MEERJARENBELEIDSPLAN

Transcriptie

1 MEERJARENBELEIDSPLAN EXPERTISECENTRUM VOOR VROUWENVRAAGSTUKKEN Het Meerjarenbeleidsplan is het resultaat van een interactief proces, waarin de belangrijkste keuzes voor zijn vastgelegd. Voor de totstandkoming van dit Meerjarenbeleidsplan heeft het bestuur dankbaar gebruik gemaakt van de dialoog met de verschillende doelgroepen en ketenpartners middels onder andere themabijeenkomsten en expertmeetings Op basis van de input uit deze bijeenkomsten en onze visie op sociaal-maatschappelijke en economische ontwikkelingen hebben we bepaald voor welke vraagstukken FAM! oplossingen kan aandragen en waar de accenten voor deze beleidsperiode liggen.

2 WIE ZIJN WIJ FAM! is een maatschappelijke organisatie die zich beweegt op het terrein van leefbaarheid en actief burgerschap, van emancipatie, empowerment, diversiteit en (arbeids-, sociaal-maatschappelijke en politieke) participatie. Kernwoorden zijn verbinden, doorbreken en vernieuwen. FAM! gelooft in de kracht van verbinding. Vanuit de verbinding ontstaat het vertrouwen voor doorbreken. Het doorbreken van vastgeroeste patronen, onrechtvaardigheid, taboes of verstarde verhoudingen is een belangrijke stap in het proces om jonge en oude vraagstukken vlot te trekken. Het is de voedingsbodem voor vernieuwing. FAM! werkt aan de verdere ontwikkeling van een vraaggerichte dienstverlenende organisatie en is sterk gericht op netwerkontwikkeling en kenniscirculatie; op het uitwisselen van kennis en tools tussen partners in het werkveld zodat men leert van elkaars ervaringen waardoor sociaal-maatschappelijke en economische knelpunten vanuit verschillende invalshoeken bestreden worden. FAM! profileert zich als een onafhankelijk expertisecentrum voor vrouwenvraagstukken; niet zozeer vanuit een wetenschappelijk gezichtspunt, maar gezien vanuit en geworteld in de lokale samenlevingsverbanden. In de ondersteuning, activiteiten en informatievoorziening neemt de versterking van vrouwen een belangrijke plaats in. FAM! versterkt de eigen kracht die noodzakelijk is voor burgers om in netwerken te kunnen functioneren. FAM! draagt bij aan thema s als diversiteit ten behoeve van sociale cohesie, integratie en het aanspreken van verborgen talent. FAM! versterkt de eigen kracht

3 WAAR STAAN WIJ VOOR FAM! vindt dat iedere vrouw het recht heeft om zich te ontwikkelen, op haar eigen manier en zonder zich begrensd te voelen. Daarom staat economische zelfstandigheid bovenaan de targetlijst en pleit FAM! ervoor dat vrouwen te allen tijde hun eigen koers kunnen varen. Dit betekent dat als de situatie dat vraagt, je economisch, juridisch en financieel vrij bent je eigen keuzes en weg te bepalen. FAM! biedt regelmatig themabijeenkomsten aan en creëert invloedrijke netwerken om vrouwen, maar ook om mannen, bedrijven, overheden en andere instanties bewust te maken van hun keuzes en de mogelijke consequenties die deze keuzes voor hun economische onafhankelijkheid kunnen hebben. Economische zelfstandigheid staat bovenaan

4 ONTWIKKELINGEN DIE ER TOE DOEN Economische en demografische ontwikkelingen Limburg ontgroent en vergrijst. De komende jaren zal de arbeidsmarkt aan de ene kant grote tekorten tonen in de zorgsector (op lager niveau), zakelijke dienstverlening en in de technische sector (op alle opleidingsniveaus), maar aan de andere kant te maken krijgen met grote overschotten; denk aan de sectoren welzijn, administratieve dienstverlening, toerisme, recreatie en dierenbescherming. Door de daling van de omvang van de beroepsbevolking en de toenemende vergrijzing neemt de potentiële beroepsbevolking sterk af; dit maakt het noodzakelijk dat een ieder een essentiële bijdrage levert aan de arbeidsmarkt en dat verborgen arbeidspotentieel wordt aangesproken; arbeidsgehandicapten, oudere werkelozen en herintreders. Sociaal-maatschappelijke veranderingen Feminisering van de arbeidsmarkt Verkleuring van de arbeidsmarkt Hoewel er in Limburg minder sprake is van kleur op de arbeidsmarkt tekent de trend zich af dat nietwesterse allochtonen (vooral de vrouwen) steeds hoger opgeleid zijn maar de opleiding niet op de arbeidsmarkt kunnen verzilveren. Veranderende behoefte van de arbeidsmarkt Een veranderende behoefte bij de werknemer aan flexibilisering (generatie Y= verdieping en onderscheidend werken). Effecten op de onderkant van de arbeidsmarkt Overheidsbezuinigingen zetten de komende jaren door. Wijzigingen in het sociale stelsel, bezuinigingen op participatie en re-integratie trekken de komende jaren een zware wissel op de sociale cohesie. Door werkeloosheid, inkomensachteruitgang, bezuinigingen op zorg en op sociale investeringen dreigen grote groepen vrouwen uit de boot te vallen. Armoede zal toenemen; dat geldt ook voor maatschappelijke problemen als eenzaamheid en huiselijk geweld. De leefbaarheid van wijken en krimpgebieden komt zwaar onder druk te staan.

