Naar toekomstbestendige bruggen & sluizen!

Transcriptie

1 Naar toekomstbestendige bruggen & sluizen! De rode draad van onze aanpak Mei 2018 Samenstellers: Koene Talsma (Taskforce Bouwagenda) Lindy Molenkamp (Provincie Overijssel) Marco Hofman (Provincie Noord-Holland) Arie Bleijenberg (TNO) Richard Mulder (Bouwagenda)

2 SCHETS VAN DE OPGAVE Grote omvang In Nederland liggen, afhankelijk van wat je meerekent, tussen de en civiele kunstwerken. Vele daarvan zijn aangelegd in de jaren en zijn toe aan renovatie, versterking dan wel vervanging. Risico s nemen toe Het gebruik ervan is intensiever geworden, er is meer (en steeds zwaarder vracht-)verkeer. Wanneer de beheerder de staat van zijn kunstwerken niet goed in kaart heeft gebracht, stijgt het risico op (onverwacht) falen. Soms moet een kunstwerk (tijdelijk) voor zwaarder verkeer worden gesloten (Merwedebrug).

3 SCHETS VAN DE OPGAVE Onvoldoende (gedeelde) kennis Onze kennis van de invloed van (verkeers-)belasting op de diverse soorten civiele kunstwerken vertoont nog lacunes. We weten nog niet precies genoeg wat de feitelijke sterkte van bestaande kunstwerken is en wanneer die dus om redenen van komend falen moeten worden versterkt, gerenoveerd of vervangen. Toekomstbestendig maken We willen onze civiele kunstwerken toekomstbestendig maken: qua functionaliteit, qua klimaatadaptatie, qua energieneutraal gebruik, qua circulaire aanpak.

4 SCHETS VAN DE OPGAVE Noodzaak voor efficiënte aanpak We weten dat er een grote vervangingsopgave aan zit te komen, maar we weten nog niet goed wanneer dat in de tijd gaat vallen en wat het gaat kosten. En we willen dat de totale kosten curve echt lager komt te liggen dan dat we nu denken. Anders wordt de opgave onbetaalbaar. Politieke urgentie Het is noodzakelijk dat deze opgave duidelijk op de politieke agenda komt te staan op een manier dat de politieke besturen het begrijpen en er mee weten om te gaan.

5 SCHETS VAN DE OPGAVE Krachten bundelen Er is al veel kennis op dit gebied maar die is versnipperd. Om veiligheidsbewuster, innovatiever en (kosten-)efficiënter met deze opgave om te gaan, moeten we de krachten bundelen, meer van elkaar gaan leren en ons organiseren om deze meerjarige opgave (denk aan een periode ) programmatisch aan te kunnen. Internationaal koploper En met deze kennisopbouw kunnen we de opgave straks nationaal aan en kunnen we ons als sector internationaal op de kaart zetten.

6 RODE DRAAD IN DE AANPAK Kennisagenda Kennisagenda programmeren en uitvoeren, gezamenlijk door infraeigenaren, kennisinstituten en marktpartijen Stimulerende aanbestedingsvormen Een Cultuuromslag in Aanbestedings- en Innovatie-arrangementen : die moeten experimenteerruimte bieden en zo stimuleren tot innovatie, deling en vermenigvuldiging van kennis en kostenefficiëntere oplossingen (Prototype) Projecten Van prototype-projecten opschalen naar een multiopdrachtgever projectaanpak (bundeling van gelijksoortige opgaven door meerdere opdrachtgevers in een regio), volgens het Zwaan, kleef aan principe Institutionele prikkels Institutionele prikkels, zoals invoering van een doorontwikkelde Nota Kapitaalgoederen en door bij aanbestedingen structureel uit te vragen op duurzaamheid, circulariteit en kosten over de levensduur.

7 RODE DRAAD IN DE AANPAK: AMBITIE Steeds duidelijker Ambities formuleren op het gebied van Aantoonbare veiligheid, Kennisontwikkeling, Toekomstbestendigheid (functionaliteit, energieneutraliteit, circulair bouwen, klimaat-adaptatie), Landelijke optelbaarheid en Bestuurlijke urgentie.

8 RODE DRAAD IN DE AANPAK: MEER GEDETAILLEERDE UITWERKING : 2023: Alle infra-eigenaren werken samen aan de Kennisagenda en de eerste Prototypeprojecten zijn op de markt gezet, Er is een serie van Aanbestedingsvormen en Innovatie-arrangementen gevonden dan wel ontwikkeld. Er is een groot Meten = Weten programma in gang gezet. De Nota Kapitaalgoederen is omgezet in een bruikbare en pragmatische vorm. Het begrip Energieneutraal kunstwerk is duidelijk gedefinieerd, en toepasbaar in ontwerp en aanbesteding. Een eerste (voorlopige) concretisering van het begrip Circulair bouwen van kunstwerken is bruikbaar voor ontwerp en aanbesteding. Alle qua gebruik risicovolle kunstwerken in Nederland zijn aantoonbaar veilig. De invloed van de diverse (verkeers- )belastingen op kunstwerken zijn bekend. Het begrip Circulair bouwen van een kunstwerk is duidelijk gedefinieerd. Er is duidelijkheid over wat Klimaatadaptief betekent. De vervangingsopgave komt opnieuw in het Regeerakkoord 2021 te staan. Stimulerende Aanbestedingsvormen en Innovatie-arrangementen zijn de norm. Élke infra-eigenaar weet welke kunstwerken in zijn bezit zijn, wat de staat ervan is, wanneer het moment van onderhoud of vervanging plaatsvindt (niet te vroeg, niet te laat), en heeft dit in de tijd geprogrammeerd. Deze vervangingsopgave is landelijk optelbaar en daarmee budgetteerbaar. Er is géén sprake meer van een (dreigende) vervangingspiek, maar van een gelijkmatig in de tijd uit te voeren opgave.

