juli 2015 is de nieuwe Woningwet van kracht geworden. Er zijn nieuwe regels voor de positie en de activiteiten van woningcorporaties. Ook de rol van gemeenten is veranderd. Het rijk wil dat heel Nederland wordt ingedeeld in woningmarktregio s. Een gemeente kan slechts deel uitmaken van één woningmarktregio. Woningcorporaties krijgen één woningmarktregio als werkgebied (uitzonderingen daargelaten). Een woningcorporatie mag alleen nog binnen dit werkgebied investeren in bijvoorbeeld nieuwbouw of duurzaamheidsaanpassingen. Buiten dit werkgebied mag een corporatie alleen nog onderhoud plegen aan het bestaand woningbezit. Besluit Op 19 april 2016 heeft ons college het volgende besluit genomen: 1. De minister, samen met de overige gemeenten in Zuidoost-Brabant, verzoeken om de 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant aan te wijzen als één woningmarktregio. Daarbij aangeven dat de gemeenten binnen de regio in subregio's de afstemming met elkaar en de betreffende woningcorporaties organiseren. 2. De Metropoolregio Eindhoven schriftelijk informeren over het besluit als genoemd onder 1, zodat het ondertekende besluit door de Metropoolregio Eindhoven toegevoegd kan worden aan het gezamenlijk verzoek van de 21 gemeenten aan de minister. Argumenten 1.1. Een woningmarktregio met 21 gemeenten Metropoolregio Eindhoven bevestigt huidige situatie De keuze voor Metropoolregio Eindhoven als woningmarktregio is een bevestiging van de huidige situatie op de woningmarkt, de verhuisstromen en (historische) werkgebieden van corporaties. De (woningmarkt)relaties / verhuisstromen lopen in Zuidoost-Brabant tussen het stedelijk gebied en De Kempen, en tussen het stedelijk gebied en De Peel. De rechtstreekse (ver)binding tussen De Kempen en De Peel is zeer beperkt. Het opsplitsen in het stedelijk en het meer landelijke gebied is daarom niet logisch RPE Woningmarktregio MRE_BW/blz. 3

2 Het vaststellen van een woningmarktregio heeft alleen gevolgen voor het werkgebied van de woningcorporaties. Binnen dit werkgebied mogen woningcorporaties investeren in het toevoegen van kwaliteit in haar bestaande woningvoorraad of in nieuwbouw. Bestuurlijke keuzes voor een gemeenschappelijke woonvisie of (bestuurlijke) samenwerking staan los van de vaststelling van een woningmarktregio. Voor gemeente Oirschot betekent dit dat haar grootste woningcorporatie Wooninc. mag blijven investeren binnen de gemeente. De tweede woningcorporatie in Oirschot is Mooiland met 64 woningen binnen de gemeente. Omdat gemeente Oirschot vanaf 1 juli niet meer in het werkgebied van Mooiland valt, mag de corporatie hier alleen nog onderhoud plegen en minimale investeringen doen. Mooiland is echter haar vastgoedbeleid aan het herzien en zal hoogstwaarschijnlijk haar vastgoed binnen Oirschot willen afstoten. Het is in het belang van Oirschot dat de woningen worden overgenomen door een corporatie die wel binnen onze gemeente mag investeren. Wij zullen dit de komende periode nader onderzoeken en het gesprek met partijen stimuleren Alle gemeenten en corporaties in Zuidoost-Brabant steunen dit verzoek Dit besluit is genomen in overleg met alle 21 gemeenten en corporaties werkzaam in Zuidoost-Brabant. Aan de 19 woningcorporaties die op dit moment in de regio Zuidoost-Brabant werkzaam zijn, is op 19 februari 2016 ook formeel via de Metropoolregio Eindhoven om een officiële zienswijze gevraagd. Inmiddels hebben de volgende woningcorporaties gereageerd: Laurentius, Mooiland, Trudo en een gezamenlijke reactie van Woonbedrijf, thuis, Wocom, Wooninc., Helpt Elkander, Woonpartners, Volksbelang, Woningbelang, De Zaligheden, Goed Wonen, Bergopwaarts. Alle partijen die gereageerd hebben, hebben ingestemd met het voorstel. Voor het doorlopen proces en een inhoudelijke toelichting wordt verwezen naar bijgevoegde concept onderbouwing van het verzoek aan de minister (bijlage 2) Afstemming binnen subregio s Om te benadrukken dat binnen de Metropoolregio Eindhoven de gemeenten in subregio s de afstemming met elkaar en de betreffende woningcorporaties organiseren is dit expliciet aan het besluit toegevoegd. Op het gebied van Wonen concentreert de samenwerking op dat schaalniveau. 2. Het verzoek aan de minister moet ondertekend zijn door het bevoegde gezag in elke gemeente Het verzoek aan de minister moet ondertekend zijn door het bevoegd gezag in elke gemeente. Het college is daarom verzocht officieel in te stemmen met het voornemen om aan de minister voor te stellen om Zuidoost- Brabant als woningmarktregio in te stellen. De besluiten van de gemeenten worden verzameld door de Metropoolregio Eindhoven en toegevoegd aan het verzoek dat vanuit de Metropoolregio Eindhoven wordt verstuurd naar de minister RPE Woningmarktregio MRE_BW/blz. 4

