Samen in Actie. Introductie bij het lespakket Algemeen gedeelte. 1 Campagne stedenband en millenniumdoelen 2 Fondswervende activiteiten

Transcriptie

1 groep 5 Introductie bij het lespakket 1 Doetinchem ~ La Libertad lespakket voor groep 5 Samen in Actie Introductie bij het lespakket Algemeen gedeelte 1 Campagne stedenband en millenniumdoelen 2 Fondswervende activiteiten Thema-module voor groep 5 fiësta: cultuur in La Libertad Bijlagen

2 2 Samen in actie groep 5 Colofon Dit lespakket is een uitgave van het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN) in samenwerking met de Stichting Stedenband Nijmegen - Masaya (SSNM). Het lespakket is door de SSNM ontwikkeld voor basisscholen in Nijmegen. In opdracht van het LBSNN is het pakket geschikt gemaakt voor andere Nederlandse steden met een partnerstad in Nicaragua, zodat zij het kunnen inzetten bij activiteiten met basisscholen in het kader van hun stedenband en de campagne Stedenbanden en Millenniumdoelen in hun eigen stad. Opdrachtgever Uitvoering Auteurs Eindredactie Foto s Vormgeving Drukwerk DVD Editing Websites Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua Stichting Stedenband Nijmegen-Masaya, Nijmegen Hugo Rutten, Lotte Govers, Patricia Stokx, Susanne Mulder, Paulina Bizzotto Molina, Andrea Meilink, Elles Blanken Dieke Martini en Ronald van der Hijden (LBSNN), Seppie Groot Gerard Verschooten en deelnemende stedenbanden Seppie Groot, Stephan de Smet PrimaveraQuint Een film van Tanya Spaans Oliehoek Videobewerking Stichting Doetinchem en Ontwikkelingssamenwerking (DOS): Gemeente Doetinchem: Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN): Gefinancierd door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua in samenwerking met Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking.

3 groep 5 Samen in actie 3 Inhoudsopgave Introductie bij het lespakket Voorwoord 7 Stedenbanden Nederland en Nicaragua 9 Het lespakket Samen in Actie 11 Opbouw van de lesmap 12 Algemeen gedeelte 17 1 De campagne Stedenband en Millenniumdoelen 18 lesbrief 1 lokale campagne stedenband en millenniumdoelen 21 werkblad 1 campagne stedenband en millenniumdoelen 23 werkblad 2 zelf een campagneposter maken 26 werkblad 3 een artikel schrijven 28 werkblad 4 een interview met burgemeester of wethouder 29 2 Fondswervende activiteiten mural of muurschildering 33 lesbrief week 1 voorbereiden muurschildering 34 werkblad 5 brief voor sponsor 36 werkblad 6 sponsorblad 37 werkblad 7 de millenniumdoelen 38 werkblad 8 benoem de millenniumdoelen 39 werkblad 9 vragen over muurschilderingen 40 lesbrief week 2 brieven uit Nicaragua 45 werkblad 10 vragen bij Aidonora 46 werkblad 11 vragen bij Gloria 48 werkblad 12 vragen bij Herling 50 lesbrief week 3 de muurschildering maken het microkrediet-spel 53 lesbrief week 1 microkrediet en millenniumdoelen 55 werkblad 13 de millenniumdoelen 57 werkblad 14 benoem de millenniumdoelen 58 werkblad 15 brief van Maritza 59 werkblad 16 brief van Paco 60 werkblad 17 brief van Orlando 61 lesbrief week 2 bedrijfsplan opstellen en begroting maken 62 werkblad 18 het bedrijfsplan 64 werkblad 19 de begroting 65 werkblad 20 het kasboek 66 lesbrief week 3 bedrijfjes in bloei 67

4 4 Samen in actie groep verkoop Nicaraguaanse campagnevogeltjes 68 lesbrief week 1 het campagnevogeltje 69 werkblad 21 informatie voor ouders en kinderen 71 werkblad 22 de millenniumdoelen 73 werkblad 23 benoem de millenniumdoelen 74 werkblad 24 de stedenband; een vriendschapsband 75 werkblad 25 vriendenboekje Rosario 76 werkblad 26 vriendenboekje Migdalia 77 werkblad 27 vriendenboekje Oscar 78 werkblad 28 vriendenboekje Carlos 79 lesbrief week 2 de tussenstand verkoop vogeltjes 80 lesbrief week 3 bekendmaking en feest kortdurende fondswervende activiteiten voorblad werkboekje voor leerlingen 84 Thema module Fiësta! 85 inhoud 86 inleiding 87 lesbrief 1 een dag uit het leven van werkblad 1 een brief van Sofia 90 werkblad 2 kijkopdrachten 91 lesbrief 2 wat is een piñata? 93 werkblad 3 een brief van Sofia 95 werkblad 4 piñata maken 96 lesbrief 3 primitieve schilderkunst 98 werkblad 5 een brief van Sofia 100 werkblad 6 vragen bij schilderijen 101 lesbrief 4 Musica 103 werkblad 7 een brief van Sofia 105 werkblad 8 muziekinstrumenten maken 106 lesbrief 5 maskers in Nicaragua 110 werkblad 9 een brief van Sofia 113 werkblad 10 maskers maken 114 lesbrief 6 Fiësta! 115 werkblad 11 een brief van Sofia 117 werkblad 12 Nicaraguaanse recepten 118 Bijlagen 124 Bijlage 1 lesinhoud en tijdsbesteding 126 Bijlage 2 achtergrond informatie over Nicaragua 129

5 groep 5 Introductie bij het lespakket 5 Introductie bij het lespakket

6 6 Introductie bij het lespakket groep 5

7 groep 5 Introductie bij het lespakket 7 voorwoord Beste leerkracht. Dit lespakket Samen in Actie met de bijbehorende dvd, opdrachten, leskist en themaspecial is gemaakt voor de groepen 5 tot en met 8 van het basisonderwijs. Voor elke leeftijdsgroep is een apart thema opgenomen. Met het lespakket kan uw school meedoen aan de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. Doetinchem onderhoudt al jaren een stedenband met de stad La Libertad in Nicaragua. Recent zijn gemeente, onderwijssector, bedrijfsleven en particuliere stedenbandorganisatie de lokale campagne Stedenband en Millenniumdoelen gestart onder het motto Geef kinderen in Nicaragua een kleurrijke toekomst. In 2000 spraken 189 landen in de Millenniumdoelen Verklaring van de Verenigde Naties af de armoede in de wereld te halveren in In Nicaragua zijn al goede resultaten bereikt. Een extra inspanning is echter nodig om de Millenniumdoelen te halen. In La Libertad gaat 20% van de kinderen niet naar school. La Libertad beschikt echter wel over een plan van aanpak om alle kinderen in 2015 naar school te laten gaan. Naast de inzet van eigen middelen wordt daarvoor ook steun gevraagd van Doetinchem. Leden van het gemeentebestuur in uw stad, de burgemeester, wethouder en/of raadsleden, zijn graag bereid uw leerlingen te ontvangen of te bezoeken om van gedachten te wisselen over de stedenband met Nicaragua en het waarom van het voeren van de campagne voor de realisatie van de Millenniumdoelen. De opbrengsten uit de fondswervende activiteiten van uw leerlingen en school voor de campagne Stedenband en Millenniumdoelen worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenband Nederland - Nicaragua (LBSNN) en Hivos met gelden van de minister van Ontwikkelingssamenwerking.

