Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek"

Transcriptie

1 , blok 2 Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek werkcollege 10: functies van prosodie prosodie C est le ton qui fait la musique. It s not what you say, it s how you say it. prosodie resulteert uit samenspel van diverse taalkundige nivo s pragmatiek, fonetiek, syntaxis, semantiek 1

2 zonder interpunctie omdat je dan een bepaald aantal mensen toch goed leert kennen en eh ook een aantal mensen die hier al langer zitten eh tweede of derde jaars die je dus rond helpen en leren hoe alles in elkaar zit en eh waar je alles kan vinden hoe de dining hall werkt nou dat woord ken ik dus niet in het nederlands op dit moment en waar de waar bepaalde gebouwen zijn hoe laat je overal moet zijn met interpunctie e.d. omdat je dan een bepaald aantal mensen toch goed leert kennen en eh ook een aantal mensen die hier al langer zitten eh tweede of derde jaars die je dus rond helpen en leren hoe alles in elkaar zit en eh waar je alles kan vinden hoe de dining hall werkt nou dat woord ken ik dus niet in het nederlands op dit moment en waar de waar bepaalde gebouwen zijn hoe laat je overal moet zijn omdat je dan een bepaald aantal mensen toch goed leert kennen, en ook een aantal mensen die hier al langer zitten, tweede of derde jaars, die je dus rond helpen en leren hoe alles in elkaar zit en waar je alles kan vinden, hoe de dining hall werkt (nou dat woord ken ik dus niet in het nederlands op dit moment) en waar bepaalde gebouwen zijn, hoe laat je overal moet zijn 2

3 suprasegmenteel boven de segmenten fonetische kenmerken die niet behoren bij afzonderlijke klanken (segmenten) want geen natuurlijke segmentatie-eenheid (Beckman 2010:611). prosodie verzamelnaam voor intonatie tempo en ritme luidheid < inspanning stemkwaliteit 3

4 functies: frasering ambigue zinsstructuur Ik zie de man met de verrekijker De tonen kunnen elkaar dus niet maskeren omdat ze teveel van elkaar verschillen. in spraak: prosodie in schrift: interpunctie functies: frasering structuur wordt ook indirect aangegeven door domain-initial strengthening op nivo van klank, syllabe, woord domain-final lengthening op nivo van syllabe, woord 4

5 functies: frasering frasering hangt samen met ademhaling luisteraar heeft pauzes in spraak nodig om zelf niet buiten adem te raken (Aristoteles, Retorica, II) en frasering hangt samen met syntactische structuur functies: focus oude vs NIEUWE informatie: accent op (hoofd van) nieuwe informatie dogs must be CARRIED SHOES must be worn 5

6 functies: intentie pragmatische intentie: vraag, bevel, mededeling functies: attitude en affect attitude tegenover gesprekspartner: emotie, affect, vriendelijk/vijandig/bang, betrokken/afstandelijk, opgewonden/ depressief glimlach ook prosodische effecten attitude tegenover inhoud: ironie, sarcasme, betrokkenheid, subjectiviteit 6

7 functies: lexicaal betekenis-onderscheidend klemtoon (stress): kanon~canon functies: continuïteit cocktail-party-effect continuïteit van prosodie helpt luisteraar om spreker te volgen, tussen concurrerende spraak. 7

8 functies: sexuele selectie parallel aan natuurlijke selectie twee effecten: male/male competition bv burlende herten: female choice of mate toonhoogte en voortplanting Apicella, Feinberg & Marlowe,

9 functie: sexuele selectie wellicht niet alleen toonhoogte ook spreektempo hoger spreektempo wijst wellicht op grotere verbale en cognitieve capaciteiten van spreker Frequency Code lage F0 en/of lage formanten grote larynx en/of lang spraakkanaal groot lichaam gezond en fit goede kansen op overleving en op succesvolle voortplanting Ohala (1980) 9

10 10

Spreken Wat is een dysartrie?

Spreken Wat is een dysartrie? Dysartrie 2 Dysartrie is de algemene term voor een motorische spraakstoornis als gevolg van neurologische problematiek. Deze folder is bedoeld voor patiënten met een dysartrie en hun omgeving. Er staat

Nadere informatie

Late fouten in het taalbegrip van kinderen

Late fouten in het taalbegrip van kinderen 1 Late fouten in het taalbegrip van kinderen Petra Hendriks Hoogleraar Semantiek en Cognitie Center for Language and Cognition Groningen Rijksuniversiteit Groningen 2 De misvatting Actief versus passief

Nadere informatie

SAMENVATTING Het doel van dit proefschrift is drieledig. Ten eerste wordt inzicht verschaft in het gebruik van directe-rede-constructies (bijvoorbeeld Marie zei: Kom, we gaan! ) door sprekers met afasie.