3 Vervolg Het definitieve voorstel om de 21 gemeenten in de Metropoolregio Eindhoven aan te wijzen als één woningmarktregio wordt met de ondertekende besluiten van de 21 gemeenten toegezonden aan de minister. De minister stelt de woningmarktregio vast. Van het besluit van de minister stellen wij u via een raadsinformatiebrief op de hoogte. Nadat de minister het verzoek van de regio heeft goedgekeurd, volgen voor de gemeenten geen andere verplichtingen dan al vastgelegd in de Woningwet. De Woningwet eist van de gemeente ten aanzien van afstemming alleen dat over onderwerpen waarbij andere gemeenten een rechtstreeks belang hebben, overleg wordt gevoerd met die gemeenten. De uiteindelijke prestatieafspraken worden op lokaal niveau tussen gemeente, corporatie en huurderbelangenorganisatie gemaakt. Daarmee past ook in een woningmarktregio van 21 gemeenten maatwerk, afstemming op subregionaal niveau en lokale afspraken. Bijlagen ter inzage 1. Advies regionalisering in Zuidoost-Brabant volkshuisvestingsambtenaren 21 gemeenten 2. Concept onderbouwing woningmarktregio Metropoolregio Eindhoven Oirschot, d.d. 19 april 2016 Met vriendelijke groet, burgemeester en wethouders, Joost Michels, Secretaris Ruud Severijns, Burgemeester RPE Woningmarktregio MRE_BW/blz. 5

4 ADVIES Regionalisering in het kader van de Woningwet in Zuidoost-Brabant Aan : Bestuurlijk overleg woningcorporaties De Peel-Kempen Bestuurlijk overleg woningcorporaties Stedelijk Gebied Bestuurlijk overleg wonen De Peel, De Kempen, A2-gemeenten en Stedelijk Gebied Van : Ambtelijk overleg Wonen Metropoolregio Eindhoven Datum : 14 januari 2016 In het kader van de Woningwet kunnen gemeenten vóór 1 juli 2016 gezamenlijk een voorstel doen aan de minister voor een woningmarktregio. In dit advies allereerst een overzicht van de achtergrond, de voorwaarden voor regionalisering en de mogelijkheden voor het vormen van een woningmarktregio in Zuidoost-Brabant/regio Eindhoven. Ten slotte wordt een ambtelijk advies gegeven over het voorstel dat deze regio aan de minister zou moeten doen. Inleiding Achtergrond Op 1 juli 2015 is de nieuwe Woningwet van kracht geworden. Deze woningwet geeft nieuwe regels voor het werk en de organisatie van de woningcorporaties in Nederland. Samenwerkende gemeenten kunnen de minister verzoeken om het regionale werkgebied van hun corporaties vast te stellen. De achterliggende gedachte is dat de schaal van een woningcorporatie in overeenstemming moet zijn met de schaal van de regionale woningmarkt en de daar benodigde kerntaak. Vanaf 1 januari 2016 tot 1 juli 2016 kunnen gemeenten gezamenlijk, en in samenspraak met corporaties, een voorstel doen voor een woningmarktregio. Voorwaarden woningmarktregio De woningmarktregio bestaat uit minimaal twee aan elkaar grenzende gemeenten met gezamenlijk ten minste huishoudens. Er is geen bovengrens aan het aantal huishoudens van een woningmarktregio gesteld. Een gemeente kan deel uitmaken van slechts één woningmarktregio. De gemeenten maken aannemelijk dat zij, vanuit het oogpunt van het functioneren van de woningmarkt, als een geheel te beschouwen gebied zijn. Van de gemeenten wordt verwacht dat zij een gezamenlijke woonvisie hebben. Het is echter niet verplicht dat deze gemeenten een gezamenlijke woonvisie hebben. Nadat de minister een verzoek heeft goedgekeurd, volgen voor de woningmarktregio geen verdere verplichtingen zoals een gemeenschappelijke woonvisie, (bestuurlijke) samenwerking of gemeentelijke herindeling. De gemeenten moeten zich rekenschap geven van de gevolgen voor de volkshuisvestelijke doelstellingen in de gemeenten die buiten de woningmarktregio vallen (waarin de betrokken woningcorporaties niet langer nieuwe woningen mogen bijbouwen of kopen). Voorwaarden indienen voorstel aan de minister Voor het indienen van het verzoek moet de beoogde woningmarktregio alle corporaties die bezit hebben in deze woningmarktregio vragen om een zienswijze. Ook worden alle gemeenten waar deze corporaties bezit hebben buiten de woningmarktregio in de gelegenheid gesteld een zienswijze te geven. De minister kan een verzoek in zijn geheel goed- of afkeuren. Hij kan ook alleen bepaalde delen van een verzoek goedkeuren. Ook bepaalt de minister welke woningmarktregio het kerngebied van een corporatie wordt. In dit besluit worden de zienswijzen van de corporatie en gemeenten