8 8 Introductie bij het lespakket groep 5 Ook kan uw school een beroep doen op gelden van het LBSNN en Hivos voor uw activiteiten in het kader van de campagne. Hiervoor kunt u contact opnemen met uw gemeente of met de particuliere stedenbandorganisatie. Voor een duidelijk overzicht van de mogelijkheden van dit lespakket verwijzen wij u naar de Lesinhoud en tijdsbesteding in bijlage 1. In de thema-modules ligt de nadruk op de diversiteit van culturen. Met de creatieve middelen in dit lespakket kunt u werken aan de samenwerking, het respect en de tolerantie in de klas. Hierna volgt een beknopte uitleg over stedenbanden en de opbouw van het lespakket. Wij wensen u en de klas heel veel plezier met Samen in actie voor de campagne Stedenband en Millenniumdoelen.

9 groep 5 Introductie bij het lespakket 9 Stedenbanden Nederland en Nicaragua Sinds de jaren tachtig hebben verschillende Nederlandse steden een officiële stedenband met een stad of dorp in Nicaragua. Deze steden werken in hun eigen Nederlandse stad aan voorlichting en in hun partnerstad aan de ondersteuning van ontwikkelingsprojecten. Door uitwisseling en samenwerking van gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijven en de particuliere stedenbandorganisaties is er een langdurige vriendschapsband opgebouwd tussen de twee steden en hun inwoners. In het kader van een stedenband met een stad of dorp in Nicaragua staan drie doelen centraal: 1. Bijdragen aan de economische ontwikkeling van de partnerstad door de ondersteuning van partnerorganisaties en investeringsprojecten en -programma s. Via de gemeentelijke samenwerking worden de partnergemeenten ondersteund bij het opzetten en inrichten van hun organisatie. Nederlandse gemeenten leveren bestuurlijke en/of technische assistentie ten behoeve van een democratisch lokaal bestuur, een betere dienstverlening aan de burgers en een goede regiefunctie voor de lokale economische ontwikkeling. De samenwerking via particuliere (stedenband) organisaties richt zich op het versterken van lokale, maatschappelijke organisaties en het verbeteren van de basisbehoeften van marginale groepen in de partnersteden; de samenwerking tussen bedrijven richt zich op het vergroten van de productie en de werkgelegenheid. 2. Voorlichting en bewustwording onder de eigen bevolking over deze projecten en programma s, de partnerstad en - breder - vraagstukken van internationale armoedebestrijding en samenwerking in Nicaragua en het Zuiden in het algemeen. 3. Dialoog en uitwisseling over vraagstukken van pluriforme samenlevingsopbouw in beide partnersteden.

10 10 Introductie bij het lespakket groep 5 Ontstaan campagne Er zijn zeventien stedenbanden tussen Nederlandse en Nicaraguaanse steden, merendeels grote en middelgrote steden in beide landen. Deze zijn alle verenigd in het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua (LBSNN). Het LBSNN is de koepelorganisatie van gemeenten en particuliere stedenbandorganisaties in Nederland, die samenwerken met een Nicaraguaanse partnerstad. In 2007 is het LBSNN een meerjarige samenwerking aangegaan met ontwikkelingsorganisatie Hivos. Deze samenwerking wil méér aandacht vragen voor de millenniumdoelen in Nederland en bijdragen aan de realisatie van de millenniumdoelen in de Nicaraguaanse partnersteden. Zo ontstond de campagne Stedenbanden en Millenniumdoelen. Tien steden nemen hieraan deel. Het LBSNN ondersteunt en faciliteert de campagne. Hivos staat voor Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking. Hivos is één van de grotere organisaties voor ontwikkelingssamenwerking in Nederland met programma s en partners over de hele wereld. Meer informatie over de stedenband met Nicaragua, het stedenbandmodel én de campagne Stedenbanden en Millenniumdoelen, vindt u op de website en op de campagne website en/of op de website van uw eigen gemeente en particuliere stedenbandorganisatie (zie colofon). Voor meer informatie over ontwikkelingssamenwerking en over de Millenniumdoelen verwijzen wij u graag naar de websites van de volgende organisaties: Hivos: Nationale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling/NCDO: Ministerie van Buitenlandse Zaken/Ontwikkelingssamenwerking:

11 groep 5 Introductie bij het lespakket 11 Het lespakket Samen in actie Dit lespakket bestaat uit twee delen. Het algemene deel Samen in actie, is voor alle groepen gelijk. Het gaat uitgebreid in op wat een stedenband is en de millenniumdoelen, met hieraan gekoppeld het voeren van een actie voor de campagne. Daarna volgt een thema-module die speciaal is ontwikkeld per leeftijdscategorie. Deze gaat verdiepend in op het leven van een kind in de partnerstad. Algemeen titel thema onderwerpen groep 5-8 Samen in actie! millenniumdoelen 2 & 8 1 Campagne Stedenband en Millenniumdoelen 2 Fondswervende activiteiten muurschilderactiviteit, of micro-kredietspel, of verkoop vogeltjes, of kortdurende fondswerving Module titel thema onderwerpen groep 5 Fiësta! cultuur maskers muziek feesten & rituelen groep 6 Mombacho natuur vulkanen dieren & planten natuurlijke omgeving groep 7 Que buscas? eten & spelen vrije tijd de markt eten groep 8 El Futuro wonen, werken & leren leefomgeving onderwijs toekomstdromen Een uitgebreid schematisch overzicht van de lessen vindt u in de bijlage.

12 12 Introductie bij het lespakket groep 5 Opbouw van de lesmap De lesmap bevat alle informatie voor zowel leerkracht als leerlingen en is als volgt opgebouwd: Achtergrondinformatie voor de leerkracht Lesbrieven voor de leerkracht Werkbladen voor de leerlingen Werkmapje Achtergrondinformatie Het algemene gedeelte begint met achtergrondinformatie over de millenniumdoelen en de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. Deze informatie is bedoeld om de leerkracht te helpen bij het geven van de lessen. De thema-module begint met een korte inleiding op de lessen en een schema waarin de lesonderwerpen kort aan bod komen. Lesbrieven Elk onderdeel begint met een inleiding op het onderwerp en wordt gevolgd door een lesbrief, bedoeld voor de leerkracht. De lesbrieven hebben een vaste structuur en bestaan uit: beschrijving van het doel van de activiteit benodigde materialen voor de activiteit voorbereidingen inleiding met een informatief karakter kern met een activiteit waarbij de leerling actief en creatief aan het werk gaat Werkbladen De werkbladen kunnen worden gekopieerd voor de leerlingen. De leerkracht kan er zelf voor kiezen om bepaalde onderdelen al dan niet als werkbladen toe te passen. Alle werkbladen zijn digitaal bijgeleverd op cd-rom. De leerlingen kunnen hun eigen werkbladen in het werkmapje stoppen.

