Startnotitie: Naar een duurzaamheidsagenda Hardinxveld-Giessendam

Transcriptie

1 Startnotitie: Naar een duurzaamheidsagenda Hardinxveld-Giessendam

2 Projectgegevens Gemeente Hardinxveld-Giessendam Afdeling: Beleid, Ontwikkeling en Ondersteuning Projectnaam: Naar een duurzaamheidsagenda Hardinxveld-Giessendam Zaakdossier: Documentnummer: Bestuurlijke opdrachtgever: wethouder T. Boerman Ambtelijke opdrachtgever: Projectleider: mw. S. Mannens Inhoud... 2 De kern van het projectplan... 3 Aanleiding... 3 Vraagstuk... 4 Wat is duurzaamheid... 4 Waar werken we naar toe... 4 Aanpak... 5 In de tussentijd... 7 Communicatie... 8 Projectorganisatie... 8 Randvoorwaarden, risico s en haalbaarheid... 9 Middelen Tijdspad

3 De kern van de startnotitie - De startnotitie beschrijft hoe we komen tot een lokale duurzaamheidsagenda. - De lokale duurzaamheidsagenda beschrijft thema's, doelgroepen en maatregelen in de tijd, met een financiële paragraaf. - De lokale duurzaamheidsagenda en de uitvoering daarvan komt in nauwe samenwerking met inwoners, ondernemers, verschillende gemeentelijke afdelingen, de woningcorporatie, nutsbedrijven en onderwijs tot stand. - We sluiten aan bij bestaande ontwikkelingen. Zoals bijvoorbeeld het opstellen van een Warmte Transitie Atlas (WTA). - We sluiten aan bij de Regionale Energiestrategie Drechtsteden Energieneutraal We werken in vijf stappen naar de duurzaamheidsagenda: 1. Bewustwording en draagvlak 2. Oprichten werkgroep 3. Ambities bepalen op bestuurlijk niveau 4. Thema s (en doelgroepen) bepalen 5. Opstellen en opleveren van de duurzaamheidsagenda. - We richten een brede werkgroep op. - Duurzaamheid is een breed thema waar in korte tijd veel partijen bij (moeten) worden betrokken. Om dit voor elkaar te krijgen, is externe ondersteuning en deskundigheid nodig. Hiervoor vragen we een financiële bijdrage van ,-. - Onze communicatiestrategie is er op gericht de gebruiker aan het woord te laten met aansprekende voorbeelden. - Oplevering van de lokale duurzaamheidsagenda in september Aanleiding Door de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen warmt de aarde op en verandert het klimaat. In 2015 ondertekenden vrijwel alle landen van de wereld het Klimaatakkoord van Parijs: we willen de opwarming van de aarde in 2050 terugdringen tot maximaal twee graden Celsius ten opzichte van Dat vraagt om ingrijpende veranderingen in ons energieverbruik en een sterke vermindering van het gebruik van fossiele energiebronnen. Gedreven door dit Klimaatakkoord wil het college van Hardinxveld-Giessendam een actieve rol vervullen bij milieu en duurzaamheid. In 2018 leveren we daarom een lokale duurzaamheidsagenda op. Met deze agenda kunnen op korte en middellange termijn samen met de samenleving de benodigde stappen worden gezet naar een duurzaam Hardinxveld-Giessendam. Deze stappen zijn nodig om in lijn met de doelstelling van de Rijksoverheid verder werk te maken van het verduurzamen en het zo mogelijk energieneutraal maken van onze gemeente. Hoe we de opgave om energiegebruik en gebruik van fossiele energiebronnen sterk te verminderen invullen, nemen we op in de eerder genoemde lokale duurzaamheidsagenda. Op 30 juni 2017 heeft de gemeenteraad een motie aangenomen waarin ze oproepen tot een richtinggevend plan. Vanaf nu spreken we over de duurzaamheidsagenda. Bij de invulling van deze agenda sluiten we aan bij de Regionale Energiestrategie Drechtsteden. Deze Energiestrategie is gezamenlijk opgesteld met overheden, nutsbedrijven, bedrijfsleven en onderwijs. De Energiestrategie is als leidraad te hanteren en uitgewerkt in vijf ontwikkellijnen. 3