5 meegewogen. Ook worden voor dit besluit het aandeel woningen in een regio en de investeringsopgave meegewogen. Gemeenten zijn niet verplicht om een verzoek in te dienen om woningmarktregio s te vormen. Als gemeenten een jaar na intreding van de Woningwet geen aanvraag hebben ingediend (dus per 1 juli 2016), zal de minister zelf regio s vormen of gemeenten toevoegen aan reeds gevormde regio s. Een aanvraag bevat in elk geval: o Een overzicht van de toegelaten instellingen die werkzaam zijn in de gemeenten die het verzoek indienen. Hierbij wordt aangegeven welke corporaties de woningmarktregio als kerngebied zouden moeten hebben en welke niet; o Het aantal huishoudens in die gemeenten; o Eventuele zienswijzen over het verzoek van woningcorporaties en andere gemeenten waar de woningcorporaties bezit hebben. Opties vorming woningmarktregio in Zuidoost-Brabant Er zijn drie opties voor het vormen van een woningmarktregio in de regio Eindhoven: 1. de regio Eindhoven opsplitsen in meerdere werkgebieden voor woningcorporaties; 2. de regio Eindhoven met haar 21 regiogemeenten als één woningmarktregio beschouwen; 3. een groter gebied dan de regio Eindhoven met haar 21 regiogemeenten als woningmarktregio beschouwen. Ad 1. Meerdere woningmarktregio s Op grond van het criterium minimumgrootte huishoudens zouden in theorie drie aparte woningmarktregio s gevormd kunnen worden in Zuidoost-Brabant (bijvoorbeeld (1) Eindhoven, (2) Helmond en omliggende gemeenten en (3) de overige gemeenten). Een op het eerste gezicht wat meer voor de hand liggende optie is de vorming van twee woningmarktregio s in Zuidoost-Brabant. Vanwege verschillende redenen hebben sommige bestuurders uit het landelijke gebied ook een voorkeur om deze regio op te splitsen in twee subregio s: de woningmarkt in het stedelijk gebied is anders dan die in het landelijk gebied; corporaties die nu alleen in het landelijk gebied actief zijn, kunnen hun geld ook gaan investeren in het stedelijk gebied. Er bestaat dus een gevaar dat het geld weglekt uit de landelijke gemeenten (NB. dat kan nu overigens ook al); als er nu gekozen wordt voor een woningmarktregio van 21 gemeenten, dan bestaat het idee dat dat zou betekenen dat al het woningmarktbeleid dat de lokale woningmarkt overstijgt met 21 gemeenten zou moeten worden ontwikkeld Huishoudens Als we uitgaan van vier subregio s in Zuidoost-Brabant (zie bijlage 1) én kijken naar onderstaand overzicht van een mogelijke landelijke woningmarktregio, dan zien we dat een combinatie van De Peel, A2-gemeenten en De Kempen (al dan niet met Oirschot) een optie is. Andere mogelijkheid zou zijn Helmond, De Peel en A2-gemeenten aan de ene kant; en Stedelijk Gebied en De Kempen aan de andere kant. Die combinaties tellen op tot meer dan huishoudens. (On)mogelijkheden Aantal huishoudens Peel + A Peel + A2 + Kempen Peel + A2 + Kempen - Oirschot Peel + Helmond Peel + Helmond + A Woningcorporaties Kijken we naar de 20 woningcorporaties die werkzaam zijn in de regio Zuidoost-Brabant (zie bijlage 1) dan zien we dat zes woningcorporaties werkzaam zijn in meerdere subregio s: Wocom, Woonbedrijf,