13 groep 5 Introductie bij het lespakket 13 Werkmapje Elke leerling krijgt een werkmapje waar de werkbladen en andere relevante informatie in bewaard worden. Hiermee kunnen de kinderen hun ouder(s) en overige familieleden en kennissen informeren over de campagne en hen actief betrekken bij de fondswervende activiteiten. Nota bene: u kunt als school een beroep doen op gelden van het LBSNN en Hivos voor uw activiteiten in het kader van de campagne Stedenbanden en Millenniumdoelen. Hiervoor kunt u contact opnemen met uw gemeente of particuliere stedenbandorganisatie. Algemeen gedeelte Methoden en Activiteiten 1 Campagne stedenband en millenniumdoelen Het algemene gedeelte wordt ingeleid met de dvd Een dag uit het leven van..., waarin twee Nicaraguaanse kinderen vertellen over hun dagelijks leven. Aan de hand van de verhalen krijgen de kinderen een idee over het leven van een kind in Nicaragua. (In het thema gedeelte van het lespakket staan bijbehorende kijkvragen. Deze hoeven niet noodzakelijkerwijs al in deze module ingevuld te worden.) De kinderen krijgen inhoudelijke informatie over de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. Door middel van opdrachten en activiteiten worden ze bekend met het begrip campagne voeren. Ze leren over de lokale campagne Stedenband en Millenniumdoelen in hun stad en ze worden zich bewust van het leven van mensen in Nicaragua in het algemeen en van de kinderen uit hun partnerstad in het bijzonder. Daarnaast worden de leerlingen uitgedaagd dit in relatie te brengen met hun eigen leven. Dit deel is een voorbereiding op de fondswervende activiteiten in deel 2.

14 14 Introductie bij het lespakket groep 5 2 Fondswervende activiteiten 2.1 Muurschilderactiviteit De eerste activiteit heeft vooral een cultureel karakter. Samen met een Nicaraguaanse muurschilder(es) maken de leerlingen op school een muurschildering in het teken van de millenniumdoelen. De muurschildering zou per vlak gesponsord kunnen worden, waarbij de opbrengst is bestemd voor het campagnedoel: Alle jongens èn meisjes naar school! 2.2 Micro-kredietspel Deze activiteit richt zich op economische ontwikkeling. De leerlingen beheren in groepjes een microkrediet en moeten via een eigen bedrijfje winst maken. De opbrengst is bestemd voor het campagnedoel. 2.3 Verkoop Nicaraguaanse campagnevogeltjes Het symbool voor de campagne Stedenband en Millenniumdoelen is het gekleurde vogeltje, veelvuldig terug te vinden in deze lesmap. Dit balsahouten vogeltje wordt gemaakt in Nicaragua en kan door de kinderen verkocht worden om zo geld op te halen voor de campagne. 2.4 Kortdurende fondswerving De vierde activiteit bestaat uit een kortdurende fondswervingsactie. Hiermee kunnen de leerlingen geld inzamelen voor het campagnedoel. Er is een bouwplaat beschikbaar voor het maken van een Nicaraguaanse school in de vorm van een kijkdoos. De kijkdoos biedt de mogelijkheid om financieel te donoren. Verder is één actie uitgewerkt en daarnaast wordt een aantal alternatieven gepresenteerd.

15 groep 5 Introductie bij het lespakket 15 Thema module Methoden en Activiteiten Creatieve middelen In de thema module worden verschillende creatieve middelen gebruikt, want leren over andere culturen is meer dan er alleen over praten. Informatieoverdracht heeft het hoogste rendement wanneer er creatieve middelen worden ingezet. Hier een klein overzicht van de verhoudingen: Gewoon vertellen: 10 % blijft hangen Als het visueel ondersteund wordt: 40 % blijft hangen Met inzet van creatieve middelen: 70 % blijft hangen Bovendien hebben creatieve middelen een hoge appèlwaarde omdat zij als bijzonder of als iets extra s worden gezien. Simpel gezegd worden ze vaak als leuk ervaren. Verhalend ontwerpen De lessen uit deze leskist beginnen met een verhaal van een leeftijdsgenootje uit Nicaragua. Het kind is de gids en begeleidt de leerlingen door de lessen. Dit wordt ook wel verhalend ontwerpen genoemd: activiteiten worden omgezet in een verhaallijn, waardoor ze voor leerlingen een logisch verband krijgen. Je haalt een stukje wereld binnen en maakt dit voor de kinderen tastbaar. Betrokkenheid wordt opgeroepen doordat de leerlingen zich kunnen identificeren met de hoofdpersoon van het verhaal. Er zijn verschillende mogelijkheden om dit pakket te integreren in het reguliere onderijs. U kunt er bijvoorbeeld voor kiezen de lessen te geven in het kader van een themaweek over de Millenniumdoelen en de stedenband met La Libertad. Ook kan er elke week of een aantal keren per week een les behandeld worden, gedurende een langere periode. Het leukst is het natuurlijk, alle vier de groepen enthousiast te maken voor de Millenniumdoelen en/of La Libertad en met alle leerlingen tegelijkertijd aan het lesprogramma en aan acties voor de campagne te werken.

16 16 Introductie bij het lespakket groep 5

17 17 Algemeen gedeelte 1 Campagne stedenband en millenniumdoelen 2 Fondswervende activiteiten

18 18 Samen in actie! 1. de campagne groep 5 1 Campagne stedenband en millenniumdoelen informatie voor de leerkracht Millenniumdoelen in Nederland en Nicaragua In het jaar 2000 hebben de Verenigde Naties acht millenniumdoelen vastgesteld, om algemene armoedebestrijding na te streven. Door het ondertekenen van de Millennium Verklaring verbonden 189 landen zich aan het nastreven van het behalen van deze doelen met een deadline in In de acht millenniumdoelen zijn verschillende aspecten van armoede en ontwikkeling vastgelegd. Nederland is internationaal actief voor de realisatie van de millenniumdoelen. De nationale overheid heeft ze tot speerpunt voor ontwikkelingsamenwerking gemaakt. Gemeenten, maatschappelijke organisaties en steeds meer bedrijven sluiten daarbij aan. Veel steden hebben zich al Millenniumgemeente verklaard. Dat gebeurt enerzijds om morele redenen en anderzijds uit het besef dat een rechtvaardige verdeling van de welvaart in de wereld ook bijdraagt aan onze eigen duurzame welvaart. De campagne Stedenband en Millenniumdoelen van LBSNN en Hivos sluit aan op deze ontwikkelingen en beoogt de millenniumdoelen concreet en tastbaar te maken aan de hand van de situatie in de Nicaraguaanse partnersteden. Zo zijn van alle Nicaraguaanse partnersteden analyses beschikbaar van het aantal kinderen dat urbaan en ruraal niet naar school gaat, de verschillende redenen hiervoor en hoe hierin verbetering kan optreden. Deze informatie is verwerkt in dit lespakket. De campagne bestaat uit twee delen. Enerzijds gaat het om voorlichting over de millenniumdoelen aan het Nederlandse publiek. Via de activiteiten die in het kader van deze campagne georganiseerd worden, willen we zoveel mogelijk Nederlanders bewust maken van de armoedeproblemen en de oplossingen hiervoor. Daaraan is ook een fondswervingscomponent gekoppeld, die vervolgens wordt ingezet voor het tweede deel van de campagne: het ondersteunen van ontwikkelingsprojecten in de partnerstad