Nadere informatie

huiswerkvragen Spreken en Verstaan ( )

huiswerkvragen Spreken en Verstaan ( ) huiswerkvragen Spreken en Verstaan (200300287) Hugo Quené Opleiding Taalwetenschap UU H.Quene@uu.nl 28 okt 2009 Let op: Je moet als huiswerk alle onderstaande vragen beantwoorden, volgens het tijdsschema

Nadere informatie

184 Maartje Schreuder

184 Maartje Schreuder Samenvatting Iedereen is wel bekend met het fenomeen van de tikkende klok. Een klok zegt tik tak, tik tak. Waarom kennen wij de twee tikken van de klok twee verschillende klinkers toe? Klinken de twee

Nadere informatie

1 Inleiding. 1.1 Inleiding

1 Inleiding. 1.1 Inleiding 1 Inleiding 1.1 Inleiding Huisartsen en patiënten voeren dagelijks gesprekken met elkaar zowel in spreekkamers van huisartspraktijken als bij patiënten thuis. Het werk van de huisarts bestaat, naast het

Nadere informatie

University of Groningen. Direct and indirect speech in aphasia Groenewold, Rimke

University of Groningen. Direct and indirect speech in aphasia Groenewold, Rimke University of Groningen Direct and indirect speech in aphasia Groenewold, Rimke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please

Nadere informatie

Collectie KLA: Griekse en Latijnse taal- en letterkunde

Collectie KLA: Griekse en Latijnse taal- en letterkunde Inhoud Collectie 2 Plaatsingssysteem 3 Hoofdindeling 4 Taal- en letterkunde 5 Taalkunde 5 Letterkunde 8 Handboeken en naslagwerken 11 p. 1 / 11 Collectie De collectie KLA bevat Griekse en Latijnse taal-

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

UvA-DARE (Digital Academic Repository) UvA-DARE (Digital Academic Repository) Metrical prodosy: A template-and-constraint approach to phonological phrasing in Italian. Based on the poetry of Giuseppe Ungaretti and Eugenio Montale Helsloot,

Nadere informatie

Intrinsieke prosodie van klinkers. Constantijn Kaland Marie Postma

Intrinsieke prosodie van klinkers. Constantijn Kaland Marie Postma Intrinsieke prosodie van klinkers Constantijn Kaland Marie Postma Inhoud Introductie Leestaak Klinkerkeuze Data-collectie Conclusie en vervolgonderzoek Introductie Arbitraire relatie vorm ~ betekenis (De

Nadere informatie

Workshop Online Video s Maken

Workshop Online Video s Maken Workshop Online Video s Maken RINO Groep 18 juni 2018 1 Hand-out: Online Video s Maken Doel Zorg voor een helder doel van je presentatie: wat wil je ermee bereiken? - Overtuigen - Informeren - Mening vormen

Nadere informatie

Fasen in tekst-naar-spraak. Tekstbewerking Grafeem-foneemomzetting Melodie en ritme Synthese

Fasen in tekst-naar-spraak. Tekstbewerking Grafeem-foneemomzetting Melodie en ritme Synthese Spraaksynthese Fasen in tekst-naar-spraak Tekstbewerking Grafeem-foneemomzetting Melodie en ritme Synthese Spraaksynthese Het maken en aaneenrijgen van spraakklanken Klank(verloop) Toonhoogte(verloop)

Nadere informatie

A1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde

A1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde Luisteren - kwalitatieve niveaucriteria en zinsbouw tempo en articulatie Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben o.a. betrekking op zeer betrekking op betrekking op betrekking

Nadere informatie

A1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde

A1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde Luisteren - kwalitatieve niveaucriteria en zinsbouw tempo en articulatie Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben o.a. betrekking op zeer betrekking op betrekking op betrekking

Nadere informatie

Bijlage 12 Informatie voor ouders en leerkrachten

Bijlage 12 Informatie voor ouders en leerkrachten Bijlage 12 Informatie voor ouders en leerkrachten Arend van Dam Wat is broddelen? Broddelen is een spraakstoornis die het spreken slecht verstaanbaar maakt. Het wordt gezien als een stoornis in de verbale

Nadere informatie

Intonatie (1) Intonatie (2) Intonatie (3) Intonatie (4) Opbouw van het college: Intonatie. Pieken en dalen. Kenmerken. Intonatie.

Intonatie (1) Intonatie (2) Intonatie (3) Intonatie (4) Opbouw van het college: Intonatie. Pieken en dalen. Kenmerken. Intonatie. 1. Intonatie Opbouw van het college: Intonatie 1.1 Kenmerken 1.2 Functies 1.3 2. Representatie 2.1 2.2 2.3 Representatietheorieën 3. Universeel? 4. Conclusies 5. Experiment: emotionele intonatie Intonatie