5 ONZE AMBITIES FAM! heeft inhoudelijke en randvoorwaardelijke ambities. De inhoudelijke ambities betreffen het primaire proces; de randvoorwaardelijke ambities zijn nodig om op inhoud te kunnen presteren. INHOUDELIJKE AMBITIES Stimuleren en vergroten van de economische zelfstandigheid FAM! maakt zich sterk voor de arbeidsparticipatie van vrouwen. Arbeidsparticipatie is een voorwaarde voor economische zelfstandigheid waardoor vrouwen ruimte kunnen scheppen voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling en eigen keuzes kunnen maken. Stimuleren en vergroten van de maatschappelijke participatie Burgers voelen zich steeds meer verantwoordelijk voor wat er gebeurt in de directe leefomgeving. Sociale uitsluiting heeft een negatieve invloed op de verantwoordelijkheid van mensen. Door bewustwording en ontwikkeling van eigen kracht en door het stimuleren van de zelfredzaamheid wordt de basis gelegd voor het verbeteren van de leefbaarheid en het versterken van onderling begrip en draagvlak voor het samenleven van mensen met verschillende sociaal-culturele en etnische achtergronden. Slechten van sociaaleconomische barrières De economische ontwikkelingen, de recessie, hebben nadelige effecten op de maatschappelijke ontwikkelingen. Actieve deelname aan de samenleving, participatie, zal onder druk komen te staan. Het gaat hierbij om economische en politieke participatie, participatie in vrijwilligerswerk en de participatie in verschillende sociale verbanden. Door te participeren kunnen mensen een bijdrage leveren aan de samenleving en zich nuttig voelen. Op deze manier draagt participatie bij aan de kwaliteit van leven.

6 RANDVOORWAARDELIJKE AMBITIES Een sterke organisatie FAM! is gespitst op veranderingen in de markt. Door maatschappelijke ontwikkelingen te signaleren, er tijdig en weldoordacht op in te spelen wil FAM! opiniërend en beleidsbeïnvloedend zijn. FAM! wil verbindingen sluiten waardoor nieuwe energie ontstaat. Marktontwikkelingen vereisen echter ook organisatieontwikkelingen. Kwaliteit FAM! streeft naar een zo hoog mogelijke kwaliteit in advies, dienstverlening en uitvoering. Kwaliteit raakt aan alle onderdelen van de organisatie. FAM! is van een verenigingsstructuur naar een stichtingsstructuur gegaan om sneller en adequater op veranderingen in te kunnen spelen. Besturingsfilosofie Het bestuur stuurt op hoofdlijnen en is beleidsbepalend. Het sluiten van strategische allianties ziet zij als onlosmakelijk verbonden met de kracht van een expertisecentrum. FAM! zet in op samenwerking vanuit betrokkenheid en verantwoordelijkheid om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. FAM! verbindt netwerken waardoor kenniscirculatie ontstaat: kennis van actoren, ervaringen met de uitvoering en instrumenten van overheid en organisaties. Professionele ondersteuning FAM! heeft een klein (1,86 ft) wendbaar bureau met een vaste bezetting dat voor continuïteit van de dienstverlening zorgt. De voorbereiding en uitvoering van bestuursbesluiten en de (dagelijkse) uitvoering, de concretisering van het beleid, is gedelegeerd aan de directeur. FAM! vindt het belangrijk dat studenten in de praktijk leren wat een vak werkelijk inhoudt. FAM! is een erkend leerbedrijf (ECABO keurmerk) dat studenten graag haar kennis en ervaring aanbiedt en op deze wijze de kennis en ervaring van jonge mensen in de organisatie inbrengt.

