Triodos Groenfonds Jaarverslag 2017 TLIM

Transcriptie

1 Triodos Groenfonds Jaarverslag 2017 TLIM

2 Duurzame voeding en landbouw Duurzame landbouw erkent de relatie tussen het milieu, onze gezondheid en het voedsel dat wij eten. Duurzame boeren vermijden het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en hanteren strenge normen voor het welzijn van dieren.

3 Triodos Groenfonds Jaarverslag 2017 Informatie voor aandeelhouders Algemene vergadering van aandeelhouders: 25 mei 2018 Ex-dividenddatum: 29 mei 2018 Betaaldatum dividend: 31 mei 2018

4 Kerncijfers (bedragen in duizenden euro s) Intrinsieke waarde ultimo Aantal uitstaande aandelen ultimo (in duizenden) Opbrengsten uit beleggingen Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Resultaat Lopende kosten ratio 0,92% 0,90% 0,91% 0,89% 1,28% Ratio illiquide beleggingen ultimo 78,7% 79,4% 77,1% 79,1% 77,5% Ratio groen belegd vermogen ultimo 73,1% 75,7% 73,0% 70,4% 74,1% Modified duration ultimo 3,2 3,4 3,3 2,9 2,5 Per aandeel (bedragen in euro s) * 2014* 2013* Intrinsieke waarde ultimo 57,61 57,76 57,13 56,84 55,82 Opbrengsten uit beleggingen 1,30 1,30 1,56 1,53 1,57 Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen -0,63-0,13-0,02-0,72-0,02 Bedrijfslasten -0,53-0,47-0,52-0,50-0,71 Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen 0,38 0,65-0,42 1,50-0,74 Resultaat 0,52 1,35 0,60 1,80 0,10 * Op basis van het gemiddeld aantal uitstaande aandelen. In andere jaren op basis van het aantal aandelen per jaareinde. Rendement Triodos Groenfonds op basis van intrinsieke waarde (inclusief herbelegging van dividend) 1 jaar 3 jaar gem. 5 jaar gem. 10 jaar gem. Sinds oprichting gem. Op basis van intrinsieke waarde 1,0% 1,6% 1,6% 2,0% 2,5% Dividendrendement Triodos Groenfonds Dividendrendement ** 1,2% 1,6% 0,5% 1,4% 1,7% ** Het dividendrendement over het afgelopen boekjaar kan worden berekend na uitkering van het dividend. 4

5 Inhoud Pagina Kerncijfers 4 Algemene gegevens 6 Verslag van het bestuur 7 Bericht van de Raad van Commissarissen 27 Jaarrekening 2017 Triodos Groenfonds 28 Overige gegevens 57 Personalia 69 Adres en colofon 71 5

6 Algemene gegevens Triodos Groenfonds N.V. (Triodos Groenfonds) is een beleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal met een open-end structuur. Het fonds is genoteerd aan Euronext Amsterdam. Triodos Groenfonds is een beleggingsinstelling in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Triodos Groenfonds is in 1990 door Triodos Bank N.V. (Triodos Bank) opgericht als Biogrond Beleggingsfonds. In juli 1998 is het fonds met de andere groene fondsen van Triodos Bank samengevoegd tot Triodos Groenfonds. Triodos Groenfonds belegt voornamelijk in door de Nederlandse overheid erkende groene projecten die duurzame ontwikkeling bevorderen. De belangrijkste sectoren waarin het fonds belegt, zijn duurzame energie, biologische landbouw, natuur- en landschapsontwikkeling en duurzaam bouwen. Triodos Groenfonds belegt direct in groene projecten, hoofdzakelijk in leningen op basis van hypothecaire zekerheid, bankgarantie en/of verpanding van vorderingen en opbrengsten uit contracten. Daarnaast wordt een deel van de liquide middelen die het fonds aanhoudt, in duurzame obligaties belegd. Rente-inkomsten, afsluitprovisies en andere gerealiseerde inkomsten van het fonds worden na aftrek van kosten in de vorm van dividend aan de aandeelhouder uitgekeerd. Triodos Groenfonds is statutair gevestigd in Zeist. Bestuur Triodos Investment Management B.V. (Triodos Investment Management), 100% dochter van Triodos Bank, is bestuurder en beheerder van Triodos Groenfonds. Triodos Investment Management beschikt over een vergunning om beleggingsinstellingen in de zin van artikel 2:65 Wft te beheren. De AFM is de vergunningverlenende toezichthouder en voert het gedragstoezicht uit. De Nederlandsche Bank (DNB) oefent het prudentiële toezicht uit. Triodos Investment Management is aangesloten bij de Dutch Fund and Asset Management Association (DUFAS). DUFAS heeft de Code Vermogensbeheerders opgesteld waarin een aantal principes is opgenomen. Om in overeenstemming met deze principes te handelen, heeft Triodos Investment Management als lid van DUFAS de Principes van Fondsbestuur geformuleerd. U vindt deze Principes van Fondsbestuur onder op governance. Het bestuur van Triodos Investment Management bestaat uit: Marilou van Golstein Brouwers (voorzitter) Kor Bosscher (directeur Risk & Finance sinds 1 maart 2018) Jacco Minnaar (directeur sinds 1 juni 2017) Dick van Ommeren (directeur) Fondsmanager Triodos Investment Management heeft een fondsmanager aangesteld. Van 1 september 2010 tot en met 7 januari 2018 vervulde Itske Lulof deze functie. Angeles Toledo is sinds 8 januari 2018 de fondsmanager van Triodos Groenfonds. Raad van Commissarissen De samenstelling van de Raad van Commissarissen is als volgt: Jacqueline Rijsdijk (voorzitter) Aukje Hassoldt Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren 6

7 Verslag van het bestuur Impact De belangrijkste sectoren waarop Triodos Groenfonds zich richt zijn duurzame energie, biologische landbouw en duurzaam bouwen. Hierna wordt beschreven welke impact in 2017 in deze sectoren is bereikt. De berekeningsmethodiek van deze impact wordt in het online jaarverslag van Triodos Bank toegelicht. Duurzame energie Triodos Groenfonds beschouwt energie als een primaire levensbehoefte die duurzaam moet worden opgewekt en gebruikt voor toekomstige generaties. Door grootschalige financiering van bewezen duurzame energiet echnologieën zoals wind- en zonne-energie, levert Triodos Groenfonds een belangrijke bijdrage aan de noodzakelijke transitie van ons energiesysteem. Het fonds financiert al sinds de oprichting duurzame energieprojecten en heeft daardoor een schat aan ervaring en expertise opgebouwd. Naast duurzame energietechnologieën financiert Triodos Groenfonds ook projecten waarbij sprake is van een vernieuwende financieringsstructuur. Voorbeelden daarvan zijn energiebesparingsprojecten binnen de gebouwde omgeving en de financiering van gevarieerde eigendomsstructuren zoals energiecoöperaties voor duurzame energie. Triodos Groenfonds financiert onder andere ondernemingen die duurzame-energieprojecten ontwikkelen en exploiteren, als ook projecten op het gebied van energiebesparing. In 2017 werd in Nederland in totaal 81,5 megawatt (MW) aan windenergie gebouwd. Een jaar waarin ook nog eens 68,5 MW is geruimd dus de netto groei aan windvermogen in 2017, was 13 MW. Van die nieuwe 81,5 MW wind op land heeft Triodos Groenfonds een fors deel mede gefinancierd. Zo is Triodos Groenfonds medefinancier van de Windparken Estlandweg, Zuid Dintel, Kralingseveer en OSK Bouwdokken. Gezamenlijk vertegenwoordigen deze projecten een opgesteld vermogen van ruim 40 MW. Het grootste deel daarvan werd in 2017 gebouwd. In 2017 financierde Triodos Groenfonds 73 duurzame energieprojecten in Nederland en 10 in zogenoemde emerging markets (2016: 71, waarvan 5 in emerging markets). De gezamenlijke opwekkingscapaciteit van deze projecten, wanneer operationeel, is megawatt (MW) (in 2016: 591 MW). De productie was in 2017 voldoende om Nederlandse huishoudens een jaar lang van elektriciteit te voorzien (2016: ). Geïnstalleerd vermogen (MW) duurzame energieprojecten (deels of geheel) gefinancierd door Triodos Groenfonds Operationeel Nederland Operationeel opkomende landen In aanbouw Nederland In aanbouw opkomende landen Windenergie Zon-PV Waterkracht Overigen 106 Totaal

8 Biologische landbouw Onze relatie met de bodem en de aarde vereist een holistisch perspectief. Dat betekent dat we ons niet langer een wereldbeeld kunnen permitteren waarin landbouwgrond het beginpunt is van een grenzeloos winningsproces. In plaats daarvan moet landbouw worden gezien binnen de context van een natuurlijk systeem van voedingsstoffen, water, biodiversiteit, dierenwelzijn en sociale omstandigheden, waarin natuurlijke bronnen worden geconserveerd en gerecycled. Triodos Groenfonds verstrekt uitsluitend kredieten aan landbouwbedrijven die biologisch gecertificeerd 6,4m 2 biologische landbouwgrond per aandeel zijn of zich in de overgangsfase naar biologische productie bevinden. Bij biologische landbouw worden geen kunstmatige meststoffen en pesticiden gebruikt. Biologische boeren onderkennen het belang van biodiversiteit en hanteren de hoogste standaarden van dierenwelzijn. Triodos Groenfonds wil het behoud van duurzame bodem stimuleren en doet dat onder meer door kredieten te verlenen voor de uitbreiding van het areaal aan biologisch bewerkte grond. De Nederlandse boeren die door Triodos Groenfonds worden gefinancierd bezitten circa hectare biologische landbouwgrond (2016: ha). Dit staat gelijk aan 6,4 m 2 per aandeel Triodos Groenfonds (2016: 6,6 m 2 ). De biologische landbouwbedrijven die door het fonds worden gefinancierd, produceerden in 2017 gezamenlijk het equivalent van 8,0 miljoen maaltijden (2016: 7,1 miljoen). Binnen de sector biologische landbouw financiert Triodos Groenfonds ook natuur- en landschapsprojecten die gezamenlijk hectares natuur beheren (2016: ha). Dat is circa 3,0 m 2 aan natuurgebied per aandeel (2016: 3,0 m 2 ). CO 2 -besparing en investeringen in duurzame energie door Triodos Groenfonds CO 2 -besparing (in tonnen, linkeras) Investeringen in duurzame energie (in duizenden EUR, rechteras) 8

9 Biologische landbouw en natuurbeheer, naar oppervlakte Duurzaam bouwen Melkveehouderij 41,5% Akkerbouw 26,9% Veehouderij 16,3% Gemengd 10,8% Overig 2,8% Fruitteelt 1,0% Pluimveehouderij 0,6% Tuinbouw 0,1% Binnen de sector duurzaam bouwen richt Triodos Groenfonds zich vooral op de renovatie van monumenten en maatschappelijk vastgoed, zeer duurzame nieuwbouw en de transformatie van kantoren naar huurwoningen. De gebouwde omgeving (woningen en utiliteitsbouw) verbruikt een belangrijk deel van alle energie in Nederland en is daarmee één van de grootste eindverbruikers. Een daadwerkelijk duurzame economie vraagt om gebouwen die volledig duurzaam gebouwd zijn. Om een zo groot mogelijke positieve impact te realiseren, moeten we onderzoeken hoe we de bestaande gebouwde omgeving grootschalig kunnen verduurzamen. Wat Triodos Groenfonds betreft, dient nieuwbouw 30% beter te presteren dan de vereisten van het Bouwbesluit en liefst energieneutraal te zijn. Ook door renovatie kan de duurzaamheid van gebouwen sterk verbeteren. Denk daarbij aan isolatiemaatregelen, het gebruik van duurzame materialen, energiezuinige verlichting en verwarming, geavanceerde beheerssystemen en energiezuinige apparatuur. Het fonds financiert de bouw en/of de renovatie van ongeveer m 2 duurzaam vastgoed en 866 woningen (2016: m 2 en 525 woningen). Daarnaast faciliteert Triodos Groenfonds de nieuwbouw of renovatie van 138 appartementen voor ouderen en 3 gezondheidscentra. Deze gezondheidscentra omvatten totaal m 2 aan oppervlakte duurzaam vastgoed. Marktontwikkelingen De Nederlandse economie vertoonde in 2017 verdere tekenen van aanhoudend herstel. De sectoren waarin Triodos Groenfonds belegt blijven groeien. Een toenemend bewustzijn van de urgentie om klimaatverandering en uitputting van de bodem tegen te gaan, speelde daarbij een belangrijke rol. De duurzame sector is volop in beweging en het draagvlak in de samenleving voor duurzaamheid blijft toenemen. De rente op de kapitaalmarkt vertoonde over 2017 per saldo een lichte stijging, wat een drukkend effect had op het behaalde resultaat. Naast haar activiteiten op de Nederlandse markt verstrekt Triodos Groenfonds ook leningen voor duurzame energieprojecten in opkomende landen. Per 31 december 2017 bedraagt het aandeel investeringen in opkomende markten 5,9% van de financieringsportefeuille en 4,7% van het fondsvermogen (2016: 3,8%). Voor de projecten in opkomende landen, verstrekte het fonds in 2017 alleen financieringen in euro s en in Amerikaanse dollars. De valutarisico s hiervan zijn afgedekt met valutatermijncontracten. Doordat in 2017 geen financieringen in lokale valuta s zijn verstrekt, waren de economische ontwikkelingen in (andere) landen in de portefeuille van het fonds slechts zeer beperkt van invloed. Martkontwikkelingen algemeen Macro-economische ontwikkelingen zoals de renteontwikkeling op de Nederlandse kapitaalmarkt en de valutaontwikkelingen hebben invloed op Triodos Groenfonds. De ontwikkeling van de rente Het eerste halfjaar van 2017 kende een stijging van de rente op de kapitaalmarkt. Het laatste kwartaal van het jaar liet bovendien een sterke stijging zien van vooral de langlopende rentes. Per saldo steeg de rente over heel De invloed van de gestegen rente op de koers van het aandeel Triodos Groenfonds hangt mede af van het profiel van de bestaande portefeuille, het moment waarop wordt 9

10 10

11 ZON EXPLOITATIE NEDERLAND B.V. Zon Exploitatie Nederland B.V. ontwikkelt en exploiteert duurzame energie installaties op en rondom de daken van MKB bedrijven, agrarische gebouwen, gemeenten en lokale overheidsinstellingen zoals scholen en zwembaden. Dit eerste project met Zon Exploitatie Nederland BV betreft in totaal 53 zonnestroom projecten door geheel Nederland. Zon Exploitatie Nederland BV ontwikkelt en exploiteert dit energieproject op verschillende bedrijfslocaties ontzorgt de bedrijven die ervoor kiezen hun energieverbruik (deels) te verduurzamen. In totaal wordt er binnen dit eerste project voor 15 MWp aan panelen geplaatst. De verwachte stroomproductie per jaar is ongeveer kwh. Goed voor de stroomproductie voor ruim 4100 gezinnen. 11

12 afgelost en wanneer nieuwe leningen worden uitgezet. Ondanks de stijging van de rente bleef de kapitaalmarktrente in 2017 historisch laag. De opbrengst uit leningen waarin Triodos Groenfonds belegt, bestaat uit de kapitaalmarktrente voor de rentevastperiode en een opslag voor het debiteurenrisico. Deze opbrengst uit nieuwe leningen is door de lage rentestand relatief laag. De grafiek hieronder geeft de ontwikkeling van de 4-jaars IRS en de koers van Triodos Groenfonds in 2017 weer. De grafiek laat zien dat de ontwikkeling van de marktrente een belangrijke component is geweest voor de koersontwikkeling van het fonds in deze periode. Valutaontwikkelingen Triodos Groenfonds kan tot een maximum van 20% van haar fondsvermogen investeren in duurzame energieprojecten in opkomende landen. Het fonds hanteert daarvoor een geografisch gediversifieerd financieringsbeleid en is actief in verschillende regio s in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Triodos Groenfonds verstrekt alleen leningen in euro s of Amerikaanse dollars en sluit in principe valutatermijn contracten af om het valutarisico te beperken. De valutamarkten lieten in 2017 forse bewegingen zien. De Amerikaanse dollar daalde 14,2% in waarde ten opzichte van de euro. Door de afgesloten valutatermijncontracten bleef de impact hiervan op de verstrekte leningen in dollars voor Triodos Groenfonds beperkt. Marktontwikkelingen per sector Duurzame energie Nederland probeert de doelen, zoals beschreven in het SER Energieakkoord te behalen. In oktober 2017 constateerde de NEV (Nationale Energie Verkenning) dat het doel om in procent van de energie duurzaam op te wekken niet gehaald wordt. Het doel van 16 procent in 2023 lijkt wel ruim binnen bereik. Ook de extra energiebesparing van in totaal 100 Peta Joule (PJ) ligt niet op schema (1 PJ is gelijk aan het verbruik van huishoudens). Vooral energiebesparing in de utiliteitsbouw kent een grote achterstand. In de sector windenergie voltrekt zich een kentering: windenergie op land wordt trager dan verwacht gerealiseerd, door toenemende weerstand van omwonenden. Windparken op zee kennen daarentegen een forse groei. Ook zonnestroomprojecten maken in Nederland een sterke groei door. Dit is een sector waar Triodos Groenfonds sterk op in Ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00-0,05 101,5 101,0 100,5 100,0 99,5 99,0-0,10 jan-17 feb-17 mrt-17 apr-17 mei-17 jun-17 jul-17 aug-17 sep-17 okt-17 nov-17 dec-17 98,5 4-jaars IRS (in procenten, links) vs. Waardeontwikkeling TGF (geïndexeerd, rechts), inclusief herbelegging dividend 12

