Stichting Noorderslag

Transcriptie

1 Groningen, 27 maart 2018 Stichting Eurosonic Noorderslag Bestuursverslag 2017 Stichting Noorderslag Bestuursverslag 2017

2

3 INHOUDSOPGAVE Inleiding 5 Activiteiten 11 Publieksbereik 22 Prestatieoverzicht 26 Financiën 30 Governance 34

4 This award is very special to me. Although I m British, I m also from Kosovo and above it all I feel 100% European. I feel like now I ve grown so much as an artist, and it all kinda started in Groningen. Dua Lipa 4

5 1. INLEIDING Voor u ligt het jaarverslag over het jaar Van woensdag 11 tot en met zaterdag 14 januari 2017 vond in Groningen voor de 31e keer Eurosonic Noorderslag (ESNS) plaats. Maar liefst 394 acts traden op, 417 internationale festivals waren aanwezig en in totaal festivalbezoekers waren in Groningen. De conferentie trok dit jaar een recordaantal van bezoekers uit de hele wereld. Bovendien zijn we door de collega-festivals verkozen tot het beste festival van Nederland en daar zijn we trots op! Er waren vele hoogtepunten tijdens Eurosonic Noorderslag De internationale media-aandacht was weer groot. Eurosonic Noorderslag werd in 17 landen live op de radio uitgezonden, en in totaal was het evenement in 34 Europese landen te zien of te horen. Zo deed BBC Radio One een live-uitzending en zond de Frans-Duitse zender Arte livestreams uit vanuit de Der Aa-Kerk. Verder werd een groot aantal acts door de VPRO opgenomen tijdens de ESNS 3voor12 Sessions. Het Duitse programma Rockpalast filmde tevens een groot aantal acts en Noorderslag werd door NPO 3 live op televisie gebracht. Ten slotte werd er meer dan tien uur live verslag gedaan van Eurosonic op de Portugese radio. Europees gezien was het een succesvol jaar, met Portugal als focusland. Ongeveer 100 professionals en 21 Portugese bands, zoals Best Youth, First Breath After Coma, Gisela João, Glockenwise en Rodrigo Leão kwamen niet voor niets naar Groningen. Music Exchange platform Why Portugal berekent dat er op Eurosonic een extreem hoog rendement voor de Portugese muziek is behaald in termen van meer concerten, meer tours en meer contracten voor Portugese band, met een totale waarde van 900 duizend euro. Op woensdagavond vond de veertiende editie van de European Border Breaker Awards (EBBA) voor het eerst plaats in de MartiniPlaza. We kozen voor een nieuwe locatie om de live avond en het tv-programma nog meer uitstraling en kwaliteit te geven. Dit bleek een goede zet. De Award Show werd gepresenteerd door Jools Holland en negen van de tien EBBA-winnaars traden op. Dat waren meer liveoptredens dan ooit. De Public Choice Award werd gewonnen door de populaire Britse zangeres Dua Lipa. De EBBA werd in twaalf Europese landen op televisie uitgezonden, waaronder voor het eerst in Duitsland. Dua Lipa werd mede door haar succes op ESNS en EBBA de meest gestreamde vrouwelijke artiest 2017 in Spotify. Als internationale springplank was Eurosonic Noorderslag 2017 wederom zeer effectief. In het kader van het European Talent Exchange Programme (ETEP), het talentontwikkelingsproject van Eurosonic Noorderslag, werden door 100 van de belangrijkste Europese festivals een keuze voor te boeken bands gemaakt uit het Eurosonic programma. Namen die opvallend vaak genoemd werden waren Klangstof (NL), Baloji (BE), Roosevelt (DE), Skott (SE), Shame (GB), Onuka (UA), Tommy Cash (EE) en Her (FR). Wederom een groot succes werd ook het jaar van de internationale doorbraak van het Nederlandse Klangstof. Koen van de Wardt, frontman van de indierockband, heeft inmiddels twee keer op ESNS gestaan. De laatste was de meest memorabele, vertelt hij vanuit Los Angeles waar hij werkt aan het tweede album van de band. Het liefst sta ik elk jaar op Eurosonic. De aanwezigheid van buitenlandse bookers/festivals op Noorderslag was dit jaar groot en opnieuw viel de hoge kwaliteit van de Nederlandse acts op. In Nederland braken onder andere Noisia, SMIB, Yung Internet en Kim Janssen door naar aanleiding van hun Noorderslag optreden. Met een audiovisuele show boorde de Groningse drum n bass-act Noisia een heel ander segment aan dan voorheen. De punkexplosie van SMIB in de Oosterpoort was een absoluut hoogtepunt van Noorderslag, met een rauwe hiphopshow in de Bovenzaal. Dankzij de uitstekende show van Yung Internet op Noorderslag volgde een clubtour langs flink wat podia met Dixiland. Op Noorderslag maakt de Utrechtse indiefolk zanger Kim Janssen een grootste comeback met een 11-koppige band en dat was effectief: Ik was er echt door overdonderd, dat je binnen een week al hele concrete dingen terugziet. 5

6 It might have been cold, and raining, with bursts of snowfall and chillingly strong winds, but with a soundtrack as strong and varied as this, what more need a person ask for? DIY MAGAZINE 6

7 Publieksfavorieten van Noorderslag waren dit jaar: Klangstof, Broederliefde en de Parels van de Jordaan. Zelfs mensen die helemaal niets hadden met het Jordanese levenslied, kregen tranen in hun ogen bij de Parels van de Jordaan-revueshow met onder andere Janne Schra, Thijs Boontjes, Wende Snijders, Willeke Alberti en het Zwanenkoor. Tijdens Noorderslag werd bekendgemaakt dat de Popprijs 2016 was gewonnen door dj Martin Garrix, die zich onderscheidt door zijn drang naar vernieuwing en zijn feilloze gevoel voor melodie en hits, aldus het juryrapport. Ook de conferentie had weer vele interessante onderdelen. Onder de 150 panels en meetings van de conferentie ging het tijdens het nieuwe conferentieprogramma Future of Media over nieuwe ontwikkelingen in de media. In het kader van de verkiezingen 2017 waren op de conferentie politici van verschillende politieke partijen aanwezig om te discussiëren over het toekomstig popbeleid en keek minister Jet Bussemaker terug op haar ambtsperiode. Het tweede jaar van de Europese Productie & Innovatie Conferentie (EPIC) kende een stevige groei in het aantal deelnemers en in het programma, met onder andere thema s als duurzame afvalverwerking, energie, crowd-control en terreur. Buma Music Meets Tech kende een keynote van SXSW-head of conference programming Todd Hansen. De BMMT-pitch werd gewonnen door de makers van de Guts app, waarmee ticketfraude en zwarthandel van tickets effectief wordt tegengegaan. De Pop Media Prijs ging naar Rotjoch, oftewel hiphop journalist Angelo Diop en de International Festival Awards en de IJzeren Podiumdieren werden onder grote belangstelling uitgereikt. In 2017 deden we ook een aantal innovaties op Eurosonic Noorderslag. We introduceerde onder meer het ESNS Business House. We zijn ook voor het eerst gestart met de verkoop van Yung tickets, exclusief verkrijgbaar voor iedereen tot en met 20 jaar oud tegen gereduceerd tarief. We hebben het maximum van 150 tickets snel behaald. Een aangekondigde staking bij de NS zorgde ervoor dat we voor de conferentiegasten ad hoc een busvervoer service hebben opgezet om hen van Schiphol naar de Oosterpoort te vervoeren en terug. Hier werd dankbaar gebruik van gemaakt. Op het extra programma rondom ESNS dat door anderen wordt georganiseerd, hebben wij ingezet onder het nieuwe label Eurosonic Extra. Verder hebben we successen uit 2016 voortgezet: het festivalterrein op het Damsterplein met box office in de parkeergarage, de door ons ontwikkelde clubtent Eurosonic Air op de Grote Markt en de Artist Village op het Suikerfabriek terrein. Het was opnieuw een jaar van substantiële groei, in omvang, spin-off voor artiesten en mediabereik. Het aantal deelnemers steeg verder door naar ruim Ook het aantal aanwezige journalisten en media groeide door van 425 in 2016 naar ruim 465. Het aantal deelnemende festivals aan ETEP steeg van 95 naar 100. Ondanks het koude weer hadden we toch festivalbezoekers. Dit is een lichte daling t.o.v In 2017 hebben er een aantal organisatorische wijzigingen plaatsgevonden. In de loop van het jaar is de artistiek directeur van Eurosonic Noorderslag, Peter Smidt, door ziekte uitgevallen. De belangrijkste uitvoerende delen van werkzaamheden verdeeld over het team. Vanuit Buma Cultuur heeft Frank Helmink (directeur) zitting genomen in het programmateam in Peter Smidt zijn plaats. In het managementteam zijn daarnaast twee grote wijzigingen geweest. We stelden een nieuwe coördinator marketing aan en een nieuw hoofd bedrijfsvoering. Het kantoortje in Amsterdam dat we sinds 2016 huren blijkt een goede zet te zijn, aangezien een deel van ons team daar fijn werkt en de verbinding tussen Amsterdam-Groningen korter is. Eind 2017 hebben we ook in Groningen een heerlijk kantoor gevonden aan de Trompsingel waar we zijn ingetrokken. Dit kantoor, waarin meer ruimte is voor onze zzp ers om gezamenlijk te werken, werkt verbindend en bevordert onderlinge communicatie en samenwerking. Onze jonge garde zzp ers en stagiairs geven we steeds meer een grotere rol, die zij glansrijk oppakken. Niet alleen onze onderlinge samenwerking is verbeterd, maar ook de relatie met de gemeente en provincie. Halverwege het jaar is ons Cultuurpijlerplan positief beoordeeld door beide overheden. We zijn erkentelijk deze rol als Cultuurpijler Muziek/Creatieve Industrie in Groningen op ons te nemen en verder uit te bouwen. Tijdens de feestelijke ceremonie de IJzeren Podiumdieren werd Eurosonic bovendien door de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals verkozen tot beste festival van Daar zijn we trots op. De onderbouwing tijdens de uitreiking klonk als volgt: Dit voor de business essentiële festival is een ongeëvenaarde rendez-vous van professionals, nieuw talent en enthousiast publiek. Inmiddels is het een vaste, niet te onderschatten waarde, voor het Nederlandse en Europese live circuit. Het is de kiem en wortel voor menig popartiest. Niet alleen ons festival maar ook onze programmeur viel in de prijzen. Robert Meijerink won de award voor Beste Programmeur. Daar zijn wij het natuurlijk helemaal mee eens! 7