6 Wooninc., Bergopwaarts, Woningbelang en Trudo. Regiovorming waarbij bijvoorbeeld het stedelijk gebied wordt gescheiden van de overige gemeenten heeft dus gevolgen voor de totale investeringscapaciteit in meerdere gemeenten. Op de woningcorporaties die ook buíten de regio Zuidoost-Brabant werkzaam zijn, komen we hierna terug. Corporaties Werkzaam in subregio s Wocom De Peel Stedelijk Gebied A2 Woonbedrijf De Kempen Stedelijk Gebied A2 Wooninc. De Kempen Stedelijk Gebied A2 Bergopwaarts De Peel Stedelijk Gebied Woningbelang De Kempen Stedelijk Gebied A2 Trudo De Peel Stedelijk Gebied Samenhang woningmarktgebied Het woningmarktonderzoek Zuidoost-Brabant 2014 (en ook de regiotool van het ministerie van BZK: heeft aangetoond dat er een sterk verband is op de woningmarkt tussen de twee kerngemeenten (Eindhoven en Helmond) en de omliggende gemeenten, en er ook sprake is van een woningmarktrelatie tussen de kerngemeenten onderling. Onderstaand overzicht van de verhuisbewegingen toont dit aan. Het overzicht toont ook aan dat de gemeenten in het stedelijk gebied (en met name Eindhoven) echt de verbindende gemeenten zijn tussen de subregio s. Tussen De Peel en De Kempen vinden weinig verhuisbewegingen plaats; die worden aan elkaar verbonden door het stedelijk gebied. Tussen de overige subregio s vinden veel meer verhuisbewegingen plaats. Dat betekent dat het wat dit betreft niet logisch is om die twee subregio s te scheiden van het stedelijk gebied bij de vorming van een woningmarktregio. Daarnaast zijn er tussen de negen gemeenten in het stedelijk gebied (inclusief gemeenten Helmond en Oirschot) woningbouwafspraken gemaakt. Beide gemeenten en de woningcorporaties zitten volop in die samenwerking in het stedelijk gebied wat betreft afspraken op het gebied van wonen. Dus wat dat betreft zou het ook niet logisch zijn om deze gemeenten te scheiden van het stedelijk gebied. Ad 2. Zuidoost-Brabant als één woningmarktregio Huishoudens Het aantal huishoudens is geen enkel probleem: de 21 regiogemeenten hebben opgeteld ruim huishoudens. Woningcorporaties Bij de voorgestelde regio zijn behalve 21 gemeenten ook 20 corporaties betrokken (zie bijlage 1). Van die 20 hebben 14 corporaties (nagenoeg) al hun bezit in de regio; de regiovorming heeft voor deze corporaties, en daarmee voor de investeringscapaciteit in de gemeenten, geen gevolgen.

7 Voor zes corporaties is dit niet het geval (geel gearceerd in bijlage 1). Zij zullen door de regiovorming niet meer kunnen investeren (wel het bestaand bezit kunnen beheren) in deze regio. De uitzondering is Woonzorg Nederland, want zij hebben een zogenaamde categorale uitzondering. Van Mooiland is bekend dat zij deze ambitie ook niet meer hebben; deze corporatie trekt zich terug op het eigen kerngebied. De (financiële) situatie van Vestia en Laurentius is bekend; bovendien hebben zij veel meer woningen in andere regio s. Het Wooninvesteringsfonds heeft geen doelstelling om te investeren, maar om de woningen te verkopen. Daarmee lijkt de regiovorming vooral gevolgen te hebben voor Wonen Limburg. Maar aangezien deze corporatie door heel Limburg zit en Limburg naar alle waarschijnlijkheid één woningmarktregio wordt, lijken zij in eerste instantie ook geen bezwaren te hebben. Woningcorporatie Aantal woningen % van totale bezit Stichting Mooiland 825 3% Stichting Woonzorg Nederland 653 2% Stichting Vestia Groep 468 1% Wonen Limburg 170 1% Wooninvesteringsfonds 130 4% Laurentius 21 0% Ad 3. Grotere woningmarktregio dan Zuidoost-Brabant We zien dat in enkele regio s de intentie is om grote regio s te vormen. De gemeenten in de provincie Limburg willen één woningmarktregio worden; de gemeenten in Friesland willen één woningmarktregio vormen en misschien zelfs wel samen met Groningen en Drenthe. In onze provincie gaat Noordoost- Brabant als één regio een voorstel indienen bij de minister en lijkt het er op dat West- en Midden- Brabant samen één woningmarktregio gaan vormen. Huishoudens Het aantal huishoudens is sowieso groter dan Woningcorporaties Zoals aangetoond bij ad. 2 is het voor de in deze regio werkzame woningcorporaties waarschijnlijk geen bezwaar als de regio beperkt blijft tot 21 gemeenten. Een uitbreiding van de regio zal in theorie dan ook geen probleem met zich meebrengen. Advies Ambtelijk overleg Wonen Het Ambtelijk overleg Wonen (de 21 contactambtenaren 1 ) adviseren om een voorstel bij de minister in te dienen om een woningmarktregio in te stellen van de 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant. Dit vanwege de volgende redenen: - Het opsplitsen van de regio Zuidoost-Brabant in meerdere woningmarktregio s is niet logisch. Enerzijds heeft dit namelijk gevolgen voor de investeringscapaciteit van 6 corporaties die in meerdere subregio s actief zijn: Wocom, Woonbedrijf, Wooninc., Bergopwaarts, Woningbelang en Trudo. Anderzijds is het wat betreft de samenhang in het woningmarktgebied juist het stedelijk gebied dat de verbinding is tussen de subregio s De Peel en De Kempen. Bovendien wil het Ambtelijk overleg Wonen benadrukken dat regiovorming puur om het bepalen van het werkgebied van corporaties gaat: er volgen geen verplichtingen uit voor gemeenten. - Het groter maken van de woningmarktregio is ook niet nodig, omdat de woningcorporaties die buiten het kerngebied Zuidoost-Brabant vallen (1) een categorale uitzondering hebben (Woonzorg Nederland), (2) niet de doelstelling hebben om te investeren in de volkshuisvestelijke doelen van de regio (Wooninvesteringsfonds) of (3) het leeuwendeel van hun bezit in een ander kerngebied hebben (Vestia, Laurentius, Mooiland en Wonen Limburg). 1 De voorkeur van de gemeente Asten gaat uit naar subregionale samenwerking boven regionale samenwerking op het niveau van de 21 gemeenten. Wat de subregionale samenwerking betreft, gaat de voorkeur uit naar zes Peelgemeenten incl. Helmond (NB. dat is geen optie, omdat die combinatie van gemeenten onder de huishoudens komt). Ook bespreekbaar voor de gemeente Asten is een opsplitsing van de regio in stedelijk en niet-stedelijk gebied Zuidoost-Brabant.