13 zet en inmiddels een jarenlange ervaring heeft opgebouwd. In de eerste maanden van 2017 is de marktprijs voor elektriciteit gedaald om zich daarna te stabiliseren. De prijs was het laagst in augustus, met gemiddeld EUR 33 per MWh en het hoogst in november, met gemiddeld EUR 47 per MWh. De fondsmanager neemt dit aspect mee in de voorwaarden van de kredietverlening. De monitoring van de portefeuille van bestaande duurzameenergieprojecten is geïntensiveerd op dit punt. Daarentegen zijn energiebesparingsprojecten en projecten gericht op duurzame productie van warmte en koude zijn meer afhankelijk van de gasprijs en ontwikkelingen in het klimaat. Duurzame energie in opkomende landen Klimaatproblematiek houdt niet op bij de grens. Een stabiele energievoorziening is in ieder land van groot belang, juist ook voor de economieën van opkomende markten. In die opkomende markten groeien de bevolking en de economie en is er een tekort aan (toegang tot) energie in het algemeen. Hoewel natuurlijke bronnen als wind en zon in deze landen ruim voorhanden zijn, is het aandeel winden zonne-energie in de productie van elektriciteit er nog gering. Triodos Groenfonds ziet dat de kansen voor duurzame energieprojecten in opkomende markten zich snel ontwikkelen. Wereldwijd nemen de investeringen in duurzame energie in opkomende markten ten opzichte van die in ontwikkelde landen toe. Biologische landbouw Door de groeiende consumentenvraag naar biologische producten zijn de marktontwikkelingen voor de sector biologische landbouw blijvend positief. De vraag overstijgt nog steeds het aanbod, vooral wat biologische zuivel betreft. In tegenstelling tot de prijs van gangbare melk is de prijs van biologische melk stabiel. In de nieuwe fosfaatwetgeving wordt geen uitzondering gemaakt voor biologische of grondgebonden boeren. Dit zorgt nog steeds voor onzekerheid, al worden de contouren wel steeds duidelijker. In de akkerbouw spelen de grotere Nederlandse biologische bedrijven op Europees niveau een steeds belangrijkere rol. Daarnaast zetten kleine en middelgrote telers in op lokale verkoop. In de Nederlandse markt is ruimte voor uitbreiding en omschakeling. Daar staat tegenover dat de mogelijkheden voor de groenfinanciering van biologische landbouwprojecten door striktere Europese regelgeving sinds eind 2016 lastiger zijn geworden. Er zijn met name veel minder mogelijkheden om de primaire landbouw te financieren. Groenverklaringen voor de aankoop van grond en de omschakeling naar biologisch zijn namelijk zeer beperkt. De financiering van opstallen kent geen beperkingen en daarin waren voor Triodos Groenfonds in 2017 volop mogelijkheden. Duurzaam bouwen Duurzaam bouwen en duurzame renovatie worden in de vastgoedsector steeds belangrijker. De mogelijkheden voor en de vraag naar (groen-) EUR 847 miljoen fondsvermogen ultimo

14 Financieringen per 31 december 2017 (bedragen in duizenden euro s) Aantal projecten Nominale waarde Reële waarde Duurzame energie (45,0%) Windenergie Zonne-energie Bio-energie Overig Totaal duurzame energie Biologische landbouw (15,6%) Biologische landbouwbedrijven Melkveebedrijven Akkerbouw Tuinbouw Veeteelt Gemengd bedrijf Fruitboomteelt Overig Totaal biologische landbouwbedrijven Handel biologische producten Groothandel Overig Totaal handel biologische producten Fabricage en verwerking (0,3%) Totaal biologische landbouw Duurzaam bouwen (13,6%) Duurzame kantoren Duurzame woningen Overig Totaal duurzaam bouwen Natuur en landschap (4,9%) Projecten gericht op de instandhouding van natuur- en landschappelijke waarden Activa min kortlopende schulden (20,9%) Fondsvermogen (100%)

15 financieringen voor vastgoed en duurzaam bouwen zijn dan ook sterk toegenomen en dat biedt goede kansen voor Triodos Groenfonds. Verduurzaming en herbestemming van monumentaal vastgoed, maatschappelijk vastgoed en de transformatie van kantoren naar duurzame huurwoningen blijven kansrijke speerpuntsectoren. De concurrentie in de sector duurzaam bouwen neemt toe. Grootbanken profileren zich met duurzaam vastgoed maar richten zich uitsluitend op energetische verduurzaming. Triodos Groenfonds vindt dat het pand faciliterend is voor de gebruiker en streeft naar een brede verduurzaming. Denk aan gezonde gebouwen, de belevingswaarde van een gebouw (zeker bij monumenten) en de positieve impact op de omgeving, met name als het gaat om de herbestemming van leegstaand vastgoed. Regeling groenprojecten De Regeling groenprojecten bleef in 2017 onveranderd en hetzelfde geldt voor de Regeling groenprojecten buitenland. Van de drie nieuwe gecommitteerde projecten ontving één project de groenverklaring. De aanvraag voor de andere twee projecten is nog in behandeling. Beleggingen Het fondsvermogen van Triodos Groenfonds steeg in 2017 naar EUR 847,4 miljoen (EUR 771,0 miljoen per ultimo 2016). De waarde van de financieringsportefeuille nam eveneens duidelijk toe en bedraagt per ultimo 2017 EUR 669,4 miljoen (ultimo 2016: EUR 619,0 miljoen). In 2017 werd voor EUR 78,4 miljoen afgelost (2016: EUR 59,8 miljoen) en voor EUR 134,6 miljoen aan nieuwe leningen uitgekeerd, vooral in de sector duurzame energie. Dit is bijna gelijk aan het jaar ervoor (2016: EUR 135,5 miljoen). Per ultimo 2017 is er voor EUR 105,1 miljoen aan leningen gecommitteerd, maar nog niet uitgekeerd. Per 31 december 2017 was 73,1% van het fondsvolume van Triodos Groenfonds belegd in door de overheid erkende groene projecten (ultimo 2016: 75,7%). Daarnaast was 5,9% van het fondsvolume belegd in leningen zonder groenverklaring (2016: 4,6%). Dit zijn leningen waarvoor de groenverklaring (nog) niet is verkregen. Daarmee bedroeg de totale financieringsportefeuille 79,0% (eind 2016: 80,3%). Duurzame energie In 2017 heeft Triodos Groenfonds verschillende duurzame projecten gefinancierd, waaronder een nieuw project van Klimaatgarant Exploitaties B.V. Deze financiering is voor warmte-en koudeinstallaties voor 464 appartementen in appartementencomplexen Woudt en De Brouwerij in Amsterdam. Met de door Klimaatgarant ontwikkelde combinatie van onder andere WKO en zonnepanelen is het voor het eerst mogelijk om een appartementengebouw naar het niveau van EPC-0 te brengen. De totale waarde van de uitstaande financieringen in duurzame-energieprojecten in Nederland steeg naar EUR 381,5 miljoen (eind 2016: EUR 336,5 miljoen). Procentueel steeg het aandeel duurzame energie hiermee van 43,6% naar 45,0% van het fondsvermogen. Duurzame energie in opkomende landen Het aandeel financieringen van duurzame energieprojecten in opkomende landen nam in 2017 toe. De portefeuille is meer gediversifieerd naar regio s (Latijns-Amerika, Afrika, Oost-Europa en Azië) en naar technologieën (zonne-energie, wind en run-of-the- river waterkrachtprojecten). Triodos Groen fonds ziet steeds meer kansen voor duurzame energieprojecten in opkomende markten. Het fonds heeft inmiddels een groot netwerk opgebouwd, mede door goede samenwerking met ontwikkelingsbanken en multilaterale instellingen. Hieruit ontstaan passende en impactvolle financieringsmogelijkheden voor het fonds. De investeringscommissie keurde in 2017 drie waterkrachtprojecten in opkomende markten goed. In het zuidoosten van Ecuador gaat het om het 49,6 MW run-of-the-river waterkrachtproject Hidronormandia. De jaarlijkse energieproductie van 15

16 dit project dat in de provincie Morona Santiago ligt, bedraagt 338 gigawatt per uur (GWh). Daarmee is het voor Ecuador een belangrijke bron van duurzame energie. Voor dit project wordt samengewerkt met Inter-American Investment Corporation, een onderdeel van de IDB groep (een multilaterale instelling gevestigd in Washington D.C., die zich richt op de ontwikkeling van de private sector in Latijns- Amerika en het Caribisch gebied). Het project gaat naar verwachting vanaf 2019 energie leveren. Het tweede project dat werd goedgekeurd, is het ContourGlobal Hydro Cascade ( Vorotan ) project in Armenië. Dit project richt zich op het herstel en de verbetering van drie waterkrachtcentrales in de rivier de Vorotan. Deze bestaan al tientallen jaren en zijn aan het einde van hun levensduur. De renovatie van het sterk verouderde project moet de technische en economische levensduur voor de komende decennia verlengen en de productiecapaciteit fors vergroten. Zo kan dit voor Armenië belangrijke energieproject op de lange termijn duurzame en qua prijs concurrerende energie blijven leveren. Het Vorotan-project is een samenwerking met de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO en de IFC, onderdeel van de Wereldbank. Tot slot financierde Triodos Groenfonds het IHC San Martin waterkrachtproject in Nicaragua. Dit 6 MW run-of-the-river project ligt in de provincie Matacalpa en is in aanbouw. De verwachte oplevering is eind 2018 en gaat ongeveer 21 GWh aan schone energie leveren. Met de bouw van het project wordt ook een nieuwe toegangsweg aangelegd die voor de lokale bevolking forse winst in de dagelijkse reistijd oplevert. Daar waar mogelijk wordt tijdens de bouw en exploitatie van het project van lokale werknemers gebruikgemaakt. Triodos Groenfonds en de Belgische ontwikkelingsorganisatie BIO zijn de gezamenlijke financiers. Met deze drie nieuwe investeringen is de portefeuille van ontwikkelingslanden gediversifieerd naar 41% windenergie, 14% zonne-energie en 45% run-ofthe-river waterkracht. Biologische landbouw De waarde van de financieringen die Triodos Groenfonds aan ondernemers in de biologische landbouw heeft uitstaan, daalde in 2017 tot EUR miljoen (ultimo 2016: EUR 145,0 miljoen). Het aandeel van deze sector in het fonds daalde daarmee tot 15,6% (2016: 18,8% ). Duurzaam bouwen De waarde van de financieringen van Triodos Groenfonds in duurzaam bouwen steeg in 2017 naar EUR 115,3 miljoen (ultimo 2016: EUR 105,3 miljoen). Deze stijging werd onder andere veroorzaakt door enkele grote nieuwe uitkeringen. Daarmee maakt deze sector nu 13,6% uit van het fondsvermogen. In 2017 werden zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten gefinancierd. Valutatermijncontracten Triodos Groenfonds sluit uitsluitend valutatermijncontracten af om investeringen in Amerikaanse dollars af te dekken. De nettowaarde van de valutatermijncontracten bedraagt EUR 0,7 miljoen. Dit saldo is een gevolg van de waardestijging van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar, veroorzaakt door een stabiele groei in de eurozone in Liquiditeitenbeheer Triodos Groenfonds dient voldoende liquiditeiten of andere direct opeisbare tegoeden aan te houden of voor voldoende andere waarborgen te zorgen. De liquide middelen van het fonds worden grotendeels op spaarrekeningen aangehouden. Gezien de huidige marktrente zijn deze vergoedingen negatief. Een deel van de liquiditeiten wordt belegd in beursgenoteerde obligaties van financiële of overheidsinstellingen met een voldoende duurzaam karakter. Daarnaast kan Triodos Groenfonds een deel van haar liquide middelen in deposito s beleggen die bij financiële instellingen worden aangehouden. Er is eind 2017 EUR 60 miljoen op deposito s geplaatst. Triodos Groenfonds begon het jaar 2017 met 19,3% liquiditeiten, waarvan 4,6% in 16

17 obligaties. Op 31 december 2017 werd 20,4% van het fondsvermogen in liquiditeiten aangehouden, waarvan 3,1% in obligaties. Het gemiddelde (ongewogen) percentage liquiditeiten bedroeg in 2017: 20,2% (2016: 16,8%). Kwaliteit van de financieringsportefeuille Triodos Groenfonds wijst alle debiteuren (leningnemers) op basis van een risicoanalyse een risicocategorie toe. Risico 1 staat voor het laagste risico en risico 14 voor het hoogste risico. Ten opzichte van eind 2016 is de kwaliteit van de financieringsportefeuille van Triodos Groenfonds in 2017 als geheel meer opgeschoven naar een normaal risicoprofiel (6 t/m 9): 69,4% van de debiteuren heeft eind 2017 een normaal risicoprofiel (2016: 62,7%). Circa 27,1 % van de leningen heeft een zeer laag tot laag risicoprofiel (2016: 31,7%), 1,2% heeft een hoog risicoprofiel (2016: 1,5%) en 2,3% heeft risicoklasse zeer hoog (intensief en bijzonder beheer, in 2016: 4,1%). Triodos Groenfonds heeft een gemiddelde risicobereidheid tussen categorie 6 en 9. De samenstelling van de portefeuille ontwikkelde zich in 2017 naar tevredenheid. Voorzieningen dubieuze debiteuren miljoen). Het fonds hoefde nagenoeg geen nieuwe voorzieningen te treffen (EUR 0,4 miljoen). Daarnaast viel er een bedrag van EUR 1,3 miljoen aan voorzieningen vrij. Met name in de varkenshouderij lijkt het tij wat te keren. Door intensief beheer en begeleiding is het gelukt de positie van een aantal varkenshouderijen te verbeteren. Dankzij de verbeterende economische omstandigheden lijkt de situatie zich bij deze debiteuren te stabiliseren. Er is een bedrag van EUR 6,0 miljoen afgeboekt op drie leningen die reeds geheel waren voorzien en nu zijn afgewikkeld. Per saldo bedragen de totale voorzieningen voor dubieuze debiteuren 0,8 % van het fondsvermogen per ultimo 2017 (ultimo 2016: 1,8%). Sectorverdeling (als percentage van het fondsvermogen) Duurzame energie 45,0% Biologische landbouw 15,6% Duurzaam bouwen 13,6% Natuur en landschap 4,9% Activa min kortlopende schulden 20,9% De voorziening voor dubieuze debiteuren daalde in 2017 naar EUR 7,1 miljoen (ultimo 2016: EUR 14,0 Risicoclassificatie per 31 december 2017, als percentage van de financieringsportefeuille % ultimo 2017 ultimo

18 Resultaat Financieel resultaat Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille. Het directe resultaat uit beleggingen is opgebouwd uit rente- en andere gerealiseerde inkomsten verminderd met de totale kosten. De inkomsten over 2017 bedragen EUR 19,3 miljoen. Dit is een stijging van 11,8% ten opzichte van de inkomsten over 2016 (2016: EUR 17,2 miljoen). De gerealiseerde waardeverandering van de beleggingen bedroeg in 2017 EUR -9,3 miljoen (2016: EUR -1,7 miljoen). De kosten bedroegen EUR 7,8 miljoen (2016: EUR 6,2 miljoen). Het bedrijfsresultaat over 2017 komt daarmee uit op EUR 2,1 miljoen (2016: EUR 9,3 miljoen). Het indirecte resultaat uit beleggingen van de beleggingsportefeuille bedroeg over 2017 EUR 5,6 miljoen (2016: EUR 8,7 miljoen). Deze waardeverandering wordt voornamelijk beïnvloed door de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkten. De eerste helft van 2017 kende een ongerealiseerde waardestijging (met name door een daling van de marktrente) en de tweede helft nam de ongerealiseerde waardestijging wat af, door een stijging van de marktrente in de tweede helft van het jaar. Het effect van de voorzieningen voor dubieuze debiteuren op de ongerealiseerde herwaardering was in 2017 per saldo positief: er is per saldo EUR 0,9 miljoen vrijgevallen. Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de winst- en verliesrekening vanaf pagina 30. Het resultaat over 2017 bedroeg EUR 7,7 miljoen (2016: EUR: 18,0 miljoen). Kosten De door Triodos Groenfonds betaalde beheervergoeding aan Triodos Investment Management is per 1 oktober 2017 verhoogd van 0,80% naar 0,86%, als gevolg van het grotere aandeel investeringen in opkomende landen. Deze beheervergoeding wordt gebruikt voor personele kosten, reiskosten, huisvesting en ICT-lasten. Het grootste deel hiervan betreft de personele kosten voor het verstrekken en beheren van de leningen. Doordat er sprake is van een groot aantal kleinere leningen is het beheer in de sector biologische landbouw relatief bewerkelijk. Hetzelfde geldt voor het verstrekken van leningen in de sector duurzame energie, waar sprake is van projectfinanciering. Dit geldt eveneens voor de duurzame leningen in Waardeontwikkeling Triodos Groenfonds jun-98 dec-99 dec-01 dec-03 dec-05 dec-07 dec-09 dec-11 dec-13 dec-15 dec-17 Triodos Groenfonds op basis van intrinsieke waarde exclusief fiscaal voordeel 18