Nadere informatie

DE ZINSACCENTUERING IN HET NEDERLANDS EN IN DE TUSSENTAAL VAN VT-LEERDERS: EEN STAND VAN ZAKEN

DE ZINSACCENTUERING IN HET NEDERLANDS EN IN DE TUSSENTAAL VAN VT-LEERDERS: EEN STAND VAN ZAKEN UNIVERSITE CATHOLIQUE DE LOUVAIN FACULTE DE PHILOSOPHIE ET LETTRES Département d Etudes Germaniques DE ZINSACCENTUERING IN HET NEDERLANDS EN IN DE TUSSENTAAL VAN VT-LEERDERS: EEN STAND VAN ZAKEN Mémoire

Nadere informatie

Klanken 1. Tekst en spraak. Colleges en hoofdstukken. Dit college

Klanken 1. Tekst en spraak. Colleges en hoofdstukken. Dit college Tekst en spraak Klanken 1 Representatie van spraak vereist representaties van gedeeltes die kleiner dan woorden zijn. spraaksynthese (tekst-naar-spraak) rijtje letters! akoestische golfvorm http://www.fluency.nl/

Nadere informatie

Collectie POR: Portugese taal- en letterkunde

Collectie POR: Portugese taal- en letterkunde Inhoud Collectie 2 Plaatsingssysteem 3 Hoofdindeling 4 Taal- en letterkunde 5 Taalkunde 6 Letterkunde 10 Handboeken en naslagwerken 14 p. 1 / 14 Collectie De collectie omvat ca. 10.000 banden en bestrijkt

Nadere informatie

Collectie FRA: Franse taal- en letterkunde

Collectie FRA: Franse taal- en letterkunde Inhoud Collectie 2 Plaatsingssysteem 3 Hoofdindeling 4 Taal- en letterkunde 5 Taalkunde 6 Letterkunde 10 Geografische codes 14 Handboeken en naslagwerken 14 p. 1 / 14 Collectie Binnen de collectie Frans

Nadere informatie

Herkansing 1 e Deeltentamen Spraakherkenning en -synthese

Herkansing 1 e Deeltentamen Spraakherkenning en -synthese Herkansing 1 e Deeltentamen Spraakherkenning en -synthese Rob van Son 10-13 uur, 20 december 2007 GEBP/P2.27 Dit is een herkansing van het eerste deeltentamen. Je moet deze opgaven alleen maken als je

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2016 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Taalwetenschap Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13 van de

Nadere informatie

Référence bibliographique. "Prosodie en vreemdetaalverwerving : accentdistributie in het Frans en in het Nederlands als vreemde taal" Rasier, Laurent

Référence bibliographique. Prosodie en vreemdetaalverwerving : accentdistributie in het Frans en in het Nederlands als vreemde taal Rasier, Laurent "Prosodie en vreemdetaalverwerving : accentdistributie in het Frans en in het Nederlands als vreemde taal" Rasier, Laurent Abstract In recent years quite a lot of attention has been paid to the suprasegmental

Nadere informatie

COPYRIGHT LINDA SMIT

COPYRIGHT LINDA SMIT Linda is happiness motivator en docente Zhineng Qigong. Zij leert mensen hun energie te richten op het positieve, op dat wat zij willen. Zij helpt ze hun doelen te bepalen en hoe ze deze kunnen behalen.

Nadere informatie

Muziek en het Oor van de Luisteraar

Muziek en het Oor van de Luisteraar Muziek en het Oor van de Luisteraar NVA Wintervergadering 2018 te Utrecht 2 februari 2018 Age Hoekstra klinisch fysicus-audioloog Voorheen werkzaam bij het Audiologisch Centrum van de Prof. J.J.Groen Stichting

Nadere informatie

De Relatie tussen Vloeiend Lezen en Begrijpend Lezen: De rol van Prosodie. Nathalie Veenendaal

De Relatie tussen Vloeiend Lezen en Begrijpend Lezen: De rol van Prosodie. Nathalie Veenendaal De Relatie tussen Vloeiend Lezen en Begrijpend Lezen: De rol van Prosodie. Nathalie Veenendaal n.j.veenendaal@uu.nl Introductie Resultaten proefschrift (2011-2015) Onderzoek 1: Leesvaardigheid 100+ kinderen

Nadere informatie

Communication abilities of children with ASD and ADHD Kuijper, Sanne

Communication abilities of children with ASD and ADHD Kuijper, Sanne Communication abilities of children with ASD and ADHD Kuijper, Sanne IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document

Nadere informatie

HELDER! SPREKEN. Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers. Marieke Dooper

HELDER! SPREKEN. Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers. Marieke Dooper HELDER! SPREKEN HELDER! SPREKEN Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers Marieke Dooper Dooper, Marieke Helder! Spreken: Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers 2014 Marieke Dooper

Nadere informatie

Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek

Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek 2011-2012, blok 2 Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek Hugo Quené Taalwetenschap UU huishoudelijk webpagina: www.hugoquene.nl > Spreken en Verstaan 2011-12 docenten: Hugo Quené (colleges, coördinatie)

Nadere informatie

C est le ton qui fait la copy. Jade Meijvogel

C est le ton qui fait la copy. Jade Meijvogel C est le ton qui fait la copy Jade Meijvogel Jade Meijvogel Copywriter KLM Digital & Elle Rebelle Conceptcreatie, UX copy, strategieontwikkeling voor AIR FRANCE en KLM Vandaag Waarom een tone of voice?