4 Zowel de lokale duurzaamheidsagenda, als de uitvoering daarvan komt in nauwe samenwerking met inwoners, ondernemers, verschillende gemeentelijke afdelingen zoals BOO, ORS en KCC, de woningcorporatie, nutsbedrijven en onderwijs tot stand. Vraagstuk De raad vraagt om - verder werk maken van het verduurzamen en het zo mogelijk energieneutraal maken van onze gemeente, in lijn met de doelstellingen van het Rijk. - in 2018 met een duurzaamheidsagenda te komen, waarmee op korte en middellange termijn samen met de samenleving de benodigde stappen kunnen worden gezet. Wat is duurzaamheid Bij het woord verduurzamen, wordt al snel gedacht aan energie; het opwekken van alternatieve energie en het besparen op energieverbuik. Maar verduurzamen is meer dan dat. Het Sociaal Cultureel Pplanbureau sluit in haar Monitor Duurzaam Nederland aan bij de definitie die de Commissie Brundtland formuleerde in haar rapport Our Common Future: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder dat daarmee de behoeften van toekomstige generaties, zowel hier als in andere delen van de wereld, in gevaar worden gebracht. Een samenleving heeft een aantal hulpbronnen tot haar beschikking om duurzame ontwikkeling mogelijk te maken. Allereerst zijn er de natuurlijke grondstoffen en de fysieke omgeving. Maar voor een duurzame ontwikkeling zijn ook kapitaalgoederen, technologie en infrastructuur nodig, evenals kennis, maatschappelijk vertrouwen en een gezonde bevolking. In aanloop naar de lokale duurzaamheidsagenda moet helder worden wat we in Hardinxveld- Giessendam verstaan onder verduurzamen en welke stappen we daarin willen zetten. Waar werken we naar toe De lokale duurzaamheidsagenda is veelomvattend. In het plan wordt omschreven: - Welke rol de gemeente gaat vervullen. - Welke ambities we hebben en welke doelstellingen we in de aanloop naar 2050 willen bereiken. - Welke thema s we aan willen pakken en op welke manier we dat gaan doen. De opgave is groot. Zo is zowel inzetten op energiebesparing, als het opwekken van duurzame energie onderwerp van aanpak. Maar ook Van Gas Los en schone lucht kunnen thema's zijn waar we op in willen zetten. - Welke doelgroepen we onderscheiden 4

5 - Hoe de planning er uit ziet. Bij de planning houden we zoveel mogelijk rekening met natuurlijke momenten, zoals nieuwbouwprojecten, vervanging van oude warmtenetten en installaties, bestaande plannen en herontwikkeling/onderhoud is nog ver weg. Technieken waar we nu nog geen weet van hebben, kunnen over 10 jaar heel gewoon zijn. Daarom stellen we voor dat we de planning elke 5 jaar evalueren, bijsturen of afsluiten en afspreken waar de komende 5 jaar de nadruk op komt te liggen. - Op welke manier we de voortgang monitoren. Door inzicht te krijgen in de voortgang, kunnen we bijsturen, van koers veranderen of de gekozen weg verder inslaan. Het geeft richting aan de planning. Tevens draagt inzicht in bijvoorbeeld de hoeveelheid bespaarde energie bij aan het gedrag van mensen. Een zichtbare besparing leidt tot meer. - Welke spelers welke rol vervullen. Er zijn vele spelers in het veld, van een regisserende gemeente, tot innoverende ondernemers, van huurders tot particuliere huiseigenaren en van landelijke nutsbedrijven tot het onderwijs. Iedereen heeft een rol in het realiseren van de doelstelling. Want het uitgangspunt blijft dat we gezamenlijk de schouders er onder zetten. - Een overzicht van de financiën. Duurzame woningen, een circulaire economie, dat realiseer je niet vanzelf. Er is geld nodig om doelstellingen te kunnen bereiken. In de duurzaamheidsagenda komt een begroting. Ook komen we met (nieuwe) manieren voor financiële prikkels. - Welke communicatiestrategie we inzetten. We zoeken naar manieren waarop we iedereen (zowel professionals als inwoners) het belang van duurzaamheid laten inzien. Aanpak Om te komen tot de lokale duurzaamheidsagenda, zetten we de volgende stappen: 1. Bewustwording en draagvlak 2. Oprichten werkgroep 3. Ambities bepalen op bestuurlijk niveau 4. Thema s (en doelgroepen) bepalen 5. Opstellen en opleveren van de duurzaamheidsagenda 1. Bewustwording Het thema duurzaamheid is hot en een containerbegrip. Iedereen heeft er wel een mening over. Maar mensen echt zover krijgen dat ze gaan werken aan verduurzaming en aan een energieneutraal huis of bedrijf, dat blijkt nog een lastige stap. De eerste stap is daarom mensen bewust maken van de ambitie waar we voor staan. Communicatie speelt hierin een belangrijke rol. Zo zetten we een nieuwsbrief op waarin we ervaringsdeskundigen aan het woord laten over het thema duurzaamheid. (zenden). We schenken ook aandacht aan lokale ondernemers die zich inzetten voor duurzaamheid. 5