19 opkomende landen, waar onder andere sprake is van hogere reiskosten. Uit de beheervergoeding worden ook alle inspanningen bekostigd die samenhangen met de administratie en het voldoen aan de rapportageverplichtingen. De totale kosten in 2017 bedroegen EUR 7,8 miljoen (2016: EUR 6,2 miljoen). De lopende kosten ratio van het fonds geeft de verhouding aan tussen het fondsvermogen en de kosten die het fonds maakt. In 2017 was dit percentage 0,92 % (2016: 0,90%). Meer informatie over de kosten staat op pagina 50 en verder. Rendement Het rendement van Triodos Groenfonds wordt berekend op basis van de intrinsieke waarde van het fonds, inclusief de herbelegging van het uitgekeerde dividend. De intrinsieke waarde van het aandeel Triodos Groenfonds per 31 december 2017 is EUR 57,61. Dit is een daling van 0,26% ten opzichte van 31 december 2016 (EUR 57,76). Het rendement voor de beleggers in Triodos Groenfonds over het afgelopen jaar bedraagt 1,0% (2016: 2,7%). Dit is inclusief het in 2017 uitgekeerde dividend van EUR 0,69 per aandeel. Financiële risico s Triodos Groenfonds belegt middelen van aandeelhouders voor hun rekening en risico. Om de aandeelhouders zo goed mogelijk te informeren, staan alle bekende risico s waaraan het fonds onderhevig is, beschreven in het prospectus en de Essentiële Beleggersinformatie. De risicobereidheid staat beschreven in het prospectus in de paragrafen Beleggingsbeleid en Restricties. Het fonds publiceert deze documenten op op de fondspagina onder downloads. In 2017 heeft het fonds te maken gehad met een aantal financiële risico s. De belangrijkste waren: Valutarisico Valutarisico is het risico dat ongunstige veranderingen in de wisselkoersen een negatieve invloed hebben op de winst en het vermogen van het fonds. De aandelen in het fonds zijn genoteerd in euro. Investeringen door het fonds en betalingen aan het fonds door de bedrijven waarin wordt geïnvesteerd, worden deels in andere valuta gedaan. Volatiele wisselkoersen kunnen de waarde van de investeringen en daarmee het fonds beïnvloeden. Triodos Groenfonds loopt hierdoor een valutarisico. Om dit risico voldoende te mitigeren, wordt het valutarisico dat verbonden is aan beleggingen in Amerikaanse dollars, grotendeels via valutatermijncontracten afgedekt. Per ultimo 2017 zijn alle leningen in Amerikaanse dollars afgedekt; voor de duur van de rentevastperiode en op basis van een roll-over contract zijn valutatermijn contracten afgesloten ter hoogte van de uitstaande hoofdsom van de leningen. Dit betekent dat de contracten elke drie of zes maanden worden verlengd tegen de kapitaalrente van dat moment. Renterisico Renterisico is het risico dat ongunstige renteveranderingen op de financiële markten een negatieve invloed hebben op de winst en het vermogen van het fonds. De leningenportefeuille van het fonds bestaat voornamelijk uit leningen met een aanzienlijke rentevastperiode. De ontwikkelingen op de kapitaalmarkt zijn van invloed op de reële waarde van de leningen. De waarde van de leningen - portefeuille profiteert van een rentedaling op de kapitaalmarkt. Een rentestijging heeft een negatief effect op de waarde van de portefeuille. Het rendement van het fonds is dus mede afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. Het fonds loopt hierdoor een renterisico. De rentegevoeligheid van de portefeuille wordt uitgedrukt in de modified duration. De modified duration is voor een groot deel afhankelijk van de rentevastperiode van de leningen. Een langere 19

20 rentevastperiode leidt tot een hogere rentegevoeligheid. Het fonds kent een risicobereidheid voor de modified duration tussen 1 en 5. Een modified duration van 2,5 op een leningenportefeuille houdt in dat als de gemiddelde marktrente met 1% stijgt, de beleggingen met 2,5% in waarde afnemen. Bij het aangaan van nieuwe leningen wordt de rentevastperiode zorgvuldig gekozen. Voor de samenstelling van de portefeuille is een brede verscheidenheid aan rentevastperiodes het uitgangspunt. Per ultimo 2017 bedraagt de modified duration van de leningenportefeuille 4,2 (ultimo 2016: 4,1). De modified duration van het fonds als geheel bedraagt 3,2 per ultimo 2017 (ultimo 2016: 3,4). De rentegevoeligheid van het fonds is in 2017 gedaald. Daarmee daalde de gevoeligheid voor de rente op de kapitaalmarkt gering. In de eerste drie kwartalen van 2017 werkte dit in het voordeel van de belegger in het fonds: de dalende rente had een positief effect op de ongerealiseerde herwaardering en de koers van het fonds steeg. In het laatste kwartaal van 2017 steeg de rente op de kapitaalmarkt. Dit resulteerde in een negatief rendement in het laatste kwartaal van Kredietrisico Kredietrisico is het risico dat de tegenpartij niet aan zijn rente- en aflossingsverplichtingen kan voldoen en daarmee een negatieve invloed heeft op de winst en het vermogen van het fonds. Om het kredietrisico af te dekken, kan het fonds zekerheden verkrijgen in de vorm van hypotheek- en pandrechten. Daarnaast kan het fonds voor een beperkt deel van de portefeuille leningen zonder onderpand verstrekken. Het fonds hanteert bij de aanvraag en tussentijdse beoordelingen van leningen een stelsel van beoordelingscriteria om het kredietrisico en de daarmee samenhangende risicocategorie te beoordelen en vast te stellen. Op basis hiervan hanteert het fonds bij het verstrekken van financieringen risico-opslagen voor kredietrisico s. Door deze extra inkomsten kunnen toekomstige kredietverliezen voor een deel afgewend worden. Het fonds wijst aan alle leningnemers een risicocategorie toe. Risico 1 staat voor het laagste risico en risico 14 voor het hoogste risico. Het fonds heeft een gemiddelde risicobereidheid tussen risicocategorie 6 en 9, wat voortdurend wordt toegepast bij het beleggingsbeleid. Ontwikkeling modified duration ,5 3,4 3,3 3,2 3,1 3,0 2,9 2,8 2,7 2, Triodos Groenfonds 20

21 Het percentage getroffen voorzieningen voor dubieuze debiteuren is in 2017 gedaald. Het fonds heeft in 2017 voor EUR 0,4 miljoen voorzieningen getroffen. In 2017 viel een bedrag van EUR 1,3 miljoen aan voorzieningen vrij. Daarnaast werd een bedrag van EUR 6,0 miljoen afgeboekt. Per saldo bedragen de totale voorzieningen voor dubieuze debiteuren hiermee EUR 7,1 miljoen, oftewel 0,8% van het fondsvermogen (ultimo 2016: 1,8%). Landenrisico Landenrisico is het risico dat politieke, fiscale of economische veranderingen een negatieve invloed hebben op de winst en het vermogen van het fonds. Het fonds investeert onder meer in landen met hoge politieke risico s, landen die zich in een economische recessie bevinden en landen met een matig ontwikkeld juridisch kader. Dit kunnen ook landen zijn die door een beperkt aantal inkomstenbronnen en een afhankelijkheid van externe financieringen een afhankelijke economische structuur hebben. Prijsontwikkelingen op de wereldmarkten en wijzigingen in internationaal politiek beleid kunnen daardoor veel invloed hebben op de macroeconomische ontwikkeling van zo n land. Daarnaast kunnen beleidswijzigingen leiden tot politieke maatregelen met een significante impact op de investeringen, zoals restricties op de verhandelbaarheid van valuta. Inflatie en devaluatie van een munteenheid kunnen het gevolg zijn van deze invloeden. Investeringen in opkomende landen als percentage van de totale investeringen in opkomende landen Armenië 18,8% Costa Rica 18,3% Honduras 14,5% Kenia 13,9 % Equador 12,0% Georgië 8,2% Guatemala 5,2% Nicaragua 5,1% Nepal 4,1% Het landenrisico wordt gemitigeerd door maximaal 20% van de intrinsieke waarde van het fonds in opkomende landen te investeren. In 2017 is in negen landen geïnvesteerd. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat het fonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die nodig zijn om op een bepaald moment aan haar financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Het liquiditeitsrisico kan oplopen als in een korte periode veel aandelen ter inkoop aan het fonds worden aangeboden. Het fonds kan in dat geval besluiten om (tijdelijk) geen aandelen terug te kopen. Triodos Groenfonds streeft ernaar om voldoende liquide middelen aan te houden om onder normale omstandigheden aan haar verplichtingen te kunnen voldoen. Het percentage liquide middelen was 17,3% per ultimo 2017 (2016: 14,7%). Liquide middelen worden grotendeels aangehouden op spaarrekeningen bij Triodos Bank en Rabobank en zijn direct opneembaar. Tevens is er een deposito bij ABN AMRO met een opname termijn van 31 dagen. Fiscaal risico Beleggers in een groene beleggingsinstelling zoals Triodos Groenfonds komen in principe in aanmerking voor een belastingvoordeel. Om te kwalificeren als groene beleggingsinstelling dient het fonds tenminste 70% van het fondsvermogen, direct of indirect, te beleggen in door de Nederlandse overheid erkende groenprojecten. Het risico bestaat dat het fonds niet aan deze eis voldoet waardoor het deze status kwijtraakt. Dit kan gebeuren als het fonds uitzonderlijk veel verzoeken tot uitgifte van aandelen ontvangt. Ook kan er een gebrek aan relevante en winstgevende Groenprojecten zijn. Daarnaast bestaat het risico dat de Nederlandse overheid de wet- en regelgeving wijzigt. Hierdoor kunnen fiscale voordelen voor bezittingen in groene beleggingsinstellingen voor de belegger wijzigen of vervallen, al dan niet met terugwerkende kracht. 21

22 Het percentage belegd vermogen in groenprojecten wordt nauwkeurig bijgehouden en bedroeg 73,1% ultimo 2017 (2016: 75,7%). Daarmee voldoet het fonds ruimschoots aan het minimumvereiste van 70%. Bij een tijdelijk grote vraag naar aandelen neemt dat percentage af. De verstrekking van nieuwe leningen kan dan mogelijk geen gelijke tred houden met het extra fondsvermogen. Op 15 november 2017 heeft het fonds de uitgifte van aandelen tijdelijk opgeschort om de status van het fonds als groene beleggingsinstelling te waarborgen. Op 2 januari 2018 is de uitgifte van aandelen weer hervat. Niet-financiële risico s Als beheerder van het fonds zorgt Triodos Investment Management voor een adequate beheersing van de relevante risico s. Hiervoor heeft de beheerder een integraal risicomanagement systeem ingericht. Dit omvat het risicomanagementbeleid van het Fonds en het raamwerk voor integraal risicomanagement van de beheerder. De niet - financiële risico s bestaan uit operationele risico s en compliancerisico s. Operationele risico s zijn risico s op financiële verliezen door tekortschietende of falende interne processen, mensen en systemen of externe gebeurtenissen. Compliancerisico s zijn risico s die verband houden met het niet of niet tijdig voldoen aan wet- en regelgeving. Deze risico s worden doorlopend geïdentificeerd, beoordeeld, beheerd en bewaakt via passende procedures en rapportages. De risicobeheersing is opgezet volgens het threelines-of-defence model. De uitvoerende functie van de beheerder, de risicomanagementfunctie en de interne auditfunctie functioneren daarbij onafhankelijk van elkaar. De risicomanagementfunctie is functioneel en hiërarchisch gescheiden van het fondsmanagement. Risicomanagement functie Als gevolg van de groei en ontwikkeling van Triodos Investment Management is de bezetting van de Risk & Compliance afdeling vergroot en is een Risk & Compliance Management applicatie aangeschaft. Door voorgaande acties is de risicomanagementfunctie van de beheerder verder geprofessionaliseerd en kunnen de risico s van het fonds effectiever en efficiënter worden gemitigeerd. ISAE 3402 De doelstelling van een ISAE 3402 Assurance rapport is zekerheid geven omtrent de kwaliteit van de interne beheersingsmaatregelen die verband houden met de diensten die worden geleverd. ISAE 3402 kent twee typen rapporten. Een type 1 rapport geeft zekerheid over de opzet en het bestaan (de beschrijving en implementatie) van de gewenste beheersingsmaatregelen. Op 11 april 2017 heeft Triodos Investment Management een ISAE type I verklaring ontvangen per 31 december Een type 2 rapport geeft daarnaast zekerheid over de effectieve werking van de gewenste beheersingsmaatregelen. Triodos Investment Management heeft 12 maart 2018 de verklaring over de periode 1 juli 2017 tot en met 31 december 2017 ontvangen. Solvabiliteit Triodos Investment Management voldoet in ruime mate aan de minimum solvabiliteitseisen die in overeenstemming met het Besluit prudentiële regels Wft (BPR), AIFMD en het Burgerlijk Wetboek aan beheerders van beleggingsinstellingen gesteld worden. Daardoor is Triodos Investment Management een solide partij die tegenslagen in voldoende mate kan opvangen. Waarderingsrisico Triodos Investment Management heeft een uitgebreid raamwerk geïmplementeerd inclusief waarderingsmethodiek en procedures. Daarmee waarborgt de beheerder van het fonds een onafhankelijke, degelijke, alomvattende en consistente waarderingsmethodiek. Het raamwerk beschrijft algemene eisen over de selectie, 22

23 implementatie en toepassing van waarderingsmethodiek en technieken voor alle beleggingen en waarborgt consistente procedures. Daarbij wordt rekening gehouden met het gevarieerde karakter van de beleggingen en de gerelateerde marktpraktijk om deze beleggingen te waarderen. Ook zorgt het raamwerk voor een consistente aanpak van het waarderingsproces, de onafhankelijke waarderingscomités en in sommige gevallen het gebruik van externe waarderingsexperts. Het waarderingsrisico refereert aan het risico dat de waarde van de beleggingen geen correcte weergave is van de reële marktwaarde. Dit komt doordat de waardering wordt gebaseerd op data van een niet gereglementeerde markt en aannames. Het fonds richt zich op beleggingen die niet op een reguliere markt worden verhandeld en niet aan een beurs genoteerd zijn. De investeringen hebben geen direct opvraagbare prijzen en zijn daardoor mogelijk moeilijk te waarderen. Om de waarde van de investeringen vast te stellen past het fonds een consistente, transparante en passende waarderingsmethodiek toe. In control statement Triodos Investment Management heeft gedurende het afgelopen boekjaar verschillende aspecten van de bedrijfsvoering beoordeeld. Op grond hiervan verklaart Triodos Investment Management als beheerder voor Triodos Groenfonds te beschikken over een beschrijving van de inrichting van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 115y, lid 5 Bgfo die voldoet aan de vereisten als bepaald in de artikelen 3:17, tweede lid, onderdeel c, en 4:14, eerste lid, van de Wft. Bij haar werkzaamheden heeft Triodos Investment Management niet geconstateerd dat de bedrijfsvoering niet effectief en niet overeenkomstig de beschrijving functioneert. Triodos Investment Management verklaart met een redelijke mate van zekerheid dat de bedrijfsvoering gedurende het verslagjaar 2017 effectief en overeenkomstig de beschrijving heeft gefunctioneerd. Beloningsbeleid Alle medewerkers van Triodos Investment Management zijn tot en met 31 december 2017 in dienst van Triodos Bank. Per 1 januari 2018 zijn alle medewerkers van de beheerder in dienst bij Triodos Investment Management. De totale beloning van de 186 medewerkers over het boekjaar 2017 werkzaam bij de beheerder van het fonds bedroeg EUR (2016: 160 medewerkers, EUR ). Triodos Bank en Triodos Investment Management hechten veel waarde aan een goede en passende beloning voor alle medewerkers. De kernelementen van het internationale belonings beleid staan in het jaarverslag van Triodos Bank ( Het salarissysteem van Triodos Bank en Triodos Investment Management bevat geen bonussen of optieregelingen. Financiële prikkels worden niet als een passende manier beschouwd om de medewerkers te motiveren en te belonen. Voor medewerkers met beroepswerkzaamheden die het risicoprofiel van het fonds kunnen beïnvloeden (zogenoemde identified staff ), moeten beheerders minimaal hun beloningsbeleid aangeven. Dit is verplicht op grond van artikel 22(2) van de Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD) en sectie XIII (Guidelines on disclosure) van ESMA Guidelines on sound remuneration policies under the AIFMD. Directieleden, fondsmanagers en leidinggevenden van ondersteunende afdelingen zijn identified staff. De directie van de beheerder beoordeelt jaarlijks het beloningsbeleid en de identified staff en past deze waar nodig aan. De tabel op de volgende pagina bevat de totale beloning van alle medewerkers die voor Triodos Investment Management werkzaam zijn. De beloning is onderverdeeld in een vaste en variabele beloning en eveneens uitgesplitst naar senior management en overige identified staff. Voor de toewijzing van medewerkers aan Triodos Groenfonds is het kostenallocatiemodel van de beheerder gebruikt. In dit model zijn de allocaties gebaseerd op activiteiten van medewerkers ( Activity Based 23