19 groep 5 1. de campagne Samen in actie! 19 in Nicaragua. In de partnersteden is de campagne vooral gericht op doelen 2 en 8: Millenniumdoel 2: Alle jongens èn meisjes naar school In Nicaragua wordt in elke deelnemende stad gewerkt met een onderwijsplan. Alle verschillende partners die in de betreffende stad werken aan het thema onderwijs zijn hierbij betrokken, zoals het ministerie van onderwijs, de gemeente, de maatschappelijke organisaties èn de internationale organisaties, waaronder de stedenband. Gezamenlijk hebben zij vastgesteld wat de belangrijkste problemen zijn in het onderwijs in de eigen stad en op welke manier deze het beste opgelost kunnen worden. Elke partner neemt vervolgens een deel voor zijn rekening. Ook de Nicaraguaanse partnerorganisatie van de stedenband. Millenniumdoel 8: Eerlijke handel en internationale steun voor ontwikkelingslanden. Dit thema wordt in elke stad op een eigen manier ingevuld. Vaak gaat dit aan de hand van het strategische ontwikkelingsplan dat door de Nicaraguaanse gemeente in samenwerking met de maatschappelijke organisaties en de private sector is uitgewerkt voor de partnerstad. In dit plan worden onder andere de (nieuwe) kansen voor een betere lokale economische ontwikkeling benoemd en hoe deze te bereiken. Voorlichting in Nederland: 5 pijlers In de Nederlandse stad zijn verschillende partners betrokken bij de invulling van de campagne. De gemeente en de particuliere stedenbandorganisatie hebben in eerste instantie samen een voortrekkersrol. Zij betrekken verschillende andere partners uit het maatschappelijke middenveld en de private sector bij de campagne, zoals scholen (primair en voortgezet onderwijs), het lokale bedrijfsleven en de cultuursector. Een brede vertegenwoordiging van de lokale samenleving is belangrijk en in elke stad wordt dit op een eigen manier ingevuld, bijvoorbeeld door de samenstelling van een campagneteam.

20 20 Samen in actie! 1. de campagne groep 5 De campagne zelf bestaat uit verschillende activiteiten die te groeperen zijn in 5 pijlers: 1 Jaarlijkse publieksmanifestatie(s): er wordt uitgegaan van bestaande evenementen in de eigen stad, waarbij wordt geprobeerd om binnen deze evenementen aandacht te vragen voor de millenniumdoelen. 2 Activiteiten met en gericht op het bedrijfsleven; het bedrijfsleven is een doelgroep met een groot bereik, die zich op verschillende manieren kan inzetten om de bekendheid van de millenniumdoelen te vergroten. 3 Activiteiten met en gericht op het onderwijsveld; ook het onderwijs heeft een groot bereik in de stad. 4 Ruime aandacht voor de millenniumdoelen in de (lokale) media; de verschillende activiteiten in het kader van de campagne worden goed bij de media onder de aandacht gebracht. 5 Beïnvloeding van de gemeentelijke politiek ten behoeve van meer budget voor ontwikkelingssamenwerking. Fondswerving Aan de activiteiten wordt, zoveel mogelijk, een vorm van fondswerving gekoppeld. De ingezamelde fondsen worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua (LBSNN) en Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Dit betekent dat er voor elke ingezamelde euro in Nederland, twee euro s in Nicaragua worden geïnvesteerd. In sommige gemeenten verdubbelt allereerst de gemeenteraad de ingezamelde euro, waardoor er uiteindelijk via de verdubbeling van het LBSNN, vier euro s naar de campagnedoelen in de partnerstad gaan!

21 groep 5 1. de campagne Samen in actie! 21 Lesbrief 1 Lokale campagne Stedenband en Millenniumdoelen Doel De leerlingen maken kennis met de campagne Stedenband en Millenniumdoelen maken zelf een campagneposter over millenniumdoel 2 schrijven een artikel voor de krant, website of nieuwsblad nodigen de burgemeester of een wethouder uit of gaan op bezoek Materialen Les 1 internet kranten en tijdschriften de foto s achter werkblad 2 grote vellen papier stiften, verf, krijt, potlood en gum lijm en schaar werkblad 1 en 2 werkbladen 9, 10 en 11 van de activiteit Muurschildering. Les 2 pen en papier eventueel computer werkblad 3 Les 3 werkblad 4 Voorbereiding Lessen voorbereiden. Werkbladen kopiëren. Voorbeeldposters verzamelen bij lessuggestie 2. Tijdsduur In principe 5 uur, verdeeld over verschillende lesmomenten. Inleiding voor de leerlingen Op werkblad 1 staat informatie over de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. De leerlingen kunnen zelf de informatie lezen en vragen stellen.

22 22 Samen in actie! 1. de campagne groep 5 Kern Op de werkbladen 2, 3 en 4 staan lessuggesties voor de leerlingen Werkblad 2 Een campagneposter maken. Op de werkbladen staan ideeën en voorbeelden. De brieven die bij de muurschilderactiviteit horen kunnen eventueel gebruikt worden. Dit zijn brieven van kinderen uit Nicaragua over school. Ze staan op werkbladen 9, 10 en 11. Werkblad 3 Een artikel schrijven voor in de krant, een nieuwsbrief of op een website. Werkblad 4 Op bezoek bij de burgemeester of een wethouder of nodig hem of haar uit in de klas.