8 Met een aantal van deze zes corporaties is al contact geweest, maar uiteraard zal er ook om een officiële zienswijze worden gevraagd. Daarom is het logisch om de minister voor te stellen om te kiezen voor een woningmarktregio van de 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant. In bijlage 2 staat het proces beschreven om te komen tot een definitief voorstel aan de minister.

9 Bijlage 1: overzicht aantal huishoudens en werkzame woningcorporaties Huishoudens Corporaties De Peel Asten 6818 Bergopwaarts Wocom Mooiland Deurne Bergopwaarts Trudo Gemert-Bakel Goed Wonen Mooiland Bergopwaarts Laarbeek 8885 Wocom Woonpartners Bergopwaarts Volksbelang Someren 7632 Wocom Wonen Limburg Mooiland Bergopwaarts De Kempen Bergeijk 7409 Vestia Zaligheden Woningbelang Wooninc Bladel 8127 Zaligheden Wooninc Woonbedrijf Mooiland Laurentius Eersel 7477 Zaligheden Oirschot 7163 Wooninc Mooiland Zaligheden Reusel-De Mierden 5092 Zaligheden Wooninc A2-gemeenten Cranendonck 8527 Wocom Wonen Limburg Vestia Heeze-Leende 6325 Wocom Wooninc Valkenswaard Woningbelang Woonbedrijf Vestia Mooiland Stedelijk Gebied Best Thuis Woonbedrijf Mooiland Woonzorg NL Wooninc Woonbedrijf Wooninc Trudo Thuis Vestia Eindhoven Woonzorg NL Mooiland Wooninvesteringsfonds Woningbelang Geldrop-Mierlo Woonbedrijf Compaen Wooninc Woonpartners Volksbelang Compaen Wocom Bergopwaarts Helmond Mooiland Woonzorg NL Vestia Laurentius Trudo Nuenen c.a Helpt Elkander Woonbedrijf Woonzorg NL Wooninc Son en Breugel 6762 Thuis Woonbedrijf Veldhoven Thuis Woonbedrijf Wooninc Mooiland Waalre 7206 Thuis Woningbelang Woonbedrijf Wooninc Zuidoost-Brabant