24 Triodos Investment Managament (bedragen in euro s aantallen cursief) Medewerkers werkzaam bij de beheerder Identified staff in senior management functies Overige Identified staff Aantal medewerkers Gemiddelde inzet o.b.v. FTE 156,6 128,1 6,6 6,5 18,3 17 Totale vaste beloning Totale variabele beloning Totale beloning Triodos Groenfonds (bedragen in euro s aantallen cursief) Medewerkers direct betrokken bij werkzaamheden Triodos Groenfonds Identified staff in senior management functies Overige Identified staff Aantal medewerkers Gemiddelde inzet obv FTE 22,2 17,8 0,9 0,9 1,7 2,0 Totale vaste beloning Totale variabele beloning Totale beloning Costing, oftewel de ABC-methode). Het doel van deze tabel is om de vergoedingen naar de medewerkers inzichtelijk te maken. Daarom zijn alle overige kosten (zoals huisvestings- en werkplekkosten, reiskosten, kosten voor uitbestede werkzaamheden, externe consultants en externe medewerkers) van de beheerder buiten beschouwing gelaten. De hieronder genoemde beloningen bevatten alle vergoedingen ten gunste van de medewerkers, inclusief loonheffingen, sociale lasten, pensioenpremies en eventuele gratificaties. Triodos Bank dan wel Triodos Investment Management kan medewerkers een extra individuele beloning toekennen van maximaal één maandsalaris. In overleg met Human Resources beoordeelt het management aan wie deze zogenoemde Tokens of 24

25 Triodos Bank Nederland (bedragen in euro s aantallen cursief) Overige identified staff, inclusief senior management Overige medewerkers Totaal Aantal medewerkers Totale vaste beloning Totale variabele beloning Totale beloning Appreciation, die bedoeld zijn voor buitengewone prestaties, worden toegekend. De Tokens of Appreciation zijn niet gebaseerd op vooraf vastgestelde doelstellingen (zoals bij conventionele bonussen), maar worden uitsluitend achteraf aangeboden. Er zijn geen natuurlijke personen met een totale beloning van EUR 1 miljoen of meer werkzaam bij de beheerder van het fonds. Het fonds heeft geen personeel in dienst. Eens per jaar kan ook een collectieve Token of Appreciation worden toegekend voor de gezamenlijke prestaties en bijdragen van alle medewerkers. Dit bescheiden bedrag is voor alle medewerkers gelijk en bedraagt maximaal EUR 500 per medewerker. Medewerkers kunnen in plaats van een geldbedrag ook kiezen voor een equivalent in certificaten van aandelen Triodos Bank. In 2017 is er geen collectieve Token of Appreciation uitgekeerd, wel heeft iedere medewerker vanwege CAO-onderhandelingen een eenmalige uitkering van EUR 500 ontvangen welke is opgenomen onder de variabele beloning. In 2016 bestond het grootste gedeelte van de variabele beloning uit de collectieve Token of Appreciation. effectenmarkten. De ESMA heeft in het najaar van 2017 nadere eisen gesteld aan de reikwijdte van de toelichting op het beloningsbeleid vanuit artikel 22(2) van de AIFMD. De toelichting op de beloningen dient onder meer uitgebreid te worden met toelichting op uitbestede portefeuillemanagementwerkzaamheden. De onderstaande toelichting op het beloningsbeleid van Triodos Bank NV zou om deze reden ook in dit jaarverslag opgenomen moeten worden. Vanuit Triodos Bank NV is de branche Triodos Bank Nederland (TBNL) belast met het beheer van de Nederlandse leningenportefeuille. De bovenstaande kwalitatieve toelichting op het beloningsbeleid van Triodos Investment Management is ook van toepassing op de medewerkers die werkzaam zijn voor TBNL. De bovenstaande gecumuleerde kwantitatieve informatie omtrent de beloningen is vanuit TBNL beschikbaar gesteld. De onderstaande totale beloningen zijn voor de identified staff en overige medewerkers van TBNL, waarvan de beloningen niet op fondsniveau zijn gealloceerd. Beloningsbeleid uitbestede werkzaamheden De European Securities and Markets Authority (ESMA) is de Europese autoriteit voor de 25

26 Vooruitzichten Met name in de sectoren duurzaam bouwen en duurzame energie heeft Triodos Groenfonds een goed gevulde pijplijn met nieuwe projecten en een groot volume aan reeds gecommitteerde leningen die nog uitgekeerd zullen worden. Aangezien de zonne-energiesector zich in Nederland zeer sterk ontwikkelt, zijn dit vooral zonprojecten. Met de autonome groei van Triodos Groenfonds en de reguliere aflossingen beoogt het bestuur deze pijplijn aan projecten te financieren en daarmee de impact van het fonds verder te laten toenemen. Het fonds verwacht dat in 2018 de groenverklaring voor meerdere, reeds (deels) uitgekeerde projecten in de sectoren duurzame energie en duurzaam bouwen verstrekt wordt. Triodos Groenfonds verwacht daarnaast minimaal twee tot vier nieuwe duurzame energieprojecten in opkomende markten te committeren. Daarmee neemt het percentage in de portefeuille en de diversificatie naar regio s en technologieën verder toe. Over 2018 ontwikkelt het resultaat uit bedrijfsuitoefening van Triodos Groenfonds zich naar verwachting stabiel. Het totale fondsrendement is vooral afhankelijk van de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt. De rente bevindt zich op een laag niveau. Een stijging van de marktrente heeft in eerste instantie een drukkend effect op het rendement van het fonds. Vanwege de betere economische vooruitzichten in Nederland, blijft het effect van voorzieningen naar verwachting gering. Zeist, 12 april 2018 Fondsmanager Triodos Groenfonds Itske Lulof (tot en met 7 januari 2018) Angeles Toledo (sinds 8 januari 2018) Bestuur Triodos Investment Management Marilou van Golstein Brouwers (voorzitter) Kor Bosscher Jacco Minnaar Dick van Ommeren 26

27 Bericht van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds heeft deze jaarrekening conform de regelgeving en de statuten van het fonds ondertekend. Het boekjaar 2017 is afgesloten met een nettoresultaat van EUR 7,7 miljoen. De Raad van Commissarissen stelt aan de algemene vergadering van aandeelhouders voor decharge te verlenen aan het bestuur en aan de Raad van Commissarissen voor de vervulling van hun taken in het afgelopen boekjaar en de jaarrekening over 2017 vast te stellen. De Raad van Commissarissen is in de verslagperiode vier keer bijeen geweest en heeft een aantal maal telefonisch overleg gevoerd. De Raad heeft in elk van de vier vergaderingen aandacht gehad voor de ontwikkeling en de beleggingsresultaten van het fonds. Er is bijzondere aandacht geweest voor de strategie van het fonds, met name voor wat betreft innovatie door het fonds. Samen met de bestuurder van het fonds heeft de Raad gekeken naar de mogelijkheden die het Fonds heeft om ook in de toekomst impact te hebben, door te onderzoeken binnen welke sectoren innovatieve initiatieven mogelijk kansen bieden voor Triodos Groenfonds. De Raad heeft opnieuw actief toezicht gehouden op het beleid van het fonds met betrekking tot de instroom, distributeurs en de groenstatus. Zo is dit jaar wederom met het bestuur van gedachten gewisseld over de mogelijkheden om de gebruikelijke instroom aan het einde van het jaar zo goed mogelijk te beheersen, het groenpercentage op het gewenste niveau te houden en de tijdelijke opschorting van de uitgifte van aandelen door het fonds. De Raad van Commissarissen heeft zich bovendien meerdere malen laten informeren over wijzigingen in wet- en regelgeving en de risicobeheersing van het fonds. Bovendien hebben de bestuurder van het fonds en de Raad met elkaar gesproken over de kostenstructuur van het fonds, mede naar aanleiding van de gewijzigde beheervergoeding. Binnen het kader van zijn educatie, heeft de Raad ook in 2017 één van de door het fonds gefinancierde initiatieven bezocht. Tijdens deze educatiedag is er zowel aandacht geweest voor de strategie van het fonds als voor de formele vereisten aan het fonds. Ook was er aandacht voor de wijze waarop de biologisch-dynamische boer, waar de Raad te gast was, zijn bedrijf voert en impact bereikt. Tot slot heeft de Raad, onder externe begeleiding, zijn eigen functioneren geëvalueerd en daarover binnen de Raad gesproken. De samenstelling van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds is in 2018 niet gewijzigd. Mevrouw Sylvia van Waveren en de heer Henk Raué zijn in 2017 door de algemene vergadering van aandeelhouders herbenoemd voor een periode van vier jaar. De Raad is tevreden over het beleid dat het bestuur voert en de wijze waarop zij gedurende het jaar met het bestuur van gedachten heeft gewisseld. Zeist, 12 april 2018 Jacqueline Rijsdijk (voorzitter) Aukje Hassoldt Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren 27

28 Jaarrekening 2017 Triodos Groenfonds Pagina Balans per 31 december Winst- en verliesrekening over Kasstroomoverzicht over Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening 32 28

29 Balans per 31 december 2017 Voor winstverdeling (in duizenden euro s) Noot* Beleggingen Overige financiële beleggingen Obligaties Leningen Valutatermijncontracten Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa Overige activa Liquide middelen Kortlopende schulden Uitkomst van vorderingen en overige activa minus kortlopende schulden Uitkomst van activa minus kortlopende schulden Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Agio Herwaarderingsreserves Overige reserves Onverdeeld resultaat * Zie de toelichting op de balans en winst- en verliesrekening. 29

30 Winst- en verliesrekening over 2017 (in duizenden euro s) Noot* Direct resultaat uit beleggingen Rente inkomsten in obligaties in leningen Indirect resultaat uit beleggingen Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen 15 in obligaties in leningen in valutatermijncontracten Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen 16 in obligaties in leningen in valutatermijncontracten Overige resultaten Overige bedrijfsopbrengsten Interest liquide middelen 8 50 Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Beheerkosten Bewaarkosten Overige kosten Som der bedrijfslasten Resultaat * Zie de toelichting op de balans en winst- en verliesrekening. 30

31 Kasstroomoverzicht over 2017 (in duizenden euro s) Noot* Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Ontvangen opbrengsten uit beleggingen Ontvangen lossingen van obligaties Investeringen leningen Desinvesteringen leningen Beheerkosten en overige kosten Overige betalingen en ontvangsten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitgifte van aandelen Terugkoop van aandelen Betaald dividend Mutatie geldmiddelen Liquide middelen begin verslagperiode Mutatie geldmiddelen Liquide middelen eind verslagperiode * Zie de toelichting op de balans en winst- en verliesrekening. 31

32 Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening Algemeen Triodos Groenfonds N.V. ( het fonds ) is een naamloze vennootschap met veranderlijk kapitaal in de zin van artikel 2:76a van het Burgerlijk Wetboek. Het fonds heeft haar statutaire zetel in Zeist en is het handelsregister geregistreerd met het nummer Aandelen in het fonds kunnen via Triodos Bank of door tussenkomst van een bank of distributeur die is aangesloten bij Euronext Fund Service, worden gekocht en verkocht. Als open-end beleggingsinstelling is de vennootschap onder normale omstandigheden bereid tot in- en verkoop van aandelen. De meeste beleggingen van Triodos Groenfonds hebben een illiquide karakter. In de kerncijfers van dit verslag worden de ratio s van illiquide beleggingen ten opzichte van het eigen vermogen gepresenteerd. Alle bijzondere regelingen met betrekking tot deze categorie beleggingen worden in dit verslag toegelicht. Jacco Minnaar is per 1 juni 2017 toegetreden tot de directie van Triodos Investment Management en Kor Bosscher per 1 maart Sinds 1 november 2017 maakt Laura Pool geen onderdeel meer uit van de directie. AIFMD Met de inwerkingtreding van de AIFMD op 22 juli 2014 geldt de verplichting voor het fonds om een onafhankelijke bewaarder te hebben. BNP Paribas Securities Services S.C.A. is aangesteld als onafhankelijke AIFMD-bewaarder voor de Nederlandse beleggingsfondsen die Triodos Investment Management onder beheer heeft. De taak van de AIFMD-bewaarder is het bewaren van de activa en het houden van een zeker toezicht op het fonds. Zo houdt de AIFMD-bewaarder toezicht op de beleggingen, de wijze waarop zij worden verkregen en vervreemd, de mutaties in het vermogen van het fonds en de kasstromen. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Daarbij zijn de aanvullende eisen volgens de Wft en naast Richtlijn 615 ook de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving in acht genomen. Criteria opname in de balans Als het fonds onherroepelijk partij wordt in de contractuele bepalingen van een financieel instrument, dan neemt zij dat financiële instrument in de balans op. De reële waarde van de financiële instrumenten bij de eerste opname is gelijk aan de kostprijs. Als een financieel instrument na een transactie aan een derde wordt overgedragen, wordt het niet meer in de balans opgenomen. (Nagenoeg) alle rechten op economische voordelen en (nagenoeg) alle risico s met betrekking tot het financiële instrument behoren dan aan de derde partij toe. 32

33 Grondslagen voor de waardering De beleggingen worden gewaardeerd op basis van de reële waarde. Aankoopkosten van beleggingen worden geactiveerd. Verkoopkosten inzake gedesinvesteerde beleggingen gaan ten laste van het transactieresultaat in de winst- en verliesrekening. Alle wijzigingen op de reële waarde van de beleggingen worden via de winsten verliesrekening verantwoord. De reële waarde wordt als volgt bepaald: Financiële beleggingen Als financiële beleggingen aan een effectenbeurs zijn genoteerd dan worden deze in investerings- en beleggingsfondsen gewaardeerd tegen de laatst bekende beurskoers. Beleggingen in niet-beursgenoteerde ondernemingen worden gewaardeerd op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. De gehanteerde rekenrente is gelijk aan het marktconforme rendement. Dat rendement is opgebouwd uit een risicovrije rentevoet en verhoogd met diverse risicopremies. De overige financiële beleggingen worden jaarlijks gewaardeerd tegen de contante waarde van toekomstige kasstromen. Deze kasstromen zijn gebaseerd op meerjarige prognoses. De gehanteerde rekenrente is de marktrente voor financieringen met een looptijd die overeenkomt met de oorspronkelijke verwachte looptijd van de belegging. Deze rekenrente wordt eventueel verhoogd met een risico-opslag. Financiële beleggingen die in vreemde valuta zijn genoteerd, worden opgenomen in euro s. Daarbij worden de laatst bekende wisselkoersen van het betreffende boekjaar gehanteerd. Obligaties Obligaties worden gewaardeerd tegen de laatst bekende beurskoers. Leningen Leningen worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de leningen worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Bij de uitgifte van de lening is dit gelijk aan de nominale waarde. Leningen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Leningen in West-Europese OESO-landen worden dagelijks intern gewaardeerd tegen de reële waarde (gepresenteerd zonder de opgelopen interest ofwel clean market value ). Deze wordt bepaald op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. Daarbij worden de resterende looptijd en rentevastperiode in acht genomen. De gehanteerde rekenrente is de IRS en Euribor- rente voor vergelijkbare financieringen met een looptijd overeenkomstig de resterende rentevast periode van de lening. De rekenrente wordt verhoogd met een marktconforme risico-opslag voor debiteurenrisico s, fiscale faciliteiten, kosten, valuta, projectfase of eventuele andere variabelen die aan de lening gerelateerd zijn. De gebruikte risicoopslagen worden zoveel mogelijk door een onafhankelijke partij aangeleverd. Deze partij is Bloomberg Valuation Services. Hogere rentevoeten of risico-opslagen hebben een negatief effect op de waardering van leningen. Dat is ook zo als fiscale faciliteiten voor het investeren in groene beleggingsinstellingen worden verlaagd. Als de waarschijnlijkheid op (gedeeltelijke) terugbetaling op een lening in geding komt, wordt op de nominale waarde van een lening een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Leningen in opkomende landen worden ook gewaardeerd op basis van de reële waarde (gepresenteerd zonder de opgelopen interest ofwel clean market value ). Over het algemeen bestaat voor deze leningen geen actieve markt. Het renterisico heeft een beperkte invloed op de waardering. Dit komt door de aard van de 33