23 groep 5 1. de campagne Samen in actie! 23 Werkblad 1 Campagne Stedenband en Millenniumdoelen In 2000, toen het millennium begon, hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht doelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Ze heten de millenniumdoelen. Onderwijs is een kinderrecht. Toch gaan in de wereld 104 miljoen kinderen niet naar school. En van de volwassenen mensen is 1 op de 6 analfabeet. Dat betekent dat je niet kunt lezen en schrijven. In ontwikkelingslanden gaat 20% van de kinderen niet naar school. Zo ook in de Nicaraguaanse partnersteden. Goed onderwijs is echter erg belangrijk om de armoede tegen te gaan. Een van de doelen die zij zich stelden, is dat in 2015 alle kinderen in alle landen basisonderwijs moeten volgen. Dit zijn ze allemaal in het kort: In > hebben mannen en vrouwen dezelfde rechten. > gaan alle jongens én meisjes naar school. > sterven er minder vrouwen door zwangerschap. > zijn extreme honger en armoede uitgebannen. > is kindersterfte sterk afgenomen. > leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu. Iedereen heeft schoon drinkwater. > is de verspreiding van ziektes als aids en malaria gestopt. > is er eerlijke handel en internationale steun voor ontwikkelingslanden. Op kun je zelf informatie opzoeken.

24 24 Samen in actie! 1. de campagne groep 5 De campagne bestaat uit twee delen: voorlichting in je eigen stad steunen van projecten in de partnerstad in Nicaragua Voorlichting in je eigen stad De komende jaren worden er in je stad allerlei activiteiten georganiseerd. De activiteit op jouw school hoort daar ook bij. Door al die activiteiten proberen we om zoveel mogelijk mensen te vertellen over de millenniumdoelen. We vertellen ze wat de millenniumdoelen precies zijn. Maar ook meer dan dat. De mensen weten ook wat die millenniumdoelen precies betekenen voor de inwoners van jullie partnerstad in Nicaragua. De millenniumdoelen zijn vastgesteld door de Verenigde Naties. Dat is een hele grote organisatie waar bijna alle landen in de wereld lid van zijn. Doordat ze lid zijn, kunnen ze goed afspraken maken over heel veel onderwerpen. Het oplossen van de armoede in de wereld is één van die onderwerpen en daarvoor hebben ze de millenniumdoelen bedacht. Tijdens het project dat je gaat doen in je klas, leer je veel over de millenniumdoelen en je gaat ermee aan de slag. Met alle kinderen in de klas ga je een activiteit organiseren over de millenniumdoelen. En daarmee leer je niet alleen zelf heel veel, maar op deze manier kun je ook aan veel andere mensen iets vertellen over Nicaragua. Met je activiteit ga je proberen om fondsen te werven. Uiteindelijk is het dan de bedoeling dat zoveel mogelijk mensen geld doneren voor een project in La Libertad in Nicaragua. Met het geld dat je zo inzamelt, kan de stedenband een project uitvoeren voor de kinderen in Nicaragua. En dat is dan meteen het tweede deel van de campagne. Steunen van projecten in Nicaragua In La Libertad wordt de komende drie jaar gewerkt aan ontwikkelingsprojecten voor onderwijs, zodat alle kinderen naar de basisschool kunnen. Er is daarvoor een programma gemaakt. Op verschillende manieren wordt zo de situatie van het onderwijs verbeterd en zo proberen we meteen om millenniumdoel 2 te bereiken:

25 groep 5 1. de campagne Samen in actie! 25 Er worden nieuwe klaslokalen gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan Er worden nieuwe juffen en meesters aangetrokken door het Ministerie van Onderwijs in Nicaragua. Ze kunnen lesgeven in de lokalen. Er worden schoolbankjes gekocht voor in de lokalen, want veel scholen hebben daar zelf het geld niet voor. De kinderen krijgen een rugzakje met schoolspullen. Daar zitten dingen in die ze nodig hebben om naar school te gaan en die de ouders vaak niet kunnen betalen: een uniform en schoenen en schriften en pennen. De kinderen krijgen ook eten op school. Veel kinderen zijn zo arm dat ze thuis geen eten krijgen. Op school krijgen ze rijst met bonen en iets te drinken. Soms is er ook een gebakken banaan, tortilla of wat salade bij. De kinderen krijgen zo niet alleen te eten, het is ook voor sommige ouders een reden om hun kinderen naar school te sturen. Zonder de schoolmaaltijden zouden ze dan misschien niet naar school gaan en dus ook niks leren. Er zijn veel ouders die hun kind niet naar school sturen. Dat kan om verschillende redenen zijn. Soms moeten de kinderen meehelpen met werken, om geld te verdienen voor het hele gezin. Zo moeten ze bijvoorbeeld helpen bij het verkopen van spullen op de markt, of bij het oogsten van mais. Sommige ouders, die zelf ook niet kunnen lezen en schrijven, vinden de school maar onzin. Daarom gaat hun kind dan niet naar school. Om dit probleem op te lossen krijgen de ouders een cursus waarin ze leren hoe belangrijk het is dat hun kind een goede opleiding krijgt. Ze leren dat hun kind zo een betere toekomst kan hebben en bijvoorbeeld een baan kan vinden. Als er sprake is van kinderarbeid in jouw partnerstad dan worden die werkende kinderen ondersteund door een speciaal programma. Dit programma helpt hen te stoppen met werken én weer deel te nemen aan speciaal onderwijs. Als laatste worden er ook extra cursussen gegeven voor de leraren. Zo kunnen de leraren nog beter les geven aan de kinderen. Het geld dat je met de klas hebt opgehaald, wordt aan één van deze dingen besteed. Uiteindelijk hopen we dan dat in jouw partnerstad over een aantal jaren alle jongens én meisjes naar school gaan.

26 26 Samen in actie! 1. de campagne groep 5 Werkblad 2 Zelf een campagneposter maken Jullie weten nu een heleboel over de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. Wat is eigenlijk een campagne? Wat is het doel van een campagne? Zoek informatie op over campagnes en zoek een voorbeeld. Bijvoorbeeld uit tijdschriften, internet, of voorbeelden op televisie. We maken zelf een campagneposter over millenniumdoel 2: Alle jongens en meisjes naar school. Jullie hebben hier al veel over geleerd. Bekijk eerst bestaande campagneposters. Wat staat erop? Wat is de boodschap? Hoe hebben ze de boodschap verteld? De boodschap op je poster Bedenk daarna zelf of overleg met je groepje wat jij wilt vertellen en wat je boodschap is. Waarom is het belangrijk dat alle jongens en meisjes naar school gaan? Wat wordt met het geld gedaan wat je met de klas gaat ophalen? (op werkblad 1 staat dit beschreven) Kun je iets vertellen over de kinderen in Nicaragua? Je kunt deze boodschap op verschillende manieren opschrijven. Bijvoorbeeld door: een gedicht een slogan of spreuk. een boodschappenbriefje een klein verhaaltje of een brief over een partnerkind uit Nicaragua een a b c. Bijvoorbeeld: a: Alle kinderen naar school. b: Boeken en banken kopen van het ingezamelde geld c: enzovoort. Je hoeft niet alle letters te gebruiken.