10 Bijlage 2: vervolgproces In onderstaand schema het stappenplan om te komen tot een voorstel voor een woningmarktregio in Zuidoost-Brabant. Als uit het bestuurlijk overleg van de gemeenten blijkt dat er een voorkeur is voor het komen tot meerdere woningmarktgebieden in deze regio, dan zal het initiatief om te komen tot een voorstel aan de minister niet meer liggen bij de Metropoolregio Eindhoven maar bij de gemeenten in de subregio s zelf. Datum Wat Toelichting Wie Januarifebruari Bestuurlijk overleg wonen subregio s Januarifebruari Bestuurlijk overleg woningcorporaties Stedelijk Gebied en Peel-Kempen 1 maart Vragen om zienswijzen van woningcorporaties Maart-april Bespreken en vaststellen concept voorstel aan minister in colleges gemeenten 21 april Regionaal bestuurlijk overleg met 21 portefeuillehouders wonen - Het door de ambtenaren opgestelde advies wordt besproken in het bestuurlijk overleg wonen van de vier subregio s (De Peel, De Kempen, A2-gemeenten en Stedelijk Gebied). De uitkomsten daarvan worden terug gelegd bij de bestuurlijk trekker wonen (via Ron Hensen) van de Metropoolregio Eindhoven. - Het indienen van een voorstel voor een woningmarktregio is een collegebesluit. Terugkoppeling naar de raden is een verantwoordelijkheid van de individuele colleges. Geadviseerd wordt om in de subregio te bespreken hoe wordt omgegaan met de informatievoorziening richting de raden. Het door de ambtenaren opgestelde advies wordt besproken in het bestuurlijk overleg van de woningcorporaties Stedelijk Gebied en het PeelKempenoverleg. De zienswijzen van de corporaties in het Stedelijk Gebied en in de Peel/Kempen op dat advies worden gebundeld terug gelegd bij de bestuurlijk trekker wonen (via Ron Hensen) van de Metropoolregio Eindhoven. De overige woningcorporaties worden officieel om een zienswijze gevraagd. Zij hebben 6 weken de tijd om een zienswijze in te dienen. De colleges van de 21 gemeenten bespreken het concept voorstel en stellen het vast. Het resultaat van die bespreking wordt terug gelegd bij de bestuurlijk trekker wonen (via Ron Hensen) van de Metropoolregio Eindhoven. Het indienen van een voorstel voor een woningmarktregio is een collegebesluit. In de subregio hebben bestuurders afgesproken hoe ze om gaan met informatievoorziening naar de raden. Het definitieve voorstel (inclusief overzicht toegelaten instellingen, aantal huishoudens en zienswijzen woningcorporaties/overige gemeenten) wordt gepresenteerd en ondertekend door de 21 wethouders wonen namens de colleges. Vertegenwoordigende ambtenaren subregio Paul Tholenaars (Woonbedrijf; voor stedelijk gebied) Rob Möhlmann (Woningbelang; voor Peel-Kempen) Metropoolregio Eindhoven Colleges 21 gemeenten (via ambtenaren) Metropoolregio Eindhoven

11 Indien nodig: na 21 april Voorstel bespreken/ondertekenen en vaststellen in colleges Colleges die het voorstel nog niet besproken hebben, stellen het voorstel vast en ondertekenen het. Colleges 21 gemeenten Vóór 1 juli Verzenden brief aan minister Nadat alle colleges het voorstel hebben ondertekend, wordt de brief met het definitieve voorstel verstuurd aan de minister. Metropoolregio Eindhoven

12 Onderbouwing woningmarktregio Metropoolregio Eindhoven 1. Inleiding De colleges van de 21 gemeenten in de regio Zuidoost-Brabant hebben besloten om de minister voor te stellen de Metropoolregio Eindhoven aan te wijzen als een woningmarktregio. Tot de Metropoolregio Eindhoven behoren de volgende 21 gemeenten: Gemeenten (21) Woningmarktregio Metropoolregio Eindhoven Asten, Bergeijk, Best, Bladel, Cranendonck, Deurne, Eersel, Eindhoven, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Heeze-Leende, Helmond, Laarbeek, Nuenen c.a., Oirschot, Reusel-De Mierden, Someren, Son en Breugel, Valkenswaard, Veldhoven, Waalre Met de vorming van de woningmarktregio Metropoolregio Eindhoven wordt het werkgebied van de volgende 13 woningcorporaties vastgelegd: Woningcorporaties (13) Woningmarktregio Metropoolregio Eindhoven Stichting Woonbedrijf SWS.Hhvl, Woonstichting thuis, Wooninc., Stichting wocom, Stichting Woonpartners, Stichting Trudo, Woningbouwvereniging Bergopwaarts, Bouwvereniging Woningbelang, Woningstichting de Zaligheden, Woningbouwvereniging Compaen, Woningbouwvereniging Volksbelang, Stichting Goed Wonen, Woningbouwvereniging Helpt Elkander Proces Met de volkshuisvestingsambtenaren van de 21 gemeenten is een advies regionalisering in Zuidoost- Brabant opgesteld: met welke gemeenten zouden wij een woningmarktregio willen vormen? Dit advies is voorgelegd aan: de bestuurlijke overleggen van de wethouders wonen per subregio: De Peel, De Kempen en het stedelijk gebied (Eindhoven, Helmond en omliggende gemeenten); en het overleg tussen de corporatiedirecteuren in De Peel/De Kempen en in het stedelijk gebied. Na positieve terugkoppeling zijn officiële zienswijzen gevraagd aan de woningcorporaties waarvan het merendeel van het bezit buiten de regio valt: Stichting Woonzorg Nederland, Stichting Mooiland, Stichting Vestia Groep, Laurentius, Wonen Limburg en het Wooninvesteringsfonds. Ook aan de gemeente Delft -waar woningbouwvereniging Bergopwaarts bezit heeft- is een zienswijze gevraagd. De 13 woningcorporaties die wel tot het kerngebied horen, is eveneens om een officiële zienswijze gevraagd. Na verwerking van de binnengekomen zienswijzen is het voorstel ter vaststelling voorgelegd aan de colleges van de 21 gemeenten. Na vaststelling door alle colleges is het voorstel voor woningmarktregio Metropoolregio Eindhoven ingediend bij de minister. 2. Wettelijke voorwaarden woningmarktregio a. De woningmarktregio bestaat uit minimaal twee aan elkaar grenzende gemeenten. Alle 21 gemeenten grenzen aan ten minste één andere gemeente uit de woningmarktregio (zie bijlage 1: regiotool Woningwet 2015). 1