Nadere informatie

Collectie SPA: Spaanse taal- en letterkunde

Collectie SPA: Spaanse taal- en letterkunde Inhoud Collectie 2 Plaatsingssysteem 3 Hoofdindeling 4 Taal- en letterkunde 5 Taalkunde 6 Letterkunde 10 Geografische codes 14 Handboeken en naslagwerken 14 p. 1 / 14 Collectie De collectie omvat ca. 15.000

Nadere informatie

Secret. Het geheim van een goede presentatie. Deel 1

Secret. Het geheim van een goede presentatie. Deel 1 Secret Het geheim van een goede presentatie Deel 1 Eye for detail Ik neem mijn sheets onder de arm mee en ga wat vertellen. Hoe bereid jij je voor op een presentatie? De presentator staat nerveus te wiebelen

Nadere informatie

Interactieve workshop dysartrie bij MS. Leonie Ruhaak Logopedist/PhD student

Interactieve workshop dysartrie bij MS. Leonie Ruhaak Logopedist/PhD student Interactieve workshop dysartrie bij MS Leonie Ruhaak Logopedist/PhD student Communicatieproblemen bij MS 2 Symptomen Fonatie Adem Prosodie Resonantie Articulatie Classificatie: Atactisch Spastisch Gemengd

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands Er zijn vele applicaties denkbaar waarbij kunstmatige versnelling van spraak nuttig zou kunnen zijn. Versnelde spraak wordt bijvoorbeeld gebruikt om voicemail-berichten versneld

Nadere informatie

HELDER! SPREKEN. Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie

HELDER! SPREKEN. Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie HELDER! SPREKEN HELDER! SPREKEN Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie M a r i e k e D o o p e r Dooper, Marieke Helder! Spreken: Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie

Nadere informatie

2 Verbaal spelen. Djabbertaal (kleurrijk spreken) (groep 3-8) Op de markt (kleurrijk spreken) (groep 3-8)

2 Verbaal spelen. Djabbertaal (kleurrijk spreken) (groep 3-8) Op de markt (kleurrijk spreken) (groep 3-8) 2 Verbaal spelen Verbale kwaliteiten kunnen onder andere worden getraind door spelvormen als: Kleurrijk spreken: de goede verstaander heeft maar een half woord nodig, omdat meer nog dan wat iemand zegt

Nadere informatie

Programmaschema BA Taalwetenschap. traject Taal & Cognitie

Programmaschema BA Taalwetenschap. traject Taal & Cognitie Programmaschema BA Taalwetenschap traject Taal & Cognitie 2 e jaar: semester Cursusnaam ECTS Niveau I Semantiek I 5 100 I Neurolinguïstiek 5 200 I Taalverwerving 5 200 I Spraak en synthese 5 200 I Syntaxis

Nadere informatie

Begrijpt u wel wat ik bedoel?

Begrijpt u wel wat ik bedoel? vaak wat `bijzondere' kind dat zich niet `als gemiddeld' ontwikkelt, dat extra emotionele aandacht nodig heeft, wat specifieke leerbehoeften heeft. Kinderen waarbij je als leerkracht wordt uitgedaagd tot

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Studiewijzer. Stap 00 Vóór het schrijven Vijf eisen van zakelijke communicatie Opdrachten

Inhoudsopgave. Studiewijzer. Stap 00 Vóór het schrijven Vijf eisen van zakelijke communicatie Opdrachten Inhoudsopgave Studiewijzer Stap 00 Vóór het schrijven Vijf eisen van zakelijke communicatie Stap 1 Doel 1.1 Waarom schrijven mensen? 1.2 Doelen 1.3 Waarom, waarom, waarom? 1.4 Doorlopend voorbeeld Stap

Nadere informatie

Bijlage 3: Citaten uit leerplannen Nederlands

Bijlage 3: Citaten uit leerplannen Nederlands Bijlage 3: Citaten uit leerplannen Nederlands A. Vlaanderen Hieronder worden de leerplanpassages geciteerd die aan de basis lagen van Schema 4.1 en Schema 4.2 uit hoofdstuk 4. Schema 4.1 liet zien in hoeverre

Nadere informatie

Emotionele inleiding

Emotionele inleiding Opzet Stressmanagement voor & door de trainer Jeroen Meganck S.P.O.C. / KU Leuven 24/05/2014 Praktisch gericht Interactief Samenbrengen van expertise Atleet In the spotlight Trainer In the dark Voor de

Nadere informatie

LUISTERVAARDIGHEID EN

LUISTERVAARDIGHEID EN LUISTERVAARDIGHEID EN SCHRIJFVAARDIGHEID IN DE ISK Goede zinnen schrijven vind ik best moeilijk. Lies Alons Bijeenkomst 8-15 november 2016 DOELEN VANDAAG 1. Je kijkt nog een keer naar luistervaardigheid

Nadere informatie

Kan-beschrijvingen ERK A2

Kan-beschrijvingen ERK A2 Kan-beschrijvingen ERK A2 Lezen Ik kan zeer korte, eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen

Nadere informatie

Gesprekjes voeren Waar sta ik nu?