27 groep 5 1. de campagne Samen in actie! 27 Het creatieve deel Twee voorbeelden van hoe je een poster kan maken. Je mag ook zelf iets verzinnen. 1 Maak van krijt of waterverf een achtergrond die met je tekst te maken heeft. Knip uit een tijdschrift of krant je letters en woorden en plak die op je poster. Plak er plaatjes bij. 2 Maak een mooie tekening over de campagne. Schrijf in de tekening je tekst met een stift. Plak er plaatjes bij uit bijvoorbeeld een tijdschrift. Bedenk waar je de campagneposter kunt ophangen, zodat veel mensen deze kunnen zien.

28 28 Samen in actie! 1. de campagne groep 5 Werkblad 3 Een artikel schrijven Je gaat zelf een artikel schrijven voor bijvoorbeeld op de website of in de nieuwsbrief van de stedenbandorganisatie. Misschien kun je het zelfs wel naar de krant sturen met de hele klas. Om het artikel te schrijven kun je een interview doen met mensen die de stedenband goed kennen. Bijvoorbeeld: iemand van de gemeente die een keer in Nicaragua geweest is een vrijwilliger van de Stedenbandorganisatie een bedrijf dat de organisatie een keer geholpen heeft of een scholier die daar geweest is. Bedenk je vragen van tevoren en schrijf ze op papier. In je artikel kun je jezelf voorstellen en schrijven over de activiteit die je gaat doen met je klas, over de millenniumdoelen en het interview.

29 groep 5 1. de campagne Samen in actie! 29 Werkblad 4 Een interview met de burgemeester of wethouder Jullie voeren actie voor de kinderen in Nicaragua. En jullie zijn niet de enige, want ook de gemeente doet dat. Wil je hier meer over weten? Nodig de burgemeester of de wethouder uit in de klas of misschien mogen jullie wel bij hem of haar op bezoek om te vragen hoe hij of zij contact heeft met de mensen in Nicaragua en wat hun bijdrage is aan de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. Wat zou je de burgemeester of wethouder willen vragen over de millenniumdoelen? Wat zou je de burgemeester of wethouder willen vragen over Nicaragua? Andere vragen? Is het niet een leuk idee om hem of haar de zelfgemaakte campagneposter aan te bieden?

30 30 Samen in actie! 2. fondsen werven groep 5 2 Fondswervende activiteiten informatie voor de leerkracht 2.1 Mural of Muurschildering Muurschilderingen ( murales in Nicaragua) zijn een veel voorkomende kunstvorm in Nicaragua, die vaak wordt gebruikt om een boodschap over te brengen aan de bevolking. De komende jaren worden door het LBSNN elk najaar twee muurschilders uit Nicaragua uitgenodigd om een muurschildering te maken op scholen. De muurschilders zijn geselecteerd door een stichting van Nicaraguaanse muurschilders die bekend staat om het werken met kinderen en jongeren. De school kan een muurschilder een week inhuren om samen met de leerlingen de muurschildering te maken. U hebt hierover contact met de gemeente of particuliere stedenbandorganisatie in uw eigen stad. De schildering kan maximaal 6 x 2,5 meter zijn. Als de school een groter oppervlak beschilderd wil hebben kan de muurschilder twee of meer weken ingehuurd worden. De tournee van de muurschilderbrigade staat in het teken van de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. Ter voorbereiding krijgen de leerlingen de opdracht tekeningen te maken over millenniumdoel 2 (alle jongens èn meisjes naar school) De muurschilder zal geïnspireerd door deze tekeningen een ontwerp maken en daarna samen met de leerlingen de muurschildering aanbrengen op panelen of rechtstreeks op de muur. Naast de muurschilder-activiteit zullen de leerlingen fondsen werven voor het campagnedoel in de Nicaraguaanse partnerstad: Alle jongens èn meisjes naar school! De leerlingen gaan sponsors zoeken die een stukje van de muurschildering willen sponsoren. De activiteit duurt drie weken. De eerste twee weken bestaat uit voorbereiding en fondswerving. In de laatste week wordt de muurschildering gemaakt. Aan het eind van de week zou de burgemeester of de wethouder de muurschildering kunnen onthullen met een feestelijke aankleding.

31 groep 5 2. fondsen werven Samen in actie! Het Microkrediet- spel Het microkrediet-spel is een fondswervende activiteit waarbij de leerlingen geld verdienen door een bedrijfje op te zetten met een geleend geldgedrag. Dit geld kan beschikbaar worden gesteld door de gemeente en/of de particuliere stedenbandorganisatie. Bijvoorbeeld 5 of 10 euro. Individueel of in groepjes bedenken de leerlingen zelf wat ze willen doen en starten vervolgens een eigen bedrijfje met dit bedrag. In de voorbereiding zullen de leerlingen een plan opstellen voor hun bedrijfje. Gedurende twee weken zullen deze bedrijfjes in volle bloei zijn. Zo zullen er cateringbedrijfjes, boodschappenjongens, autowassers, schoonmaakploegen en limonadeverkopers actief zijn. Ook worden ze gestimuleerd om een ondernemer te benaderen die ze advies kan geven. De winst die gemaakt wordt komt ten goede aan het campagnedoel in La Libertad. Deze activiteit zal, ter beoordeling van de docent, minimaal 3 weken in beslag nemen. 2.3 Verkoop van Nicaraguaanse campagnevogeltjes Het balsahouten gekleurde vogeltje is een typisch Nicaraguaans product. De vogel is het symbool van de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. Om geld in te zamelen voor het onderwijsproject van de campagne Stedenband en Millenniumdoelen gaan de leerlingen in deze activiteit de vogels verkopen. De vogels zijn te bestellen via de gemeente, de particuliere stedenbandorganisatie of het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN). De leerlingen zullen tekeningen of briefjes maken om aan het vogeltje te hangen. De bekendmaking van het opgehaalde bedrag kan op een feest worden gedaan met muziek, hapjes en een ballonnenwedstrijd.

32 32 Samen in actie! 2. fondsen werven groep 5 De kleurrijke vogel symboliseert een kleurrijke toekomst van alle kinderen in Nicaragua. Een kleurrijke toekomst omdat de kinderen, door naar school te kunnen gaan, de mogelijkheden voor hun eigen toekomst (en die van hun stad) aanzienlijk vergroten. 2.4 Kortdurende fondswervende activiteiten, De Nicaragua-dag Onder dit kopje staan activiteiten die kortdurend zijn en die ideeën geven over bijvoorbeeld het opzetten van een Nicaragua-dag, een sponsorloop, een dansmarathon, een Millenniumdoelen kijkdoos, etc. Allemaal activiteiten die in één dag kunnen worden uitgevoerd en daarom minder belastend zijn voor de groep. Dit neemt niet weg dat ze goed voorbereid moeten worden en in die zin tijdrovend kunnen zijn. Geadviseerd wordt deze activiteiten te koppelen aan een bestaande feestdag op school. Bijvoorbeeld de jaarlijkse opening of afsluiting van het schooljaar.