7 STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN Op voorgaande bladzijden hebben we onze ambities beschreven voor de komende jaren. Van daaruit formuleren we strategische doelstellingen: wat hebben wij gerealiseerd over vier jaar? Per jaar wordt in het activiteitenplan beschreven wat de doelstellingen voor dat jaar zijn. Stimuleren en vergroten van de economische zelfstandigheid De sociaaleconomische ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, vergrijzing, krimp, internationale concurrentiepositie maar ook de veranderende beroepsbevolking zullen om andere inspanningen vragen. Nog steeds werkt driekwart van de vrouwen in deeltijd. Mede door het hoge deeltijdpercentage is het aandeel economisch zelfstandigen onder vrouwen beduidend lager dan onder mannen. In 62 procent van de gezinnen werkt de vader de meeste uren, in 13 procent werken beide ouders evenveel en in 2 procent werkt de moeder het meest. Voor 70 procent van de moeders gaat de meeste tijd op aan zorg en huishoudelijk werk. Bij de vaders is dat maar een kleine 10 procent. Als mannen carrière maken, spreekt het vaak vanzelf dat de vrouw stopt met werken of een kleine baan neemt om te kunnen zorgen voor de kinderen. Deels is het ook een bestendiging van rollenpatronen. De gekozen taakverdeling zorgt voor een carrièrevoorsprong van de man die door de vrouw Een vrije keuze voor iedereen niet meer wordt ingelopen en die vervolgens de bestaande taakverdeling rechtvaardigt. Grotendeels is deze taakverdeling cultureel en door instanties bepaald. Doorbreken van het huidige rollenpatroon kan resulteren in een situatie waarin iedereen een vrije keuze heeft.

8 Positieve ontwikkelingen Stijging netto arbeidsparticipatie vrouwen Het opleidingsniveau van vrouwen is de laatste jaren sterk gestegen Negatieve ontwikkelingen Mede door het hoge deeltijdpercentage is het aandeel economisch zelfstandigen onder vrouwen beduidend lager dan onder mannen De flinke bezuinigingen op de subsidies kinderopvang Keuze voor (te) populaire studierichtingen ongeacht de behoefte van de arbeidsmarkt Uurlonen liggen bij vrouwen lager (loonkloof) Gering aantal vrouwen in topposities Outcome In 2016 wil FAM! een grotere betrokkenheid van vrouwen bij de arbeidsmarkt door: Aandacht te vragen voor vormen van flexibele arbeid waardoor een andere verdeling van zorg en werktaken tussen man en vrouw mogelijk is. Hiervoor is het van belang dat mensen breed inzetbaar zijn (ontwikkeling van generieke competenties), de keuze voor mannen en vrouwen voor het combineren van werk en zorg gelijkwaardig is en werknemers meer zeggenschap hebben over de werktijden (het Nieuwe Werken). FAM! vraagt hiervoor aandacht door informatieverstrekking aan vrouwelijke werknemers en lobby bij de verschillende betrokken partners zoals bedrijfsleven en werkgeversorganisaties. Het ondernemerschap is een flexibele vorm van arbeid en biedt vrouwen een goede kans op (meer) economische zelfstandigheid. Momenteel is 35% van de startende ondernemers vrouw. Dit maakt dat vrouwelijke ondernemers een enorm potentieel vormen voor economische groei. FAM! wil vrouwelijk ondernemerschap stimuleren door hen een netwerk te bieden, succesvolle ervaringen te bundelen en daar waar mogelijk te ondersteunen in kennis en vaardigheden. Het versterken van de arbeidsmarktpositie van 50 + vrouwen door het wegnemen van belemmeringen. Positieve beeldvorming brengt een onderwerp onder de aandacht en leidt uiteindelijk tot verandering van mening. FAM! zet zich in om de beeldvorming rond werkende moeders en de inzetbaarheid van oudere werknemers te verbeteren.