8 Wie het goed doet in Groningen, krijgt de bal aan het rollen. Daarbij helpt de timing van het festival natuurlijk enorm. Het zijn de eerste weken van het nieuwe jaar, iedereen breekt zijn hoofd over de talenten voor de komende twaalf maanden en Eurosonic levert ze op een presenteerblaadje. Niet te overschatten. ATZE DE VRIEZE, 3VOOR12 8

9 Op financieel gebied was een aantal zaken van belang. Allereerst hebben we vol ingezet op kostenbeheersing binnen de gehele organisatie in het algemeen en onder alle producenten specifiek. Hierbij zijn de afzonderlijke projecten opgedeeld in losse producties met elk een eigen deelbegrotingen die door de producent beheerd werden. Dit heeft geleid tot grotere beheersbaarheid van de kosten. In 2017 hebben we ook de ETEP-subsidie verlengd gekregen voor We hebben ook iemand aangetrokken die fondsen met en voor ons is gaan werven. We hebben daar in 2017 al vruchten van geplukt door een bijdrage van Prins Bernard Cultuur Fonds. Eind 2017 hebben we die verbinding meer permanent gemaakt en ook voor editie 2018 heeft dat al weer resultaten opgeleverd. Vooruitblik 2018 Vorig jaar schreven we al dat de formule van Eurosonic Noorderslag een showcase festival als presentatieplek voor opkomende artiesten gekoppeld aan een conferentie definitief is ontdekt als businessmodel. Concurrerende evenementen als Reeperbahn (Hamburg), Mama Festival & Convention (Parijs), The Great Escape (Brighton) vestigden zich definitief, en zelfs als exclusief Europees evenement zijn we niet meer de enige (Europavox, Frankrijk). Binnen dit veld worden we erkend als toonaangevend in Europa. Dit legt de lat hoog en betekent dat we ons voortdurend moeten bewijzen als de beste en meest relevante. Onze troeven zijn hierin met name: onafhankelijke kwaliteit gestuurde muziekprogrammering, een agenda zettende conferentie en topkwaliteit in productie en service. Dit maakt de nieuwe EBBA-call voor extra uitdagend. Die EBBA-call is uiteindelijk pas onlangs gepubliceerd en op het moment van opstellen van deze jaarstukken werken we hard aan de best mogelijke aanvraag. Behalve een goede aanvraag anticiperen we er ook op dat om politieke redenen (spreiding) het project mogelijk niet aan ons wordt toegekend. Ondertussen hebben we in overleg met Gemeente en Provincie ook opdracht gegeven voor een onderzoek naar de economische impact van ons evenement op stad en regio. Voor editie 2018 willen we werken aan een vernieuwde opzet van de conferentie. De conferentie heeft zich de afgelopen jaren ijzersterk ontwikkeld in kwantiteit. Onze klantonderzoeken laten zien dat mensen in de eerste plaats komen om te netwerken en kennis op te doen. Er is altijd ruimte verbetering in de kwaliteit van de panels. Dit betekent: meer redactie, scherpe en actuele keynotes, uitstekende moderators, meer interactie. Daarin gaan we scherpere keuzes maken; less is more. Ook proberen we een slag te gaan maken op gebied van beschikbare netwerkplekken en catering in de Oosterpoort. Het nieuwe kantoor in Groningen is een aantal maanden van het jaar te groot voor onszelf, waardoor we ruimte hebben om fysiek plek te bieden aan zzp ers en kleine organisaties in de creatieve- en muzieksector. Van een aanzienlijk aantal partners en sponsoren loopt komend jaar de overeenkomst af dus daar gaan we mee aan de slag. We hebben ons voorgenomen om medio 2018 ook een nieuwe functie namelijk die van Business Developer te creëren. Deze developer moet samenhang gaan aanbrengen in alle commerciële activiteiten van Eurosonic Noorderslag en uiteraard ook het aandeel daarvan op de begroting gaan vergroten. We zouden het allemaal niet klaarspelen zonder de inzet van externe partners, sponsors, financiers, lokale, regionale, landelijke en Europese overheden, die allen via Eurosonic Noorderslag bijdragen aan de Nederlandse en Europese popmuziek. De tomeloze inzet van onze medewerkers voor en achter de schermen wordt geroemd door onze bezoekers en maakt Eurosonic Noorderslag tot wat het is. We zijn hen hiervoor zeer erkentelijk. Maar bovenal danken we de artiesten die uit heel Europa naar Groningen komen om te spelen voor niets dan een maaltijd, een bed en een relevant publiek, in de wetenschap dat ze via Eurosonic Noorderslag hun muziek verder kunnen brengen, naar meer mensen in meer landen die hun muziek horen. Voor hen doen we het. Dit is en blijft onze belangrijkste missie. Pierre Ballings, voorzitter raad van toezicht Dago Houben, algemeen directeur/bestuurder 9

10 For many years I have wanted to be here. It s got one of those reputations. This is your SXSW for the European market. It is frantic, friendly, and a lot of fun. SEAN TIZZARD, EFESTIVALS 10