34 leningen en door het feit dat er geen actieve markt is. Ook de subjectieve aannames ten aanzien van de rentebepaling en de relatief korte rentevastperioden spelen een rol. De reële waarde zal daardoor nagenoeg gelijk zijn aan de nominale waarde onder aftrek van eventuele voorzieningen. Er wordt tevens rekening gehouden met wijzigingen in valutakoersen. Valutatermijncontracten Valuta-afdekkingsinstrumenten worden enkel afgesloten voor het afdekken van valutarisico. Het fonds past kostprijs hedge accounting toe voor de verwerking van activa, passiva en resultaten voortvloeiend uit valutaafdekkingsinstrumenten voor leningen. Dit betekent dat alle vorderingen en verplichten voortvloeiend uit deze instrumenten worden gewaardeerd tegen de valutakoersen per balansdatum. Waardemutaties ten aanzien van deze posten worden via de winst- en verliesrekening verantwoord via ongerealiseerde waardeveranderingen. Het verschil tussen de contante koers die geldt op het moment van afsluiten van het valutatermijncontract en de termijnkoers waartegen het valutatermijncontract zal worden afgewikkeld wordt geamortiseerd over de looptijd van het valutatermijncontract. Ongerealiseerde waardeveranderingen zijn niet direct bij aangaan van het contract inzichtelijk. Voor het toepassen van kostprijs hedge accounting heeft het fonds generieke (hedge)documentatie beschikbaar. De effectiviteit van de afdekkingen wordt gedurende de verslagperiode getoetst. Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen doet. Deze bepalen mede hoe de grondslagen worden toegepast en hoe de waarde van de activa en verplichtingen wordt gerapporteerd. Hetzelfde geldt voor de rapportage van de baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van de schattingen die het management maakt. Die schattingen en aannames worden daarom steeds weer opnieuw beoordeeld. Als een schatting wordt herzien, dan wordt dat in de betreffende periode opgenomen. Voor de volgende onderwerpen is het volgens het management nodig om schattingen en aannames te doen: Het vormen van voorzieningen bij leningen en vorderingen; De classificatie van leningen naar risicocategorieën en projectgerelateerde variabelen; Het waarderen van overige financiële beleggingen Het waarderen van vorderingen, overige activa en passiva. De Beheerder maakt gebruik van multidisciplinaire krediet- en waarderingscommissies die onafhankelijk van de operationele zaken opereren. Zij monitoren de waarderingsmethodieken en maken de managementinschattingen zo bedachtzaam mogelijk. Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie en worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. De boekwaarde van vorderingen is tevens een benadering van de reële waarde. Kortlopende schulden Kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Kortlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het te betalen 34

35 bedrag rekening houdend met agio of disagio en transactiekosten. De reële waarde van schulden is bij benadering gelijk aan de nominale waarde. Kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan een jaar. Liquide middelen Liquide middelen (geldmiddelen) bestaan uit kas, banktegoeden en deposito s met een looptijd korter dan een jaar. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, wat tevens een benadering is van de reële waarde van deze post. Functionele valuta De jaarrekening is opgesteld in euro s; dit is zowel de functionele als de presentatievaluta van het fonds. Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers op transactiedatum. Monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend in de functionele valuta tegen de koers per balansdatum. De uit de afwikkeling en omrekening voortvloeiende koersverschillen komen ten gunste of ten laste van de winst-en-verliesrekening, tenzij hedge-accounting wordt toegepast. Niet-monetaire activa die volgens de verkrijgingsprijs worden gewaardeerd in een vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers op de transactiedatum. Niet-monetaire activa die volgens de actuele waarde worden gewaardeerd in een vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers op het moment waarop de actuele waarde werd bepaald. Grondslagen voor de resultaatbepaling Directe resultaten uit beleggingen Opbrengsten uit rente en overige opbrengsten worden tijdsevenredig ten gunste van het boekjaar gebracht waarop zij betrekking hebben. Om de gerealiseerde resultaten bij deelverkopen van beleggingen te bepalen, worden samengestelde historische kostprijzen gebruikt. Indirecte resultaten uit beleggingen (Herwaarderingen) Mutaties als gevolg van (on)gerealiseerde herwaarderingen van beleggingen worden via de winst- en verliesrekening verwerkt. Het deel van de winst dat betrekking heeft op een positieve ongerealiseerde herwaardering wordt niet uitgekeerd aan de aandeelhouders, maar toegevoegd aan de herwaarderingsreserve. Negatieve herwaarderingen, waaronder voorzieningen, gaan nadat de jaarrekening is vastgesteld, via de winstverdeling ten laste van de overige reserves. Transactiekosten bij beleggingen Transactiekosten kunnen onder andere omvatten bemiddelingskosten, overdrachtskosten en notariskosten. De eerste verwerking van transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van beleggingen is afhankelijk van de gekozen waarderingsgrondslagen na eerste verwerking. De transactiekosten worden in de eerste periode van waardering in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Verkoopkosten van beleggingen 35

36 worden als onderdeel van de gerealiseerde waardeverandering bij verkoop verwerkt. Bij vervolgwaarderingen van financiële beleggingen wordt geen rekening gehouden met eventuele verkoopkosten. Bedrijfslasten Lasten worden op basis van het toerekeningsbeginsel toebedeeld aan de periode waar de activiteiten betrekking op hebben. Als de reserveringen voor kosten bepaald worden, wordt ook rekening gehouden met nog te betalen en vooruitbetaalde kosten. Overige baten en lasten Overige baten en lasten worden op basis van het toerekeningsbeginsel toebedeeld aan de periode waar de activiteiten betrekking op hebben. Transacties met verbonden partijen Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. Beheersing van de financiële risico s Het fonds loopt diverse financiële risico s. Het door het fonds gevoerde beleid ten aanzien van deze risico s staat hieronder. Marktrisico Het marktrisico is het risico dat de waarde van een investering fluctueert als gevolg van schommelingen van de volgende externe factoren: I. valutakoers (valutarisico) II. rentestand (renterisico) III. marktprijs (marktprijsrisico) Ad I: Ultimo 2017 is 4,2% van het fondsvermogen van Triodos Groenfonds verstrekt in Amerikaanse dollars die zijn afgedekt middels valutatermijncontracten (ultimo 2016: 2,4%). Ad II: De beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds bestaat voornamelijk uit leningen en is gevoelig voor het renterisico. Doordat de leningen tegen de reële waarde worden gewaardeerd, is het rendement van het fonds deels afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. Voor de waarderingsgrondslagen verwijzen wij naar pagina 32 en verder. Het fonds kan ten behoeve van het afdekken van dit risico gebruikmaken van rentederivaten. Zowel in 2017 als in 2016 heeft het fonds geen gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. 36

37 De mate van rentegevoeligheid wordt uitgedrukt in de modified duration. De modified duration is voor een groot deel afhankelijk van rentevastperiodes: hoe langer de rentevastperiode, des te hoger de rentegevoeligheid. Het fonds kent een risicobereidheid voor de modified duration tussen 1 en 5. Een modified duration van 2,5 op een leningenportefeuille houdt in dat als de gemiddelde marktrente met 1% stijgt, de beleggingen met 2,5% in waarde afnemen. Per ultimo 2017 bedraagt de modified duration van de leningenportefeuille 4,2 (ultimo 2016: 4,1). De modified duration van het fonds als geheel bedraagt 3,2 per ultimo 2017 (ultimo 2016: 3,4). Verdeling van de leningen- en obligatieportefeuille in rentevastperiodes (op basis van de nominale waarde, in duizenden euro s) per 31 december is als volgt: Rentevastperiode < 1 jaar Rentevastperiode 1 jaar tot 5 jaar Rentevastperiode > 5 jaar Stand per 31 december Ad III: Bij investeringen in obligaties en overige financiële beleggingen is er sprake van een marktprijsrisico. De waarde van deze investeringen wordt beïnvloed door externe factoren, zoals de vooruitzichten met betrekking tot de economische groei en inflatie. Hoe meer fluctuatie, hoe groter het marktrisico. Het fonds kan zich niet verweren tegen macro-economische factoren die het waardeverloop van overige financiële beleggingen beïnvloeden. Debiteurenrisico Het fonds beheerst het debiteurenrisico van de leningen (totale nominale waarde per ultimo 2017: EUR 644,8 miljoen) met name door verkregen zekerheden, zoals een hypothecaire zekerheid of verpanding van vorderingen. De totale waarde van de zekerheden per ultimo 2017 bedraagt EUR 476,0 miljoen, wat neerkomt op 73,8% van de totale nominale waarde leningen (ultimo 2016: EUR 419 miljoen ofwel 70,5%). Daarvan bestaat EUR 176,6 miljoen uit hypothecaire zekerheden, beide hoeveelheden bedragen de beste schatting voor de reële waarde van de zekerheden. Het overgrote deel bestaat uit overige zekerheden zoals verpanding van vorderingen en projectcontracten met een dekkingswaarde van EUR 299,4 miljoen. Daarnaast is 8,4% van de portefeuille wel gedekt door overige zekerheden, maar hieraan wordt ultimo 2017 nog geen of slechts gedeeltelijk waarde aan ontleend. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door nieuwe regels inzake zekerheden, waarbij voor projecten in aanbouw de waarde van de zekerheden voorzichtigheidshalve op nihil wordt gesteld. De zekerheden zijn voor deze leningen wel gevestigd. Na start exploitatie wordt hieraan waarde ontleend. Debiteurenrisico wordt vanuit de definitie van verslaggevingseisen over het gehele balanstotaal ad EUR 849,7 miljoen gelopen. Vanuit economisch perspectief is debiteurenrisico primair aanwezig op de leningenportefeuille ad EUR 669,4 miljoen. Het ongedekte deel van de portefeuille bedraagt 17,8% voor EUR 115,0 miljoen (2016: 22,1%). Hiervan betreft 0,2% leningen aan -semi- overheidsinstellingen en 5,2% leningen aan corporates met een adequate rating. 37

38 Het aandeel overig ongedekt is 12,3%. Voor 10,0% hiervan zijn de zekerheden wel gedekt, maar wordt hieraan op dit moment geen waarde ontleend. 2,3% is daadwerkelijk niet gedekt door enige zekerheid. Omschrijving EUR % EUR % Totale nominale waarde leningen 644, ,7 100 Zekerheden , ,5 Hypothecaire zekerheden 176,6 27,4 44,6 24,3 Overige zekerheden (overheidsgaranties en verpanding van vorderingen) 299,4 46,4 274,4 46,1 Projecten in aanbouw (zekerheden gevestigd maar nog geen waarde) 53,9 8,4 44,1 7,4 Ongedekte deel leningportefeuille: ,8 131,6 22,1 - Waarvan -semi- overheidsleningen 1,4 0,2 26,6 4,5 - Waarvan corporate leningen met een rating 33,7 5,2 33,7 5,7 - Overig ongedekt 79,9 12,4 71,4 12 De voorziening voor het debiteurenrisico bedroeg ultimo 2017 EUR 7,1 miljoen (ultimo 2016: EUR 14,0 miljoen). Dit is 1,1% (ultimo 2016: 2,4%) van het totale uitstaande nominale krediet en 0,8% (ultimo 2016:1,8%) van de intrinsieke waarde van het fonds. Daarmee is het niveau afgenomen ten opzichte van vorig jaar. Uit het bovenstaande ongedekte deel van de portefeuille en de verwijzing naar sectoren blijkt de belangrijkste concentratie van het kredietrisico. De mutaties in de voorzieningen gedurende 2017 bestaan uit een dotatie van EUR 0,4 miljoen, afboekingen ter hoogte van EUR 6,0 miljoen en de vrijval van een aantal voorzieningen ter waarde van EUR 1,3 miljoen. Verloop overzicht voorziening debiteurenrisico (in EUR miljoen) 2017 % 2016 % Stand 1 januari 14,0 16,5 Dotaties 0,4 0,5 Afboekingen -6,0-1,2 Vrijval -1,3-1,8 Stand 31 december 7,1 1,1 14,0 2,4 Afgezien van de sector biomassavergisting zijn de voorzieningen voor het debiteurenrisico relatief beperkt en in lijn met de verwachtingen van de beheerder en de directie. 38

39 Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat het fonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die nodig zijn om op een bepaald moment aan haar financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Financiële verplichtingen van het fonds zijn voornamelijk toegezegde financieringen, uitstroom van aandeelhouders en doorlopende bedrijfslasten. Het fonds houdt een gedeelte van het fondsvermogen liquide. Het liquiditeitsrisico kan oplopen als op korte termijn veel aandeelhouders hun aandelen verkopen. Het fonds kan in dat geval de terugkoop van aandelen opschorten. De verhandelbaarheid van de leningen in de portefeuille van het Fonds is van invloed op dit liquiditeitsrisico. De meeste leningen die Triodos Groenfonds verstrekt, kunnen niet eenvoudig op korte termijn tegen een redelijke prijs liquide gemaakt worden. Het Fonds houdt daarom voldoende liquide middelen zoals spaartegoeden en deposito s aan. Onderstaand schema is gericht op het natuurlijk liquide maken van de portefeuille, namelijk middels aflossing. Het is aan het bestuur om in te schatten hoe deze leningen bij liquiditeitskrapte liquide worden gemaakt. Dat kan door deze te verkopen aan een bank of een andere financiële instelling. Verwachte periode van het ongedwongen liquide maken van alle bezittingen tegen de reële waarde per ultimo 2017 (bedragen in duizenden euro s) Periode Soort investering Bedrag Percentage van fondsvermogen Direct Liquide middelen, obligaties en overige vorderingen ,3% Tussen 0-3 maanden Leningen, middels aflossingen ,7% Tussen 3-6 maanden Leningen, middels aflossingen ,8% Tussen 6-12 maanden Leningen, middels aflossingen ,5% Langer dan 1 jaar Leningen (middels aflossingen) Overige financiële activa door verkopen ,7% Totaal ,0% (bedragen in duizenden euro s) Periode Soort investering Bedrag Percentage van fondsvermogen Direct Liquide middelen, obligaties en overige vorderingen ,6% Tussen 0-3 maanden Leningen, middels aflossingen ,7% Tussen 3-6 maanden Leningen, middels aflossingen ,1% Tussen 6-12 maanden Leningen, middels aflossingen ,2% Langer dan 1 jaar Leningen (middels aflossingen) Overige financiële activa door verkopen ,4% Totaal ,0% 39

40 Kasstroomrisico Kasstroomrisico is het risico dat de toekomstige kasstromen die aan een financieel instrument verbonden zijn, in omvang fluctueren. Het fonds heeft slechts enkele kleine leningen in instrumenten waarbij sprake is van een variabele rente. Daardoor is het fonds niet blootgesteld aan een significant kasstroomrisico. De toekomstige rentebaten van de leningen zijn wel afhankelijk van renteherzieningen bij het einde van de rentevastperiodes. De verdeling van de rentevastperiodes van de leningen staan bij de toelichting op het renterisico, op pagina 37. Investeringen in overige financiële beleggingen zijn blootgesteld aan het kasstroomrisico waarbij dit risico niet wordt gemitigeerd. Leverageratio Leverageratio s geven inzicht in de mate waarin het fonds gebruik maakt van vreemd vermogen afgezet tegen de intrinsieke waarde. De leverageratio wordt berekend op grond van de zogenaamde commitment method of calculation. Deze is onder normale omstandigheden 105% en bedraagt in uitzonderlijke gevallen maximaal 120%. Een percentage van 100% betekent dat er geen leverage is. De leverageratio op basis van de commitment method of calculation bedraagt per ultimo 2017: 100,5% (2016: 100,7%). De leverageratio op basis van de gross method of calculation bedraagt per ultimo 2017: 86,2% (2016:87,4%). De berekeningsmethodiek van bovenstaande leverageratio s volgt uit de AIFMD-regelgeving. Inkoop en uitgifte van aandelen Triodos Groenfonds is als open-end beleggingsinstelling onder normale omstandigheden bereid om aandelen tegen de intrinsieke waarde in te kopen en uit te geven. De inkopen en uitgiftes van aandelen worden rechtstreeks in het geplaatst kapitaal en het agio verwerkt. Er zijn voldoende waarborgen aanwezig om aan de verplichting om in te kopen en terug te betalen te voldoen. Dit is behoudens wettelijke bepalingen en de hieronder vermelde omstandigheden, die ter beoordeling van de beheerder zijn. Er kunnen situaties ontstaan waarbij de beheerder besluit dat Triodos Groenfonds in het geheel geen aandelen zal inkopen. Voor zover nu kan worden overzien is dat het geval als de liquide middelen van Triodos Groenfonds hiervoor ontbreken. Dit geldt ook als het fonds verplichtingen is aangegaan waardoor al beslag op deze middelen is gelegd. Onder die aangegane verplichtingen vallen ook de liquiditeiten die nodig zijn om het resultaat uit te keren. Dat voorkomt dat de fiscale status van beleggingsinstelling wordt aangetast. Ook als de beheerder in andere gevallen vindt dat de belangen van Triodos Groenfonds of de aandeelhouders door inkoop worden aangetast, kan besloten worden geen aandelen in te kopen. Fiscale status Vennootschapsbelasting Triodos Groenfonds is een fiscale beleggingsinstelling in de zin van artikel 28 van de Wet op de Vennootschaps belasting Dit betekent dat het fonds in beginsel is onderworpen aan vennootschapsbelasting tegen een tarief van 0%, mits aan alle voorwaarden wordt voldaan die daarbij gelden. Een 40

41 voorwaarde is dat de fiscale winst die beschikbaar is om uit te keren, binnen acht maanden na het einde van het betreffende boekjaar volledig wordt uitgekeerd. Dit wordt ook wel de doorstootverplichting genoemd. Dividendbelasting Triodos Groenfonds kan dividend uitkeren. Hierop wordt ingevolge artikel 4 lid 2 Wet op de Dividendbelasting 1965 geen dividendbelasting ingehouden. BTW Triodos Groenfonds wordt vanuit de Wet op de Omzetbelasting 1968 als ondernemer beschouwd. Btw die aan het fonds wordt gefactureerd, kan in principe niet worden teruggevorderd. Collectief vermogensbeheer is in principe vrijgesteld van btw. Daarom is de beheervergoeding die Triodos Investment Management aan het fonds in rekening brengt, vrijgesteld van btw. Regeling Groenprojecten Met ingang van 1 januari 1997 is Triodos Groenfonds erkend als groene beleggingsinstelling in de zin van artikel 5.14 van de Wet op de Inkomstenbelasting Beleggingen in een groene beleggingsinstelling komen in aanmerking voor een vrijstelling in box 3 in de zin van de Wet op de Inkomsten belasting 2001 en een heffingskorting. De exacte fiscale gevolgen zijn afhankelijk van de persoonlijke situatie van de belegger. Raadpleeg daarvoor een belastingadviseur. De peildatum om in aanmerking te komen voor de vrijstelling en de heffingskorting is 1 januari. 41