9 DE KENNISAGENDA (1) De vooroplopende infra-eigenaren en de kennisinstituten gaan samen met de marktpartijen werken aan: Asset Management (het ècht gaan doen ) ontwikkelen monitortechnieken voor periodieke inspecties aan bruggen en viaducten ontwikkelen van technieken voor het aanwenden van meetgegevens ( big data ) voor beheer en onderhoud vormgeven van smart bridge voor monitoring van de staat van kunstwerken ontwikkelen op hoofdlijnen van een uniforme Asset Management Systematiek Geavanceerde modellering t.b.v. beoordeling constructieve veiligheid: ontwikkelen van beoordelingskader (safety formats) voor niet lineaire eindige elementen modellering vaststellen raamwerk voor het probabilistisch benaderen van de constructieve veiligheid methoden en modellen voor voorspellen constructief gedrag o.i.v. materiaaldegradatie (corrosie, vermoeiing, ASR) ontwikkelen van methoden en modellen voor kwantificeren van effecten van reparaties

10 DE KENNISAGENDA (2) De vooroplopende infra-eigenaren en de kennisinstituten gaan samen met de marktpartijen werken aan: Sterktebepaling (vinden van verborgen sterktes ): experimentele validatie van geavanceerde (=minder conservatieve) modellen voor beoordeling draagvermogen toepasbaar maken van verborgen sterktes in rekenregels en normen ontwikkeling snelle methoden en procedures voor proefbelasten (gaat soms sneller dan rekenen ) bepalen van representatieve belastingen in relatie tot de verkeerssituatie bepalen van stopcriteria om schade door proefbelastingen te voorkomen Verkeersbelastingen (inzicht >> simulatiemodellen >> belasting effecten): uitrol netwerk aan Weigh in Motion (WiM) verkeersbelastingsmetingen, juist ook op niet-snelwegen ontwikkelen gevalideerd (probabilistisch) verkeersbelastingsmodel ontwikkelen methodiek voor generaliseren van bridge WiM metingen

11 DE KENNISAGENDA (3) De vooroplopende infra-eigenaren en de kennisinstituten gaan samen met de marktpartijen werken aan: In situ metingen (door niet-destructieve technieken en monsternames): toepasbaar krijgen innovatieve meettechnieken (AE) voor bijvoorbeeld voorspanning in bouten, klinknagels, dekken ontwikkeling beproevingsmethoden op kleine tot zeer kleine proefstukken nauwkeuriger vaststellen sterkte (stalen) constructies onder wisselende belastingcondities (aanscherpen SN kromme) Verbeterde constructies en materialen (ervaring opdoen met nieuwe materialen en constructies): up-scaling van nieuwe materialen (lange slanke UHSB liggers, vezelversterkte constructies, self healing beton, etc.) constructies met alternatieve betonsoorten/binders

12 DE KENNISAGENDA (4) De vooroplopende infra-eigenaren en de kennisinstituten gaan samen met de marktpartijen werken aan: Hergebruik van materialen en constructies (de Transitieagenda zegt: vanaf 2023 moeten alle uitvragen (=start van het ontwerpproces) circulair zijn; vanaf 2030 moeten alle aanbestedingen circulair zijn): formuleren van een scherpe definitie voor een energieneutraal en circulair kunstwerk (voortbouwend op gebouwen) kaders en richtlijnen voor volledig hergebruiken van constructies, constructie-onderdelen en materialen ontwikkeling van een Materialenpaspoort Klimaat adaptief bouwen: concreet maken welke klimaat invloeden moeten worden meegenomen En deze Kennisagenda moet beleefd en doorleefd worden met alle infra-eigenaren en marktpartijen in geheel Nederland!

13 AANBESTEDINGS- EN INNOVATIE ARRANGEMENTEN (1) We moeten toe naar een Cultuuromslag: De Opdrachtgever moet willen betalen voor verandering en kwaliteitsverbetering; dit vraagt om een herdefiniëring van het begrip Doelmatigheid. Er is in de kern voldoende ruimte in de huidige Aanbestedingsregelgeving: het vraagt alleen anders denken om die ruimte uit te nutten. Marktpartijen moeten de kansen gaan zien die deze weg biedt en moeten willen mede-investeren in innovatie en kennisontwikkeling, omdat ze gaan beseffen dat kennis delen leidt tot kennisvermenigvuldiging voor iedereen en dus ook voor henzelf. De kernelementen van dit nieuwe denken zijn samenwerking, samen investeren, experimenteerruimte scheppen en financieel faciliteren, launching customers, redelijke risico-verdelingen, uitzicht op opschaling van innovatieve toepassingen.