9 Stimuleren en vergroten van de maatschappelijke participatie Samenleven heeft een sociale, een economische en een ecologische dimensie. Welzijn is meer dan welvaart. Economische aspecten, sociaal-culturele en ecologische aspecten moeten in balans zijn om de kwaliteit van leven nu en in de toekomst veilig te stellen Positieve ontwikkelingen De kracht en kwaliteit van de samenleving wordt bepaald door onderlinge betrokkenheid, participatie, vertrouwen en integratie. Binding met de directe leefwereld, participeren in onderlinge contacten, in informeel en georganiseerd verband stimuleert het vertrouwen in elkaar en resulteert in begrip voor elkaars meningen, gedeelde waarden en normen. Vrouwen spelen van oudsher een belangrijke rol bij het creëren van sociale samenhang. Negatieve ontwikkelingen Sociale uitsluiting leidt op de lange termijn tot minder ontplooiingsmogelijkheden en daardoor tot minder kansen op de arbeidsmarkt. Vermindering van kansen op de arbeidsmarkt leidt vervolgens weer tot armoede. De sandwichgeneratie. De flinke bezuinigingen in de zorg en de kanteling van de AWBZ naar WMO zullen de druk op mantelzorgers, in de meeste gevallen vrouwen, vergroten. Onze Limburgse samenleving wordt steeds pluriformer; waar veel verschillende mensen dicht op elkaar wonen is de kans groot op botsende en schurende belangen, gewoontes, leefstijlen en opvattingen. De kans op polarisatie neemt toe en tolerantie lijkt af te nemen. Betrokkenheid, participatie, vertrouwen en integratie

10 Outcome In 2016 wil FAM! een grotere maatschappelijke participatie van vrouwen door: Het realiseren van (lokale) samenwerking om vernieuwing en verandering te verankeren. - Door het initiëren van netwerken van organisaties en (lokale) overheden waarin men samenwerkt aan de oplossing van maatschappelijke problemen; - Door het bevorderen van medeverantwoordelijkheid van burgers voor hun eigen leefsituatie; - Door het versterken van de zelfwerkzaamheid en het eigen initiatief; - Door het stimuleren van het debat over tekorten in de woon- en leefsituatie; FAM! investeert in de participatie van sociaal-maatschappelijke en economisch kwetsbare mensen. De scheidslijn tussen maatschappelijke participatie en arbeidsparticipatie moet vervagen. FAM! vraagt aandacht voor de maatschappelijke waarde van vrijwilligerswerk. Veel vrouwen verkeren nog in een sociaal isolement of in een kwetsbare positie doordat zij zorg voor naasten verrichten. FAM! vraagt via lobby om adequate maatregelen, waarbij rekening gehouden wordt met sociale en infrastructurele verschillen. Het debat stimuleren

11 Slechten van sociaaleconomische barrières Bestrijden van huiselijk geweld Huiselijk geweld is een van de omvangrijkste geweldsvormen in onze samenleving. Naar schatting zijn jaarlijks tussen de en personen in Nederland slachtoffer van structureel huiselijk geweld. Daarnaast zijn er jaarlijks ongeveer 1 miljoen slachtoffers van incidenteel huiselijk geweld. Jaarlijks zijn meer dan kinderen getuige van huiselijk geweld. Kinderen die getuige zijn van geweld, lopen ernstige psychische schade op. Terugdringen van kindermishandeling door Een gezamenlijke aanpak kenniscirculatie Alleen een gezamenlijke aanpak van betrokken actoren kan leiden tot het terugdringen van huiselijk geweld. Zij die rechtstreeks in contact staan met mogelijke slachtoffers zijn in staat om signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling in een vroeg stadium op te vangen. Hierbij kun je denken aan (vrouwen)- verenigingen, scholen, aan bureau Jeugdzorg, artsen maar ook begeleiders, veelal vrijwilligers in jeugdclubs, kinderopvang, kindervakantiewerk enz. Hoe eerder professionals en vrijwillige begeleiders geweld signaleren, hoe sneller hulp en ondersteuning geboden kan worden om het geweld te stoppen en indien nodig slachtoffers op te vangen en hulp te bieden. Outcome In 2016 wil FAM! huiselijk geweld bestrijden door: Gerichte voorlichting verzorgen over huiselijk geweld waaronder kinder- en ouderenmishandeling; Aandacht vragen voor eergerelateerd geweld; Initiëren van en deelnemen aan samenwerkingsnetwerken van hulpverlenende organisaties; Stimuleren van samenwerking tussen professionele hulpverlening en ervaringsdeskundigen.