Gesprekjes voeren Waar sta ik nu? Gesprekjes voeren gesprekspartner gebruikt veelvoorkomende woorden en hele korte zinnetjes; spreekt heel langzaam en pauzeert vaak spreekt woorden en korte zinnetjes duidelijk uit; herhaalt zinnetjes en

Nadere informatie

Masterclass. de weg naar digital leadership. voorbij de goeroe s: nuchter en ambitieus

Masterclass. de weg naar digital leadership. voorbij de goeroe s: nuchter en ambitieus Masterclass de weg naar digital leadership voorbij de goeroe s: nuchter en ambitieus vooraf Organisaties die streven naar digital leadership zijn constant bezig het leven van klanten eenvoudiger en makkelijker

Nadere informatie

Kind, Taal & Ontwikkeling. Taalontwikkeling & taalproblemen Prematuur geboren kinderen en hun verdere ontwikkeling (film)

Kind, Taal & Ontwikkeling. Taalontwikkeling & taalproblemen Prematuur geboren kinderen en hun verdere ontwikkeling (film) Kind, Taal & Ontwikkeling Taalontwikkeling & taalproblemen Prematuur geboren kinderen en hun verdere ontwikkeling (film) 1e letter vervangen door een andere: de eerste letters vormen dan van boven naar

Nadere informatie

NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN VWO/HAVO STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN VWO/HAVO STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN VWO/HAVO STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk

Nadere informatie

Observatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 6

Observatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 6 Kindgegevens: Voornaam Achternaam Geboortedatum Groep Observatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 6 Thuistaal Opvoeding tweetalig n.v.t. ja nee notatiewijze: kijkpunt is nog niet in ontwikkeling

Nadere informatie

Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische

Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische bewegingen Akinesie Bevriezen Rigiditeit Verhoogde spiertonus,

Nadere informatie

Masterthesis BDM Computeranimatie onder de kleine generatie

Masterthesis BDM Computeranimatie onder de kleine generatie Masterthesis BDM 2009-2010 Invloed van een computer avatar op het aanpassingsgedrag van basisschoolkinderen bij een mens-computer-interactie Rianne Meersschaert - 466941 Faculteit Geesteswetenschappen

Nadere informatie

Parkinsoncafe Breda 27-09-2013

Parkinsoncafe Breda 27-09-2013 Parkinsoncafe Breda 27-09-2013 Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische bewegingen Akinesie Bevriezen

Nadere informatie

Dysartrie. spraakstoornis bij volwassenen

Dysartrie. spraakstoornis bij volwassenen Dysartrie spraakstoornis bij volwassenen Voor u ligt de informatiefolder over dysartrie. In deze folder vindt u meer informatie over de spraakproblemen die u op dit moment ervaart. Het is belangrijk om

Nadere informatie

Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten

Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek: Vroegtijdig starten Uitgebreid

Nadere informatie

BESCHRIJVING. For more information, visit us online at http://www.versanttest.com/

BESCHRIJVING. For more information, visit us online at http://www.versanttest.com/ Page 1 of 5 Testdatum: 21 oktober 2011 Testtijd: 1:33 PM (UTC) CEFR 40 C2 Totaalscore 40 Zinsbouw 40 Woordenschat 40 Vloeiendheid 40 Uitspraak 40 BESCHRIJVING Totaalscore Capaciteiten van de Kandidaat

Nadere informatie

MUZIEK TWEEDE GRAAD KSO VAKKEN UIT HET COMPLEMENTAIR GEDEELTE: BEWEGINGSEXPRESSIE VERBALE VORMING MUZIEKGESCHIEDENIS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

MUZIEK TWEEDE GRAAD KSO VAKKEN UIT HET COMPLEMENTAIR GEDEELTE: BEWEGINGSEXPRESSIE VERBALE VORMING MUZIEKGESCHIEDENIS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS MUZIEK TWEEDE GRAAD KSO VAKKEN UIT HET COMPLEMENTAIR GEDEELTE: BEWEGINGSEXPRESSIE VERBALE VORMING MUZIEKGESCHIEDENIS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS VVKSO BRUSSEL Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair

Nadere informatie

Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2

Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2 Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2 Mondelinge taalvaardigheid: aanbod doelen voor groep 1 en 2 verwerkt in de kleuterthema s Woordenschat en woordgebruik Th 1 2 3 4 5 6 totaal uitbreiden van

Nadere informatie

Dubbele identiteit. Anja Bekink! Samenwerking: het CJG van ons allen of ieder voor zich? Door:

Dubbele identiteit. Anja Bekink! Samenwerking: het CJG van ons allen of ieder voor zich? Door: Dubbele identiteit Samenwerking: het CJG van ons allen of ieder voor zich? Door: Programma Welke dubbele identiteit? Wil niet of kan niet? De casus & de cirkel The Matrix & de Verrassingen De professional

Nadere informatie

Spraaktechnologie. Gerrit Bloothooft.