33 groep muurschildering Samen in actie! Mural of Muurschildering Doel De leerlingen maken kennis met de millenniumdoelen en vertalen doel 2: Alle jongens èn meisjes naar school in een muurschildering leren over de betekenis van muurschilderingen in Nicaragua leren samenwerken werven fondsen voor het onderwijs in Nicaragua verspreiden kennis over de millenniumdoelen in hun eigen stad. Voorbereiding wethouder of burgemeester uitnodigen om de muurschildering te onthullen lessen voorbereiden werkbladen kopiëren materiaal aanschaffen muur of houten panelen voorbehandelen met primer. De omvang van de schildering kan maximaal 6 x 2,5 meter zijn. Indien de school een groter oppervlak beschilderd wil hebben kan de muurschilder twee of meer weken ingehuurd worden. Tijdsplanning (waarbij de muurschilder 1 week aanwezig is) week 1 uitleg van het project aan de leerlingen informatie over millenniumdoelen muurschilderingen bekijken uit Nicaragua fondswervende activiteit: sponsors zoeken week 2 brieven lezen uit Nicaragua tekeningen maken voor de muurschildering stand van zaken fondsen werven week 3 de muurschilder komt en maakt een ontwerp samen de muurschildering maken onthulling van de muurschildering door de burgemeester of wethouder en bekend maken van het opgehaalde bedrag

34 34 Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 5 lesbrief week 1 voorbereiden van de muurschildering Lesopbouw Tijd: 1 uur Materialen: werkblad 5: brief voor sponsors werkblad 6: sponsorblad werkblad 7, 8 en 9 Inleiding voor de leerlingen In Nicaragua worden muurschilderingen ook wel murales genoemd. Muurschilderingen worden daar veel gemaakt en gebruikt om een boodschap te vertellen. Over twee weken zal een muurschilder uit Nicaragua een week op school aanwezig zijn om samen met de leerlingen een muurschildering te maken. De volgende les zullen de leerlingen tekeningen maken die de muurschilder zal gebruiken om een ontwerp te maken. Het onderwerp van deze tekening zal zijn: alle jongens èn meisjes naar school. Dit is millenniumdoel 2. In Nicaragua zijn nog veel kinderen die niet naar school kunnen. De leerlingen zullen geld gaan inzamelen om deze kinderen te helpen. De hele klas zal de kunstenaar helpen bij het maken van de muurschildering op school. De Millenniumdoelen Bespreek met de leerlingen de millenniumdoelen met behulp van werkbladen 7 en 8. Op werkblad 7 staat beschreven wat de millenniumdoelen inhouden. Op werkblad 8 staan de symbolen die bij de millenniumdoelen horen uitgebeeld. De leerlingen kunnen zelf de millenniumdoelen invullen bij de juiste symbolen. Op werkblad 9 staan voorbeelden van muurschilderingen uit Nicaragua en muurschilderingen die in Nederland met kinderen en kunstenaars uit Nicaragua gemaakt zijn. Deel de gekopieerde werkbladen uit en laat de leerlingen, eventueel in groepjes, de vragen beantwoorden. Daarna kunnen klassikaal de antwoorden doorgenomen worden.

35 groep muurschildering Samen in actie! 35 Fondswervende activiteit: sponsors zoeken Werkbladen 5 en 6 zijn een sponsorblad met bijbehorende brief waarop de leerlingen hun sponsors kunnen laten inschrijven. De sponsorbrief is digitaal meegeleverd en kan desgewenst aangepast worden. De leerlingen gaan zoveel mogelijk vierkante decimeters van de muurschildering proberen gesponsord te krijgen voor het campagnedoel in de Nicaraguaanse partnerstad: Alle jongens èn meisjes naar school! De opgehaalde bedragen worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Bereken het aantal vierkante decimeters van de muur die beschilderd gaat worden. Als het oppervlak van de muur 6 x 2,5 m zou zijn bestaat deze uit 1500 vierkante decimeter. De leerlingen kunnen allen proberen zoveel mogelijk gesponsord te krijgen door bijvoorbeeld 1 euro per vierkante decimeter te vragen. Zij hebben tot het eind van het project de tijd om de sponsors te vinden. Hierbij kan gedacht worden aan familie, kennissen, buren, winkeliers, bedrijven, banken etc. Om de leerlingen betrokken en gestimuleerd te houden kan klassikaal bijgehouden worden wat de stand is door elke dag op het bord de verkochte vierkante decimeters bij te schrijven. Met het geld zullen o.a. nieuwe klaslokalen worden gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan. Er worden schoolbankjes, rugzakjes met schoolspullen en een uniform gekocht of nieuwe juffen en meesters aangetrokken. (zie werkblad 1).

36 36 Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 5 werkblad 5 Beste sponsor, We gaan aandacht besteden aan de kinderen in onze partnerstad La Libertad in Nicaragua. Een week lang zal een muurschilder uit Nicaragua op de school aanwezig zijn en samen met de leerlingen werken aan een muurschildering met als thema: Alle kinderen naar school. Dit zal gebeuren in het kader van de campagne Stedenband en Millenniumdoelen. De leerlingen hebben zelf aan de hand van brieven van kinderen uit Nicaragua tekeningen gemaakt die verwerkt worden in de muurschildering. In 2000 is door regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht millenniumdoelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Eén van deze doelen is: in 2015 gaan alle kinderen naar school. Er zijn nog veel kinderen in Nicaragua die niet naar school gaan. Dat kan om verschillende redenen zijn. Soms moeten de kinderen mee helpen met werken, om geld te verdienen voor het hele gezin. Zo moeten ze bijvoorbeeld helpen bij het verkopen van spullen op de markt of ze moeten op hun broertjes of zusjes passen. Hier willen we wat aan doen. Als u een stukje van de muurschildering sponsort steunt u een onderwijsproject in Nicaragua. Uw bijdrage wordt verdubbeld door het Landelijk Beraad van Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met gelden van de minister van Ontwikkelingssamenwerking. We hopen op een bijdrage van u, zodat ook de kinderen in Nicaragua kunnen rekenen op een kleurrijke toekomst! Sponsor een stukje van de muurschildering op school en geef kinderen in La Libertad een kleurrijke toekomst!

37 groep muurschildering Samen in actie! 37 werkblad 6 sponsorblad aantal dm 2 prijs per dm 2 naam groep sponsor Ik sponsor dm2 totaal bedrag naam adres naam adres naam adres naam adres naam adres naam adres

38 38 Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 5 Werkblad 7 De Millenniumdoelen In 2000, toen het millennium begon, hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht doelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Ze heten de millenniumdoelen. Onderwijs is een kinderrecht. Toch gaan in de wereld 104 miljoen kinderen niet naar school. En van de volwassenen mensen is 1 op de 6 analfabeet. Dat betekent dat je niet kunt lezen en schrijven. In ontwikkelingslanden gaat 20% van de kinderen niet naar school. Zo ook in de Nicaraguaanse partnersteden. Goed onderwijs is echter erg belangrijk om de armoede tegen te gaan. Een van de doelen die zij zich stelden, is dat in 2015 alle kinderen in alle landen basisonderwijs moeten volgen. Dit zijn ze allemaal in het kort: In > hebben mannen en vrouwen dezelfde rechten. > gaan alle jongens én meisjes naar school. > sterven er minder vrouwen door zwangerschap. > zijn extreme honger en armoede uitgebannen. > is kindersterfte sterk afgenomen. > leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu. Iedereen heeft schoon drinkwater. > is de verspreiding van ziektes als aids en malaria gestopt. > is er eerlijke handel en internationale steun voor ontwikkelingslanden. Op kun je zelf informatie opzoeken.