6 Om meer bewustwording te creëren maken we gebruik van mensen of organisaties die al werken aan duurzaamheidsoplossingen in de gemeente. De relatie met het Regionaal Energieloket wordt bijvoorbeeld versterkt. We zetten samen met het Loket in op meer communicatie aan inwoners over hoe zij hun woning kunnen verduurzamen. Mogelijk richten we al een expertgroep in waar inwoners en ondernemers informatie kunnen ophalen over duurzaamheidsmaatregelen. Deze expertgroep zal bestaan uit bedrijven en adviseurs die bekend zijn met regelgeving, subsidies en het aanbrengen van duurzame maatregelen in gebouwen. 2. Oprichten werkgroep De ambitieuze doelstelling van het Rijk kunnen we alleen realiseren als we de krachten bundelen. Het opstellen van de lokale duurzaamheidsagenda en de uitvoering komt in nauwe samenwerking met inwoners, ondernemers en verschillende gemeentelijke afdelingen zoals BOO, ORS en KCC, de woningcorporatie, nutsbedrijven en onderwijs tot stand. Dit vraagt voortdurend om afstemming. Hiervoor stellen we een werkgroep in. De werkgroep bestaat uit een vaste kern mensen, die wordt aangevuld met specialisten en/of ervaringsdeskundigen op het moment dat een bepaald thema aan de orde is. Mogelijk worden er gedurende het proces sub-werkgroepen opgericht, die aan een specifiek thema/doelgroep/maatregel gaan werken. De werkgroep bestaat uit maximaal 8 mensen, werkzaam bij verschillende organisaties en afdelingen. De werkgroep ondersteunt de projectleider bij het geven van invulling aan de 5 stappen. 3. Ambities bepalen Voor een goede startpositie is het belangrijk gezamenlijk met de gemeenteraad en het college het ambitieniveau te bepalen dat we voor ogen hebben. Natuurlijk zijn de doelstellingen van het rijk leidend. Ook regionaal zijn er richtlijnen en doelstellingen bepaald waar we in meegaan. Toch is er voldoende ruimte om hier een lokale invulling aan te geven. Daarin kunnen we keuzes maken bij wat we wanneer willen bereiken. Die ambitie komt in de duurzaamheidsagenda en bepaalt welke uitvoeringsstrategie bij de gemeente Hardinxveld-Giessendam past en welke onderdelen van de organisatie op welk moment betrokken moeten worden. Het is daarbij ook belangrijk dat de gemeente haar rol helder definieert en tegelijk verwachtingen naar andere partijen uitspreekt. Naast de gemeentelijke ambities, vragen we ook externe partijen zoals ondernemers en inwoners naar hun ambities en de rol die zij bij het invullen van die ambities kunnen vervullen. Om ambities te benoemen, maken we gebruik van de kennis van bureau OverMorgen die de WarmteTransitieAtlas voor de gemeente HG in kaart brengt. Ook de kennis van het Regionaal Energieloket benutten we om inzicht te krijgen in mogelijke kansen voor verduurzaming van Hardinxveld-Giessendam. Tevens werken we met en aan de Regionale Energiestrategie Drechtsteden. Daarin zijn vijf ontwikkellijnen opgenomen waar we onze eigen ambities aan kunnen hangen. Het gaat om 6