42 Toelichting op de balans per 31 december 2017 (bedragen in duizenden euro s, behoudens in tekst) Activa 1. Overige financiële beleggingen Triodos Groenfonds heeft in ,12% van de aandelen verworven in Vandebron Energie BV. Dit is een jong bedrijf met een vernieuwend concept dat producenten van duurzame energie in staat stelt om rechtstreeks aan de consument zijn energie te verkopen. Vandebron Energie BV opereert onder de naam Vandebron. 2. Obligaties Stand per 1 januari Aankopen Verkopen Gerealiseerde waardeverandering Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december De herwaardering van de beleggingen bestaat uit de positieve en negatieve herwaarderingen over het boekjaar. De positieve herwaarderingen van individuele beleggingen boven de initiële kostprijs worden toegevoegd aan de herwaarderingsreserves in het eigen vermogen. Specificatie van de post obligaties per ultimo 2017: Nominale waarde Aanschaf waarde Reële waarde 0,750% Bank Nederlandse Gemeenten 13/ ,875% Bank Nederlandse Gemeenten 09/ ,750% Europese Investerings Bank 11/ ,250% Europese Investerings Bank 04/ ,625% Europese Investerings Bank 04/ ,125% Nederlandse Waterschapsbank 14/ ,375% Nederlandse Waterschapsbank 08/

43 Specificatie van de post obligaties per ultimo 2016: Nominale waarde Aanschaf waarde Reële waarde 0,750% Bank Nederlandse Gemeenten 13/ ,500% Bank Nederlandse Gemeenten 10/ ,875% Bank Nederlandse Gemeenten 09/ ,750% Europese Investerings Bank 11/ ,250% Europese Investerings Bank 04/ ,625% Europese Investerings Bank 04/ ,750% Europese Investerings Bank 07/ ,125% Nederlandse Waterschapsbank 14/ ,375% Nederlandse Waterschapsbank 10/ ,375% Nederlandse Waterschapsbank 08/ Leningen Stand per 1 januari In het boekjaar verstrekte leningen Disagio 1 1 Afgelost in het boekjaar Gerealiseerde waardeverandering Herwaardering als gevolg van koersverschillen Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december (exclusief voorzieningen) De mutatie van de voorzieningen is als volgt Stand per 1 januari Dotatie Definitieve afboeking Vrijval Stand per 31 december van de voorzieningen Netto waarderingen van leningen 31 december (inclusief voorzieningen)

44 De herwaardering van de beleggingen bestaat uit de positieve en negatieve herwaarderingen over het boekjaar. De positieve herwaarderingen van individuele beleggingen boven de initiële kostprijs worden toegevoegd aan de herwaarderingsreserves in het eigen vermogen. De nominale waarde van de leningen bedraagt ultimo 2017 EUR (2016: EUR ). Het nominale rentepercentage op de leningen is ultimo 2017 gemiddeld 2,590% (2016: 2,71%) per jaar. De gewogen gemiddelde resterende looptijd bedraagt ultimo ,7 jaar (2016: 5,9 jaar). De gewogen gemiddelde resterende rentevaste periode bedraagt ultimo ,2 jaar (2016: 4,2 jaar). De discontovoet waarmee de contante waarde van de toekomstige kasstromen is bepaald, bedraagt ultimo 2017 gemiddeld 0,85% (2016: 0,74%) per jaar. Het disagio heeft betrekking op één lening die in 2008 is verstrekt. Het disagio valt vrij ten gunste van de winst- en verliesrekening gedurende de resterende looptijd van de lening. Dat is ultimo 2017 nog 11 jaar. Ultimo 2017 bedraagt de voorziening voor oninbaarheid EUR (2016: EUR ). De vrijval in 2017 bedraagt per saldo EUR (2016: vrijval, EUR ). Onttrokken in 2017 is EUR (2016: EUR ). 4. Valutatermijncontracten Te vorderen EUR Te betalen USD Koersverschil Termijnpunten De looptijd is als volgt verdeeld: Korter dan één jaar Eén tot vijf jaar Dit betreft contracten waarin Triodos Groenfonds overeenkomt tot het leveren van de overeengekomen USD bedragen op de overeengekomen data. De valutatermijncontracten zijn afgesloten ter afdekking van het koersrisico op de beleggingen in USD. De contracten zijn afgesloten met Triodos Bank. De looptijd van de valutatermijncontracten ultimo 2017 varieert tussen 0 en 24 maanden (2016 tussen 0 en 4 maanden). 44

45 De reële waarde van de valutatermijncontracten benadert de boekwaarde. Per verslagdatum is er sprake van een effectieve hedge-relatie. 5. Overige vorderingen en overlopende activa Te ontvangen rente vorderingen uit leningen Debiteuren, nog te ontvangen rente en aflossingen Te ontvangen rente obligaties Te ontvangen rente liquide middelen 12 Te vorderen omzetbelasting 7 Overige De looptijd van overige vorderingen en overlopende activa is korter dan één jaar. 6. Liquide middelen De post liquide middelen omvat de direct opvraagbare saldi op rekeningen-courant, spaarrekeningen en deposito s aangehouden bij Triodos Bank, Rabobank, KAS BANK, ABN AMRO en BNP Paribas. Ultimo 2017 bedraagt het direct opvraagbare uitstaande saldo EUR (2016: EUR ) tegen een gewogen gemiddeld rentepercentage van -0,40% (2016: -0,19%). Bij een totaalsaldo aan spaar- en betaalgelden bij Triodos Bank boven EUR bedraagt de rentevergoeding -0,50. Op de spaarrekeningen bij Rabobank wordt gemiddeld -0,52% vergoed. Op de spaarrekeningen bij BNP Paribas wordt gemiddeld -0,60% vergoed. Op de spaarrekening bij ABN AMRO bedraagt de rentevergoeding -0,4% en op de 1 maands deposito a EUR ,33%. Op de rekening-courant bij KAS BANK bedraagt de rentevergoeding -0,87% (2016: -0,85%). 45

46 Passiva 7. Kortlopende schulden Te betalen beheervergoeding Vooruit ontvangen afsluitprovisies Te betalen marketingkosten Te betalen inzake terugkoop aandelen aan toonder Te betalen bankrente en kosten Te betalen kosten BNP Paribas Security Services Vooruit ontvangen rente en aflossingen Te betalen kosten AFM en DNB Te betalen publiciteitskosten Te betalen accountantskosten Te betalen kosten juridische adviezen Crediteuren 12 0 Te betalen bestandsprovisie Te betalen verzekering 3 25 Te betalen omzetbelasting 1 Diversen Geplaatst kapitaal (bedragen in euro s) Gewone aandelen 2017 Prioriteitsaandelen 2017 Gewone aandelen 2016 Prioriteitsaandelen 2016 Geplaatst en gestort primo Geplaatst in het verslagjaar Ingekocht in het verslagjaar Geplaatst en gestort ultimo Het maatschappelijk kapitaal bedraagt per balansdatum EUR verdeeld in gewone aandelen en vijf prioriteitsaandelen van elk nominaal groot EUR 5. De houders van gewone aandelen zijn gerechtigd tot dividend zoals dit van tijd tot tijd wordt vastgesteld en hebben het recht om per aandeel één stem uit te brengen tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders. De prioriteitsaandelen geven recht op 4% dividend van het kapitaal dat op die aandelen is gestort, ook bij verlies over het boekjaar. De prioriteitsaandelen zijn in het bezit van Stichting Triodos Holding. Van de gewone aandelen zijn ultimo stuks geplaatst via Euronext Fund Service (2016: ) en stuks ingeschreven in het aandeelhoudersregister ( ). Prioriteitsaandelen hebben wel stemrecht op de Algemene vergadering van Aandeelhouders. 46

47 Bij het toe- en uittreden van aandeelhouders worden geen transactiekosten ten gunste of last van het fonds berekend. De distributeurs kunnen echter wel transactiekosten ten gunste of laste van de aandeelhouders doorberekenen. Mutaties in het aantal geplaatste en gestorte aandelen in stuks: (x 1.000) Stand per 1 januari Uitgegeven aandelen in het boekjaar Ingekochte aandelen in het boekjaar Stand per 31 december Het totale aantal juridisch geplaatste aandelen bedraagt ultimo 2017 (ultimo ). 9. Agio Stand per 1 januari Geplaatste aandelen Uitgekeerd dividend Ingekochte aandelen Stand per 31 december Het volledige bedrag van het agio is fiscaal erkend. 10. Herwaarderingsreserves De herwaarderingsreserves betreffen de positieve ongerealiseerde waardeveranderingen van de individuele beleggingen met een waardering per balansdatum die hoger ligt dan de initiële kostprijs Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking: inzake leningen Stand per 31 december

48 Specificatie van de post herwaarderingsreserves: Herwaardering leningen Overige reserves Onder deze post zijn de algemene reserves en de fiscale afrondingsreserves opgenomen. Het verloop van de algemene reserves is als volgt: Stand per 1 januari Mutatie herwaarderingsreserves Resultaat vorig boekjaar Dividend Mutatie afrondingsreserves Stand per 31 december Het verloop van de afrondingsreserves is als volgt: Stand per 1 januari Mutatie in verband met dividenduitkering Stand per 31 december Totaal

49 12. Onverdeeld resultaat Dit is het nog niet uitgekeerde resultaat over het boekjaar Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking: Bij: Stand afrondingsreserves primo Uitgekeerd dividend Mutatie herwaarderingsreserves Mutatie algemene reserves Mutatie agio 13 Mutatie afrondingsreserves ultimo -106 Onverdeeld resultaat boekjaar Stand per 31 december Driejarenoverzicht van het fondsvermogen: Fondsvermogen (x 1.000) Aantal uitstaande aandelen (stuks) Intrinsieke waarde per aandeel (in ) 57,61 57,76 57,13 Niet in de balans opgenomen verplichtingen, activa en regelingen Triodos Groenfonds heeft in 2011 haar belang in Triodos Venture Capital Fund BV aan Triodos Ventures BV verkocht. Hierbij behoudt Triodos Groenfonds ongelimiteerd het recht op een deel van de mogelijke opbrengst bij een eventuele liquidatie van deze voormalige deelneming. Per ultimo 2017 is er voor EUR 105,1 miljoen aan leningen gecommitteerd, maar nog niet uitgekeerd. Zodra aan alle leningvoorwaarden is voldaan, vinden de uitkeringen in 2018 plaats. 49

50 Toelichting op de winst- en verliesrekening over 2017 (bedragen in duizenden euro s, behoudens in tekst) Bedrijfsopbrengsten 13. Rente-inkomsten uit obligaties Het betreft rente inzake obligaties. 14. Rente-inkomsten uit leningen Het betreft rente inzake leningen, vergoedingen voor administratiekosten en beschikbaarheidprovisies. 15. Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen De volgende resultaten zijn gedurende het boekjaar gerealiseerd: Gerealiseerde winsten obligaties Gerealiseerde winsten leningen Gerealiseerde winsten valutatermijncontracten Gerealiseerde verliezen obligaties -280 Gerealiseerde verliezen leningen* Gerealiseerde verliezen valutatermijncontracten * In 2017 is EUR afgeboekt op drie projecten. Er is EUR afgeschreven op het agio van de in 2013 aangekochte leningen en EUR koersverschil gerealiseerd. De gerealiseerde resultaten worden berekend op basis van de daadwerkelijke verkooptransactie in vergelijking met de waarde op het moment van de aankooptransactie (kostprijs). 16. Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen De ongerealiseerde waardeverandering van leningen was in 2017 positief. Dit is het gevolg van een combinatie van verschillende factoren. Zo was het effect van de renteontwikkeling positief en nam de voorziening oninbaarheid af (positief) Ongerealiseerde winsten obligaties Ongerealiseerde winsten leningen Ongerealiseerde winsten valuta termijncontracten Ongerealiseerde verliezen obligaties Ongerealiseerde verliezen leningen Ongerealiseerde verliezen valutatermijncontracten

51 De ongerealiseerde resultaten worden berekend als het verschil tussen de waarde per einde boekjaar en de waarde per begin van het boekjaar, verhoogd of verlaagd met de uitkeringen gedurende het boekjaar. Bij een verkooptransactie worden de cumulatieve ongerealiseerde resultaten gecorrigeerd in de winst- en verliesrekening. Bedrijfslasten 17. Beheerkosten De beheervergoeding bedraagt in 2017 EUR (2016: EUR ). 18. Bewaarkosten Dit betreft de vergoeding voor de bewaarder, BNP Paribas Securities Services in 2017 EUR (2016 EUR: ). De bewaarkosten in rekening gebracht door de Kas Bank bedroegen in 2017 EUR (2016: EUR ) 19. Overige kosten Marketing Rentelasten* Accountantskosten** Kosten toezichthouder Commissarissenbeloning Kosten beursnotering Advieskosten*** Publiciteitskosten Provisiekosten obligaties 2 6 Kosten beleggersgiro 2 2 Overige lasten * De rentelasten zijn gestegen door negatieve rentes die door financiële instellingen zijn ingevoerd en het hogere gemiddelde saldo van de liquide middelen. ** De accountantskosten hebben betrekking voor EUR op de controle van de jaarrekening. Deze honoraria hebben voor EUR betrekking op het onderzoek van de jaarrekening over het boekjaar 2017 en EUR over 2016, ongeacht of de werkzaamheden reeds gedurende het boekjaar zijn verricht. De kosten voor overige controle werkzaamheden bedroegen EUR Deze niet-controlediensten hebben onder andere betrekking op assurance werkzaamheden bij het prospectus en het ISAE 3402 Type II rapport over De accountant heeft geen adviserende werkzaamheden verricht. *** Dit zijn advieskosten voor onder andere het ISAE project EUR

52 Kostenstructuur Beheervergoeding Triodos Groenfonds heeft geen medewerkers of bestuursleden in dienst. Het fonds wordt tegen een jaarlijkse vergoeding van 0,86% (verhoogd van 0,80% naar 0,86% per 1/10/2017) van het eigen vermogen, exclusief het onverdeelde resultaat met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen, beheerd door Triodos Investment Management. Uit deze vergoeding worden alle kosten van het management van Triodos Groenfonds betaald. Dat zijn onder meer de kosten van het beheer van de beleggingen, de kosten van de administratie en de kosten van automatisering. Bestandsprovisie Vanaf 1 januari 2014 geldt er een provisieverbod voor beleggingsondernemingen (distributeurs). Als gevolg hiervan mogen financiële dienstverleners geen bestandsprovisie meer ontvangen van een beleggingsfonds. Daarom is door Triodos Groenfonds met ingang van 1 januari 2014 geen bestandsprovisie meer verstrekt. Bezoldigingsbeleid Raad van Commissarissen De vergoeding voor commissarissen wordt door de algemene vergadering van aandeelhouders vastgesteld. Daarbij wordt geen rekening gehouden met marktconformiteit. Aan commissarissen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Er is uit principiële overwegingen geen aandelenoptieregeling voor commissarissen. De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt: bedragen in euro s Jacqueline Rijsdijk Aukje Hassoldt Annemiek Rijckenberg Henk Raué Sylvia van Waveren Werkgeverslasten 253 Opleidingskosten 438 Kosten ivm zelfevaluatie Raad van Commissarissen Niet-aftrekbare btw Transactiekosten Transactiekosten van overige financiële beleggingen en leningen komen ten laste van de beheerder, Triodos Investment Management. 52

53 Kosten van uitgifte en terugkoop van aandelen Aan het plaatsen of terugkopen van eigen aandelen door Triodos Groenfonds zijn voor het fonds geen kosten verbonden. Er wordt daarom geen op- of afslag op de intrinsieke waarde gehanteerd. Totale bedrijfslasten De totale bedrijfslasten van het fonds bedragen over 2017 EUR (2016: EUR ). Kostenvergelijking 2017 bedragen in euro s Kosten 2017 Kosten prospectus Beheervergoeding (0,80% / 0,86% miv 1/10/17) Kosten voor bewaring Kosten externe accountant Kosten toezichthouder Marketingkosten* Kosten van het verlenen van opdrachten aan derden Vergoeding leden Raad van Commissarissen Overige fondskosten** Kostenvergelijking 2016 bedragen in euro s Kosten 2016 Kosten prospectus Beheervergoeding (0,80% ) Kosten voor bewaring Kosten externe accountant Kosten toezichthouder Marketingkosten* Kosten van het verlenen van opdrachten aan derden Vergoeding leden Raad van Commissarissen Overige fondskosten** * De in het prospectus genoemde marketingkosten bedragen maximaal 0,25% van het eigen vermogen. ** De in het prospectus genoemde overige fondskosten bedragen maximaal 10% van de totale kosten. De kosten liggen binnen de kaders van het prospectus. Kostenratio s De lopende kosten ratio betreft de totale kosten gedurende de afgelopen 12 maanden. Dat is exclusief de kosten van de beleggingstransacties en interestkosten. De kosten die verband houden met het toe- en uittreden van deelnemers zijn hier evenmin in meegenomen. Dit is het geval als de toe- en uittreding niet vergoed wordt uit de op- of afslag die aan de gemiddelde intrinsieke waarde gerelateerd is. Bij deze 53