11 2. ACTIVITEITEN De focus van Stichting Eurosonic Noorderslag ligt voor op het verder vergroten van het rendement voor de optredende artiesten. Daartoe streven we naar meer publieksbereik en een versterking en verbreding van de platformfunctie van ESNS. De activiteiten in het jaar 2017 stonden in het teken van deze ambitie. 2.1 HOOFDACTIVITEIT: EUROSONIC NOORDERSLAG De hoofdactiviteit in 2017 was het evenement Eurosonic Noorderslag, dat plaats vond op 11 t/m 14 januari 2017 in Groningen. Eurosonic Noorderslag bestond ook in 2017 uit een aantal elkaar versterkende onderdelen. Hieronder beschrijven in detail deze onderdelen. Conferentie In 2017 trok de conferentie een recordaantal bezoekers van Dit is de afgelopen jaren gegroeid van in 2014, in 2015, in 2016 tot in Deze professionals uit de nationale en internationale muzieksector kwamen in Groningen bijeen primair om nieuwe artiesten te scouten, om kennis op te doen en uit te wisselen, en te netwerken en handel te drijven. In 2017 kwam 42% van de conferentiedeelnemers van buiten Nederland, procentueel iets meer dan in 2016 (40%), dat laat zien dat ESNS een steeds sterkere positie inneemt in het internationale veld. Een aangekondigde staking bij de NS zorgde ervoor dat we voor de conferentiegasten ad hoc een busvervoer service hebben opgezet om hen van Schiphol naar de Oosterpoort te vervoeren en terug. Hier werd dankbaar gebruik van gemaakt. De conferentie had weer vele interessante onderdelen: Blij verrast door de hoge kwaliteit van de panels en sprekers en de groei van het aantal Nederlandse en internationale professionals, aldus Willem Westerman, Vereniging van EvenementenMakers (VVEM). Onder de 150 panels en meetings van de conferentie ging het tijdens het nieuwe conferentieprogramma Future of Media over nieuwe ontwikkelingen in de media: zowel bij de keynote van BBC DJ Chris Price als in het Data or dj-panel kwam ter sprake of de toekomst is aan de algoritmes of aan de curatoren. In het kader van de verkiezingen 2017 waren op de conferentie een aantal politici van onder andere PvdA, VVD, D66, de Piratenpartij en Partij van de Dieren aanwezig om te discussiëren over het toekomstig beleid ten aanzien van popmuziek. Ook keek minister Jet Bussemaker terug op haar ambtsperiode. We bouwden verder aan de Europese Productie & Innovatie Conferentie (EPIC), het conferentie onderdeel voor productie innovatie. Sinds 2016 vindt dit plaats in een locatie dichtbij de Oosterpoort: het Hampshire hotel. Hierdoor is EPIC veel meer wat het moet zijn: een volwaardig onderdeel van de conferentie, gericht op een specifieke doelgroep. Het tweede jaar van EPIC kende een stevige groei in het aantal deelnemers en in het programma, met onder andere thema s als duurzame afvalverwerking, energie, crowd-control en terreur. Het noordelijke innovatieproject Innofest is afgelopen editie verder ontwikkeld. Innofest faciliteert Noordelijke bedrijven om producten te creëren voor de wereldwijde sector die op EPIC vermarkt kunnen worden. Festivals in Noord-Nederland fungeren als living lab voor het testen en ontwikkelen van innovaties uit het bedrijfsleven; innovaties die klaar zijn om vermarkt te worden, worden gepresenteerd op EPIC aan de daar aanwezige internationale festivalmarkt. Buma Music Meets Tech kende een keynote van SXSW-head of conference programming Todd Hansen. De BMMT-pitch werd gewonnen door de makers van de Guts app, waarmee ticketfraude en zwarthandel van tickets effectief wordt tegengegaan. Namens de Europese Commissie sprak Barbara Gessler, Head of Creative Europe, zich uit voor een continue dialoog met de Europese muzieksector over een mogelijk toekomstig supportprogramma van de EU: Music Moves Europe. De Pop Media Prijs ging naar Rotjoch en de International Festival Awards en de IJzeren Podiumdieren werden onder grote belangstelling uitgereikt. 11

12

13

14 Eurosonic Noorderslag offers the dual purpose of being an opportunity and a platform for new artists to break across international scenes - that, and it s god damn fun. From riotous punk, through rap collectives, to contagious summer pop, it s all here. JESSICA GOODMAN, DIY 14

15 Eurosonic Eurosonic vond plaats op woensdag, donderdag- en vrijdagavond, en bood op 38 podia een presentatieplek voor de beste nieuwe Europese artiesten. Als avondprogramma van de conferentie fungeert Eurosonic als springplank naar een internationale carrière. De programmering kwam tot stand in samenwerking met exportbureaus (deels participerend in ETEP), de EBU, en andere partners zoals agenten, labels en managements en aangemelde acts via onze website. Dit maakt Eurosonic ook een uitgelezen plek om Nederlandse artiesten en repertoire nationaal en internationaal te promoten. In de programmering schuiven we stukje bij beetje steeds wat verder op naar oorspronkelijkere Europese popmuziek en minder het op het dominante US/Angelsaksische Engelstalige idioom gestoelde pop/rock. Muzikaal gezien waren de successen op Eurosonic: Klangstof (NL), Baloji (BE), Roosevelt (DE), Skott (SE), Shame (GB), Onuka (UA), Tommy Cash (EE) en Her (FR). Europees gezien was het een succesvol jaar, met Portugal als focusland. Ongeveer 100 honderd professionals en 21 Portugese bands, zoals Best Youth, Dj Ride, First Breath After Coma, Gisela João, Glockenwise, Rodrigo Leão en Throes + The Shine kwamen niet voor niets naar Groningen. Music Exchange platform WHy Portugal benoemt dat er op Eurosonic een extreem hoog rendement voor de Portugese muziek is behaald in termen van meer concerten, meer tours en meer contracten voor Portugese band, met een totale waarde van 900 duizend euro. We hadden in 2017 geen groot festivalhart op één locatie, maar in plaats daarvan hebben we tenten op twee locaties gezet die het festivalterrein als het ware markeren en de loop bevorderen; Damsterplein en Ebbinge. De box office was weer in de garage. In 2016 verplaatsten we onze Artist Village noodgedwongen naar de Suikerfabriek, wat bij opening een gouden zet bleek te zijn. In de Suikerfabriek is het ook in 2017 weer gelukt er de hangout van te maken die we voor ogen hadden; een plek waar de tweeduizend internationale artiesten elkaar kunnen ontmoeten, eten, drinken, slapen, spelen en muziek maken, compleet met overnachtingsruimte. En een plek waar we met artiesten kunnen communiceren over onze doelstellingen, zodat ze weten wat ESNS eigenlijk is en wat ze hier kunnen bereiken: via ETEP naar de Europese festivals, een EBBA winnen, etc. We verhogen hiermee de service voor artiesten (en daarmee de reputatie van Eurosonic in het veld) en artiesten zijn er gemakkelijk bereikbaar voor de pers. Voor de productie heeft het grote logistieke voordelen. De service wordt zeer gewaardeerd door artiesten. Het succes van Eurosonic Air in een door ons ontwikkelde clubtent op de Grote Markt, hebben we voortgezet. De in 2016 geïntroduceerde innovatieve tent heeft een capaciteit van met balkons die de sfeer heeft van een intieme club. Eurosonic Air is het meest zichtbare onderdeel van Eurosonic Noorderslag. Gedurende ESNS bruist de hele stad van de internationale bezoekers; maar pas met de komst van Eurosonic Air hebben het algemene publiek in de stad, en ook de lokale en regionale ondernemers pas echt feeling gekregen bij de omvang en internationale impact van Eurosonic Noorderslag als geheel. Eurosonic Air biedt de bij ons aangesloten ondernemers van Groningen de exclusieve mogelijkheid om op een bijzondere plaats de concerten bij te wonen: onder de noemer Business House organiseerden we op de Grote Markt een ontvangst met borrel en diner waar men kon netwerken en vanaf het balkon in de tent konden de ondernemers de concerten meemaken. In het programma van Air lag in 2017 de nadruk minder op grote en meer op nieuwe namen. Niet meer de grootste acts van ESNS op het gratis toegankelijke podium op de Grote Markt, maar een podium waar het publiek nieuwe muziek ontdekt. Op vrijdag gaf bijvoorbeeld de IJslandse 16-koppige rapgroep Reykjavíkurdætur een spraakmakende show met geëngageerde raps over politiek en seksueel geweld. In samenwerking met de Groningse popkoepel POP- Groningen, stond onder de noemer GrunnSonic de zaterdag van Eurosonic Air volledig in het teken van de Groningse artiest. Tot slot wist Groningse held Kraantje Pappie een overvolle dampende tent van een waardige afsluiter te voorzien. In samenwerking met Groninger Museum opende Jett Rebel in Der Aa-kerk zijn pop-up museum. Jett Rebel is voor veel mensen de meest kleurrijke figuur in de Nederlandse popmuziek. Het Groninger Museum programmeert al sinds 2013 tentoonstellingen rondom Eurosonic en dit pop-up museum werd goed bezocht en kreeg veel media-aandacht. In 2017 hebben we geprobeerd om de wildgroei aan activiteiten die worden georganiseerd door partijen buiten ons om te managen. Hoewel het voor artiesten prettig is dat ze extra speelplekken 15

16 The variety of music is really good. I saw five different shows last night and none of them were the same. TODD HANSEN, HEAD OF SXSW-CONFERENCE PROGRAMMING 16