13 b. De woningmarktregio heeft gezamenlijk ten minste huishoudens. De 21 gemeenten hebben gezamenlijk huishoudens (zie bijlage 1: regiotool Woningwet 2015). c. De gemeenten maken aannemelijk dat zij, vanuit het oogpunt van het functioneren van de woningmarkt, als een geheel te beschouwen gebied zijn. Verhuispatronen Het woningmarktonderzoek Zuidoost-Brabant 2014 heeft aangetoond dat er een sterk verband is op de woningmarkt tussen de twee steden (Eindhoven en Helmond) en de omliggende gemeenten in onze regio. Er is ook sprake van een woningmarktrelatie tussen de steden onderling. Onderstaande tabel van de verhuisbewegingen in onze regio toont dit aan. Deze tabel laat ook zien dat tussen De Peel en De Kempen weinig verhuisbewegingen plaatsvinden. Deze subregio s worden aan elkaar verbonden door de gemeenten in het stedelijk gebied (en met name Eindhoven). Tussen de overige subregio s vinden veel meer verhuisbewegingen plaats. Bijlage 1 laat zien dat het percentage verhuisbewegingen binnen de samengestelde regio 52% is. Bestaande samenwerkingen De 21 gemeenten in de regio Eindhoven werken al jarenlang samen op het gebied van volkshuisvesting. Voortgekomen uit die samenwerking zijn bijvoorbeeld de Regionale Agenda Wonen (met daarin onder andere de woningbouwafspraken) die elk jaar geactualiseerd wordt, het Woningmarktonderzoek Zuidoost-Brabant (elke 3 jaar), de Regionale Verklaring Arbeidsmigranten en de Regionale Begrippenlijst Wonen. Ook de corporaties in deze regio hebben diverse vaste overlegvormen, met elkaar en met de gemeenten. Daarnaast zijn tussen diverse corporaties ook samenwerkingsafspraken zoals over Tweede Kansbeleid en een Regionale Geschillencommissie. Behalve regionaal wordt er ook subregionaal (De Peel, De Kempen, stedelijk gebied en A2- gemeenten) steeds intensiever samengewerkt. Dit is ook het schaalniveau waarop de samenwerking op het gebied van wonen zich vooral concentreert (regionale afspraken op hoofdlijnen en inhoudelijke afstemming op subregionaal niveau). Zo hebben de negen gemeenten in het stedelijk gebied samen met de corporaties een urgentieverordening opgesteld. d. De gemeenten moeten zich rekenschap geven van de gevolgen voor de volkshuisvestelijke doelstellingen in de gemeenten die buiten de woningmarktregio vallen. Bij de voorgestelde regio zijn behalve 21 gemeenten op dit moment ook 19 corporaties 1 betrokken (zie bijlage 1). Van die 19 hebben 13 corporaties al hun bezit in de regio 2. De regiovorming heeft voor deze corporaties, en daarmee voor de investeringscapaciteit in de gemeenten, geen gevolgen. 1 In bijlage 1 is sprake van 20 corporaties, maar Stichting Vitalis Sociale Woonvormen is per 1 januari 2016 gefuseerd met Wooninc. (zie 2