7 1. gefaseerd los van aardgas, bij nieuwbouw en waar mogelijk bij verouderde bestaande aardgasnetten; 2. afgaan van benzine, diesel en andere fossiele energie, zodra dat redelijkerwijs kan; 3. sterk inzetten op energiebesparing; 4. duurzaam opwekken van elektriciteit, met opbouw in tijdstaffels; 5. realisering van de hoogst maatschappelijke opbrengst. Om de werksessies met gemeenteraad, college en externen in goede banen te leiden, wordt voorgesteld externe deskundigheid aan te trekken. Hiervoor vragen we budget aan. 4. Thema s bepalen De ambtelijk opdrachtnemer verkent samen met de bestuurlijk opdrachtgever en de werkgroep welke partijen er betrokken moeten worden bij de duurzaamheidsagenda. Deze partijen, zoals ondernemers, werkgevers, woningbouwcorporatie Omnivera, Stedin, HVC, OZHZ, onderwijs en inwoners nodigen we uit voor werksessies of 1:1 gesprekken om met elkaar te bepalen aan welke thema's we de komende jaren willen werken om de in fase 3 gestelde ambities te behalen. 5. Opstellen en opleveren van de duurzaamheidsagenda In september 2018 kan de bestuurlijk opdrachtgever de duurzaamheidsagenda aan de raad ter besluitvorming voorleggen. In de tussentijd Hardinxveld-Giessendam zit niet stil. Bij herontwikkelingen buiten en vervanging van bijvoorbeeld verlichting in gemeentelijk vastgoed, werken we naar zo duurzaam mogelijke oplossingen. Ook in verschillende beleidsdocumenten krijgt duurzaamheid de aandacht. Zo is er de woonvisie (prestatieafspraken), de groeiagenda 2030, de beleidsregeld laadpalen en de eerder genoemde regionale energiestrategie Drechtsteden. In de periode dat we de agenda opstellen, zitten we dus niet stil. We haken aan bij lopende initiatieven zoals een regionale Zonnepanelen-actie van het Energieloket, we promoten het Energieloket meer, we stellen een warmtetransitieatlas op en onderzoeken de mogelijkheden om een Tiny House te laten bouwen. We bekijken met projectleiders welke mogelijkheden er liggen in het verduurzamen van ontwikkelingen als 't Oog, Blauwe Zoom en de IJzergieterij. Tenslotte bekijken we de mogelijkheden of de daken van gemeentelijk vastgoed geschikt zijn voor zonnepanelen. Ook de regio zit niet stil. De regionale energiestrategie Drechtsteden wordt verder uitgewerkt in een Samenwerkingsagenda. Er wordt een projectbureau Van Gas Los opgericht. Hardinxveld-Giessendam sluit, daar waar het ambtelijk mogelijk is, aan bij die ontwikkelingen. Deze lijst is niet volledig. De projectleider houdt (zoveel mogelijk) zicht op alle lopende ontwikkelingen. 7

8 Communicatie Communicatie is een belangrijke factor in de fase van bewustwording en stimulering. De insteek van onze communicatiestrategie is dat we de gebruiker aan het woord laten. De gebruiker is immers ook de ambassadeur. Communicatie is in eerste instantie nog gericht op zenden. Projectorganisatie Bestuurlijk opdrachtgever Wethouder Theo Boerman is de bestuurlijk opdrachtgever. Projectleider/Ambtelijk opdrachtnemer De projectleider is verantwoordelijk voor het goede verloop en de oplevering de duurzaamheidsagenda. De projectleider stuurt de werkgroep aan, bewaakt de voortgang en koppelt terug aan de bestuurlijk opdrachtgever. Suzan Mannens is de projectleider. Werkgroep De gemeente kan de ambitieuze doelstellingen niet in haar eentje realiseren. De medewerking van andere partijen is hard nodig. Om draagvlak en uitvoeringskracht te verkrijgen, stellen we een werkgroep in. Deelnemers aan de werkgroep zijn medewerkers uit verschillende domeinen binnen de gemeente, ondernemers, onderwijs, Bouwmensen, regio?, waterschap, woningcorporatie en kerken. De werkgroep heeft maximaal acht deelnemers. De werkgroep komt elke 4-6 weken bij elkaar. De werkgroep levert input voor de duurzaamheidsagenda en organiseert waar nodig activiteiten om duurzaamheid onder de aandacht van hun (eventuele) achterban te brengen. Afhankelijk van de fase of het thema, worden collega s of partijen uit de flexibele schil gevraagd aan te schuiven bij de overleggen van de werkgroep, bij het organiseren van bijeenkomsten of het aanleveren van tekst voor de agenda. Het is mogelijk om voor verschillende thema's, doelgroepen en maatregelen subwerkgroepen op te richten. Dit laten we afhangen van het verloop van het project. Flexibele schil De flexibele schil bestaat uit partijen en mensen die specifieke kennis hebben die we in kunnen zetten bij onderdelen van het project. Bestuurlijk opdrachtgever Projectleider/ambtelijk opdrachtnemer Theo Boerman Besluitvorming Suzan Mannens Voortgang en oplevering duurzaamheidsagenda, voorzitten van de werkgroep, 8-12 uur per week 8