12 Bestrijden van armoede Sociale uitsluiting leidt op de lange termijn tot minder ontplooiingsmogelijkheden en daardoor tot minder kansen op de arbeidsmarkt. Vermindering van kansen op de arbeidsmarkt leidt vervolgens weer tot armoede. De positie van man en vrouw is nog altijd niet gelijk. Ten opzichte van mannen geldt voor vrouwen dat in Nederland minder dan de helft economisch zelfstandig is. Slechts 48 % van de Nederlandse vrouwen tussen de 15 en 65 jaar verdient namelijk een netto jaarinkomen dat hoger is dan de netto bijstandsuitkering van een alleenstaande. Armoede werkt voornamelijk via vrouwen door in generaties. De groep alleenstaande ouders, waarvan het overgrote deel vrouwen, vormt een bijzondere risicogroep. Het doorbreken van armoede werkt, volgens ervaringen onder meer met microkrediet, ook vooral via vrouwen. Armoedeproblematiek kan alleen bestreden worden door specifieke aandacht voor vrouwen en door het stimuleren van de economische zelfstandigheid van vrouwen. Armoede leidt ook tot grote sociaal-economische gezondheidsverschillen die tot hoge zorgconsumptie leiden. Mensen die in armoede leven, zijn minder gezond. Het doorbreken van armoede werkt vooral via vrouwen

13 Positieve ontwikkelingen Armoedebestrijding vraagt om een structurele en integrale aanpak. Daarbij zijn arbeidsmarktbeleid en inkomensbeleid even belangrijk als sociaal beleid gericht op maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid. Lokale overheden leggen steeds meer de focus op integrale aanpak van beleid. Focus op talenten van vrouwen biedt een oplossing voor armoedebestrijding Door verbinding te leggen tussen mensen die met elkaar iets gemeen hebben en door ervaringsdeskundigheid in te zetten van vrouwen die zich uit armoede omhoog hebben gewerkt, voor vrouwen die dat nog moeten doen, wordt de participatie van groepen die nu nog zijn uitgesloten, in de samenleving bevorderd. Negatieve ontwikkelingen In de huidige wetgeving wordt te weinig rekening wordt gehouden met genderspecifieke uitgangspunten: de Wet Werk en Bijstand (WWB) houdt te weinig rekening met niet- of laaggeschoolde alleenstaande ouders. Voor deze groep is het moeilijker om betaald werk te vinden omdat zij vanwege zorgtaken vaak minder uren beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Ook hebben zij vaak een kort arbeidsverleden met minder werkervaring, waardoor zij minder gemakkelijk plaatsbaar zijn. Door recente kabinetsbezuinigingen op de kinderopvang zoeken ouders naar alternatieve opvang. Andere ouders, meestal de vrouw, gaan minder werken omdat met de hoge kinderopvangkosten werken nauwelijks meer loont. De Wet Investering Jongeren (WIJ) gaat er vanuit dat jongeren of leren of werken, maar gaat voorbij aan de categorie die een opleiding en zorg moet combineren. Outcome In 2016 wil FAM! armoede onder vooral vrouwen bestrijden door: FAM! focust op talenten van betrokkenen en pleit voor het aanspreken van de eigen kracht van mensen, op hun verantwoordelijkheid om zelf de regie te nemen over hun leven en economisch zelfstandig te worden. Er is nog steeds sprake van onderbenutting van ondersteunende (lokale) regelingen. FAM! wil deze groep van vrouwen met een minimuminkomen actief informeren over het gemeentelijk armoedebeleid. Daar waar mogelijk maakt zij gebruik van lokale intermediairs. FAM! neemt deel aan samenwerkingsnetwerken om de positie van vrouwen in armoede onder de aandacht te brengen en te houden.

14 STERKTE EN KANSEN VAN DE INTERNE ORGANISATIE In de achterliggende beleidsperiode is een analyse van de organisatie uitgevoerd wat heeft geleid tot de transformatie van LVR naar FAM! De externe ontwikkelingen zijn in kaart gebracht. Aan de hand van relevante ontwikkelingen hebben we een sterkte-zwakteanalyse gemaakt. UITEINDELIJK KOMEN WIJ TOT DE VOLGENDE SAMENVATTING Politieke agenda s en hardnekkige sociaal-maatschappelijke en economische problemen dwingen tot aanpassing van prioriteiten en beleidsvoornemens. Het denken over de eigen beeldvorming (imagoonderzoek en imagostrategie) moet de komende periode duidelijk maken welke doelgroepen het meest relevant zijn voor de dienstverlening van FAM! Prioriteit is nu om de binnenkant van de organisatie tot in de buitenkant zichtbaar te maken. Door een goed communicatiemanagement wordt FAM! een partner van betekenis. In het verlengde daarvan onderneemt zij komende jaren actie en versterkt haar positie als expertisecentrum voor vrouwenvraagstukken Een partner van betekenis

15 Mede mogelijk gemaakt door de provincie Limburg

16