14 Wij zijn van mening dat zes corporaties niet tot het kerngebied Metropoolregio Eindhoven behoren: 1. Stichting Woonzorg Nederland; 2. Stichting Mooiland; 3. Stichting Vestia Groep; 4. Laurentius; 5. Wonen Limburg; 6. Wooninvesteringsfonds. Woonzorg Nederland heeft een zogenaamde categorale uitzondering en kan dus blijven investeren in de regio. De andere vijf corporaties hebben een beperkt bezit in Zuidoost-Brabant, zoals te zien in onderstaande tabel. Daarmee zijn de gevolgen voor de investeringscapaciteit in de regio ook beperkt. Van Mooiland en Laurentius is bekend dat zij zich terug trekken op het eigen kerngebied (zie ook 4. Zienswijzen ). Ook Vestia en Wonen Limburg hebben veruit het grootste deel van hun bezit in andere woningmarktregio s. Het Wooninvesteringfonds heeft in 2015 zijn gehele portefeuille overgedragen aan een private investeerder en heeft als voornemen om de vereniging op te heffen. Woningcorporatie Aantal woningen % van totale bezit Stichting Mooiland 825 3% Stichting Vestia Groep 468 1% Wonen Limburg 170 1% Wooninvesteringsfonds 130 4% Laurentius 21 0% 3. Afgewogen alternatieven voor regionalisering Behalve een woningmarktregio van 21 gemeenten, zijn nog twee andere alternatieven afgewogen: 1. de regio Eindhoven opsplitsen in meerdere werkgebieden voor woningcorporaties; 2. een groter gebied dan de regio Eindhoven met haar 21 regiogemeenten als woningmarktregio beschouwen. Ad 1. Omdat er steeds meer en steeds intensiever samengewerkt wordt in de subregio s (De Peel, De Kempen, stedelijk gebied en A2-gemeenten) is gekeken naar het opsplitsen van de regio in meerdere woningmarktgebieden. Voor het opsplitsen van de Metropoolregio Eindhoven is om twee redenen niet gekozen: 1. zes corporaties zijn in meerdere subregio s binnen Zuidoost-Brabant actief: WoCom, Woonbedrijf, Wooninc., Bergopwaarts, Woningbelang en Trudo. Met een keuze voor een woningmarktregio met 21 gemeenten wordt voorkomen dat het werkgebied en daarmee de investeringsmogelijkheden van deze corporaties ongewenst worden ingeperkt; 2. de (woningmarkt)relaties / verhuisstromen lopen in Zuidoost-Brabant tussen het stedelijk gebied en De Kempen, en tussen het stedelijk gebied en De Peel. De rechtstreekse (ver)binding tussen De Kempen en De Peel is beperkt. Het opsplitsen in het stedelijk en het meer landelijke gebied is daarom niet logisch. Ad 2. Het groter maken van de woningmarktregio is ook niet nodig. De woningcorporaties die wel woningen hebben in Zuidoost-Brabant, maar Zuidoost-Brabant niet als (basis)werkgebied krijgen hebben (1) een categorale uitzondering (Woonzorg Nederland), (2) niet de doelstelling om te investeren in de volkshuisvestelijke doelen van de regio (Wooninvesteringsfonds) of (3) het leeuwendeel van hun bezit in een andere regio (Vestia, Laurentius, Mooiland en Wonen Limburg). 2 Alleen Woningbouwvereniging Bergopwaarts heeft 2% van haar bezit in de gemeente Delft (116 woningen). Gelet op het beperkt aantal woningen, heeft vorming van een woningmarktregio in Zuidoost-Brabant dan ook geen invloed op de investeringscapaciteit in Delft. 3

15 4. Zienswijzen Op vrijdag 19 februari 2016 zijn zienswijzen gevraagd op het voorstel om de Metropoolregio Eindhoven aan te wijzen als woningmarktregio in het kader van de Woningwet Er is een zienswijze gevraagd aan de volgende partijen: Stichting Woonzorg Nederland Wooninvesteringsfonds Stichting Woonpartners Woningbouwvereniging Compaen Stichting Mooiland Stichting Woonbedrijf SWS.Hhvl Stichting Trudo Woningbouwvereniging Volksbelang Stichting Vestia Groep Woonstichting thuis Woningbouwvereniging Stichting Goed Wonen Bergopwaarts Laurentius Wooninc., Bouwvereniging Woningbelang Woningbouwvereniging Helpt Elkander Wonen Limburg Stichting wocom Woningstichting de Zaligheden Gemeente Delft De partijen hadden tot maandag 4 april 2016 de tijd om een zienswijze in te dienen. De volgende partijen hebben een zienswijze ingediend (zie bijlage 2): Laurentius; Stichting Mooiland; Stichting Trudo; en een gezamenlijke reactie van de woningcorporaties Woonbedrijf, thuis, Wocom, Wooninc., Helpt Elkander, Woonpartners, Volksbelang, Woningbelang, De Zaligheden, Goed Wonen en Bergopwaarts. De partijen die een zienswijze hebben ingediend, waren allemaal positief over het voorstel om de Metropoolregio Eindhoven aan te wijzen als woningmarktregio. Laurentius en Mooiland concluderen dat de keuze voor de Metropoolregio Eindhoven logisch is en voor hen geen gevolgen heeft. Zij concentreren zich namelijk op een ander kerngebied. De andere woningcorporaties waarvan een zienswijze is ontvangen, constateren dat door de keuze voor de Metropoolregio Eindhoven als woningmarktregio er geen belemmeringen zijn voor het inzetten van hun investeringscapaciteit. 5. Conclusie De keuze voor een woningmarktregio van 21 gemeenten in de Metropoolregio Eindhoven is een bevestiging van de huidige situatie op de woningmarkt, de verhuisstromen en (historische) werkgebieden van corporaties. Binnen die regio organiseren de gemeenten in subregio s de afstemming met elkaar en de betreffende woningcorporaties. Contactpersoon Ron Hensen, Metropoolregio Eindhoven E: r.hensen@metropoolregioeindhoven.nl T: Bijlage: 1. Regiotool Woningwet Zienswijzen 4

16 Bijlage 1: regiotool Woningwet

17 6

18 7

19 Bijlage 2: zienswijzen Laurentius 8

20 Stichting Mooiland 9

21 10

22 Trudo 11

23 Gezamenlijke corporaties 12

24 13