54 berekening wordt iedere calculatie en publicatie van de intrinsieke waarde in beschouwing genomen. De lopende kosten ratio over 2017 bedraagt 0,92% (2016: 0,90%). Omloopfactor De omloopfactor bedraagt -1,10% in 2017 (2016: -3,01%). De omloopfactor is het totaalbedrag van alle beleggingstransacties minus het totaalbedrag aan transacties in het geplaatste kapitaal, gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde. Door het specifieke karakter van Triodos Groenfonds (beleggingen in de vorm van langlopende leningen) kan de omloopfactor niet zonder meer worden vergeleken met andere beleggingsfondsen (bijvoorbeeld met beleggingen in aandelen en obligaties). Verbonden partijen Triodos Groenfonds heeft vanuit de definitie van verbonden partijen uit artikel 381 lid 3 uit Titel 9 Boek 2 en van het Burgerlijk Wetboek en IAS 24 de volgende relevante relaties en transacties: 1 Stichting Triodos Holding Stichting Triodos Holding is de houder van vijf prioriteitsaandelen en heeft het recht om de leden voor de Raad van Commissarissen niet-bindend voor te dragen. Stichting Triodos Holding heeft eveneens het recht op 4% dividend over de nominale waarde van vijf prioriteitsaandelen à EUR Triodos Bank NV Triodos Groenfonds NV houdt 48,1% van haar liquide middelen aan bij Triodos Bank NV tegen marktconforme tarieven. Triodos Bank NV beheert het aandeelhoudersregister waar 50,6% van haar uitstaande aandelen uitstaan en ontvangt hiervoor EUR Triodos Bank NV beheert de volledige Nederlandse beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds NV. Triodos Bank NV is distributeur voor de aandelen Triodos Groenfonds NV en heeft 50,6% van de aandelen gedistribueerd en krijgt hiervoor geen vergoeding vanuit het fonds. 3. Triodos Investment Management BV Triodos Investment Management BV voert de directie over Triodos Groenfonds NV waarvoor zij een jaarlijkse vergoeding van 0,86% van het eigen vermogen ontvangt. Dat is exclusief het resultaat over het lopende boekjaar, met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Triodos Investment Management heeft hiervoor over 2017 een vergoeding van EUR (2016: EUR ) ontvangen. Triodos Investment Management heeft het totale transactievolume van het fonds uitgevoerd. 4. Triodos Vastgoedfonds NV Triodos Vastgoedfonds NV is een entiteit die ook door Triodos Investment Management BV wordt beheerd. Tevens heeft Triodos Vastgoedfonds in 2010, 2011 en 2012 op basis van groenverklaringen leningen vanuit Triodos Groenfonds NV verkregen tegen marktconforme voorwaarden ( 1/7/2019, 1/7/2020 en tot 1/4/2022). 54

55 Uitbesteding van kerntaken Triodos Investment Management BV heeft inzake Triodos Groenfonds wat betreft het verstrekken, de beoordeling en de monitoring van investeringen in Nederland taken alsmede het beheer van het aandelenregister voor aandelen op naam uitbesteed aan Triodos Bank. De afspraken hieromtrent zijn vastgelegd in een uitbestedingsovereenkomst. Indien de dienstverlening niet in lijn is met het uitbestedingsovereenkomst of de wet- en regelgeving, zal Triodos IM allereerst de nakoming vorderen bij Triodos Bank. Blijft Triodos Bank in gebreke, dan volgt een ingebrekestellingprocedure en vervolgens kan Triodos Bank aansprakelijk worden gesteld voor de geleden schade (indien van toepassing). BNP Paribas is onder meer als de bewaarder aangesteld voor de obligatieportefeuille van Triodos Groenfonds. De hierop van toepassing zijnde afspraken zijn contractueel vastgelegd. In het geval er sprake is van een aanwijsbare tekortkoming omtrent de bewaardersactiviteiten kan BNP hiervoor aansprakelijk worden gesteld door Triodos Groenfonds en Triodos Investment Management. Dit geldt ook voor eventuele werkzaamheden uitbesteed door BNP. Het onderhouden van de markt via Euronext Fund Service en het uitoefenen van de functie van hoofdbetaalkantoor aan zijn uitbesteed aan KAS BANK NV. De afspraken hieromtrent zijn in overeenkomsten vastgelegd. Indien er sprake is een verwijtbare tekortkoming kan KASBANK voor de directe schade in gebreke worden gesteld. De aansprakelijkheden kunnen afhankelijk van de aard verschillen in maximaal claimbare bedragen. Voor indirecte schade, zoals gederfde winsten en reputatiesschade, zijn er contractuele beperkingen. Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum hebben zich geen gebeurtenissen voorgedaan die invloed hebben op het inzicht en de interpretatie van de jaarrekening Winstbestemming Het bestuur stelt voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de gehele fiscale winst uit te keren aan de aandeelhouders, na uitdeling van 4% aan de houders van prioriteitsaandelen. De voor uitkering beschikbare fiscale winst bedraagt: Resultaat volgens de winst- en verliesrekening over Af: Ongerealiseerde waardeverandering van beleggingen Fiscale winst over Fiscale afrondingsreserve Per saldo voor uitkering beschikbaar

56 Prioriteitsaandelen Er zijn vijf prioriteitsaandelen uitgegeven aan Stichting Triodos Holding. De leden van het bestuur van de stichting zijn de heer Pierre Aeby, mevrouw Jellie Banga en de heer Peter Blom. Aan de houders van prioriteitsaandelen zijn volgens de statuten op hoofdlijnen de volgende bijzondere rechten verleend: - Het recht tot het doen van een niet-bindende voordracht aan de Algemene Vergadering voor elke te vervullen plaats in de Raad van Commissarissen; - Het recht tot voorafgaande goedkeuring van besluiten van de Algemene Vergadering tot wijziging van de Statuten of tot ontbinding van Triodos Groenfonds; - Het recht op een preferent dividend ten bedrage van vier procent (4%) van het op de Prioriteitsaandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn, ten laste van het bedrag dat overblijft van de uit de vastgesteld e jaarrekening blijkende winst, na eventuele reservering van een bedrag bestemd tot het vormen of verstrekken van reserves; - Het recht op uitkering van de nominale waarde van de Prioriteitsaandelen bij liquidatie, alvorens het daarna resterende aan de Aandeelhouders wordt uitgekeerd. Belangen van commissarissen en bestuurders bij beleggingen van het fonds De leden van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds en de leden van het bestuur van Triodos Investment Management hebben of hadden tijdens het boekjaar 2017 geen persoonlijk belang bij een belegging van Triodos Groenfonds. Zeist, 12 april 2018 Fondsmanager Triodos Groenfonds N.V. Itske Lulof (tot en met 7 januari 2018) Angeles Toledo (sinds 8 januari 2018) Bestuur Triodos Investment Management Marilou van Golstein Brouwers (voorzitter) Kor Bosscher Jacco Minnaar Dick van Ommeren 56

57 Overige gegevens Statutaire regelingen omtrent de winstbestemming De statutaire regeling omtrent de bestemming van de winst conform artikel 30 van de statuten luidt: 1 Van de uit de vastgestelde jaarrekening blijkende winst kan door de Algemene Vergadering op voorstel van het bestuur en na goedkeuring van dit voorstel door de raad van commissarissen eerst een bedrag worden bestemd tot het vormen of verstrekken van reserves. 2 Ten laste van het overblijvende bedrag van de winst wordt aan houders van prioriteitsaandelen een dividend uitgekeerd ten bedrage van vier procent (4%) van het op de aandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn. Het overblijvende bedrag van de winst staat ter beschikking van de Algemene Vergadering met dien verstande dat op de prioriteitsaandelen niet meer dan het in de eerste volzin bepaalde bedrag wordt uitgekeerd. 3 De Vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen, voor zover haar eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal, vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. 4 Op voorstel van het bestuur en na goedkeuring van dit voorstel door de raad van commissarissen kan de Algemene Vergadering besluiten, dat uitkeringen aan aandeelhouders geheel of gedeeltelijk door uitreiking van aandelen in het kapitaal der Vennootschap zullen geschieden. 5 Voor zover mogelijk en rechtens geoorloofd, is het bestuur onder goedkeuring van de raad van commissarissen bevoegd tot uitkering van één of meer interim-dividenden op rekening van het te verwachten dividend en/of andere interim uitkeringen te besluiten, mits aan het vereiste van lid 3 is vermogensopstelling als bedoeld in artikel 2:105 lid 4 BW. 6 Bij de berekening van het op de aandelen uit te keren bedrag tellen de aandelen die de Vennootschap in haar kapitaal houdt niet mee. 57

58 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de algemene vergadering en de raad van commissarissen van Triodos Groenfonds N.V. Verklaring over de jaarrekening 2017 Ons oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening van Triodos Groenfonds N.V. een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van de vennootschap op 31 december 2017 en van het resultaat over 2017 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Wat we hebben gecontroleerd Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017 van Triodos Groenfonds N.V. te Zeist ( het fonds ) gecontroleerd. De jaarrekening bestaat uit: de balans per 31 december 2017; de winst-en-verliesrekening over 2017; en de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. Het stelsel voor financiële verslaggeving dat is gebruikt voor het opmaken van de jaarrekening is Titel 9 Boek 2 BW. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de paragraaf Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening. Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Onafhankelijkheid Wij zijn onafhankelijk van Triodos Groenfonds N.V. zoals vereist in de Europese verordening betreffende specifieke eisen voor de wettelijke controle van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang, de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Onze controle-aanpak Samenvatting en context Triodos Groenfonds N.V. is een beleggingsfonds dat voornamelijk belegt door het verstrekken van leningen ter financiering van duurzame projecten aan door de Nederlandse overheid erkende groene projecten die duurzame ontwikkeling bevorderen. Het fonds wordt beheerd door Triodos Investment Management B.V. ( de beheerder ). De beheerder is tevens de directie en administrateur van het fonds. De bewaarder van het fonds is BNP Paribas Securities Services S.C.A. ( de bewaarder ). De organisatorische inrichting van het fonds met een afzonderlijke beheerder en bewaarder en de gevolgen voor onze controle hebben wij uiteengezet in de paragraaf De reikwijdte van onze controle. 58

59 Als onderdeel van het ontwerpen van onze controleaanpak hebben wij de materialiteit bepaald en het risico van materiële afwijkingen in de jaarrekening geïdentificeerd en ingeschat. Wij besteden bijzondere aandacht aan die gebieden waar de directie belangrijke schattingen heeft gemaakt, bijvoorbeeld bij significante schattingen waarbij veronderstellingen over toekomstige gebeurtenissen worden gemaakt die inherent onzeker zijn. In de paragraaf Gebruik van schattingen van de jaarrekening heeft het fonds de schattingsposten en de belangrijkste bronnen van schattings-onzekerheid uiteengezet. Gezien de aard van het fonds en de omvang van de posten hebben wij bij onze controle vooral aandacht besteed aan het bestaan en de waardering van de leningen en aan de juistheid en volledigheid van de directe en indirecte opbrengsten uit deze leningen. Wij hebben dit uiteengezet in de paragraaf De kernpunten van onze controle. Bij al onze controles besteden wij aandacht aan het risico van het doorbreken van de interne beheersingsmaatregelen door de directie waaronder het evalueren van risico s op materiële afwijkingen als gevolg van fraude op basis van een analyse van mogelijke belangen van de directie. Wij hebben ervoor gezorgd dat het controleteam over voldoende specialistische kennis en expertise ten aanzien van het waarderen van leningen en fiscaliteit beschikt die nodig zijn voor de controle van een beleggingsfonds. Wij hebben daarom waarderingsspecialisten op het gebied van beleggingen en specialisten op het gebied van belastingen in het kader van de eisen die gesteld worden aan een fiscale beleggingsinstelling in ons team opgenomen. Verder hebben we, om onder andere de volledigheid en juistheid te beoordelen van de rapporten die onze controle ondersteunen vanuit de verschillende systemen, IT specialisten aan ons team toegevoegd. De hoofdlijnen van onze aanpak waren als volgt: Materialiteit Materialiteit: Reikwijdte van de controle Materialiteit Kernpunten Reikwijdte van de controle Het fonds wordt beheerd en geadministreerd door Triodos Investment Management B.V. De beheerder is tevens de directie van het fonds. De bewaarder van het fonds is BNP Paribas Securities Services S.C.A. Wij maken voor onze controle over de periode 1 juli 2017 tot en met 31 december 2017 gebruik van het ISAE 3402-type II-rapport van de beheerder. Over de periode 1 januari 2017 tot en met 30 juni 2017 is geen ISAE 3402-type II-rapport beschikbaar. Als gevolg hiervan hebben wij alternatieve controlewerkzaamheden uitgevoerd inzake de relevante interne beheersingsmaatregelen bij de beheerder. Kernpunten Bestaan en waardering van leningen. Juistheid en volledigheid van de directe en indirecte opbrengsten uit leningen. 59

60 Materialiteit De reikwijdte van onze controle wordt beïnvloed door het toepassen van materialiteit. Het begrip materieel wordt toegelicht in de paragraaf Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening. Wij bepalen, op basis van ons professionele oordeel, kwantitatieve grenzen voor materialiteit waaronder de materialiteit voor de jaarrekening als geheel, zoals uiteengezet in onderstaande tabel. Deze grenzen, evenals de kwalitatieve overwegingen daarbij, helpen ons om de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden voor de individuele posten en toelichtingen in de jaarrekening te bepalen en om het effect van onderkende afwijkingen, zowel individueel als gezamenlijk, op de jaarrekening als geheel alsmede op ons oordeel, te evalueren. Materialiteit (2016: ) Hoe is de materialiteit bepaald De overwegingen voor de gekozen benchmark Wij bepalen de materialiteit op basis van ons professionele oordeel. Als basis voor deze oordeelsvorming gebruikten we 1% van het fondsvermogen. We gebruiken het fondsvermogen als de primaire, algemeen geaccepteerde, benchmark, op basis van onze analyse van de gemeenschappelijke informatiebehoeften van gebruikers van de jaarrekening en de aankoop- en verkoopoverwegingen van de aandeelhouders van het fonds. Op basis daarvan zijn wij van mening dat het fondsvermogen een belangrijk kengetal is voor de financiële prestaties van het fonds. Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen materieel zijn. Wij zijn met de raad van commissarissen overeengekomen dat wij aan de raad van commissarissen tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven (2016: ) rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn. De reikwijdte van onze controle Triodos Investment Management B.V. is de beheerder. De beheerder is tevens de directie van het fonds. De bewaarder van het fonds is BNP Paribas Securities Services S.C.A. Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de controle van de jaarrekening, rekening houdend met de verschillende soorten beleggingen waarin het fonds investeert, de betrokkenheid van de beheerder, de bewaarder en de omgeving waarin het fonds opereert, waarbij de administratieve processen en interne beheersingsmaatregelen grotendeels worden uitgevoerd door de beheerder. In dit kader hebben wij de aard en omvang van de uit te voeren werkzaamheden bepaald om te waarborgen dat we voldoende controlewerkzaamheden verrichten om in staat te zijn een oordeel te geven over de jaarrekening als geheel. Voor onze controle steunen wij op de ISAE 3402-type II-rapportage van de beheerder over de periode 1 juli 2017 tot en met 31 december 2017 voor de effectiviteit van interne beheersingsmaatregelen die relevant zijn 60

61 voor onze controle van de jaarrekening van het fonds. Deze rapportage bevat onder andere een beschrijving van de opzet van interne beheersingsmaatregelen bij de beheerder. Een assurancerapport is hierover verstrekt door een onafhankelijke accountant op basis van algemeen aanvaarde controlestandaarden. Het beheer en de administratie worden beide door Triodos Investment Management B.V. uitgevoerd. We hebben mede aan de hand van de uitkomsten van de ISAE 3402-type II-rapportage, vastgesteld dat er voldoende functiescheiding aanwezig is tussen beide functies. Hierbij hebben we geen bijzonderheden geconstateerd. Wij hebben de deskundigheid, onafhankelijkheid en objectiviteit van de certificerende accountant beoordeeld. Daarnaast hebben wij deze rapportage gelezen en geanalyseerd. Als onderdeel van deze analyse hebben wij de relevante interne beheersingsmaatregelen geïdentificeerd, die in het kader van onze jaarrekeningcontrole van het fonds relevant zijn, om vervolgens na te gaan of de door de certificerende accountant beschreven controlewerkzaamheden deze significante interne beheersingsmaatregelen voldoende afdekken. Ten slotte hebben wij de resultaten en eventuele gerapporteerde uitzonderingen geanalyseerd en meegewogen voor de impact op onze controleaanpak. Als gevolg van de afwezigheid van een ISAE 3402-type II-rapportage voor de periode 1 januari 2017 tot en met 30 juni 2017 hebben wij zelfstandig de significante interne beheersingsmaatregelen geïdentificeerd bij de beheerder die in het kader van onze jaarrekeningcontrole van het fonds relevant zijn en de werking van de interne beheersingsmaatregelen getoetst. Hierbij hebben we geen bijzonderheden geconstateerd. In dit kader hebben wij de aard en omvang van de uit te voeren werkzaamheden bepaald om te waarborgen dat we voldoende controlewerkzaamheden verrichten om in staat te zijn een oordeel te geven over de jaarrekening als geheel. De kernpunten van onze controle In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens de controle van de jaarrekening. De kernpunten hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd. De kernpunten vormen geen volledige weergave van alle risico s en punten die wij tijdens onze controle hebben geïdentificeerd en hebben besproken. Wij hebben in deze paragraaf de kernpunten beschreven met daarbij een samenvatting van de op deze punten door ons uitgevoerde werkzaamheden. Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen en observaties ten aanzien van individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten of over specifieke elementen van de jaarrekening. De kernpunten zijn gelijk aan de kernpunten in de controleverklaring bij de jaarrekening 2016, omdat de kernpunten verbonden zijn aan de aard van de entiteit als beleggingsfonds. Kernpunten Bestaan en waardering van beleggingen De leningen zijn opgenomen in de balans voor (2016: ) en zijn gebaseerd op de grondslagen voor waardering en Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten We hebben controle-informatie met betrekking tot de opzet, het bestaan en werking van de interne beheersings maatregelen bij de beheerder verkregen door middel van de in de paragraaf Reikwijdte van de controle beschreven 61