14 AANBESTEDINGS- EN INNOVATIE ARRANGEMENTEN (2) Met als uiteindelijke doelen: Gegarandeerd veilige kunstwerken, en op tijd (niet te vroeg, niet te laat) vervangen of renoveren. Vinden van nieuwe wegen in energieneutraal en circulair ontwerpen, bouwen en in stand houden. Reduceren van kosten per eenheid van product (de totale kosten curve moet omlaag). Innovatie laten lonen voor alle partijen. Een bouwsector die midden in de belangstelling staat ( sexy wordt). Voorbeelden enigszins in deze richting zijn: het Innovatie-arrangement van het HWBP, de Procesaanpak Innovatie in de Bouw, de procedures Innovatiepartnerschap en Pre-commercial Procurement.

15 (PROTOTYPE-) PROJECTEN Enkele koplopers (Provincie Noord-Holland, Provincie Overijssel, Gemeente Almere en ook Rijkswaterstaat) willen reeds in 2018 serieus experimenteren met het uitvragen op de nieuwe manier die inhoudt: In een aantal vernieuwende batches van projecten worden dan in een regio een aantal kunstwerken van Beheerder A, Beheerder B en Beheerder C samengebracht die worden gegund aan een (combinatie van) bouwbedrijven die dan de beste aanbieding doen op het gebied van techniek, energieneutraliteit, circulariteit, innovatie en prijs. Het doel is dus om Experimenteerruimte te bieden en/of projecten te hebben waar ambitieuze doelstellingen tot nieuwe oplossingen kunnen leiden. En bij iedere volgende aanbesteding zal de lat hoger worden gelegd! Hiervoor is een lijst van projecten in ontwikkeling die nu al bestaat uit: De Cruquiusbrug Bruggen Floriade Almere 2022 Deze aanpak volgt het principe van Zwaan, kleef aan en moet leiden tot opschaling en versnelling. Het wordt gewoon dat in een regio meerdere infra-eigenaren gebundeld gelijksoortige projectopgaven in de markt zetten, zodat door de grotere aantallen het voor de markt loont om hier alle innovatie op in te zetten. De daarbij opgedane kennis moet worden gedeeld, zodat het de volgende ronde nog slimmer en ook goedkoper gaat. Zo gaat de Praktijk-kennis stromen!

16 INSTITUTIONELE PRIKKELS De Nota Kapitaalgoederen bestaat sinds ongeveer De oorsprong ligt er in dat de Wetgever het belang heeft onderkend van het onderhoudsniveau van onze kapitaalgoederen en in wet- en regelgeving (BBV = Besluit Begroting en Verantwoording) heeft bepaald dat er in de begroting en de jaarrekening van de diverse overheden een verplichte paragraaf Onderhoud Kapitaalgoederen wordt opgenomen. Op basis van deze informatie ontstaat er inzicht in het gevoerde beleid ten aanzien van de kapitaalgoederen, de omvang van de benodigde financie le middelen en de uiteindelijke gevolgen voor de begroting. De inhoud van bovengenoemde paragraaf wordt dan ontleend aan de meer uitgebreide Nota Kapitaalgoederen. Diverse gemeentes hebben inmiddels zo n Nota Kapitaalgoederen voor de Openbare Ruimte (Wegen, Groen en speelplaatsen, Waterhuishouding en Civiele Kunstwerken) opgesteld. De ene gemeente heeft doorwrocht werk geleverd, de andere gemeente staat nog aan het begin. Als stimulerende Institutionele prikkel stellen wij voor deze Nota Kapitaalgoederen om te vormen of aan te vullen op een wijze dat elke infra-eigenaar in Nederland wordt gestimuleerd om een goed inzicht te hebben in omvang en toestand van zijn assets ( = Kapitaal-goederen) en om vervolgens te komen tot betrouwbare meerjaren overzichten voor de korte, de lange en de zeer lange termijn. Deze aanpak is dan meteen de opmaat tot verhoogde bestuurlijke en vervolgens politieke aandacht!

17 EN NU.

18 ACHTERGROND INFORMATIE 21 eeuwse oplossingen voor 20e eeuwsebruggen, Youtube film van december 2017 zie Rapport De Bouwagenda Bouwen aan de kwaliteit van leven, Road Map 1, d.d. 28 maart n+%26amp%3b+sluizen Werkconferentie Bruggen & Sluizen d.d. 3 november 2017, verslag en bijbehorende presentaties Kennisagenda bruggen en viaducten Verjongen, vernieuwen, verduurzamen door Musketiers Droge Kunstwerken van het samenwerkingsverband InfraQuest: Adri Vervuurt (TNO), Dick Hordijk (TUD) en Dick Schaafsma (RWS) d.d. februari/maart 2018