39 groep muurschildering Samen in actie! 39 Werkblad 8 Schrijf de millenniumdoelen in het juiste vakje

40 40 Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 5 Werkblad 9 vragen over Muurschilderingen in Nicaragua Hieronder zijn muurschilderingen uit Nicaragua te zien. Het zijn hele grote schilderingen die op muren zijn gemaakt. De muurschilderingen op foto 1, 2 en 3 zijn door kunstenaar Julio Moreno gemaakt in Nicaragua. Ze hebben allemaal verschillende maten. Sommige zijn wel 20 meter lang. Hier hebben dan ook veel kinderen aan meegewerkt. De muurschilderingen op foto s 4 en 5 zijn door een kunstenaar uit Nicaragua samen met kinderen van basisscholen in Leiden gemaakt. Bekijk de foto s van de schilderingen goed en beantwoord de vragen. Foto 1 Titel: Sueno de los jóvenes Omschrijf wat je allemaal ziet op dit schilderij. Wat zouden de schilders ermee willen vertellen?

41 groep muurschildering Samen in actie! 41 Werkblad 9 Foto 2 Titel: Aniversario Omschrijf wat je allemaal ziet op dit schilderij. Wat zouden de schilders ermee willen vertellen?

42 42 Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 5 Werkblad 9 Foto 3 Titel: Mural Sant Feliu Omschrijf wat je allemaal ziet op dit schilderij. Wat zouden de schilders ermee willen vertellen?

43 groep muurschildering Samen in actie! 43 Werkblad 9 Foto 4 Omschrijf wat je allemaal ziet op dit schilderij. Wat zouden de schilders ermee willen vertellen?

44 44 Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 5 Werkblad 9 Foto 5 Omschrijf wat je allemaal ziet op dit schilderij. Wat zouden de schilders ermee willen vertellen?

45 groep muurschildering Samen in actie! 45 lesbrief week 2 Brieven uit Nicaragua: Tekeningen maken voor het ontwerp van de muurschildering Lesopbouw week 2 Tijd: 1,5 uur Materialen: werkblad 10, 11 en 12 tekenpapier, A4 of A3 tekenmateriaal en/of verf, krijt, kleurpotloden, waterverf Inleiding Fondswerving Bekijk met de leerlingen de stand van zaken rondom het zoeken naar sponsors. Kern Brieven uit La Libertad. Werkbladen 10, 11 en 12 zijn brieven van kinderen uit La Libertad. Ze gaan over millenniumdoel 2: In 2015 gaan alle jongens èn meisjes naar school. Veel kinderen in Nicaragua gaan niet naar school. Soms moeten ze werken om geld te verdienen voor het gezin. Of ze moeten op hun broertjes of zusjes passen. De leerlingen lezen elk een brief en kunnen onderaan de werkbladen de vragen beantwoorden. Koppel de onderwerpen uit de brieven klassikaal terug en schrijf ze eventueel op het bord om de leerlingen houvast te geven voor de tekeningen. Tekeningen maken voor het ontwerp van de muurschildering De kinderen maken tekeningen aan de hand van de onderwerpen die in de brieven staan. Houd hierbij in de gaten dat er verschillende onderwerpen worden getekend. De kunstenaar zal deze tekeningen verwerken in een ontwerp voor de muurschildering.

46 46 Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 5 Werkblad 10 Hallo allemaal, Ik mocht een brief schrijven naar de kinderen van de basisschool in Nederland. Dat vind ik heel spannend, want ik heb nog nooit een brief naar een ver land gestuurd. Ik hoop dat jullie het leuk vinden om mijn brief te lezen. Ik vind het wel moeilijk om een brief te schrijven. Ik weet meestal de woorden wel, maar vaak vind ik het heel moeilijk om de goede letters op de goede plaats te zetten. Gelukkig heb ik een buurmeisje. Ze heet Darling. Ze is iets ouder dan ik. Ze gaat al wat langer naar school en dus kan ze me goed helpen met lezen en schrijven. Ik vind het heel leuk om naar school te gaan. Jullie ook? We doen veel dingen in de klas. Ik heb een stoel met een klein tafeltje er aan. Alle kinderen hebben dat. Meestal zitten we achter elkaar in de rij en kijken we naar het bord. De juf schrijft de lessen op het bord. We schrijven het dan over in ons schrift. Soms is het een opdracht en die moeten we dan thuis maken. Soms kijkt mijn mama met me mee als ik de opdrachten maak. Zij is niet naar school geweest toen ze klein was. Ze kan ook niet echt lezen. Maar haar naam schrijven kan ze al wel. Goed hè? Gaan jullie elke dag naar school? Ik zou wel graag elke dag naar school gaan, maar dat kan niet. Mijn mama gaat op dinsdag en donderdag naar de rivier. Ze doet op die dagen de was. In ons huis hebben we geen stromend water. Daarom neemt ze de was altijd mee naar de rivier. Dat is best ver lopen. Mama doet niet alleen onze eigen was, maar ook van een paar andere families. Zo kan ze een beetje geld verdienen om eten voor mij en mijn broertje en zusje te kopen. Mijn broertje en zusje zijn nog klein. Veel kleiner dan ik. Ze kunnen niet alleen thuisblijven, zegt mama. Dus, als zij kleren gaat wassen, dan blijf ik thuis om op mijn broertje en zusje te passen. Als ik thuis blijf met mijn broertje en zusje, dan help ik ze met wassen en aankleden. En ik help mama ook een beetje in het huis. Ons huis is van hout. De planken zitten niet zo heel netjes op elkaar gemaakt, dus je kunt zo naar buiten kijken tussen de kieren door. Als het heel hard waait, dan is dat niet zo handig. Dan waait heel veel stof en zand naar binnen. Daarom veeg ik heel vaak de vloer. Zo help ik mijn moeder om het huis netjes te houden. Gelukkig kunnen we ook lekker buiten spelen. Er zijn veel bomen om ons huis. Ook een hele grote mangoboom. Als daar dan een mango uit valt, dan eten we hem lekker op! Wat doen jullie allemaal als je gaat buiten spelen? Dat zou ik nou eens leuk vinden om te weten. Heel veel groetjes van Aidanora 8 jaar