Spraaktechnologie. Gerrit Bloothooft. Spraaktechnologie Gerrit Bloothooft Gerrit.Bloothooft@let.uu.nl Communicatie taal was er eerst als spraak en gebaar pas veel later als schrift - en lezen en schrijven (eerste taaltechnologie) Taal- en

Nadere informatie

Er zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind:

Er zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind: Er zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind: Luister naar wát uw kind zegt en niet naar hóe het gezegd wordt. Als u steeds verbetert wat uw kind zegt, zal het plezier

Nadere informatie

Fonologie. inleiding taalkunde 2012/13 30 mei 2013

Fonologie. inleiding taalkunde 2012/13 30 mei 2013 Fonologie inleiding taalkunde 2012/13 30 mei 2013 Tekst en spraak Representatie van spraak vereist representaties van gedeeltes die kleiner dan woorden zijn. spraaksynthese (tekst-naar-spraak) rijtje letters

Nadere informatie

In 3 stappen naar een ONTSPANNEN ADEMHALING

In 3 stappen naar een ONTSPANNEN ADEMHALING In 3 stappen naar een ONTSPANNEN ADEMHALING Stel je voor dat je eindelijk kan zingen zonder enige moeite. Dat je die hoge noot haalt zonder te knijpen en geen last krijgt van je stem? Hoe zou je je dan

Nadere informatie

Broddelende kinderen: informatie en advies voor ouders en leerkrachten

Broddelende kinderen: informatie en advies voor ouders en leerkrachten Broddelende kinderen: informatie en advies voor ouders en leerkrahten 12 Wat is broddelen? Broddelen is een stoornis in het spreken waardoor het spreken sleht verstaanbaar is. Het spreektempo is meestal

Nadere informatie

1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:

1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek: Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:

Nadere informatie

Collectie NED: Nederlandse taal- en letterkunde

Collectie NED: Nederlandse taal- en letterkunde Inhoud Collectie 2 Plaatsingssysteem 3 Hoofdindeling 4 Taal- en letterkunde 5 Taalkunde 6 Letterkunde 11 Handboeken en naslagwerken 15 p. 1 / 15 Collectie Deze collectie omvat ruim 15.000 banden en bestrijkt

Nadere informatie

Person Markers in Spoken Spontaneous Israeli Hebrew. A Systematic Description and Analysis S. Cohen

Person Markers in Spoken Spontaneous Israeli Hebrew. A Systematic Description and Analysis S. Cohen Person Markers in Spoken Spontaneous Israeli Hebrew. A Systematic Description and Analysis S. Cohen Persoonsmarkeerders in het Spontaan Gesproken Israelisch Hebreeuws (Samenvatting) Het corpus-gebaseerde

Nadere informatie

Dysartrie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Dysartrie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Dysartrie Dysartrie is een spraakstoornis ten gevolge van een neurologische aandoening. Iemand met een dysartrie heeft moeite om verstaanbaar te spreken. In deze folder leest u wat dysartrie inhoudt en

Nadere informatie

Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven

Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Structuur 1. Autisme 2. Emotieregulatie 3. Emotieregulatie en autisme 4. Mindfulness

Nadere informatie

Algemene Taalwetenschap. Hogeschool van Amsterdam Josefien Sweep

Algemene Taalwetenschap. Hogeschool van Amsterdam Josefien Sweep Algemene Taalwetenschap Hogeschool van Amsterdam Josefien Sweep Fonetiek en Fonologie Fonetiek en fonologie gaan over spraak (klanken): het gebruik van de stem om te communiceren. Spraak is het belangrijkste

Nadere informatie

Maatschappelijk Informeel (INFO) - A2

Maatschappelijk Informeel (INFO) - A2 Maatschappelijk Informeel (INFO) - A2 Voor wie? Voor jongeren (16+) of volwassenen (18+) die willen functioneren in informele alledaagse situaties. Hoe wordt er getoetst? Toetst alle vaardigheden apart:

Nadere informatie

Programma. Verbale en non-verbale communicatie Pauze Interactiviteit Voorbereiding activiteit methodiek 3

Programma. Verbale en non-verbale communicatie Pauze Interactiviteit Voorbereiding activiteit methodiek 3 Methodiek les 2 Programma Verbale en non-verbale communicatie Pauze Interactiviteit Voorbereiding activiteit methodiek 3 Verbale en non-verbale communicatie Communicatiemodel Zender Natuurgids Boodschap

Nadere informatie

Workshops Verwendag Borstcentrum. 3 november 2018

Workshops Verwendag Borstcentrum. 3 november 2018 Workshops Verwendag Borstcentrum 3 november 2018 Overzicht workshops Verwendag Borstcentrum Op 3 november is het mogelijk om gratis deel te nemen aan een workshop. U kunt kiezen uit 9 workshops die we

Nadere informatie

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en ontving in 1999 de Spinozapremie.