17 hebben, en het voor de sfeer in de stad goed is dat er nog meer actie is, is het voor Eurosonic Noorderslag niet alleen een zegen. Om te voorkomen dat de noodzaak om een ticket of registratie te kopen afneemt, en ook sponsoring en sales inkomsten kunnen gaan dalen. Daarnaast vinden we het inhoudelijk belangrijk dat er een centrale plek is waar alle delegates elkaar kunnen vinden, en versnippering wordt voorkomen. En, tenslotte, willen we zorgen dat duidelijk is welke artiesten wel en welke artiesten niet door ons geboekt zijn, om de kwaliteit van het muziekprogramma te waarborgen. Daarom hebben we onder de noemer Eurosonic Extra zelf proactief deze partijen benaderd en afspraken met hen gemaakt. Noorderslag De laatste festivalavond van ESNS biedt met Noorderslag de actuele stand van zaken van de Nederlandse popmuziek in De Oosterpoort. Op zaterdagavond waren in tien zalen in de Oosterpoort optredens. Noorderslag wordt live uitgezonden op tv (3 uur lang, door NOS/NTR) en radio (3FM). Het programma was een hoogwaardige mix van nieuwe trends en namen (Noisia, Kim Janssen, SMIB en Yung Internet) en de grotere namen (Broederliefde) in de Grote Zaal. Net als Eurosonic fungeert Noorderslag als springplank voor artiesten, en niet alleen nationaal. Door samen te werken met Buma Cultuur s exportprogramma, zijn op Noorderslag internationale talent scouts aanwezig, en stromen artiesten ook internationaal door. De aanwezigheid van buitenlandse bookers/festivals op Noorderslag was dit jaar groot en opnieuw viel de hoge kwaliteit van de Nederlandse acts op. Met een audiovisuele show boorde de Groningse drum n bass-act Noisia een heel ander segment aan dan voorheen. Als Noisia alle interesse kan verzilveren, gaan ze een gouden zomer tegemoet, vertelt manager Walter Flapper. De punk-explosie van SMIB in de Oosterpoort was een absoluut hoogtepunt van Noorderslag, met een rauwe hiphopshow in de Bovenzaal. Yung Internet had de albumrelease afgestemd op Noorderslag en versneld uitgebracht in december Dankzij de uitstekende show van Yung Internet op Noorderslag volgde een de clubtour langs flink wat podia met Dixiland. Op Noorderslag maakt de Utrechtse indiefolk zanger Kim Janssen een grootse comeback met een 11-koppige band: Ik was er echt door overdonderd, dat je binnen een week al hele concrete dingen terugziet werd ook het jaar van de internationale doorbraak van het Nederlandse Klangstof. Koen van de Wardt, frontman van de Iidierockband, heeft inmiddels twee keer op ESNS gestaan. De laatste was de meest memorabele vertelt hij: We hebben heel veel shows over de hele wereld gespeeld, maar ESNS is voor een band toch wel de belangrijkste. Er staan zoveel mensen in de zaal die iets voor je kunnen betekenen: bookers, muziekmanagers, mensen die je muziek onder hun film willen hebben. Als je een goede show op Noorderslag neerzet dan weet je dat het jaar wel goed zit. We zijn daarna door vijftien festivals geboekt. Het is dus echt een springplank. Het liefst sta ik elk jaar op Eurosonic. Er lopen zoveel mensen rond van wie je kan leren. In het kader van verhoogde service aan de Noorderslag artiesten, boden we hen wederom het Noorderslag Artiesten Diner. In samenwerking met Buma Cultuur boden we alle Noorderslag artiesten de mogelijkheid ook bij de Artist Village te overnachten. Zodat zij ten volle hun succes konden vieren en konden genieten van hun optreden en verblijf in Groningen. Ook dit jaar hebben we een speciale producties opgezet, zoals we afgelopen edities al inzetten. Hiermee schuift de rol van Noorderslag als graadmeter van de Nederlandse popmuziek meer op in de richting van aanjager en versterker van Nederlandse popmuziek. Dit jaar was het de Parels van de Jordaan. Zelfs mensen die helemaal niets hadden met het Jordanese levenslied, kregen tranen in hun ogen bij de Parels van de Jordaan-revueshow op Noorderslag met onder andere Janne Schra, Thijs Boontjes, Wende Snijders, Willeke Alberti en het Zwanenkoor. Het was de presentatie van een muziekproject van Top Notch-baas Kees de Koning. Het oorspronkelijke Noorderslag publiek veroudert, en is de afgelopen jaren verder af komen te staan van waar ESNS voor staat: opkomende artiesten. Dit werd afgelopen editie heel duidelijk toen New Wave de Popprijs won. Daar was het grote deel van het publiek het niet mee eens, en dit jaar moest men wennen aan het feit dat een dj won. Martin Garrix ontving de popprijs, want die onderscheidt zich door zijn drang naar vernieuwing en zijn feilloze gevoel voor melodie en hits, aldus het juryrapport. Ons publiek verjongt beetje bij beetje, dit blijkt uit de succesvolle verkoop van Yung tickets. Met deze tickets, die we voor het eerst aanboden voor iedereen tot en met 20 jaar oud tegen gereduceerd tarief, hadden we het maximum van 150 tickets snel behaald. We zijn ook gestopt met de fysieke kaartverkoop en verkopen alleen nog online kaarten. 17

18 I am not a big fan of awards (even when they feature an indoor firework or two!) but the EBBA awards made me feel optimistic about the future of the industry because the line-up involved so many talented women including Jain, Dua Lipa, Hinds and more. VANESSA REED, PRS FOR MUSIC FOUNDATION 18

19 Awards Eurosonic Noorderslag gaat over het ontdekken, uitwisselen en belonen van talent. Awards zijn een uitstekend middel om een prestatie of ontwikkeling te benadrukken en publiciteit hiervoor te genereren. Awards zijn een inhoudelijk onderdeel van Eurosonic Noorderslag; op de festivals Eurosonic en Noorderslag presenteren we opkomend talent, in ETEP zorgen we voor verdere circulatie in Europa, en met awards kunnen we een ontwikkeling nog eens expliciet zichtbaar maken. Het is hierbij relevant op te merken dat wij zelf niet de uitreikende partij zijn. We fungeren als platform en presentatieplek voor de relevantste prijzen uit de nationale en internationale muzieksector. Op woensdagavond vormden awards de officiële opening van het evenement. Door de EBBA Awards en de European Festival Awards bijeen te brengen in één avond, creëren we een inhoudelijk sterke European muziek-awards avond, die veel belangrijke internationale spelers naar Groningen heeft getrokken. EBBA Awards: De European Border Breaker Awards is een van de vier cultuurprijzen van de Europese Commissie, waarmee zij de culturele diversiteit van Europa wil tonen en versterken. De winnaars van deze muziekprijs worden geselecteerd op vaststaande criteria. Het gaat om live artiesten die op grond van hun internationale debuut succes hebben dat wordt gemeten op grond van airplay en internationale optredens. Op woensdagavond vond de veertiende editie van de EBBA voor het eerst plaats in de MartiniPlaza. We kozen voor een nieuwe locatie om de live avond en het tv-programma nog meer uitstraling en kwaliteit te geven. Dit bleek een goede zet. De Award Show werd gepresenteerd door Jools Holland en negen van de tien EBBA-winnaars traden op. Dat waren meer live-optredens dan ooit. De EBBA-winnaars van 2017 waren: Era Istrefi (Albanië), Filous (Oostenrijk), Jaakko Eino Kalevi (Finland), Jain (Frankrijk), Namika (Duitsland), Walking on Cars (Ierland), Natalie La Rose (Nederland), Alan Walker (Noorwegen), Hinds (Spanje) en Dua Lipa (Verenigd Koninkrijk). De Public Choice Award werd gewonnen door de populaire Britse zangeres Dua Lipa. De Public Choice Awards wordt gewonnen op basis van online stemmen door het algemene publiek in Europa. De EBBA werd in twaalf Europese landen op televisie uitgezonden, waaronder ook in Duitsland. Een belangrijke ontwikkeling in de EBBA was de manier van bekendmaking van de winnaars. Voorheen maakten we alle tien de winnaars in één keer bekend. In 2016 introduceerden we een nieuwe campagne, waarbij elke winnaar live in een EBU-radiostation werd aangekondigd, in aanwezigheid van een cameraploeg. Door daarbij ook nog samen te werken met lokale persbureaus, konden we veel meer zichtbaarheid gedurende een langere periode genereren. Dit heeft zich vertaald in een significante stijging in exposure, en in een betere relatie met de winnaars. Een bekendmaking op radio in aanwezigheid van pers en camera s geeft een prijs veel meer relevantie. Een belangrijke factor in het winnen van de EBBA-call was het opzetten van de EBBA charts. Die staat er nu. We publiceren we een wekelijkse chart van opkomende artiesten die is gebaseerd op airplay buiten het eigen land. Deze chart biedt een tool bij uitstek om het jaar-rond zichtbaarheid te genereren. Dat moet deze editie (vanaf het najaar) gestalte gaan krijgen. Dit betekent meer involvement van mediapartners en actievere cross-mediacampagnes. European Festival Awards: Aansluitend op de EBBA Awards worden de European Festival Awards uitgereikt, in 2017 voor de zesde keer in Groningen uitgereikt. Dit is een gewild en exclusief evenement voor 200 top-notch organisatoren uit de internationale muzieksector. De European Festival Awards werden georganiseerd in samenwerking met initiatiefnemer Yourope en Festivals Awards LTD, en werden bijgewoond door alle relevante Europese festival promoters. De Popprijs: Tijdens Noorderslag is een van de hoogtepunten traditioneel de uitreiking van de Popprijs. De uitreiking was live te horen op NPO 3FM en te zien bij de NOS op NPO 3. De Popprijs is een initiatief van BV POP en wordt uitgereikt door Buma Cultuur. Winnaar van de Popprijs 2016 was Martin Garrix. In navolging van vorig jaar (met als winnaar New Wave) weer een frisse keuze van de jury. De prijs is dan ook bedoeld voor de band of artiest of band die, volgens de jury het voorgaande jaar de belangrijkste bijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse popmuziek. Buma Music meets Tech Awards: Aansluitend aan het Buma Music meets Tech conferentieprogramma, dat startups ondersteunt en stimuleert om de groei te versnellen, worden de Buma Music Meets tech Awards uitgereikt. Winnaar in 2017 was GUTS. IJzeren Podium Dieren: De uitreiking van deze prijzen van de VNPF voor de Nederlandse muzieksector vindt plaats tijdens een diner voorafgaand aan Noorderslag. Uitstekende timing, omdat iedereen er is en dan gezamenlijk door kan naar Noorderslag. De genomineerden worden toegezongen door Nederlandse artiesten die speciaal hiervoor nieuwe nummers en teksten schrijven. Voor het eerst werden wij zelf in het zonnetje gezet en krijgen wij de prijs voor beste festival en beste programmeur: Robert Meijerink. Pop Media Prijs: De Pop Media Prijs wordt uitgereikt door Hogeschool Inholland, ter stimulering van de Nederlandse popjournalistiek. Winnaar was 101 Barz-initiatiefnemer en presentator Angelo Diop, a.k.a. Rotjoch. De jury schrijft: Nooit was hiphop zo dominant aanwezig in de Nederlandse popmuziek als in En als geen ander voelt Rotjoch aan wat er binnen de Nederlandse hiphop gaande is. 19