62 Kernpunten resultaat bepaling zoals toegelicht op pagina 33 en 34 van de jaarrekening. Het bestaan en de waardering van de leningen zijn een kernpunt van onze controle, omdat deze in belangrijke mate het fondsvermogen bepalen. Daarnaast is de waardebepaling van leningen in aanzienlijke mate afhankelijk van schattingen (hiervoor worden verschillende aannames en technieken gebruikt) waarbij marktprijzen, curves, risico-opslagen en volatiliteiten belangrijke factoren zijn. De leningen maken op 31 december % (2016: 80%) uit van het balanstotaal. Voor beleggers is het van belang dat de gepresenteerde leningen daadwerkelijk in het bezit zijn van het beleggingsfonds en juist zijn gewaardeerd. Vanwege dit belang, maakt de controle van het bestaan en de waardering van de leningen een belangrijk deel uit van de totale controlewerkzaamheden van de jaarrekening van het fonds. De leningen worden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde wordt bepaald op basis van een waarderingsmodel waarin de toekomstige kasstromen worden verdisconteerd met een disconteringsvoet. De gehanteerde disconteringsvoet houdt rekening met de IRS- en Euriborrente voor vergelijkbare financieringen met een looptijd overeenkomstig de resterende rentevastperiode van de lening. De gehanteerde disconteringsvoet wordt verhoogd met een marktconforme risico-opslag voor onder andere debiteurenrisico s, fiscale faciliteiten, kosten en eventuele andere variabelen die aan de lening gerelateerd zijn. Tevens wordt, indien de waarschijnlijkheid op (gedeeltelijke) terugbetaling op een lening in het geding komt, een voorziening voor oninbaarheid in acht genomen bij de waardering. De voorziening voor oninbaarheid bedraagt per 31 december (2016: ). Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten werkzaamheden. Wij concludeer-den dat wij, voor zover relevant voor het doel van onze controle, op deze interne beheersingsmaatregelen konden steunen. In aanvulling hierop hebben we gegevens gerichte werkzaamheden uitgevoerd. Voor de waardering van de leningportefeuille zijn onze werkzaamheden met name gericht geweest op de bepaling van de toekomstige kasstromen, waarbij het risico van wanbetaling is inbegrepen. Wij hebben de robuustheid van de toegepaste waarderingsmethodiek van het management geëvalueerd door de input-parameters van het waarderingsmodel te testen. De contractuele input parameters (waaronder de hoofdsom, looptijd, contractuele rente en het onderpandsrecht) hebben wij op basis van deelwaarnemingen aangesloten met de onderliggende contracten en rentewijzigings-besluiten. Daarnaast hebben wij de (geprogrammeerde) contante-waardeberekening geëvalueerd op rekenkundige juistheid. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. Voor de door het management gehanteerde disconteringsvoet hebben wij vastgesteld dat de verschillende componenten waaruit de disconterings-voet bestaat ontleend zijn aan in de markt beschikbare informatie voor soortgelijke leningen. Eveneens hebben wij gevalideerd of de gehanteerde disconteringsvoet vergelijkbaar is met rentepercentages voor identieke leningen indien deze per balansdatum uitgegeven zouden worden. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. De toereikendheid van de voorziening voor oninbaarheid hebben we gecontroleerd door de gebruikte methode voor het bepalen van specifieke bijzondere waarde verminderingen te evalueren. Wij hebben de inschattingen van het management ten aanzien van objectieve aanwijzingen voor bijzondere waardeverminderingen geanalyseerd. Voor leningen waar een aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering is geïdentificeerd hebben wij de 62

63 Kernpunten Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten gemaakte inschattingen voor een voorziening door het management gecontroleerd. Hierbij hebben wij de veronderstellingen van het management ten aanzien van toekomstige kasstromen geëvalueerd, gebaseerd op financiële informatie van de waarde van de onder-panden (indien aanwezig) en het beoordelen van beschikbare financiële informatie van tegenpartijen. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. Daarnaast hebben we voor de volledigheid van de voorziening, op basis van een risicogerichte deelwaarneming, leningen (waarbij het management geen indicatie heeft voor een bijzondere waardevermindering) in detail getoetst om vast te stellen of daadwerkelijk geen sprake is van een bijzondere waardevermindering door de aanwezigheid van indicaties zoals significante achterstanden in aflossingen en interestbetalingen. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. Het bestaan van de leningen hebben we door middel van een deelwaarneming gecontroleerd door confirmaties van de tegenpartijen onafhankelijk van het management te versturen respectievelijk retour te ontvangen. Voor confirmaties die niet terug zijn ontvangen, hebben wij aanvullende gegevensgerichte werkzaamheden uitgevoerd door vast te stellen dat interest en aflossingen over de lening worden ontvangen en dat een getekend contract aanwezig is. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. Daarnaast zijn wij nagegaan of de toelichtingen van de leningen, zoals opgenomen in de jaarrekening van het fonds, adequaat en toereikend zijn en de juiste informatie geven over de aard, de financiële resultaten en de risicoprofielen van de leningen in overeen stemming met het van toepassing zijnde stelsel voor financiële verslaggeving. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. 63

64 Kernpunten Juistheid en volledigheid van de directe en indirecte opbrengsten uit leningen De directe en indirecte opbrengsten uit leningen zijn opgenomen in de winst-en-verliesrekening en zijn gebaseerd op de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zoals toegelicht op pagina 35 van de jaarrekening. De juistheid en volledigheid van directe en indirecte opbrengsten uit leningen zijn een kernpunt van onze controle, enerzijds doordat opbrengstverantwoording een belangrijk element is voor het beoordelen van de performance van het fonds. Anderzijds omdat de Nederlandse controlestandaarden een inherent risico van fraude veronderstellen in de opbrengst-verantwoording (juistheid) gezien de mogelijke druk die de beheerder kan ervaren bij het realiseren van de doelstelling van het behalen van voldoende rendement op het belegde vermogen op lange termijn. De totale opbrengsten van het fonds in 2017 bestaan voor (2016: ) uit directe en voor (2016: ) uit indirecte resultaten uit leningen. De directe opbrengsten bestaan uit rente uit leningen. De indirecte opbrengsten bestaan uit de gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van de leningen. Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten We hebben controle-informatie met betrekking tot de opzet, het bestaan en de werking van de interne beheersings maatregelen bij de beheerder verkregen door middel van de in de paragraaf Reikwijdte van de controle beschreven werkzaam heden. Wij concludeerden dat wij, voor zover relevant voor het doel van onze controle, op deze interne beheersingsmaatregelen konden steunen. In aanvulling hierop hebben we op zowel de directe als indirecte opbrengsten uit leningen gegevensgerichte werkzaamheden uitgevoerd. Voor de controle van de juistheid van de directe beleggingsopbrengsten hebben we een deelwaarneming uitgevoerd op de verantwoorde opbrengsten, waarbij een herberekening is gemaakt van de interest-opbrengsten op basis van de gegevens uit het getekende contract (inclusief het gehanteerde interestpercentage). De volledigheid van de opbrengsten is getoetst door vast te stellen of de verantwoorde interestopbrengst in de winsten-verliesrekening gelijk is aan onze verwachting op basis van de contractueel afgesproken jaarlijkse interest. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. De indirecte beleggingsopbrengsten hebben wij gecontroleerd door middel van de controle van de waardering van de leningen per 31 december Voor een nadere uiteenzetting van de controle van de waardering van de leningen, zie voorgaand kernpunt Bestaan en waardering van leningen. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. Voor de gerealiseerde waardeveranderingen hebben wij de aan- en verkopen door middel van deelwaarneming gecontroleerd, waarbij de verantwoorde aan- en verkopen zijn aangesloten met onderliggende brondocumentatie en de uitgaven respectievelijk ontvangst op de bankrekening. Hierbij zijn de gerealiseerde opbrengsten herrekend. Hieruit zijn geen materiële verschillen naar voren gekomen. 64

65 Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: kerncijfers; algemene gegevens; verslag van het bestuur; bericht van de raad van commissarissen; overige gegevens; personalia; en adres en colofon. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW is vereist. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. De directie van het fonds is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige door wet- en regelgeving gestelde vereisten Onze benoeming Wij zijn benoemd als externe accountant van Triodos Groenfonds N.V. door het besluit van de algemene vergadering op 21 mei 2015 voor de boekjaren 2016 tot en met Wij zijn nu voor een onafgebroken periode van twee jaar accountant van het fonds. Geen verboden diensten Wij hebben, naar ons beste weten en onze beste overtuiging, geen verboden diensten, als bedoeld in artikel 5, lid 1 van de Europese verordening betreffende specifieke eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang, geleverd. Geleverde diensten De diensten die wij, in aanvulling op de controle van de jaarrekening, hebben geleverd aan het fonds, in de periode waarop onze wettelijke controle betrekking heeft, zijn toegelicht in punt 19 van de toelichting van de jaarrekening. 65

66 Verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening en de accountantscontrole Verantwoordelijkheden van de directie (zijnde de beheerder van het fonds) en de raad van commissarissen voor de jaarrekening De directie (zijnde de beheerder van het fonds) is verantwoordelijk voor: het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW; en voor een zodanige interne beheersing die de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet de directie afwegen of het fonds in staat is om zijn werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van het genoemde verslaggevingsstelsel moet de directie de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de directie het voornemen heeft om het fonds te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De directie moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of het fonds zijn bedrijfsactiviteiten kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van het fonds. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Ons controleoordeel beoogt een redelijke mate van zekerheid te geven dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een redelijke mate van zekerheid is een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle afwijkingen ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoordelijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring. Rotterdam, 12 april 2018 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door drs. M.P.A. Corver RA 66

67 Bijlage bij onze controleverklaring over de jaarrekening 2017 van Triodos Groenfonds N.V. In aanvulling op wat is vermeld in onze controleverklaring hebben wij in deze bijlage onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening nader uiteengezet en toegelicht wat een controle inhoudt. De verantwoordelijkheden van de accountant voor de controle van de jaarrekening Wij hebben deze accountantscontrole professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze doelstelling is om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de jaarrekening vrij van materiële afwijkingen als gevolg van fouten of fraude is. Onze controle bestond onder andere uit: Het identificeren en inschatten van de risico s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing. Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van het fonds. Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de directie en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan. Het vaststellen dat de door de directie gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of het fonds zijn bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven. Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. In dit kader geven wij ook een verklaring aan de raad van commissarissen op grond van artikel 11 van de Europese verordening betreffende specifieke 67

68 eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang. De in die aanvullende verklaring verstrekte informatie is consistent met ons oordeel in deze controleverklaring. Wij bevestigen aan de raad van commissarissen dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met hen over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen. Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening vanuit alle zaken die wij met de raad van commissarissen hebben besproken. Wij beschrijven deze zaken in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang is van het maatschappelijk verkeer. PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Fascinatio Boulevard 350, 3065 WB Rotterdam, Postbus 8800, 3009 AV Rotterdam T: , F: , PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK ) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. 68

69 Personalia Raad van Commissarissen Mevrouw J.P. Rijsdijk Jacqueline Rijsdijk is voorzitter van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds. Zij is ook voorzitter van de Raad van Toezicht van Triodos Fair Share Fund. Daarnaast vervult Jacqueline Rijsdijk verschillende toezichthoudende functies bij onder andere het VU MC, Royal COSUN, AAP Implantate, Berlijn en Deloitte Nederland. Ook is zij lid van de Raad van Advies van Airbus Defence and Space Netherlands. Bovendien is zij partner bij Partner in Toezicht. Jacqueline Rijsdijk is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt haar eerste zittingstermijn af in Jacqueline Rijsdijk heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen Triodos Groenfonds. Mevrouw A.S. Hassoldt Aukje Hassoldt is hoofd van het Centrum Veiligheid bij het RIVM. Daarvoor was zij Director of Research bij TNO, met de portefeuille Earth & Environment. Tevens is zij voorzitter van het Nationaal Netwerk Risicomanagement. Zij is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt haar eerste zittings termijn af in Aukje Hassoldt heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. De heer H.H. Raué Henk Raué is gepensioneerd bestuurder van Delta Lloyd Groep. Hij vervult commissariaten bij Yarden Holding / Yarden Verzekeringen, CZ Zorgverzekeringen, Verzekeringsbedrijf Groot Amsterdam, Q-Park (tot 13 oktober 2017) en Stichting Woonvast. Henk Raué is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt zijn tweede zittingstermijn af in Henk Raué heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Mevrouw A. Rijckenberg Annemiek Rijckenberg is zelfstandig adviseur stedelijke ontwikkeling. Haar hoofdfunctie is het voorzitterschap van het architectenregister te Den Haag. Ze is lid van de Raden van Toezicht van de Stichting Waarborgfonds Kinderopvang en de Stichting voor Ruimte Onderwijs en Kinderopvang en lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Annemiek Rijckenberg is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt haar derde zittingstermijn af in Annemiek Rijckenberg heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Mevrouw S. van Waveren Sylvia van Waveren is Senior Engagement Manager bij Robeco Groep. Zij is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt haar tweede zittingstermijn af in Sylvia van Waveren heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Fondsmanager Angeles Toledo Angeles Toledo is fondsmanager van Triodos Groenfonds. Ze heeft meer dan 15 jaar ervaring in de financiële sector en heeft verschillende functies heeft vervuld met een nadruk op fixed income, private equity en investeringen in ontwikkelingslanden. Voorafgaand aan haar rol als fondsmanager van Triodos Groenfonds was zij werkzaam als fonds-/portfoliomanager van het ASN Groenprojecten fonds bij Actiam, als Investment Manager Fixed income voor PGGM en Shell Pensioen Fonds en Investment manager Private equity and venture capital bij Robeco. Zij heeft een MSc International Finance van de Universiteit van Amsterdam en is DSI Vermogensbeheerder geregistreerd (Dutch Securities Institute). Angeles heeft de Nederlandse en Mexicaanse nationaliteit en bezit geen aandelen Triodos Groenfonds. 69

70 Bestuur Het bestuur van Triodos Groenfonds wordt gevoerd door Triodos Investment Management. Het bestuur van Triodos Investment Management bestaat uit: Mevrouw M.H.G.E. van Golstein Brouwers Marilou van Golstein Brouwers is directievoorzitter van Triodos Investment Management en van Triodos Investment Advisory & Services. Daarnaast is zij lid van de Board of Directors van Triodos SICAV I en Triodos SICAV II, van Stichting Hivos-Triodos Fonds, van Stichting Triodos Sustainable Trade Fund en Stichting Triodos Renewable Energy for Development Fund. Tevens is Marilou van Golstein Brouwers lid van de Board of Directors van de Global Impact Investing Network (GIIN), lid van de Commissie Ontwikkelingssamenwerking van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV/ COS) en lid van de Raad van Toezicht van B Corps Europe. Marilou van Golstein Brouwers heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. De heer D.J. van Ommeren Dick van Ommeren is directeur van Triodos Investment Management en van Triodos Investment Advisory & Services. Daarnaast is hij lid van de Board of Directors van Triodos SICAV I en lid van het bestuur van Dutch Fund and Asset Management Association (DUFAS). Dick van Ommeren heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. De heer K. Bosscher Kor Bosscher is directeur Risk & Finance (sinds 1 maart 2018) van Triodos Investment Management en van Triodos Investment Advisory & Services. Daarnaast is hij bestuurder van Stichting International Pension Solutions. Kor Bosscher heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. De heer J.J. Minnaar Jacco Minnaar is directeur (sinds 1 juni 2017) van Triodos Investment Management en van Triodos Investment Advisory & Services BV. Daarnaast is hij lid van het bestuur van Stichting Hivos-Triodos Fonds. Jacco Minnaar heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. 70

71 Adres Triodos Groenfonds Nieuweroordweg 1 Postbus 55, 3700 AB Zeist Colofon Triodos Groenfonds NV Jaarverslag 2017 Oplage 100 exemplaren Verschijning April 2018 Grafisch ontwerp Michael Nash Associates, Londen Lay out Via Bertha, Utrecht Drukwerk Libertas Pascal, Utrecht Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via: 71

72