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en ontving in 1999 de Spinozapremie. Anne Cutler (1945) is sinds 1993 directeur van het Max Planck-instituut voor Psycholinguïstiek in Nijmegen. Ze studeerde psychologie in Melbourne en promoveerde in 1975 in de psycholinguïstiek aan de Universiteit

Nadere informatie

Bij het muzikaal spelen wordt gebruik gemaakt van dynamiek en articulatie.

Bij het muzikaal spelen wordt gebruik gemaakt van dynamiek en articulatie. Muzikaliteit en ritmiek Muzikaliteit is emotie toevoegen aan tonen en de verbanden van tonen. Emotie uit zich heel verschillend: van droevig tot agressief en van gevoelloos tot romantisch. Bij het muzikaal

Nadere informatie

Mindfulness en onderwijs..nee toch? De kracht van aandacht als pijler onder veerkracht. Masterclass 20 april 2018

Mindfulness en onderwijs..nee toch? De kracht van aandacht als pijler onder veerkracht. Masterclass 20 april 2018 Mindfulness en onderwijs..nee toch? Of.? De kracht van aandacht als pijler onder veerkracht Masterclass 20 april 2018 Wat is mindfulness niet? Alleen leren ontspannen. Niet-denken Een religie Moeilijk

Nadere informatie

Zelfbeoordelingsinstrument Toetsing Tolken

Zelfbeoordelingsinstrument Toetsing Tolken Zelfbeoordelingsinstrument Toetsing Tolken - Gesprekstolken - Consecutief tolken - Vertaling à vue ten behoeve van het Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv) [In dit document wordt kortheidshalve

Nadere informatie

Pragmatiek. 6 juni 2009

Pragmatiek. 6 juni 2009 Pragmatiek 6 juni 2009 Semantiek - Betekenis gedefinieerd in termen van verwijzing naar de werkelijkheid buiten de taal (denotatie) [[Jantje]] = het individu Jantje [[slaapt]] = de verzameling van slapende

Nadere informatie

VERSLAG PRACTICUM SPREKEN EN VERSTAAN

VERSLAG PRACTICUM SPREKEN EN VERSTAAN VERSLAG PRACTICUM SPREKEN EN VERSTAAN Naam student : Maaike de Kleijn Studentnummer : 329849 Inleiding Dit practicumverslag is geschreven ten behoeve van de cursus Spreken aan verstaan aan de universiteit

Nadere informatie

Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo

Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo

Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

VOORBEELD VAN FEEDBACKRAPPORT SELOR TAALTEST

VOORBEELD VAN FEEDBACKRAPPORT SELOR TAALTEST Dit rapport wordt ter informatie aangeboden om uit te leggen hoe Selor de taalcompetenties evalueert en hoe Selor feedback geeft in de feedbackrapporten voor kandidaten. Dit voorbeeld dekt niet alle mogelijke

Nadere informatie

Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos. 2 Stappen bij het opstellen van een behandelplan 29

Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos. 2 Stappen bij het opstellen van een behandelplan 29 Inhoud Inleiding 15 Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos 1 Het computerprogramma 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Doel van het computerprogramma Behandeldoelen tos 23 1.3 Doelgroep en gebruikers

Nadere informatie

Problemen rondom spreken

Problemen rondom spreken Parkinson Vereniging Landelijke Problemen rondom spreken Dr. Hanneke Kalf, logopedist-onderzoeker UMC St Radboud Nijmegen Zorg voor Parkinson ParkinsonNet richtlijnen slikstoornissen @hannekekalf UMC St

Nadere informatie

Klantgericht telefoneren. 1. Help ik werk! Uw bedrijf het visitekaartje! Uw ervaring?

Klantgericht telefoneren. 1. Help ik werk! Uw bedrijf het visitekaartje! Uw ervaring? Klantgericht telefoneren 1. Help ik werk! Uw ervaring? Wat motiveert u? Wat demotiveert u? Uw verwachtingen t.o.v. deze training? Wat zijn uw leerdoelstellingen?.. Uw bedrijf het visitekaartje! Welk beeld

Nadere informatie

Invloed van het niveau van de tweede taal op het segmenteren van spraak aan de hand van prosodische cues

Invloed van het niveau van de tweede taal op het segmenteren van spraak aan de hand van prosodische cues Invloed van het niveau van de tweede taal op het segmenteren van spraak aan de hand van prosodische cues Leonie Vonk Radboud Universiteit lgc.vonk@student.ru.nl Begeleider: Mirjam Broersma 11 juli 2016

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/50406 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Velde, D.J. van de Title: The processing of Dutch prosody with cochlear implants

Nadere informatie

Performance drivers @ Schoenen Torfs De weg naar betrokken en gelukkige medewerkers!