20 The ETEP initiative involves having festival bookers jot down the band they d like at their festival immediately after the Eurosonic showcases and it s done to keep talent circulating and keep the diversity of nationalities flowing, which is an excellent idea as no one wants an overly heavy US/UK representation at festivals any more - it s great to mix it up as much as possible, right? CAI TREFOR, GIGWISE 20

21 2.2 ACTIVITEITEN GEDURENDE DE REST VAN HET JAAR ETEP ETEP is in 2017 uitgebreid naar 100 deelnemende festivals. ETEP is de meest tastbare graadmeter voor de artiesten die we op Eurosonic Noorderslag presenteren. Hoe werkt ETEP ook alweer: 100 festivals zijn lid van ETEP. Hun programmeurs en marketeers komen naar ESNS om de artiesten die wij presenteren te checken en te boeken op hun festival. In 2017 is een recordaantal van deze internationale shows gerealiseerd van 424, door in totaal 164 acts uit 30 landen. Ter vergelijking de cijfers van 2016: toen speelden in totaal 148 acts 404 internationale shows op de ETEP-festivals. In 2017 ontvingen we een nieuwe subsidie voor ETEP voor en ons platform is gegroeid met drie partners naar 16. Educatie Hoewel ESNS primair een evenement voor professionals in de muzieksector is, vinden we het ook belangrijk aan educatie te doen. We richten ons daarbij met name op het middelbaar- en hoger beroepsonderwijs. We onderhouden nauwe banden met opleidingen in de regio die gerelateerd zijn aan de popsector. Jaarlijks begeleiden we een aantal stagiaires gedurende langere tijd in onze organisatie. Bij de werving geven we voorrang aan mensen uit Noord-Nederland. Veel van onze stagiaires stromen door naar regulier werk in de sector. Tijdens het evenement geven we studenten van deze opleidingen een functie binnen het dagpersoneel. Met technische opleidingen in Groningen doen we een werkervaringstraject tijdens het evenement. Binnen Grunnsonic werken we samen met POPGroningen en de Minerva Academie voor Popcultuur in het verzorgen van een begeleidingstraject. Voorbereiding editie 2018 De hoofdactiviteit van Stichting Eurosonic Noorderslag is het evenement Eurosonic Noorderslag, dat plaats heeft in januari. Na afronding en evaluatie hiervan, is het grootste deel van 2017 besteed aan de voorbereiding van editie De focus hierbij lag op het verstevigen van ESNS positie als toonaangevend platform voor Nederlandse en Europese muziek, door ons te concentreren op onze belangrijkste onderscheidende factoren: het samen met relevante nationale en internationale partners creëren van de agenda in de Europese muzieksector, de hoge kwaliteit van het muziekprogramma en de focus op de live-industrie, met name de festivals. De belangrijkste focus in de marketing ligt op meer de relevantie van ESNS te laten zien; de rol die ESNS heeft in het introduceren van nieuwe artiesten. Hiervoor versterken we onze online aanwezigheid en communiceren we het jaar rond. 21

22 3. PUBLIEKSBEREIK We delen ons publiek in twee categorieën: het live aanwezige publiek en het publiek dat we bereiken via de media. Deze twee zijn op hun beurt ook elk weer onder te verdelen in verschillende categorieën, ten eerste de conferentie deelnemers, de professionals uit de internationale muzieksector, en het festivalpubliek, de Live-publiek Het live publiek bestaat primair uit twee categorieën: de professionals uit de muziekindustrie, die naar de conferentie komen, voor wie de festivals het avondprogramma van de conferentie vormen. Daarnaast is er het gewone festivalpubliek, de muziekfans die naar Eurosonic en Noorderslag komen. Van beide categorieën verzamelen we zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens en houden we een klanttevredenheidsonderzoek. Zo kunnen we herkomst, motivatie, effectiviteit, publiekssamenstelling en -tevredenheid goed monitoren. Ook verschaffen de onderzoeken relevante informatie over hoe we het beste met ons publiek kunnen communiceren. Conferentiedeelnemers Het voert te ver hier uitgebreid de resultaten benoemen, we beperken ons tot een aantal. Van de conferentiedeelnemers komt 42% van buiten Nederland. Conferentie deelnemers komen uit 42 verschillende landen, van overal ter wereld. Grootste leveranciers zijn: Duitsland (12%), België (7%), UK (6%) en Frankrijk. Ook Portugal, Zwitserland, Denemarken, Spanje, Hongarije en Noorwegen zijn met tientallen professionals per land aanwezig. Zowel buitenlandse als Nederlandse conferentiedeelnemers komen primair om te netwerken en nieuwe kennis op te doen; nieuw talent ontdekken staat op een derde plek. Voor buitenlandse conferentie deelnemers is dit belangrijker dan voor de Nederlandse deelnemers. De respondenten beoordelen de conferentie met een 7,6 (vergelijk: 7,5 in 2016 en 7,7 in 2015). Het aantal respondenten dat aangeeft volgend jaar opnieuw ESNS te bezoeken is maar liefst 85,5% (in ,7%). De net promoter score onder delegates is 28 (in ). Festivalpubliek Uit onze klantonderzoeken blijkt dat 58,5% van de festivalkaarten verkocht wordt in de provincie Groningen. De drie best vertegenwoordigde provincies daarna zijn opvallend genoeg Noord- Holland, Drenthe en Zuid-Holland. Dit zou een indicatie kunnen zijn van de trend dat een deel van de nationale sector niet meer een ticket voor de conferentie koopt, maar enkel voor de festivals, en verder buiten het conferentieprogramma om afspraken maakt met collega s. Het is een aandachtspunt om te zorgen dat een conferentie registratie voldoende waardevol is om tot aanschaf over te gaan. Een terugkerend thema is de leeftijd van de festivalbezoeker. Met de gemiddelde leeftijd op 39, en 51% van de bezoekers in de categorie18-39 (in vergelijking met 54% vorig jaar) lijkt de veroudering door te zetten. Met de volwassenwording van popmuziek in het algemeen is dit geen verrassing, maar voor ons is het wel zaak wel steeds nieuw publiek aan te blijven spreken. Interessant in dit verband is de motivatie van ons festivalpubliek: maar liefst 77% komt om nieuwe acts te ontdekken. De festivalbezoekers waarderen het festival met een 8,1 en 82% geeft aan volgend jaar het evenement opnieuw te willen bezoeken. 22 Publiek via de media Een substantieel publiek wordt bereikt via de aanwezige media, die vanuit Groningen verslag doen in heel Europa. In 2017 waren 465 journalisten aanwezig bij Eurosonic Noorderslag, in 2016 waren dit er nog 425. Door veel te investeren in faciliteiten voor media, bereiken we in één klap een veelvoud van het publiek dat we live kunnen bedienen. Naar dit media-publiek doen we geen rechtstreeks onderzoek; we meten het bereik via uitgebreide eigen monitoring, en via informatie van onze media-partners. Hieronder de resultaten in cijfers, met als vergelijking die van Dit zijn de bereikcijfers van alle onderdelen van Eurosonic Noorderslag, dus ook de EBBA. Met name deze laatste zorgt voor een groot tv-bereik. Het radio bereik ligt met name in Eurosonic, en is te danken aan de samenwerking met de publieke radiostations van de EBU. De daling in print laat zich verklaren door te aanhoudende daling van de relevantie van dit medium. Tv en radio verliezen beide impact. De relatief sterke daling in aantallen luisteraars en kijkers van resp. radio en tv