9 terugkoppeling naar bestuurlijk opdrachtgever Werkgroep (max 8 mensen) (medewerkers) Suzan Mannens, Krijn Janssen, Jan Dekker/ Mary Stokhoff, ORS, communicatie, ondernemers, onderwijs, Bouwmensen, waterschap, woningcorporatie Input duurzaamheidsagenda, vormgeven projectstappen Elke 4-6 weken Flexibele schil Xanthine Jut, Saskia Roomer, Elles Vos, projectleiders, ORS, Bob Proper, JZ, KCC, OZHZ, OverMorgen, Regionaal Energieloket, kerken, Blauwzaam, Drechtse Stromen, Tienmorgenadvies, KON installatiebedrijf, etc (verder aanvullen) Input duurzaamheidsagenda Op afroep Randvoorwaarden, risico s en haalbaarheid Randvoorwaarden - Voldoende ambtelijke capaciteit voor participatie in werkgroep - Betrokkenheid van medewerkers bij het uitvoeren van de opdracht - Juiste prioritering in takenpakket van de medewerkers uit de werkgroep - Inhuur externe expertise voor een juiste invulling van de werksessies om ambities en thema's te bepalen. - Voldoende financiële middelen (inhuren externe expertise) Risico s - Onvoldoende ambtelijke capaciteit - Ziekte en uitval van medewerkers uit de projectgroep - Groot beroep vanuit de regio Drechtsteden op de ambtelijke capaciteit waardoor lokale inzet in het gedrang komt - Ontbreken benodigde expertise in eigen organisatie - Onvoldoende financiële middelen om benodigde expertise in te huren 9

10 Indien aan de genoemde randvoorwaarden wordt voldaan is er een goede kans van slagen voor de haalbaarheid van het project. Middelen Er zijn middelen nodig om te komen tot een solide duurzaamheidsagenda dat breed gedragen wordt in Hardinxveld-Giessendam. - Inzet deskundigheid bij het organiseren en begeleiden van werksessies om ambities en thema's te bepalen. De externe inzet moet ertoe leiden dat we een zo groot mogelijk rendement uit de bijeenkomsten halen - Kosten voor de informatiebijeenkomsten, denk aan zaalhuur, materialen e.d. - Communicatiemiddelen. Maandelijks een nieuwsbrief of filmpje over duurzaamheid. Posters en flyers. - Mogelijk inhuren van specialisten/inspirators op het thema duurzaamheid. Mensen die zowel het bestuur als inwoners mee kunnen nemen in de ontwikkelingen. - Redactie en opmaak van de duurzaamheidsagenda - Opzetten en uitvoeren van activiteiten die bijdragen aan de - Onvoorzien In totaal wordt een bedrag van ,- gevraagd. Deze kosten kunnen worden betaald uit het milieubudget. Verder bekijken we met OZHZ en de Provincie of daar middelen beschikbaar zijn. Tijdspad Zoals eerder beschreven, staan de ontwikkelingen naar een duurzaam Hardinxveld-Giessendam niet stil tot er een duurzaamheidsagenda is. De projectleider zorgt ervoor dat deze ontwikkelingen zoveel mogelijk op elkaar aansluiten. Bewustwording Najaar 2017 sep 2018 Oprichten werkgroep (opstellen stappenplan, lijst betrokken partijen, communicatiestrategie) Januari 2018 Flexibele schil informeren over te nemen stappen Jan/feb 2018 Opdracht verstrekken aan externe partij voor ondersteuning bij werksessies Najaar 2017 Ambities bepalen op bestuurlijk niveau Voorjaar 2018 Ambities bepalen met externe partijen Voorjaar 2018 Thema s bepalen (verschillende werksessies) Voorjaar 2018 Lokale duurzaamheidsagenda voorleggen aan college Juli 2018 Lokale duurzaamheidsagenda voorleggen aan de raad september