Performance drivers @ Schoenen Torfs De weg naar betrokken en gelukkige medewerkers! Performance drivers @ Schoenen Torfs De weg naar betrokken en gelukkige medewerkers! HR-Vandaag VOKA, 4 oktober 2012 Schoenen Torfs: evolutie 2005 2012 Familiebedrijf 1948, derde generatie 66 winkels,

Nadere informatie

Cognitieve stoornissen na een hersenletsel en gevolgen hiervan voor de afasiebehandeling

Cognitieve stoornissen na een hersenletsel en gevolgen hiervan voor de afasiebehandeling Cognitieve stoornissen na een hersenletsel en gevolgen hiervan voor de afasiebehandeling Doriene van der Kaaden Logopedist/afasietherapeut en psycholoog i.o. Opbouw lezing Doel lezing Interdisciplinaire

Nadere informatie

GESPREKS- EN DOELEN VANDAAG 6/1/2016 SPREEKVAARDIGHEID IN DE ISK ONDERWIJSACTIVITEITEN. Hoe zeg je dat?

GESPREKS- EN DOELEN VANDAAG 6/1/2016 SPREEKVAARDIGHEID IN DE ISK ONDERWIJSACTIVITEITEN. Hoe zeg je dat? GESPREKS- EN SPREEKVAARDIGHEID IN DE ISK Hoe zeg je dat? 1 Lies Alons 31 mei 2016 AZC Dronten DOELEN VANDAAG 2 1. Je weet welke onderdelen van belang zijn in het spreekproces in een 2 e taal. 2. Je ontwikkelt

Nadere informatie

Wat hebben de lexicograaf en de foneticus elkaar te vertellen? Truus Kruyt

Wat hebben de lexicograaf en de foneticus elkaar te vertellen? Truus Kruyt Wat hebben de lexicograaf en de foneticus elkaar te vertellen? Truus Kruyt aangepaste versie t.b.v. werkcollege Corpusonderzoek Universiteit Münster 2007/2008 Overzicht van de presentatie Relaties tussen

Nadere informatie

Meertalig opvoeden. Veronique de Vries Psychologe

Meertalig opvoeden. Veronique de Vries Psychologe Meertalig opvoeden Veronique de Vries Psychologe Wat: Opvoeders van kinderen tussen 0 en 12 jaar ondersteunen. Hoe: Adviesgesprekken, infomomenten, thuisbegeleiding, ouder- en kindtrainingen, dag- en/of

Nadere informatie

Taal in context. Autisme. Autisme. Overzicht Neurobiological insights into language comprehension in autism: Context matters

Taal in context. Autisme. Autisme. Overzicht Neurobiological insights into language comprehension in autism: Context matters Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

20 tips voor een goed debat!

20 tips voor een goed debat! 20 tips voor een goed debat! Moedig elkaar aan tijdens jullie voorbereidingen en de wedstrijd. Geef elkaar tips en zoek samen de sterktes en zwaktes van de argumenten. Je kan veel leren van elkaar, ook

Nadere informatie

Voorwoord. Annemarie Bogers

Voorwoord. Annemarie Bogers Voorwoord Voor u ligt het resultaat van 2,5 jaar studie aan de universiteit van Tilburg. Hiermee komt een einde aan een periode waarin ik veel heb geleerd, zowel privé als tijdens mijn studie, en waarin

Nadere informatie

DIATONISCHE MONDHARMONICA

DIATONISCHE MONDHARMONICA DIATONISCHE MONDHARMONICA Orders : www.julienkeymolen.be/nl/links Dit document bevat 7 pagina s, waarvan 3 pagina s voorbeeldbladen. This document contains 7 pages of which 3 example sheets. Methodeboek

Nadere informatie

Even kennismaken... Communicatie De essentie! 1. Succesvol onderhandelen

Even kennismaken... Communicatie De essentie!   1. Succesvol onderhandelen Succesvol onderhandelen Even kennismaken... Voornaam + naam Uw functie? Uw doelstellingen? Open positief-kritische houding Actiepunten Communicatie De essentie! Dixit: Paul Watzlawick, Villach 25.07.1921,

Nadere informatie

Cover Page. Author: Scholz, Franziska Title: Tone sandhi, prosodic phrasing, and focus marking in Wenzhou Chinese Issue Date:

Cover Page. Author: Scholz, Franziska Title: Tone sandhi, prosodic phrasing, and focus marking in Wenzhou Chinese Issue Date: Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19983 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Scholz, Franziska Title: Tone sandhi, prosodic phrasing, and focus marking in

Nadere informatie

Broddelende kinderen:

Broddelende kinderen: Broddelen Een (on)begrepen stoornis Broddelende kinderen: informatie en advies voor ouders en leerkrahten Yvonne Zaalen Coen Winkelman o u t i n h o bussum 2009 'Broddelende kinderen: informatie en advies

Nadere informatie