23 behoeft enige toelichting. We baseren de bereikcijfers op informatie die we krijgen van de uitzenders. Als we geen bereikcijfers van de betreffende stations krijgen, maken we niet zelf een schatting en staat deze dus op 0. Dit verklaart de relatief sterke daling op deze punten. De stijging in de online exposure spreekt boekdelen; steeds meer activiteit verplaatst zich naar het internet. De internationale media-aandacht was groot. Eurosonic Noorderslag werd in 17 landen live op de radio uitgezonden, en in totaal was het evenement in 34 Europese landen te zien of te horen. Zo deed BBC Radio One een live-uitzending en zond de Frans-Duitse zender Arte livestreams uit vanuit Der-Aa Kerk. Verder werd een groot aantal acts door de VPRO opgenomen tijdens de ESNS 3voor12 Sessions. Het Duitse programma Rockpalast filmde tevens een groot aantal acts en Noorderslag werd door NPO 3 live op televisie gebracht. Ten slotte werd er meer dan tien uur live verslag gedaan van Eurosonic op de Portugese radio. MEDIA RESULTATEN online publicaties landen potential views (mln) waarde (in miljoen euro) 16,05 10,81 radio publicaties landen uren uitzending luisteraars (in miljoen) TV publicaties landen uren uitzending kijkers (in miljoen) 11,7 20,8 print publicaties landen 7 11 lezers (in miljoen) 6,8 13,3 Waardering uit van de sector Tijdens de feestelijke ceremonie de IJzeren Podiumdieren werd Eurosonic bovendien door de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals verkozen tot beste festival De onderbouwing tijdens de uitreiking klonk als volgt: Dit voor de business essentiële festival is een ongeëvenaarde rendez-vous van professionals, nieuw talent en enthousiast publiek. Inmiddels is het een vaste, niet te onderschatten waarde, voor het Nederlandse en Europese live circuit. Het is de kiem en wortel voor menig popartiest. En als nadere toelichting namens de stemmers (professionals uit de poppodia en -festivalsector: De bakermat-functie is essentieel voor onze bedrijfstak. Schakelfunctie binnen de Europese live muzieksector. Knap georganiseerd, groot, compleet en goede vibe. Maakt knap gebruik van de Groningse infrastructuur. Niet alleen ons festival maar ook onze programmeur viel in de prijzen. Robert Meijerink won de award voor Beste Programmeur. Meijerink is een duizendpoot. Op alle plekken waar hij programmeert, is sprake van een onderscheidend programma en een goede mix tussen zogenaamd gevestigde orde en opkomend talent. Hij is de belichaming van alles wat een goede programmeur in huis moet hebben. Meijerink is bereikbaar, sociaalvaardig, maatschappelijk geëngageerd en vooral gezegend met een goed stel oren! De IJzeren Podiumdieren worden jaarlijks uitgereikt door de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF). De IJzeren Podiumdieren zijn zogenaamde peer-to-peer prijzen. De leden van de vereniging brengen hun stem uit. De persoon of organisatie die de meeste stemmen ontvangt, wint de prijs. 23

24

25

26 4. PRESTATIEOVERZICHT Het aantal activiteiten is opnieuw gestegen. Het totaal aantal activiteiten kernprogrammering is met 9 activiteiten gestegen en het aantal overige activiteiten is met 10 gestegen ten opzichte van Het aantal bezoekers is met 24% gestegen. Het aantal conferentie deelnemers, misschien wel de belangrijkste, is gestegen van naar Het totaal aantal bezoeken is iets afgenomen t.o.v Dit komt mede door het slechte weer tijdens editie ESNS17. Het aantal bezoekers blijft achter ten opzichte van de normbegroting van het FPK. In de aanvraag voor het FPK, die nog voor editie 2016 is gedaan, is ingeschat dat het totaal aantal bezoeken zal stijgen in naar Deze inschatting was gebaseerd op de stijging in bezoeken in de jaren daarvoor. We constateren nu dat door gewijzigd beleid het totaal aantal bezoeken bewust stagneert. Deze beleidskeuzes gaan over de capaciteit van buitenterreinen, het aantal zalen waarin we programmeren, de capaciteit van deze zalen en de programmering. Wij hebben in 2017 bewust gekozen om op Eurosonic Air geen grote, populaire namen te programmeren, maar juist nieuwe namen die passen bij Eurosonic Noorderslag. Dit heeft als gevolg dat er minder bezoeken zijn aan Eurosonic Air en daarmee het totaal aantal bezoeken lager is dan 2 jaar geleden was ingeschat. Voor ons zijn dit bewuste, inhoudelijke keuzes, die geen negatief invloed hebben op de publieksinkomsten. De activiteiten in de kernprogrammering is inclusief de Grunnsonic en popkoepel-optredens. We kiezen ervoor omdat deze programmering zeer relevant is voor de lokale sector, en omdat deze programmering volwaardig meeloopt in de promotie. Wat we niet meetellen, maar hier wel willen noemen, is de gratis programmering waar we als partner aan bijdragen. Deze loopt niet mee in onze hoofdpromotie, maar draagt wel bij aan exposure-mogelijkheden voor artiesten en het algemene bruisende klimaat in de stad. Hierbij gaat het om optredens in venues als Plato, de Coffee Company, en de Excelsior Locals! shows in Brouwerij Martinus. In totaal gaat het hier om nog eens 100 extra optredens. Model III F voor de Prestaties 2017 FPK 2016 van Festivals Huidig Boekjaar Begroting Vorig Boekjaar Duur in dagen Aantal activiteiten kernprogrammering Aantal overige activiteiten (lezingen, workshops, seminars, netwerkmeetings, etc.) Totaal aantal activiteiten Verdere overige activiteiten: optredens ESNS-randprogramma Totaal aantal bezoekers Totaal aantal bezoeken kernprogrammering (incl. conf. deelnemers) Totaal aantal bezoeken overige activiteiten (lezingen, workshops, seminars, netwerkmeetings, etc.) Totaal aantal bezoeken Waarvan betaalde bezoeken Waarvan niet betaalde bezoeken

27 Een overzicht van de activiteiten van de kernprogrammering per activiteit voegen we bij de jaarrekening. Het model van het Fonds Podiumkunsten is als het gaat om aantallen bezoeken voor toepassing op Eurosonic Noorderslag minder geschikt. Het model is gebaseerd op bezoeken per voorstelling. Als we uitgaan van bezoeken per voorstelling en we nemen de capaciteit van alle voorstellingen en nemen daarvan een voorzichtige gemiddelde bezettingsgraad van 80% komen we op bezoeken. Om deze reden hanteren we net als andere jaren een afwijkende methode, en tellen het aantal bezoeken per dag en niet per voorstelling. De niet-betaalde bezoeken zijn de bezoeken aan Eurosonic Air en Grunnsonic. Beide programmaonderdelen zijn gratis toegankelijk. Uiteraard zijn onder zowel Eurosonic Air als Grunnsonic betalende bezoekers: de festivalbezoekers en de conferentiedeelnemers. Het aantal festivalbezoekers dat gratis programmering bezoekt wordt niet geregistreerd en kan derhalve niet inzichtelijk worden gemaakt. De bezoekersaantallen van het gratis toegankelijke Eurosonic Air zijn een eigen schatting van de organisatie op basis van de ervaringen van de afgelopen jaren. Bij de bezoeken aan de kernprogrammering worden de conferentiedeelnemers meegeteld; de kernprogrammering is immers uitdrukkelijk voor hen bedoeld. Bij het aantal bezoeken overige activiteiten (de conferentie-onderdelen) tellen we het aantal unieke personen, het totaal aantal geregistreerde conferentiedeelnemers. Dit is op zich een relevant cijfer, dat niet gebaat is bij vermenigvuldiging in dagen. Niet uit het model blijken de activiteiten die we elders in het jaar organiseren in het kader van ETEP: de 424 internationale concerten van Eurosonic artiesten gedurende het festivalseizoen, in heel Europa. Deze optredens hebben een extra bereik van honderdduizenden extra mensen. Rekenvoorbeeld: als we uitgaan van mensen die deze live shows bezoeken betekent dat een extra bereik van mensen. En daarbij rekenen we het indirecte publiek dat via media en festivalprogramma met deze artiesten in aanraking komt nog niet eens mee. Voor het bereik via de media verwijzen we terug naar hoofdstuk 3. 27

28

29

30 5. FINANCIËN Exploitatieresultaat De normbegroting is opgesteld voorafgaand aan de editie Deze is dus al behoorlijk verouderd. Voor de interne sturing is deze begroting derhalve minder relevant. De analyse van resultaten in de jaarrekening is derhalve primair gericht op de verschillen met 2016 omdat dat voor Eurosonic Noorderslag de meeste betekenis heeft. De belangrijkste elementen uit de verschillen met de normbegroting zijn terug te herleiden naar de niet-gerealiseerde ambitie om te groeien in de subsidie van gemeente en provincie Groningen. ESNS heeft voor de nieuwe kunstenplanperiode stevig aangevraagd bij zowel provincie, gemeente als het rijk (Fonds Podiumkunsten). De Kunstraad Groningen heeft de plannen zeer positief gewaardeerd, maar een veel lagere bijdrage geadviseerd dan aangevraagd. Ons verzoek om de incidentele bijdragen om te vormen tot structurele is niet gehonoreerd. Ook de provincie heeft minder gehonoreerd, ondanks een zeer positieve beoordeling van het Cultuurpijlerplan. In totaal hebben we meer dan minder subsidie gekregen dan in de normbegroting staat. Echter hebben we deze inkomsten kunnen compenseren door middel van hogere eigen inkomsten, voornamelijk met sales en service inkomsten. Het eigen inkomstenpercentage van 57,9% ligt ruim boven de normbegroting van 50,8%. De eigen inkomsten zijn dan ook 12% hoger dan begroot, terwijl de subsidie 16% lager was in Het exploitatieresultaat is voor het eerst sinds jaren positief ( ), door onder meer goede budgetbeheersing. De totale lasten stegen met 3%; de totale baten met 5%. Hierna geven we een toelichting op de meest relevante of opvallende afwijkingen t.o.v Baten De eigen inkomsten groeiden in 2017 verder door met 10% t.o.v De hoogste stijging aan de inkomstenkant is die van de overige opbrengsten (opbrengsten horeca, sales en hotelservice) met 49%. In 2017 is ingezet op het behalen van een gezonde marges op deze services. De overige opbrengsten zijn tevens hoger door incidentele nagekomen inkomsten via Paypal. Dit betreft aan inkomsten uit ticketverkoop uit 2015 en Verder is de stijging van eigen inkomsten te danken aan meer inkomsten uit private middelen (23% stijging). Dit komt onder meer door een toekenning van het Prins Bernhardcultuurfonds van We hebben iemand aangetrokken die actief fondsen met en voor ons is gaan werven. Daarnaast zijn in mindere mate de publieksinkomsten gestegen; conferentie en festival, een groei van totaal 3%. Dit is een combinatie van prijsstijging en toename van het aantal conferentie deelnemers. De omzet van de horeca is in t.o.v in Dit is een daling van horeca inkomsten, die te verklaren is door het slechte weer waardoor op de Grote markt minder bier is verkocht, er waren minder verkooppunten in de stad en het geven van kortingen op horeca aan artiesten in de Artist Village. Lasten In 2017 hebben we vol ingezet op kostenbeheersing binnen de gehele organisatie in het algemeen en onder alle producenten specifiek. Hierbij zijn de afzonderlijke projecten opgedeeld in losse producties met elk een eigen deelbegrotingen die door de producent beheerd werden. Dit heeft geleid tot grotere beheersbaarheid van de kosten. De stijging van de beheerslasten van (+33%) t.o.v. 2016, wordt met name veroorzaakt door de stijging in materiële lasten. Dit laatste is te verklaren door de verhuizing van de organisatie naar een eigen, grotere ruimte in Groningen. Dit betekent een hoge huur, hogere kosten kantoorbenodigdheden en verzekeringen. Ook zijn er enkele frictiekosten ontstaan door het vertrek van een MT-lid. 30 De verhoging van personeelslasten voor activiteiten van (+11%) t.o.v zijn mede ontstaan door diverse individuele situaties (verhoging van opdrachtsom, vertrek en tijdelijke dubbele lasten). Daarnaast geldt ook in 2017 een toename van de omvang van het evenement en de activiteiten gedurende het jaar. Deze toename blijkt niet per se uit het aantal activiteiten zoals weergegeven in het prestatie-overzicht, maar zit hem in zaken als de Artist Village, speciale

31 productie op ESNS, de doorontwikkeling van conferentie, de verplaatsing van het festivalterrein, etc, kortom de ontwikkeling en innovatie van het festival. Een andere factor is de stijging van de tarieven. We zien een professionalisering van de sector, wat met hogere prijzen van onder andere onze zzp ers gepaard gaat. De daling in de algemene materiele activiteitenlasten van (-4%) t.o.v ligt met name besloten in de marketinglasten. Deze post was in 2016 significant hoger, doordat we in dat jaar een extra Europese subsidie ontvingen die speciaal bedoeld was voor extra promotie gedurende het jaar, gericht op ETEP en de artiesten die als onderdeel van het ETEP-programma in heel Europa speelden. Daarom zijn er in 2017 weer lagere advertentiekosten en foto- en videokosten voor ETEP, maar gelijk aan Ondernemerschap, eigen inkomsten Vanuit ondernemers perspectief gezien doen we het goed: De eigen inkomsten quote is in 2017 met 57,9% wederom hoog. Maar meer nog blijkt dit uit de onverminderde investeringen van partners uit het veld, die feitelijk voor een groot deel van de financiering van het evenement zorgen: de nationale en internationale media (EBU, 3FM, 3voor12, NTR, Rockpalast), die opnames maken en verspreiden vanuit Groningen; de platenmaatschappijen, management en artiesten zelf die hier voor eigen rekening komen spelen, omdat het voor hen een investering is die absoluut rendeert. In toenemende mate komen hier leveranciers bij, die tegen kortingen hun producten en diensten bij ons willen showcasen, omdat ze via ons hun doelgroep en afzetmarkt bereiken. Wij bieden ook hen een relevant podium en presentatieplek. WNT, arbeidsmarktbeleid In de bezoldiging van haar topfunctionarissen hanteert Stichting Eurosonic Noorderslag de WNT; de bezoldigingen blijven allen ruim onder de maximale bezoldigingsnorm. In de jaarrekening zijn de bedragen ontvangen door de topfunctionarissen (algemeen directeur/bestuurder en raad van toezicht) te vinden. Stichting Eurosonic Noorderslag is op dit moment vooral een projectorganisatie en heeft in die hoedanigheid beperkte mogelijkheden voor arbeidsmarktbeleid. Onze belangrijkste prioriteit hierin is investeren in het opleiden en begeleiden van stagiairs. Bij de werving geven we voorrang aan mensen woonachtig in het Noorden. In de ijle infrastructuur van het Noorden, bieden we juist voor hen een zeer waardevolle omgeving en aansluiting op nationale en internationale cultuursector. Financiële positie, liquiditeit en solvabiliteit Het exploitatieresultaat is in 2017 positief met Het eigen vermogen staat per 31/12/2017 op De weerstandsreserve is daarmee gestegen van 6% van de totale lasten in 2016 naar 7%. Die zit binnen de marge van 6-8% dat volgens de risicoanalyse nodig is voor de stichting. De solvabiliteit is gestegen van 10% in 2016 naar 12% in Risicomanagement op korte en langere termijn ESNS kent een aantal categorieën van risico s. Een deel is verbonden aan het organiseren van een evenement in de winter, en in samenwerking met diverse partijen. We zijn in toenemende mate afhankelijk van het weer, maar ook van partijen en organisaties om ons heen. Weer heeft op een aantal manieren invloed. Te beginnen bij onze eigen horeca-activiteiten op Eurosonic Air en rondom het tweede festivalterrein, waar slecht weer een daling in de inkomsten kan veroorzaken. Dat is dit jaar maar weer gebleken. Een andere factor zijn de hotelschepen die naar Groningen komen gevaren om de te krappe hotelcapaciteit in de stad Groningen te compenseren. Indien er gedurende langere periode strenge vorst zou zijn, of de waterstanden te hoog of te laag zou dit kunnen betekenen dat de schepen Groningen niet kunnen bereiken. Dit zou tot een financiële tegenvaller kunnen leiden, omdat kostbare alternatieven geregeld moeten worden. Het slechte winterweer heeft in 2017 behalve lagere horeca inkomsten voor geen grote financiële tegenvallers gezorgd. Ook de omvang en de complexiteit van het evenement maken ons kwetsbaar. We werken samen met vele partners en maken intensief gebruik van de faciliteiten en infrastructuur in de stad. We zijn daarmee mede afhankelijk van de goede wil van de partijen om ons heen. Dat is heel anders dan wanneer je een festival op een kaal stuk veld opbouwt. Het belangrijkste risico zit in het toegenomen aandeel incidentele subsidies in de totale baten, maar ook in de totale subsidie-inkomsten. Een risicoanalyse die we in het najaar van 2017 uitvoerden, liet zien dat hier ons grootste risico ligt. Zeker wanneer dit wordt gekoppeld aan onze 31

32 32

33 internationale koploperspositie, die ons noodzaakt steeds de beste te zijn, omdat in een veld met oprukkende concurrentie de wet van de remmende voorsprong en imagoschade negatieve gevolgen kan hebben. Doordat ESNS het eerste evenement is dat exclusief over Europese muziek gaat en expliciet de belangen van de Europese sector behartigt, zijn we zeer succesvol geweest, en nog steeds, in het verwerven van Europese subsidies. Deze subsidies zijn evenwel steeds tijdelijk en projectgebonden. Deze projecten zijn inhoudelijk en productioneel sterk verwerven met het evenement en dragen in belangrijke mate bij aan de omvang en impact van ESNS. De tijdelijkheid van de Europese subsidies brengt ook een risico met zich mee. Ze kunnen ophouden. Concurrerende organisaties weten steeds beter de weg naar Brussel te vinden, en ook Brussel ontwikkelt haar beleid waardoor het beter aansluit bij de praktijk van de muzieksector. Een andere factor is spreiding van financiële middelen vanuit Brussel, waarbij vanuit politiek oogpunt wordt gekeken naar toewijzing van subsidies. Anders gezegd, het is voorstelbaar dat alleen om politieke redenen men in Brussel in 2018 besluit een bepaalde subsidie op een bepaald moment niet meer aan NL/ESNS te geven maar aan een ander land/evenement. Voor de periode hebben we erop ingezet minder afhankelijk te worden van incidentele subsidies en een betere balans tussen Europese en nationale en regionale subsidies te realiseren. De Europese subsidies hebben ons in de gelegenheid gesteld sterk te groeien en te investeren in kwaliteit en media-exposure. Hieraan is maar ten dele gehoor gegeven door de Nederlandse overheden. In het advies van de Kunstraad Groningen adviseert zij de gemeente om bij eventueel wegvallen van een Europese subsidie, dit te compenseren vanuit EZ-middelen. De gemeente heeft hier mogelijk intern nota van genomen; er is helaas nog niets op schrift gesteld. We zullen dit blijven benoemen. 33

34 6. GOVERNANCE Samenstelling van het bestuur/directie en de raad van toezicht Sinds 31 maart 2008 heeft Stichting Eurosonic Noorderslag een raad van toezicht- bestuursmodel. Het bestuur van Stichting Eurosonic Noorderslag ligt sindsdien bij de algemeen directeur/bestuurder. De Raad van Toezicht bestond in 2017 uit: Pierre Ballings voorzitter aangetreden: 31/03/2008 Sandra den Hamer lid aangetreden: 12/04/2013 Willem van Zeeland lid aangetreden: 08/10/2015 Sieger Dijkstra lid aangetreden: 31/03/2016 Annabelle Birnie lid aangetreden: 23/06/2016; afgetreden 1/10/17 Pierre Ballings heeft twee termijnen zitting gehad als lid. Sinds 1 september 2009 is Dago Houben de algemeen directeur/bestuurder. Na vertrek van Annabelle Birnie is de Raad van Toezicht nog niet aangevuld. Dit zal in 2018 gebeuren op basis van in de Raad van Toezicht vastgestelde profielen. We hebben onze lobbykracht versterkt door het instellen van Ambassadeurs: Henk Pijlman en Max van den Berg. Het managementteam bestaat in 2017 uit: Algemeen directeur/bestuurder: Dago Houben Creatief directeur: Peter Smidt Festivalmanager: Peter Sikkema Marketingmanager: Pieter van Adrichem, per 1 mei 2017 opgevolgd door Jildau Stoelwinder in de rol van Marketing coördinator Hoofd productie: Hans Jansen Zakelijk leider ETEP en beleidsmedewerker: Janke Brands, per 1 september 2017 opgevolgd door Daniële Streep in de rol van Hoofd Bedrijfsvoering Governance De raad van toezicht heeft in 2017 viermaal vergaderd. In 2017 zijn de principes gevolgd van Cultural Governance. De interactie tussen Raad van Toezicht en accountant loopt via de algemeen directeur/bestuurder en de auditcommissie. De leden van de raad van toezicht worden benoemd voor een periode van drie jaar. In 2017 trad Annabelle Birnie af als lid. De bevoegdheden van de raad van toezicht zijn vastgelegd in de statuten van Stichting Eurosonic Noorderslag. Taken en bevoegdheden van de algemeen directeur/bestuurder zijn vastgesteld in een directiereglement. De algemeen directeur/bestuurder is voor onbepaalde tijd benoemd; een rooster van aftreden is hier niet van toepassing. In 2017 is de statutaire naam van de stichting gewijzigd van Stichting Noorderslag naar Stichting Eurosonic Noorderslag. In 2013 is een auditcommissie ingesteld, die in 2017 bestond uit Sandra den Hamer en Pierre Ballings. De auditcommissie is een gedelegeerd orgaan van de raad van toezicht, zonder eigen beslissingsbevoegdheid. De auditcommissie zoomt in op financiële zaken en doet de raad van toezicht daarvan verslag. De auditcommissie heeft in 2017 viermaal vergaderd. 34

35 Raad van advies Tegelijk met het instellen van een raad van toezicht, heeft Stichting Eurosonic Noorderslag ook een raad van advies ingesteld, die in 2017 bestond uit de volgende personen: Erwin Blom Janpier Brands Berend Schans Paul Solleveld Er zijn bilaterale contacten met de raadsleden. Ambassadeurs In 2016 hebben we een nieuw orgaan in het leven geroepen: de ambassadeurs. Deze zijn niet statutair benoemd, maar zijn mensen van naam en faam die het belang en de waarde van Eurosonic Noorderslag graag vertolken binnen hun netwerken. Zij worden met name gevraagd om van tijd tot tijd bij belangrijke beslissingen en aanvragen voor bijdragen en subsidies contacten te leggen en waar mogelijk een goed woord te doen. Ambassadeurs dragen Eurosonic Noorderslag een warm hart toe en zijn in staat voor het evenement een lans te breken. De werkwijze, positie en werving zijn vastgesteld in de Raad van Toezicht van Stichting Eurosonic Noorderslag. In 2016 traden Max van den Berg en Henk Pijlman toe als ambassadeurs en die waren dat ook in Huisvesting en organisatie In 2017 hebben er een aantal organisatorische wijzigingen plaatsgevonden. In de loop van het jaar is de artistiek directeur van Eurosonic Noorderslag, Peter Smidt, door ziekte uitgevallen. De belangrijkste uitvoerende delen van werkzaamheden verdeeld over het team. Vanuit Buma Cultuur heeft Frank Helmink (directeur) zitting genomen in het programmateam in Peter zijn plaats. In het managementteam zijn daarnaast twee grote wijzigingen geweest. We stelden een nieuwe coördinator marketing aan en een nieuw hoofd bedrijfsvoering. Het kantoortje in Amsterdam dat we sinds 2016 huren blijkt een goede zet te zijn, aangezien een deel van ons team daar fijn werkt en de verbinding tussen Amsterdam-Groningen korter is. Eind 2017 hebben we ook in Groningen een heerlijk kantoor gevonden aan de Trompsingel waar we zijn ingetrokken. Dit kantoor, waarin meer ruimte is voor onze zzp ers om gezamenlijk te werken, werkt verbindend en bevordert onderlinge communicatie en samenwerking. Onze jonge garde zzp ers en stagiairs geven we steeds meer een grotere rol, die zij glansrijk oppakken. Niet alleen onze onderlinge samenwerking is verbeterd, maar ook de relatie met de gemeente en provincie. Halverwege het jaar is ons Cultuurpijlerplan positief beoordeeld door beide overheden. We zijn erkentelijk deze rol als Cultuurpijler Muziek/Creatieve Industrie in Groningen op ons te nemen en verder uit te bouwen. 35

36

37

38 eurosonic-noorderslag.nl